Επιτέλους. Πλέον ξέρουμε ποια ευκαιρία ήταν μεγάλη και πια όχι. Πλέον ξέρουμε ποιες ομάδες έχουν καλή επιθετική λειτουργία και ποιες προβληματική άμυνα. Πλέον μπορούμε να αξιολογούμε καλύτερα τους ποδοσφαιριστές και να μην κρίνουμε ομάδες, προπονητές και παίκτες μόνο απ'τα αποτελέσματα. Τα expected goals νίκησαν, καθιερώθηκαν, υιοθετήθηκαν απ'το BBC, έχουν αλλάξει και συνεχίζουν να αλλάζουν το ποδόσφαιρο. Πάμε να δούμε αναλυτικά το πώς και το γιατί.

Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά απ'όσο φαίνονται στα μάτια αυτών που τους τρομάζουν οι αριθμοί. Δεν μιλάμε για πολύπλοκες μαθηματικές πράξεις ή εξισώσεις, αλλά αντιθέτως για κάτι απλό. Τι είναι τα Expected Goals ή xGoals όπως έχει καθιερωθεί να ονομάζονται για λόγους συντομίας;

Τα xGoals είναι η μονάδα μέτρησης των πιθανοτήτων που έχει κάθε τελική προσπάθεια για να γίνει γκολ. Ένα μακρινό σουτ απ'τη γωνία της περιοχής δεν έχει τις ίδιες πιθανότητες για να γίνει γκολ με το πλασέ που κάνει ο επιθετικός σε κενή εστία αφού έχει περάσει τον τερματοφύλακα. Εφόσον λοιπόν οι ευκαιρίες δεν είναι ίδιες, δεν έχει και πολύ μεγάλο νόημα να μετράμε και να υπολογίζουμε τον αριθμό των τελικών, πόσες βρήκαν εστία, κτλ.

Το θέμα είναι η ποιότητα της κάθε τελικής, το πόσο καλές είναι οι ευκαιρίες μιας ομάδας και τα xGoals υπολογίζουν ακριβώς αυτό. Η Opta που υιοθέτησε από φέτος το μοντέλο, μέτρησε πάνω από 300.000 τελικές προσπάθειες, όλων των ειδών. Για κάθε τελική λαμβάνονται υπόψιν τουλάχιστον εννιά παράμετροι:

1. Η απόσταση απ'την εστία.
2. Η γωνία σε σχέση με την εστία (αν είναι κεντρικά, απ'το πλάι, πόσο πλάγια, κτλ).
3. Ο τρόπος εκτέλεσης (σουτ ή κεφαλιά)
4. Ο τρόπος της πάσας (μακρινή μπαλιά, σέντρα, κάθετη, γύρισμα απ'το πλάι προς τα πίσω).
5. Η ίδια η φάση (στην κανονική ροή, σε εκτέλεση κόρνερ, φάουλ, κτλ).
6. Αν ήταν τετ-α-τετ, με μοναδικό αντίπαλο τον τερματοφύλακα.
7. Αν πριν την εκτέλεση προηγήθηκε ντρίμπλα.
8. Αν η τελική προήλθε μετά από απόκρουση του τερματοφύλακα.
9. Η απόσταση των αμυντικών απ'τον παίκτη που εκτελεί.

Αφού μετρήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες σουτ, το μοντέλο των xGoals δίνει σε κάθε τελική προσπάθεια έναν αριθμό. "Βαθμολογεί" δηλαδή την ποιότητα της τελικής προσπάθειας με βάση τις πιθανότητες που έχει για να γίνει γκολ.

Ένα τετ-α-τετ μπορεί να έχει 0.38 xGoals, που σημαίνει 38% πιθανότητα επιτυχίας και ένα πλασέ από δύο μέτρα σε κενή εστία μετά από απόκρουση του τερματοφύλακα μπορεί να έχει 0.80 xGoals, δηλαδή 80% πιθανότητα να γίνει γκολ. Ένα μακρινό σουτ μπορεί να έχει 0.03 xGoals, που σημαίνει πως έχει μόνο 3% πιθανότητες να γίνει γκολ και με τον ίδιο τρόπο ένα πέναλτι έχει πάντα 0.75 xGoals, αφού διαχρονικά 3/4 πέναλτι βρίσκουν δίχτυα.

Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Κυρίως γιατί μας δείχνουν πως η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική απ'την διαχρονική εντύπωση που έχουμε στο μυαλό μας για το ποδόσφαιρο.

Κοπανιόμαστε για χαμένες ευκαιρίες και τελικά πρόκειται για φάσεις που έχουν 10%-15% για να γίνουν γκολ. Μιλάμε για ανεπανάληπτα και “άχαστα” τετ-α-τετ και στην πραγματικότητα ο μέσος όρος που έχει ένα τετ-α-τετ να γίνει γκολ είναι 30%-40%. Και αν η εκτέλεση είναι απ'το πλάι, το ποσοστό επιτυχίας είναι 20%-25%. Λέμε "δεν χάνεται" και στην πραγματικότητα μπαίνει μόνο μια φορά στις τέσσερις, στις πέντε.

Τα xGoals λοιπόν μετράνε τις πιθανότητες που έχει κάθε τελική και έτσι στο τέλος κάθε αγώνα μπορούν να μας δώσουν μια συνολική εικόνα για το πως έπαιξε κάθε ομάδα. Προσθέτουμε την αξία όλων των τελικών και έχουμε τον συνολικό αριθμό xGoals που είχε κάθε ομάδα σε έναν αγώνα.

Μια εικόνα πολύ πιο αντιπροσωπευτική απ'το να μετράμε ποσοστό κατοχής, πάσες, τελικές προσπάθειες, σουτ στην εστία, κτλ. Πάμε να δούμε μερικά παραδείγματα.

Η ΑΕΚ ΑΞΙΖΕ ΤΗ ΝΙΚΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΑ ΔΥΟ ΓΚΟΛ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ

Το φετινό ντέρμπι της ΑΕΚ με τον Ολυμπιακό. Η Ένωση το πήρε με 3-2 και τα xGoals ήταν ΑΕΚ 2.75 - Ολυμπιακός 1.63. Ιδού το γράφημα.

Το μέγεθος των κύκλων υποδηλώνει τις πιθανότητες για γκολ: όσο μεγαλύτερος ο κύκλος, τόσο μεγαλύτερη η ευκαιρία. Μπορεί λοιπόν η ΑΕΚ να βρήκε δύο γκολ με πολύ μικρές ευκαιρίες (το σουτ και το φάουλ του Λάζαρου), αλλά έχει συνολικά καλύτερες ευκαιρίες απ'τον Ολυμπιακό. 


Η ΤΕΣΣΕΡΑ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΚΑΛΗ ΕΠΙΘΕΣΗ

Επόμενο παράδειγμα απ'τη φετινή Premier League. Η Τσέλσι συντρίβει 4-0 τη Στόουκ εκτός έδρας.

Μεγάλο σκορ, μεγάλη νίκη, αλλά όχι με εμφατική απόδοση. Η Τσέλσι στην πραγματικότητα είχε μόνο μία μεγάλη φάση (το 4ο γκολ του Μοράτα) και έφτασε στο 3-0 με πολύ μικρές ευκαιρίες. Παράδειγμα για το πως μπορούμε σε έναν αγώνα να ξεχωρίσουμε την εμφάνιση (δημιουργία καλών ευκαιριών) από την αποτελεσματικότητα (γκολ από μικρές ευκαιρίες, χάρις στη ρέντα ή στην ικανότητα των εκτελεστών).

Η ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΕΙΧΕ ΘΕΜΑ ΣΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΦΑΕΙ ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ

Περσινοί προημιτελικοί Champions League. Γιουβέντους-Μπαρτσελόνα, οι Ιταλοί θριαμβεύουν με 3-0 στο Τορίνο.

