Γεννημένος στις 10 Οκτωβρίου του 1966 στο Ρόμφορντ, ένα προάστιο του Βορειοανατολικού Λονδίνου, ο Τόνι Αλεξάντερ Άνταμς έμελλε να αποτελέσει σύμβολο μίας εκ των ομάδων της πόλεως, της Άρσεναλ, απασχολώντας τη βρετανική φίλαθλη κοινή γνώμη με τα εντός, παλαιόθεν και με τα εκτός, κατορθώματά του.

Από τους "four" στο... oh my captain

Οι λέξεις captain και legend είναι μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές που προπορεύονται της πρώτης και τρίτης του πλήρους ονοματεπώνυμού του. Αρχηγός της Άρσεναλ για 14 χρόνια, 669 εμφανίσεις με τους “gunners” και 13 τρόπαια. Από αυτές τις 669, οι 663 στην αρχική ενδεκάδα. Τα λατρεμένα των Βρετανών, statistics, τρελαίνουν και τρελαίνονται.

Ο "Mr Arsenal", Τόνι Άνταμς, είναι κάτι παραπάνω από σύμβολο για την Άρσεναλ, για το Λονδίνο, για το Νησί. Ηγέτης προεξάρχων της αμυντικής γραμμής των Back Four, (συν) αποτελούμενη από τους Στιβ Μπόλντ, Λιο Ντίξον και Νάιτζελ Γουίντερμπερν.

Αποκτήθηκε από την Άρσεναλ το 1980, πήγαινε ακόμη σχολείο. Θα κάνει το ντεμπούτο του τρία χρόνια αργότερα, στις 5 Νοεμβρίου του 1983, μερικές εβδομάδες αφότου είχε κλείσει τα 17 του χρόνια στην αναμέτρηση κόντρα στη Σάντερλαντ.

"Δεν κατεβάζει ποτέ το κεφάλι, η κριτική τον βελτιώνει. Τον κάνει πιο δυνατό, τη μεταχειρίζεται με ένα εκπληκτικό τρόπο", είχε πει ο Ντον Χάου, ο άνθρωπος που τον προώθησε στην πρώτη ομάδα.

"Όταν ήταν πέντε χρονών η μητέρα του τον πήγε σε μία Ακαδημία για να κάνει τα πρώτα βήματα ποδοσφαίρου. Ήταν τόσο δυναμικός που σε σύντομο χρονικό διάστημα έπαιζε με παιδιά οκτώ και εννιά χρονών. Εγώ ποτέ δεν πίστευα ότι θα είχε τέτοια επαγγελματική εξέλιξη.", λέει ο Άλεξ Άνταμς, πατέρας του Τόνι.

Θα περιμένει από τότε δύο χρόνια για να γίνει βασικός και τέσσερα για να σηκώσει την πρώτη κούπα, το Football League Cup, απέναντι στη Λίβερπουλ, στο Γουέμπλεϊ.

Η εξέλιξή του ραγδαία ανοδική, σχεδόν ασταμάτητη. Νομοτελειακή κατάληξη αυτής, το περιβραχιόνιο του (C) που θα φορέσει τον επόμενο χρόνο και δε θα χρειαστεί να το βγάλει για τα επόμενα 14 χρόνια.

Από τα 48 τέρματα που πέτυχε, όντας κεντρικός αμυντικός, πολλά κρίσιμα. Τόσο κρίσιμα, όσο να μνημονεύονται ακόμη και σήμερα. Η φωτογραφία με το γκολ απέναντι στην Έβερτον το 1998, χαρακτηριστική, κατατοπιστική, σε περίοπτη θέση στο πάνθεον των φωτογραφικών λευκωμάτων κάθε πιστού οπαδού της Άρσεναλ.

