Στη δεκαετία του' 90 είδαμε ορισμένους από τους κορυφαίους μπασκετμπολίστες εκείνης της εποχής (ή της λίγο παλιότερης) να έρχονται στην Ελλάδα και να κάνουν την Α1 το κορυφαίο πρωτάθλημα της Ευρώπης (μέσα στις τέσσερις γραμμές των γηπέδων). Κάποιοι άλλοι, ήρθαν εντελώς άγνωστοι, αλλά έγραψαν τη δική τους ιστορία. Κι ένας απ' αυτούς είναι ο Τόνι Φιτζέραλντ Ουάιτ.

Ο “Μίκι Μάους” που φόρεσε για δυο συνεχόμενες χρονιές τα “κιτρινόμαυρα” πρώτα της ΑΕΚ και μετά του Άρη. Και επειδή οι δυο ομάδες παίζουν το Σάββατο μεταξύ τους, ας θυμηθούμε καλύτερα τον περίφημο σκόρερ που έγραψε τη δική του ιστορία στο ελληνικό πρωτάθλημα τη διετία 1993-95

Ο ... “Γκάλης των φτωχών” θα λέγαμε μετά από 20 χρόνια, αν και το κλισέ που είχε εφεύρει ο Τύπος της εποχής ήταν το κλασικό “είδε άσπρη μέρα με τον Ουάιτ”. Για να σας πω την αλήθεια πιο ευρηματικό ήταν το κλασικό σύνθημα της εξέδρας “στάζει φρουλάιτ... κλπ, κλπ” (μη το παρακάνουμε κιόλας).

Η άφιξή του στην Αθήνα συνδυάστηκε με μια υπέροχη εμφάνιση και ένα αναπάντεχο θρίαμβο της ΑΕΚ κόντρα στον Παναθηναϊκό του Γκάλη, τον Οκτώβριο του 1993. Αλλά, μέχρι να φτάσουμε εκεί, πρέπει να κάνουμε μια μικρή εισαγωγή.

Το καλοκαίρι του 93 ήταν γεμάτο από μπασκετικά γεγονότα. Μεγάλες αποφάσεις, μεταγραφές και σχέδια. Ο δεύτερος χρόνος του επαγγελματικού πρωταθλήματος, έβρισκε τον Ολυμπιακό πρωταθλητή να παίρνει σαν δεύτερο ξένο το Ρόι Τάρπλεϊ, τον Παναθηναϊκό να έχει σχεδόν έτοιμη τη μεταγραφή του Ντράζεν Πέτροβιτς αλλά το τραγικό δυστύχημα να ανατρέπει τα πάντα και να πηγαίνει στους “πράσινους” τον Σάσα Βολκόφ.

To ... προσφυγικό, 20 χρόνια πριν

Η εποχή του αιώνιου ανταγωνισμού μόλις είχε αρχίσει να κορυφώνεται. Ταυτόχρονα κορυφαίοι Έλληνες μπασκετμπολίστες, διεκδικούσαν μέσω της περίφημης ΕΟΔΑΚ (Επιτροπή Επίλυσης Οικονομικών Διαφορών) τη λύση του συμβολαίου τους. Οι προσφυγές έπεφταν βροχή και την ελευθερία τους διεκδικούσαν:

• ο Παναγιώτης Φασούλας από τον ΠΑΟΚ, έτοιμος για το μεγάλο ταξίδι του στον Πειραιά, αφού στον Παναθηναϊκό ο Ζέλικο Παβλίσεβιτς το είχε ξεκόψει: “Δεν χωράει στην ίδια πεντάδα με τον Βράνκοβιτς”

• ο Παναγιώτης Γιαννάκης από τον Άρη, είχε μπει στο μάτι της ΑΕΚ αλλά τον καλοκοιτούσε και ο Πανιώνιος που είχε σαν προνόμιο την μπασκετική του κουλτούρα

• και ο Κώστας Παταβούκας, που εφόσον έμενε ελεύθερος από την ΑΕΚ, βάδιζε ολοταχώς για τον Παναθηναϊκό...