Η αφήγηση μιλάει για αμυντικά προβλήματα της Μπαρτσελόνα, αλλά τα xGoals λένε πως οι Καταλανοί δεν επέτρεψαν καμία μεγάλη φάση στη Γιουβέντους. Απλώς οι Ιταλοί ήταν εξαιρετικοί στα τελειώματα και βρήκαν τρία γκολ χωρίς καμία πραγματικά μεγάλη ευκαιρία.

Στην άλλη πλευρά του γηπέδου, η Γιουβέντους αποθεώνεται για την άμυνά της, αλλά στην πραγματικότητα η Μπαρτσελόνα έχει φτιάξει καλές φάσεις, που απλώς δεν έγιναν γκολ επειδή ο Ινιέστα πλάσαρε άουτ και ο Μπουφόν είπε όχι σε Νεϊμάρ-Σουάρες.

Τέλειο παράδειγμα για το πως η καλή αμυντική λειτουργία δεν πρέπει να κρίνεται μόνο απ’το μηδέν στην άμυνα, αλλά απ’τις ευκαιρίες του αντιπάλου και την ποιότητά τους. Η Γιουβέντους κράτησε το μηδέν στον πρώτο αγώνα, έκανε το ίδιο και στη ρεβάνς, έφτασε στον τελικό, αλλά εκεί δεν είχε απαντήσεις απέναντι στη Ρεάλ. Ξαφνικά η “τρομερή αμυντική λειτουργία” έφαγε τέσσερα γκολ. Ίσως γιατί είχε κενά από πριν, που τα έκρυβε το μηδέν παθητικό.

ΕΔΩ ΤΑ ΕΙΔΑΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΥΡΙΕ ΧΑΣΙ

Φέτος, ο Ολυμπιακός δίνει τα πρώτα του επίσημα παιχνίδια με την Παρτίζαν για τον 3ο προκριματικό γύρο του Champions League. Μετά το 3-1 του πρώτου αγώνα οι ερυθρόλευκοι έρχονται ισόπαλοι 2-2 στο "Καραϊσκάκης". Μετά το τέλος του παιχνιδιού ο Χάσι ερωτάται για τις ευκαιρίες των φιλοξενούμενων και απαντά "που τα είδατε τα προβλήματα στην άμυνα, δεν θα έλεγα ότι έχουμε πρόβλημα".

"Ε, εδώ τα είδαμε τα προβλήματα", θα έπρεπε να είναι η απάντηση. Οι ερυθρόλευκοι είχαν 0.75 xGoals και η Παρτίζαν 2.17, υπερτριπλάσιες ευκαιρίες. Ο Ολυμπιακός όχι μόνο είχε φτιάξει λίγες καλές ευκαιρίες, αλλά είχε δεχθεί πολλές και καλές απ'την Παρτίζαν.

Η ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΤΟΣΟ ΤΡΑΓΙΚΗ ΣΤΟ ΙΣΠΑΝΙΚΟ ΣΟΥΠΕΡ ΚΑΠ

Τελευταία παραδείγματα, οι φετινοί διπλοί τελικοί του Ισπανικού Σούπερ Καπ. Η Ρεάλ πήρε το τρόπαιο με δύο νίκες και συνολικό σκορ 5-1.

Η υπεροχή της ήταν σαφής στα τελικά σκορ, αλλά τα xGoals έλεγαν μια διαφορετική ιστορία. Η Μπαρτσελόνα δεν ήταν τόσο κακή όσο φάνηκε στα αποτελέσματα. Μπορεί η ομάδα του Βαλβέρδε να βρήκε μόνο ένα γκολ στα δύο ματς κι αυτό από "πέτσινο" πέναλτι, αλλά έφτιαξε καλύτερες ευκαιρίες απ'τη Ρέαλ και συνολικά έφτασε τα τέσσερα xGoals, ενώ δεν απειλήθηκε τόσο πολύ.