"Όταν ήταν πιο νεαρός ξέφευγε πιο εύκολα, όπως με τη φραστική επίθεση προς το διαιτητή της αναμέτρησης με τη Μίλγουολ, που η τηλεοπτική μετάδοση, τον συνέλαβε να εκστομίζει τη λέξη "κλέφτη". Μετά παρέμεινε δυναμικός, αλλά ήταν πιο ευγενικός με τη συνηθισμένη έκφραση προς τους διαιτητές: "Βούτηξε, ρεφ (ερι)", αναφέρει δημοσίευμα του Guardian.

Κατέκτησε ,τέσσερα πρωταθλήματα, τρία Κύπελλα, δύο Football League Cups , ένα Κυπελλούχων και τρία Κομιούνιτι Σιλντς.

"Ο Σερ Άλεξ Φέργκιουσον λέει ότι ήμουν ποδοσφαιριστής της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ με τη λάθος φανέλα. Εγώ θα πω ότι αυτός ήταν προπονητής της Άρσεναλ με το λάθος κοστούμι", θα πει κάποτε.

Η πίστη στην Άρσεναλ την οποία υπηρέτησε 22 χρόνια αδιαπραγμάτευτη, συνεχώς ανανεώσιμη, υπεράνω των πάντων, παντός καιρού και πασών των συνθηκών. Οι λόγοι του, εμφανώς εμπνευσμένοι από την αρχηγική του υπόσταση, ενίοτε εμπλουτισμένοι με μία light έκδοση οπαδισμού, στα πλαίσια της απαραίτητης κατά καιρούς, συσπείρωσης.

"Θα υπέγραφα οποιοδήποτε συμβόλαιο έβαζε μπροστά μου η Άρσεναλ, χωρίς να το σκεφτώ.

Να παίζετε για το όνομα μπροστά από τη φανέλα και ο κόσμος θα θυμάται το όνομα πίσω από αυτή.

Η Άρσεναλ είναι το club μου. Ένα έρθει η ευκαιρία και εάν είμαι έτοιμος, θα ήθελα να υπηρετήσω το σύλλογο. Όταν με χρειαστούν και όταν με ζητήσουν."

Το "λιοντάρι", τα πέτρινα χρόνια και το περιβραχιόνιο

Το 1996 θα γίνει αρχηγός και στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας του. Τα διαπιστευτήρια των ηγετικών του ικανοτήτων αρκούντος πειστικά, αυτά των αμιγώς αγωνιστικών, εξαιρετικώς ικανοποιητικά. Το ντεμπούτο του, το έκανε το μακρινό 1987 σε ένα παιχνίδι κόντρα στην εθνική Ισπανίας, όπου θα είναι και ο μοναδικός Άγγλος σε εκείνο το παιχνίδι, γεννηθείς μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966, που διοργανώθηκε στη χώρα. Στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1988 θα σκοράρει το ένα από τα δύο γκολ του αντιπροσωπευτικού του συγκροτήματος αλλά ο Φαν Μπάστεν θα τον επαναφέρει στην πραγματικότητα, και οι τραυματισμοί θα περιορίσουν τις εμφανίσεις του μέχρι το 1990.

Με πέντε γκολ σε 66 συμμετοχές, παρουσία στο Μουντιάλ του 1998 στη Γαλλίας, αλλά και στα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα του 1996 και του 2000, ήταν παρών σε μερικά από τα μεγάλα εθνικά ηπειρωτικά και διηπειρωτικά ραντεβού, αλλά έχασε και μερικά από αυτά.

Ο Ρόμπσον θα τον αφήσει εκτός για το Μουντιάλ του 1990 και θα χάσει το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1992 λόγω τραυματισμού.

"Εάν η διεκδίκηση της μπάλας είναι 50-50 θα τη χάσεις σίγουρα. Εάν είναι 60-40 υπέρ σου, τότε πιθανότατα θα τη χάσεις πάλι. Είναι πολύ δυνατός στις διεκδικήσεις", είχε πει ο Ρόμπσον.