Και οι τρεις είχαν κάνει νόμιμη προσφυγή, κατά των διοικήσεων που δεν είχαν σταθεί συνεπείς στις υποχρεώσεις απέναντί τους. Το επαγγελματικό μπάσκετ είχε βάλει, έστω και ναρκοθετημένους, κάποιους κανόνες. Κουτσά-στραβά μια κάποια, δικαιοσύνη ... θα απονεμόταν.

Αλλά τα όρια του επαγγελματισμού, με τον ερασιτεχνισμό, δεν ήταν και τόσο ευδιάκριτα. Αφήστε, που τα ελεγκτικά όργανα για το ποιοι αναλάμβαναν τα Τμήματα Αμειβομένων Καλαθοσφαιριστών (τα περίφημα ΤΑΚ, δηλαδή) σπάνια έκαναν τη δουλειά τους.

Η ΑΕΚ από μόνη της ήταν μια ... αμαρτωλή ιστορία. Εκείνα τα χρόνια ο έλεγχος της ΑΕΚ βρισκόταν στα χέρια του επιχειρηματία Κώστα Βουτσόπουλου, για τον οποίο η εφημερίδα “Δικέφαλος” είχε αφιερώσει ουκ ολίγα κοπλιμέντα, όπως “βουτσουπολικό τέρας”, ή “τέρας της Βαρυμπόμπης”!

Ο Βουτσόπουλος συνεργαζόταν με την εταιρεία Fyrogenis κι εκείνο το καλοκαίρι είχε παρουσιάσει ... την γιουγκοσλάβικη επανάσταση της ΑΕΚ. Αφού ο Ολυμπιακός είχε τον Πάσπαλι και ο Παναθηναϊκός τον Βράνκοβιτς, αλλά και ο ΠΑΟΚ τον Ίβκοβιτς, έπρεπε και η ΑΕΚ να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.

Σε μια λησμονημένη συνέντευξη-παρουσίαση, η “Ένωση” είχε εμφανίσει τέσσερις Γιουγκοσλάβους, με πιο γνωστό τον πλέι-μέικερ Ζόραν Ράντοβιτς (32 ετών τότε) που μάλιστα είχε κάνει αίσθηση στην πρες-κόνφερανς λέγοντας: “Δεν καταλαβαίνω το λόγο γιατί πρέπει να εμπιστεύεστε τους Αμερικανούς,ενώ υπάρχουμε εμείς οι Γιουγκοσλάβοι”. Μαζί του είχαν εμφανιστεί ένας Τσβέτκοβιτς, νεαρός αγνώστων λοιπών στοιχείων, και δυο προπονητές που υποτίθεται ότι θα αναλάμβαναν τις υποδομές της ΑΕΚ.

Φωτιά στη Δεκελείας και ...Ψωμιάδης

Η μπασκετική ΑΕΚ, ωστόσο, ήταν ένα καζάνι που έβραζε. Ο Παταβούκας απλήρωτος για ένα χρόνο, είχε αποφασίσει να κάνει προσφυγή. Και ο Νάσος Γαλακτερός βρισκόταν με το ενάμιση πόδι στον ΠΑΟΚ, καθώς ο Βουτσόπουλος είχε συμφωνήσει να τον παραχωρήσει στον ΠΑΟΚ, ώστε να διευκολυνθεί σε ένα δάνειο 300 εκατομμυρίων δραχμών! Παρότι υπήρξε άρνηση του γραμματέα της ερασιτεχνικής ΑΕΚ να βάλει κι αυτός υπογραφή, ή έγγραφη συναίνεση Βουτσόπουλου και η σφραγίδα του ΤΑΚ ΑΕΚ (λέγεται ότι την είχε πάρει μαζί του ο Βουτσόπουλος)έφταναν για να κάνει τον παίκτη δικό του ο ΠΑΟΚ.