Η ομάδα του Ζιντάν δίκαια πήρε το τρόπαιο χάρις στην αποτελεσματικότητά της, αλλά τα πρώτα επίσημα παιχνίδια της Μπαρτσελόνα στη σεζόν δεν ήταν το κακό, τραγικό ξεκίνημα που περιέγραφε το συνολικό 5-1 με το οποίο έχασε απ'τη Ρεάλ. Κι όταν ξεκίνησε το πρωτάθλημα, η Μπαρτσελόνα συνέχισε να δημιουργεί με τον ίδιο τρόπο, απλώς τα γκολ άρχισαν να μπαίνουν.

ΠΛΕΟΝ ΤΑ XGOALS ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΠΑΝΤΟΥ

Τα xGoals μας προσφέρουν τη δυνατότητα να κοιτάξουμε πέρα απ'τα τελικά σκορ και κυρίως να αγνοήσουμε τους αριθμούς που συνήθως κυριαρχούν, δηλαδή κατοχή μπάλας, εύστοχες πάσες, τελικές εντός και εκτός εστίας, κτλ. Όπως και αν παίζει μια ομάδα, ο στόχος είναι πάντα η δημιουργία όσο το δυνατόν καλύτερων ευκαιριών και το να εμποδίσεις το να αντίπαλο απ'το να φτιάξει καλές ευκαιρίες.

Γι'αυτό και τα xGoals πλέον χρησιμοποιούνται απ'το BBC και υιοθετήθηκαν απ'την Opta, τη Νο1 εταιρία στατιστικών στο ποδόσφαιρο. Στην Αγγλία πλέον βγαίνουν κάρτες μετά τη λήξη των αγώνων με τα xGoals των ομάδων και τα expected goals χρησιμοποιούνται στις αναλύσεις σχεδόν όλων των μεγάλων αγγλικών ΜΜΕ.

Δεν είναι πλέον κάτι περιθωριακό που αφορά λίγους και κατανοούν ακόμα λιγότεροι, είναι mainstream και κομμάτι της καθημερινής ποδοσφαιρικής κουβέντας στο Νησί.

Τα xGoals δεν είναι μόνο χρήσιμα για να εξετάσει κανείς έναν αγώνα. Το δείγμα των 90 λεπτών είναι μικρό και τα πάντα μπορούν να συμβούν. Τα xGoals βοηθούν στην αφήγηση του αγώνα, αλλά η χρησιμότητας τους αυξάνεται με την ποσότητα: όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα, τόσο πιο χρήσιμα είναι τα xGoals και περιγράφουν καλύτερα τις ομάδες, οδηγούν σε ασφαλέστερα συμπεράσματα.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΝΗΣ ΠΡΕΜΙΕΡ ΛΙΓΚ: ΓΙΑΤΙ Η ΣΙΤΙ ΕΙΝΑΙ ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΦΑΒΟΡΙ

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περσινή Μάντσεστερ Σίτι και γενικώς η κούρσα της Premier League. Η Τσέλσι βγήκε πρώτη, η Τότεναμ δεύτερη και η Σίτι τρίτη, αλλά η κατάταξη θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετική, αν απλώς οι παίκτες του Γκουαρδιόλα έβαζαν τα γκολ που "έπρεπε" με βάση τις ευκαιρίες που είχαν.

Και η Τσέλσι και η Τότεναμ έβαλαν πολύ περισσότερα γκολ απ'τα xGoals. Οι πρωταθλητές έβαλαν 81 γκολ με σουτ για 58 xGoals και η Τότεναμ έβαλε 77 με 61 xGoals. Απολύτως λογικό: σε κάθε πρωτάθλημα οι καλές ομάδες βάζουν παραπάνω απ'όσα "πρέπει", πολύ απλά γιατί έχουν καλύτερους παίκτες: η ποιότητα των σταρ λέει πως λογικά θα είναι πιο εύστοχοι απ'τον μέσο όρο. 



Το “παράλογο” ήταν πως η Σίτι έφτιαξε τα περισσότερα xGoals απ'όλους (74) και όχι μόνο δεν έβαλε παραπάνω χάρις στην ποιότητα των παικτών της, αλλά έβαλε πολύ λιγότερα (68). Η όποια κριτική στην ομάδα του Γκουαρδιόλα δεν θα έπρεπε να αφορά την απόδοση/δημιουργία, αλλά μόνο την αποτελεσματικότητα.