Ο Γκλεν Χοντλ θα του πάρει το περιβραχιόνιο το 1998 για να το δώσει στον Άλαν Σίρερ. Μετά από 10 χρόνια ο Άνταμς θα παραδεχτεί ότι αυτό τον πόνεσε και ο Χοντλ το έκανε γιατί ο Σίρερ σαν αρχηγός και επιθετικός θα ήταν πιο εύκολο να κερδίσει περισσότερα πέναλτι.

Το 2000 θα γίνει ο τελευταίος Άγγλος ποδοσφαιριστής που θα σκοράρει στο παλιό Γουέμπλεϊ, σε ένα φιλικό της εθνικής Αγγλίας, κόντρα στην αντίστοιχη της Ουκρανίας. Θα σκοράρει για πρώτη φορά μετά το 1988 και ένα παιχνίδι πάλι φιλικό κόντρα στη Σαούδικη Αραβία, κατοχυρώνοντας το μεγαλύτερο κενό ανάμεσα σε δύο γκολ σε ο,τι αφορά την εθνική Αγγλίας. Είναι ο πρώτος Άγγλος ποδοσφαιριστές που έχει συμμετάσχει σε τουρνουά σε τρεις διαφορετικές δεκαετίες.

"Μερικοί λένε ότι το σημαντικό είναι να συμμετέχεις και όχι να κερδίζεις, αλλά δεν είναι έτσι. Είναι ακριβώς το αντίθετο.".

Αλκοόλ, το πάθημα που έγινε μάθημα

Ο αρχηγός είχε ένα σημείο τρωτό, που τον έκανε ευάλωτο. Η αρχή έγινε το 1990, όταν το Ford Sierra που οδηγούσε σταμάτησε στο εμπόδιο ενός τοίχου, στο Έσεξ. Τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα του, όχι μόνο πέραν του δέοντος, αλλά υπερβολικά. Την προηγούμενη ημέρα ο ομοσπονδιακός τεχνικός της εθνικής Αγγλίας πρωταγωνιστούσε σε διαφημιστική καμπάνια στην τηλεόραση κατά του αλκοόλ σε συνδυασμό με την οδήγηση.

Το Βασιλικό Δικαστήριο του Σάουθεντ τον καταδίκασε σε τέσσερις μήνες φυλάκιση, αλλά θα αφεθεί ελεύθερος εκτίοντας το μισό της ποινής. Η ποινή του αλκοόλ στη συμπεριφορά του, όμως διαρκώς επιβλαβής και πανταχού παρούσα.

Μετά, πάλι σε κατάσταση μέθης με τον συμπαίκτη του, Ρέι Πάρλουρ, στην Pizza Hut. Οι κακές γλώσσες λένε ότι αυτός έμαθε το ποτό στον Πάρλουρ.

Έπειτα, σε ένα ταξίδι της Άρσεναλ στο Ίπσουιτς το 1993 για το Κύπελλο. Η προετοιμασία του αρχηγού, λίγο διαφορετική από τις προηγούμενες. Λίγο διαφορετική από τις συνηθισμένες.

Καυγάς στα σκαλιά του club, περασμένη η ώρα, σκίσιμο κάτω από το μάτι και 29 ράμματα. Το προφίλ του αψεγάδιαστου εντός εκτός και επί τα αυτά γηπέδου αρχίζει να ξεθωριάζει, όσον αφορά τουλάχιστον τα εκτός.

Παραδέχεται τον εθισμό του στο αλκοόλ δημόσια στις 14 Σεπτεμβρίου του 1996, γίνεται τροφή για το βρετανικό Τύπο, αλλά δίνει μάχη, πιο δύσκολες από αυτές στο χορτάρι για να το ξεπεράσει. Το ρίχνει στην γαλλική παιδεία, μαθαίνει πιάνο, αλλά συναντά και ένα (παραδοσιακό) σύμμαχο, εξ’ Αλσατίας.