Ο Παταβούκας φόρεσε τα “πράσινα”, η μεταγραφή του Γαλακτερού κατακυρώθηκε στον ΠΑΟΚ και ο Γιαννάκης είπε όχι σε πρόταση 400.000.000 δραχμών, αποφασίζοντας να πάει στη Νέα Σμύρνη και τον Πανιώνιο. Ο Στιβ έστησε μια ομάδα εκτάκτου ανάγκης, με ξένους τον ... μπερμπάντη Κάναρντ Τζόνσον και σέντερ τον “οικοδόμο” Τζακ Χάλεϊ, στηριζόμενος περισσότερο στο φιλότιμο των Ελλήνων παικτών, Ποδαρά, Κατσικάρη, Κουντουράκη, Λανέ και Πιούκα

Την ώρα, που ο Ψωμιάδης λόγω των παλαιότερων υποθέσεών του, είχε προβλήματα με το Νόμο, η ... σατανική σύμπτωση της κλήρωσης, έφερνε αντιπάλους στην πρεμιέρα του πρωταθλήματος την ΑΕΚ με τον ΠΑΟΚ. Το Γεώργιος Μόσχος γέμισε από κόσμο και τα συνθήματα είχαν σαν στόχο τον υφυπουργό αθλητισμού της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ποιος ήταν; Μα ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης φυσικά!

Αν μέναμε στα συνθήματα, όμως, θα ήταν μια χαρά. Ένας αναπτήρας βρήκε στο τον διαιτητή Παπαδημητρίου και απαιτήθηκε η εκκένωση της εξέδρας και όλα ξανάγιναν γης μαδιάμ. Για να μη σας λένε, δηλαδή, ότι τα επεισόδια και η βία είναι φαινόμενα μόνο της τωρινής εποχής...

Βρίσκει λύση ο Γιατζόγλου

Μ' αυτά και μ' αυτά, η ΑΕΚ έμοιαζε λίγο δύσκολο να σηκώσει κεφάλι. Ο Γιατζόγλου περίμενε άλλα, και βρήκε ... άλλα: “Είχαμε σχεδιάσει την ομάδα με την προοπτική ότι θα έμεναν οι Παταβούκας-Γαλακτερός και ότι θα είχαμε τον Γιαννάκη” έλεγε και ξανάλεγε, αλλά ποιος τον άκουγε; Στο τέλος, δεν είχε άλλη λύση από το να προσπαθήσει να αλλάξει τους ξένους του, μπας και του καθόταν κάνα λαχείο.

Ο Γιατζόγλου ξέρει καλά την αμερικάνικη αγορά, έχει ένστικτο και δεν είπε όχι όταν του πρότειναν τον Τόνι Γουάιτ, που έβαζε τριαντάρες με τους Κάστρος Μπρέινς στο Βέλγιο, ήταν ένας καλός σκόρερ στο κολέγιο, ενώ είχε περάσει και από το ΝΒΑ.

Δεν περίμενε ότι ήταν ... τόσο κοντός (1.83 υποτίθεται, αλλά μάλλον ήταν μετά βίας 1.80) αλλά δεν το μετάνιωσε κιόλας, που δέχθηκε τον κοντόσωμο Αμερικανό στην ομάδα του, έναντι 140.000 δολαρίων.

Στην πρώτη του κιόλας εμφάνιση στο πρωτάθλημα (2 Οκτωβρίου του 1993) κι ενώ είχε δεν είχε συμπληρώσει τρία 24ωρα στην Ελλάδα, χωρίς καν να έχει κάνει προπονήσεις, έβαλε την υπογραφή του σε ένα μικρό θαύμα. Η ΑΕΚ αντιμετώπιζε τον Παναθηναϊκό του Γκάλη, του Βράνκοβιτς, του Βολκόφ, των Σοκ-Κούσμα, του Παταβούκα και των νεαρών Αλβέρτη-Οικονόμου.

Χαμένη από χέρι, αλλά ο Ουάιτ είχε έρθει αποφασισμένος και ...οπλισμένος. Καθώς ο Παβλίσεβιτς δεν του έδωσε και μεγάλη σημασία, ο Τόνι έδειξε για πρώτη φορά με ποιο τρόπο μπορεί να βάλει την μπάλα στο καλάθι. Με ... οποιοδήποτε τρόπο, θα λέγαμε. Το ματς ήταν μια προσωπική ραψωδία, καθώς ο μικρός στο μάτι Αμερικανός, τελείωνε το ματς με 33π, έχοντας 10/12 βολές, 10/18 τρίποντα, 1/3 τρίποντα κι ακόμη 5 ασίστ, 1 κλέψιμο και 1 ριμπάουντ.