Το εντυπωσιακό είναι πως το ίδιο συνέβη και στην άμυνα. Σίγουρα η Σίτι είχε κενά πίσω, σίγουρα ο τρόπος παιχνιδιού της την έκανε ευάλωτη σε αντεπιθέσεις, αλλά στην πραγματικότητα το πρόβλημα ήταν μικρότερο απ'όσο φαινόταν στο γήπεδο.

Οι ευκαιρίες των αντιπάλων της Σίτι ήταν για λιγότερα γκολ απ'αυτές που δέχθηκαν η Τσέλσι ή η Τότεναμ. Το πρόβλημα είναι πως είτε λόγω ανικανότητας των τερματοφυλάκων είτε λόγω ατυχίας, η Σίτι δέχθηκε πολύ περισσότερα γκολ απ'όσα θα έπρεπε, έφαγε 36 ενώ τα σουτ των αντιπάλων ήταν για 27.

Ακριβώς αυτή η περσινή εικόνα της Σίτι σε xGoals Υπέρ και Κατά είναι που έκανε τους μπουκ να την έχουν πρώτο φαβορί στο ξεκίνημα του φετινού πρωταθλήματος. Η λογική είναι απλή: αν βάλουν τα γκολ που πρέπει και σταματήσουν να δέχονται περισσότερα απ'όσο πρέπει, θα είναι πιο μπροστά απ'όλους.

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι θα συμβεί τελικά, αλλά οι μπουκ πόνταραν στην απόδοση και όχι στην αποτελεσματικότητα. Κοίταξαν αυτά που έφτιαχνε η ομάδα στο γήπεδο και αυτά που επέτρεπε στον αντίπαλο, όχι μόνο την κατάληξή τους.

Ωραία όλα αυτά, αλλά το ποδόσφαιρο που αλλάζει;

Καλή ερώτηση. Μέχρι στιγμής έχουμε δει πως τα xGoals μπορούν να βοηθήσουν τη δική μας ματιά, των ΜΜΕ και του κόσμου, στο να κρίνουμε καλύτερα φάσεις, αγώνες, παίκτες, ομάδες, προπονητές, κτλ. Το ποδόσφαιρο που αλλάζει και πως;

Προφανώς και τα xGoals δεν έχουν απασχολήσει μόνο τους nerds των μαθηματικών, τα ΜΜΕ και τους ποδοσφαιρόφιλους, αλλά και τις ίδιες τις ομάδες και τους ανθρώπους που δουλεύουν γι’αυτές.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ: ΕΥΚΟΛΟ ΜΑΚΡΙΝΟ ΣΟΥΤ Ή ΔΥΣΚΟΛΗ ΚΑΘΕΤΗ ΠΑΣΑ;

Πριν πάμε σε ένα απόλυτα χειροπιαστό παράδειγμα, μια θεωρητική κουβέντα. Φανταστείτε έναν μέσο να βρίσκει λίγο χώρο και χρόνο έξω απ’τη μεγάλη περιοχή. Κεντρικά, 22 μέτρα μακριά απ’την εστία, έχει την μπάλα στα πόδια και χρόνο να αποφασίσει. Μακρινό σουτ από εκεί που βρίσκεται ή προσπάθεια για κάθετη πάσα στους δύο συμπαίκτες του που κινούνται για να πάρουν την μπάλα εντός περιοχής;

Αν προσπαθήσει για κάθετη και αυτή δεν περάσει, ο κόσμος σχεδόν πάντα δυσανασχετεί. Και σίγουρα είναι πολλοί αυτοί που μουρμουράνε “σούταρε, τι πασάρεις, αφού βρήκες χώρο σούταρε”. Αν όντως επιλέξει να σουτάρει και το σουτ είναι καλό, δηλαδή περάσει λίγο άουτ ή αναγκάσει τον τερματοφύλακα σε δύσκολη απόκρουση, ο κόσμος χειροκροτά ικανοποιημένος και ο εκφωνητής μιλάει για μεγάλη ευκαιρία, λίγο άουτ, δοκάρι, κτλ.