Ο αγωνιστικός και οικονομικός αναμορφωτής της Άρσεναλ, Αρσέν Βενγκέρ, τον βοηθά με το πρόβλημα του, όπως αναφέρει ο ίδιος ο Άνταμς στην αυτοβιογραφία του με τίτλο "Εθισμένος". Πέρα από τα διαιτητικά προγράμματα, αυστηρά τόσο ως προς την επιμέλεια κατά το "Arsene knows", όσο και ως προς την εφαρμογή, είναι η εξομολόγηση του αρχηγού προς το νέο, Γάλλο τεχνικό του.

Το πάθημα όμως θα γίνει μάθημα και από το 2008 χρηματοδοτεί το Sport Chance Clinic, κλινική συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης σε άτομα που είναι εξαρτημένα στο αλκοόλ, τα ναρκωτικά και άλλους επιβλαβείς εθισμούς, μέσα από τον αθλητισμό.

Επίσης διαχειρίζεται την οργάνωση NACOA που παρέχει ενημέρωση και στήριξη συμβουλευτικού χαρακτήρα σε παιδιά που οι γονείς τους είναι εθισμένοι στο αλκοόλ.

Arsene knows Άνταμς, μία σχέση αμοιβαία και αμφίδρομη

Η συμπάθεια, η εκτίμηση, ο σεβασμός, όλα αμοιβαία. Τα χνώτα τους ταίριαζαν, οι αντιλήψεις σχετικά με τη φιλοσοφία του ποδοσφαίρου και της ζωής, εξέπεμπαν σε κοινά μήκη κύματος. Αλλά και ο coach δεν ήταν λίγες οι φορές που έβγαλε το καπέλο του και υποκλίθηκε στον Τόνι Άνταμς.

"Όταν ήρθα στο Λονδίνο, κατάλαβα ότι οι Back Four είναι απόφοιτοι της τεχνικής στην άμυνα. Μετά κατάλαβα ότι ο Τόνι Άνταμς, έχει διδακτορικό σε αυτό."

Αλλά μία σχέση δεν κρίνεται από τα λόγια, παρά μόνο εμπράκτως. Όταν τον καράβι μπάζει νερά, όταν αρχίζουν τα δύσκολα, όταν η κριτική θα γίνει βαριά και όταν ο Τύπος θα κρίνει βεβιασμένα προσπαθώντας να επιβάλλει εξίσου βιαστικά, ότι το πλήρωμα του χρόνου είχε φτάσει. Εκεί ο καπετάνιος, δεν θα θυσιάσει στο βωμό της φαινομενικής ασφάλειας του πλοίου, τον αρχηγό του πληρώματός του, αλλά με αυτόν είναι που θα διασφαλίσει την πορεία αυτού προς τα ήρεμα νερά.

Το Δεκέμβρη του 1997 η Άρσεναλ θα γνωρίσει μία οδυνηρή ήττα από την Μπλάκμπερν στο Χάιμπουρι. Η κριτική πάνω στον Άνταμς σκληρή, σχεδόν σύσσωμη από δημοσιογράφους και οπαδούς, με την ίδια ευλαβική δριμύτητα που διαπνέει του Άγγλους, όταν νιώθουν πως άργησαν να ανακαλύψουν την... Αμερική.

Η κεφαλή του Άνταμς θα τεθεί επί πινάκι, αλλά ο Αρσέν δε θα το κάνει και θα τον στείλει λίγες ημέρες σε ένα Γάλλο διατροφολόγο και ειδικό, με σκοπό να καθαρίσει το μυαλό του από όλα.

Θα επιστρέψει μετά από τρεις εβδομάδες, ακμαιότατος. Όταν η Άρσεναλ θα αντιμετωπίσει τον Απρίλιο του 1998 την Μπλάκμπερν στα πλαίσια του δευτέρου γύρου, θα κερδίσει 4-1. Αυτή θα ήταν η έβδομη από τις εννέα συνεχόμενες νίκες.