“ Μπορώ να προσφέρω περισσότερα. Της λείπει ο ηγέτης της ομάδας, ευχαρίστως θα τον κάνω” δήλωσε, αμέσως μετά το ματς, ο μάγος από την Αμερική. Σαν ταχυδακτυλουργός έμοιαζε. Άριστος χειριστής, γρήγορος και με εξαιρετικό άλμα, ήξερε να κάνει πολύ καλά τη δουλειά του σκόρερ. Ο Γιατζόγλου έβρισκε μια χαραμάδα ελπίδας: “Ελπίζω με τον Ουάιτ να μπουν τα πράγματα σε μια σειρά”.

Η αλήθεια είναι ότι η ΑΕΚ δεν διεκδίκησε ξαφνικά το πρωτάθλημα. Η διοίκηση Ψωμιάδη ήταν δύσκολο να σταθεί στα πόδια της, ο Γιατζόγλου δεν άντεξε ως το τέλος και στη θέση του ήρθε ο Απόστολος Κόντος.

Το επόμενο μεγάλο ματς, έγινε στο τέλος του πρωταθλήματος όταν η ΑΕΚ υποδέχθηκε το Παγκράτι. Όποιος νικούσε έπαιρνε το εισιτήριο για τα πλέι-οφ, αλλά και την Ευρώπη. Για τα δεδομένα της εποχής ένα ιστορικής σημασία παιχνίδι. Ο Ουάιτ έκανε ό,τι μπορούσε. Έβαλε τους 45 από τους ... 73π της ΑΕΚ (τελικό σκορ 73-70) έχοντας 10/13 δίποντα, 5/7 τρίποντα και 10/11 βολές

“Τώρα, το μόνο που θέλω να κάνω είναι διακοπές. Ποια πλέι-οφ; Την ξεκούραση σκέφτομαι...” έλεγε μετά το ματς, υποσχόμενος ότι θα επιστρέψει στην Ελλάδα: “Μου αρέσει εδώ...” πρόσθεσε. Δεν είχε άδικο. Είχε “φτιάξει” το όνομά του και είχε προλάβει να αναδειχθεί και MVP του All Star Game.

Πάλι κίτρινα, αλλά του Άρη

Ο Ουάιτ μετακόμισε τελικά στον Άρη. Εκεί βρήκε την επόμενη ομάδα του. Ο Μέμος Ιωάννου, θεώρησε ότι του έκανε τη δουλειά (και δεν είχε άδικο) και του έδωσε μια θέση. Ο Άρης είχε μπει σε διαδικασία ...παρακμής: Λιαδέλης, Βουρτζούμης, Αγγελίδης είχαν παραμείνει στην άλλοτε μόνιμη πρωταθλήτρια ομάδα της Θεσσαλονίκης.

Το πρωτάθλημα ξεκινάει με μια εντυπωσιακή εμφάνιση στη νίκη του Πανιωνίου επί του Άρη με 81-77 και τον Αμερικανό να σκοράρει 31 πόντους. Μετά τον αγώνα, ο Ντούσαν Ίβκοβιτς παίρνει το λόγο και σχολιάζει: “ Ο Ουάιτ είναι ο μοναδικός Αμερικανός, που μπορεί να κερδίσει μόνος του ένα παιχνίδι. Θυμάστε τι έκανε πέρσι στον Παναθηναϊκό, που έπαιζε με τον Γκάλη, βασιλιά του αργού μπάσκετ” (!)

Εκείνη τη χρονιά επίσης:

• Έφτασε με τον Άρη στο φάιναλ-φορ του Κυπέλλου Ελλάδος. Ο ημιτελικός με τον ΠΑΟΚ ήταν άνισος, καθώς ο Δικέφαλος ήταν πολύ καλύτερος νίκησε με 80-63, με τον Τόνι να έχει 24 πόντους με 4/12δ, 2/3τρ, 10/14β

• Ολοκλήρωσε την κανονική περίοδο μετέχοντας “ενεργά” (στους πρώτους 15) σε εννιά από τις δεκατρείς στατιστικές κατηγορίες. Ήταν 2ος σκόρερ (μ.ο 27) και σε λεπτά συμμετοχής (39.2)

• Με 0,564 στο σύστημα tendex, μπαίνει στην καλύτερη πεντάδα του πρωταθλήματος μαζί με Μίτσελ Ουίγγινς (τον μπαμπά του Άντριου που παίζει στους Τίμπεργουλφς), τον Άντριου Γκέιτζ τον Ντράγκαν Τάρλατς και τον Ουόλτερ Μπέρι.