Όμως, ένα τέτοιο σουτ έχει μόλις 3% πιθανότητες να γίνει γκολ. Οπότε, είτε πάει στο δοκάρι, είτε πάει δέκα μέτρα μακριά απ’την εστία, είτε κατευθείαν στην αγκαλιά του τερματοφύλακα, είναι σίγουρο πως δεν πρόκειται για μεγάλη ευκαιρία. Χρειάζονται 33 τέτοια σουτ για να μπει γκολ, μόνο ευκαιρία δεν μπορείς να τα πεις.

Κι ακόμα κι αν πίσω απ’την μπάλα βρίσκονται οι καλύτεροι, τα πράγματα δεν βελτιώνονται και πολύ. Ο Ρονάλντο χρειάζεται σχεδόν 20 σουτ για να σκοράρει εκτός περιοχής, ενώ ο Μέσι χρειάζεται 11. Ποσοστά 5% και 9%, πάλι δεν τα λες “μεγάλη ευκαιρία”.

Πίσω στο παράδειγμά μας. Ο μέσος παίκτης λοιπόν έχει 3% να σκοράρει από εκεί που βρίσκεται. Είναι προτιμότερο να δοκιμάσει το δύσκολο, δηλαδή μια κάθετη που μπορεί να βγάλει έναν συμπαίκτη του σε τετ-α-τετ; Απολύτως.

Μια κάθετη σε δέκα προσπάθειες φτιάχνει καλύτερη ευκαιρία από δέκα μακρινά σουτ.

Ένα τέτοιο τετ-α-τετ θα έχει 40% πιθανότητες να γίνει γκολ. Και ξέρετε τι λέει αυτό; Πως ακόμα και αν ένας παίκτης καταφέρει να περάσει μόνο μία κάθετη σε δέκα προσπάθειες, θα δημιουργήσει μεγαλύτερες πιθανότητες για γκολ απ’το να δοκιμάσει να σουτάρει δέκα φορές. Μια κάθετη στις δέκα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες από δέκα σουτ, που απειλούν και “ανοίγουν άμυνες” όπως μας λένε για δεκαετίες οι Πέτροι Μίχοι αυτού του κόσμου. Άρα θα πρέπει όλοι μας είμαστε περισσότερο επιφυλακτικοί με τα πολλά μακρινά σουτ και περισσότερο υποστηρικτικοί στην προσπάθεια για κάθετη πάσα, ακόμα κι αν δεν πετυχαίνει εύκολα.

Μια, δυο, τρεις, κάποια στιγμή μπορεί η πάσα να βγει και αξίζει τον κόπο. Και σίγουρα δεν αξίζει μουρμούρα η προσπάθεια για το σωστό και χειροκρότημα το εύκολο, το να δοκιμάζεις σουτ από παντού και σε κάθε ευκαιρία.

ΤΑ XGOALS ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΗΝ ΝΤΟΡΤΜΟΥΝΤ ΚΑΙ ΕΚΑΝΑΝ KILLER ΤΟΝ ΟΜΠΑΜΕΓΙΑΝΚ

Το θέμα είναι πως πλέον όλα αυτά τα ξέρουν οι ομάδες, τουλάχιστον οι μεγάλες, αυτές που ενδιαφέρονται και έχουν επενδύσει στα football analytics. Πράγμα που μας φέρνει στο χειροπιαστό παράδειγμα. Ο Τόμας Τούχελ έδειξε ενδιαφέρον πολύ νωρίς για τα xGoals και τα χρησιμοποίησε απόλυτα στη διετία θητεία του στην Ντόρτμουντ.