Τον Αύγουστο του 2002, λίγες ημέρες πριν εκκινήσει η αγωνιστική σεζόν στο Νησί, ο Άνταμς αντιλήφθηκε σε ορθό χρονικό σημείο, ότι το πλήρωμα του χρόνου, είχε φτάσει. Δεν το υπαγόρευαν οι οπαδοί, ο Τύπος, οι καλοκάγαθες προθέσεις κολάκων και μη, αλλά το σώμα του εμποτισμένο με τη φωνή της ορθής κοινής (βρετανικής) λογικής.

Θα ανακοινώσει την αποχώρησή του από την ενεργό δράση και οι "gunners" θα μείνουν ορφανοί ως προς τη φυσική ηγεσία τους.

Το τελευταίο παιχνίδι ήταν κόντρα στην Έβερτον, ενώ το παρατσούκλι "Mr Arsenal", θα του δοθεί μετά από ένα φιλικό με αντίπαλο τη Σέλτικ.

Η υστεροφημία του ανέγγιχτη, ίσως ακόμη πιο δυνατή. Το 2004 θα μπει στο Hall of Fame των Άγγλων ποδοσφαιριστών και τέσσερα χρόνια αργότερα σε διαδικτυακή ψηφοφορία θα λάβει την τρίτη θέση στους 50 Greatest Gunners, όλων των εποχών.

Έξω από το Emirates υπάρχει ένα άγαλμά του, δίπλα σε αυτά των Τσάπμαν, Ανρί , Μπέργκαμπ. Να υπενθυμίζει (στους φιλάθλους) και να φοβίζει (τους αντιπάλους).

Προπονητής, mission (not) accomplished

Παίρνοντας το δίπλωμά του από το πανεπιστήμιο του Μπρούνελ, πήρε και το αντίστοιχο βάπτισμα του πυρός, στον πάγκο της Γουίκομπ το 2003, και δεν θα καταφέρει να αποτρέψει τον υποβιβασμό της ομάδας στη League 2.

Μετά από ένα πέρασμα από τη νεανική ομάδα της Φέγενοορντ στην Ολλανδία, όπου παράλληλα διατελούσε και part-time scout για λογαριασμό της Άρσεναλ σε όλη την Ευρώπη, αποδέχτηκε την πρόταση του Χάρι Ρέντναπ προκειμένου να γίνει βοηθός του στην Πόρτσμουθ, το 2006.

Μετά την απομάκρυνση του μάγου Χάρι από τον πάγκο ανέλαβε χρέη πρώτου προπονητή, αλλά οι 10 βαθμοί σε 16 παιχνίδια, καθόρισαν παρομοίως αρνητικά και το δικό του μέλλον.

Τον Μάιο του 2010 ανέλαβε την Καμπάλα στο Αζερμπαιτζάν, αλλά και εκεί η μοίρα δεν του προδιέγραφε καλύτερο σενάριο.

(Απ)αξίωση και απάντηση

Ο Λουκ Σο είναι ένας από τους ακριβότερους Βρετανούς αμυντικούς της σύγχρονης εποχής (27.000.000 λίρες δαπάνησε η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ για χάρη του αυτό το καλοκαίρι), όμως αγνοεί έναν από τους πιο εμβληματικούς αμυντικούς που έχουν φορέσει τη φανέλα της εθνικής Αγγλίας.

Όπως αποκάλυψε σε συνέντευξή του στη "Sun" ο Φρανκ Λάμπαρντ, ο πρώην μπακ της Σαουθάμπτον πιάστηκε... αδιάβαστος όταν κατά τη διάρκειας μίας πρόσφατης συνομιλίας τους έγινε αναφορά στον Τόνι Άνταμς.

"Είχα μία συζήτηση με τον Λουκ Σο και ανέφερα τον Τόνι Άνταμς όμως δεν φάνηκε να καταλαβαίνει για ποιον μιλούσα. Τον ρώτησα αν σοβαρολογούσε και μου απάντησε: "Σε ποια ομάδα έπαιζε; Τότε κατάλαβα πως είχε έρθει η στιγμή να αποχωρήσω από την εθνική ομάδα".

Το 2002 που κρέμασε τα παπούτσια του ο Σο ήταν μόλις επτά χρόνων...