Αυτή τη φορά, μάλιστα, δεν ήθελε να πάει γρήγορα διακοπές. Φυλούσε τα ... καλύτερα παιχνίδια του για τα πλέι-οφ. Πράγματι, ο Άρης με τον Σούλη Μαρκόπουλο στον πάγκο δείχνει αναγεννημένος. Ο Ουάιτ σκοράρει 76π στα τρία ματς με τον Απόλλωνα Πατρών (μ.ο 25.3π) και τα δίνει όλα εναντίον του ΠΑΟΚ στην δεύτερη φάση. Χάνει στο πρώτο ματς με 84-82 (Ουάιτ: 32π με 11/17δ, 2/6τρ, 4/5β, 6ασ) κερδίζει το δεύτερο με 84-73 (Ουάιτ: 31π με 7/14δ, 0/1τρ, 17/19β) και θυμίζει την αυτοκρατορία που αντεπιτίθεται. Αλλά ο ΠΑΟΚ είναι πολύ καλή ομάδα και προκρίνεται με 2-1 νίκες, αφού στο τρίτο ματς κερδίζει 76-69 και παίρνει το εισιτήριο για τα ημιτελικά. Ο Ουάιτ έχει κουραστεί να παίζει μόνος του και σταματάει στους 15π με 5/14δ, 0/4τρ και 5/7β.

Ήταν και ο τελευταίος του αγώνας στην Ελλάδα. Έπαιξε δυο γεμάτες χρονιές. Δεν άφησε κανένα παραπονεμένο. Οι επιδόσεις του:

Με την ΑΕΚ

Κανονική Περίοδος : 24 αγώνες, 590π (24,5π με 53%δ, 38%τρ, 82%β) 3ρ, 2,9 ασ, 2.6λ, 1.6κλ

Πλέι-οφ : 4 αγώνες, 79π (19,4π με 86%β, 44%δμ 38%τρ) 2ρ, 1.5ασ, 2κλ, 3.2λ

Με τον Άρη

Κανονική Περίοδος: 26 αγ, 701π (27π με 82%β, 53%τρμ 38%τρ) 3.9ρ, 2.6λ, 3ασ, 1.1κλ

Πλέι-οφ : 6αγ, 155π (25.8π, με 84%β, 48%δμ 27%τρ), 3.1ρ, 4ασ, 1.9λ, 1.9κλ

Ο Τόνι συνέχισε την καριέρα του στην Γαλλία, φτάνοντας να παίξει μέχρι την Ευρωλίγκα. Στο πρόσωπό του η Αντίμπ έβρισκε τον ιδανικό αντικαταστάτη του Ντέιβιντ Ρίβερς που σε σχέση με τον Ουάιτ έκανε την αντίθετη διαδρομή. Στο κορυφαίο επίπεδο, ο “Μίκι Μάους” στάθηκε στο ύψος του και βοήθησε σημαντικά, σκοράροντας κατά μέσο όρο 22π και έχοντας ακόμη 2.6ρ και 2.7 ασίστ. Η κορυφαία του βραδιά έρχεται στο εντυπωσιακό 97-89 επί του Ολυμπιακού στις ... Κάννες, όπου ο Ουάιτ παίζοντας 40 λεπτά, σταματάει στους 38π έχοντας 9/14δ, 3/6τρ, 11/11β!

“Πάντα ήθελα να γίνω σαν τον Γκάλη” δήλωνε πριν από μερικά χρόνια στο sentragoal.gr ο συμπαθέστατος Τόνι, που στα 50 του, πλέον, χρόνια σίγουρα θυμάται την Ελλάδα και το πέρασμα του από το μπαρουτοκαπνισμένο (στην κυριολεξία, γιατί είχε να λέει για τους Έλληνες αρειμάνιους καπνιστές-φιλάθλους) πρωτάθλημα πολύ ευχάριστα. Κι εμείς το ίδιο, γιατί τέτοιοι παίκτες ήταν ο λόγος ... που ξοδεύαμε τα σαββατοκύριακά μας στα γήπεδα!