Όλες οι ασκήσεις του στο επιθετικό κομμάτι είχαν ως στόχο τη δημιουργία τελικών με το μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας. Καθόλου τυχαία, στην πρώτη του σεζόν η Ντόρτμουντ έφτιαχνε σχεδόν 50% καλύτερες ευκαιρίες απ’αυτές της τελευταίας χρονιάς του Κλοπ. Όχι ξερά και σκέτα “περισσότερες τελικές”, αλλά τελικές που είχαν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να γίνουν γκολ.

Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση του φορ της ομάδας, του Ομπαμεγιάνγκ. Ο Τούχελ μίλησε μαζί του και προσπάθησε να του εξηγήσει τη λογική της γωνίας των τελικών. Ο Γερμανός τεχνικός έπεισε τον Γκαμπονέζο να αφήσει τα “καταδικασμένα” σουτ από μακριά ή από πολύ πλάι και να αρχίσει να προσπαθεί για τελικές υπό καλύτερες προϋποθέσεις.

Κάποιες φορές θα χάσεις την μπάλα, κάποιες φορές μια-δυο επαφές παραπάνω θα χαλάσουν τη φάση και ίσως δεν καταφέρεις καν να σουτάρεις, αλλά αξίζει τον κόπο, εγώ δεν θα σου βάλω τις φωνές

Το αποτέλεσμα είναι σχεδόν θαυματουργό. Ο Ομπαμεγιάνκ το 2014-15 σκόραρε μόλις στο 14% των προσπαθειών του. Το 2015-16 ανέβηκε στο “τίμιο” 19% και πέρσι σκόραρε με το εκπληκτικό 26%, χρειαζόταν δηλαδή μόλις 3.9 τελικές για να βρει δίχτυα. Α, και φέτος βρίσκεται ακριβώς στο 25%, θέλει μόνο τέσσερα σουτ για κάθε γκολ.

Ούτε φόρμα, ούτε εμπειρία, ούτε τίποτα απ’αυτά που συνήθως λέει ο Τύπος και ο κόσμος για να εξηγήσουν τη βελτίωση στην ευστοχία ενός σέντερ φορ. Ο Ομπαμεγιάνγκ έγινε killer και σκόρερ ολκής απλώς και μόνο επειδή άρχισε να προσπαθεί να εκτελεί υπό καλύτερες προϋποθέσεις και φυσικά έπαιζε και σε μια ομάδα που δούλευε για να του δίνει τέτοιες φάσεις. Το γράφημα τα λέει όλα, είναι εμφανής η διαφορά των τελικών της σεζόν 2014-15 με αυτής του 2015-16.

Δείτε πόσες περισσότερες είναι οι τελικές με πορτοκαλί-κόκκινο χρώμα, αυτές δηλαδή με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν γκολ. Ο Ομπαμεγιάνκ το 2015 σούταρε από παντού και κάθε τελική του είχε 13% να γίνει γκολ. Το 2016 σούταρε από εκεί που έπρεπε και κάθε τελική του είχε 22% να γίνει γκολ. Οι τελικές του δεν μειώθηκαν, απλώς ήρθαν πιο κοντά και πιο κεντρικά κι έτσι απέκτησαν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν γκολ.

Ε, με καλύτερες τελικές είναι απολύτως λογικό να μπουν περισσότερα γκολ. Απ’τα 14 non-penalty γκολ του 2015 ο Ομπαμεγιάνγκ ανέβηκε στα 22 του 2016 και μετά στα 29 του 2017. Και φέτος έχει ήδη επτά γκολ με 28 τελικές και σκοράρει ένα γκολ ανά 90’.

Η ιστορία της Ντόρτμουντ και του Ομπαμεγιάνγκ είναι το πλέον τρανταχτό παράδειγμα για το πως τα συμπεράσματα των football analytics και τα xGoals μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία των ομάδων και την απόδοση/αποτελεσματικότητα των παικτών.

Και φυσικά δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Πίστευε ποτέ κανείς πως ο Μέρτενς θα μπορούσε ποτέ να κάνει σεζόν με 0.89 γκολ ανά 90’, με γκολ κάθε 101 λεπτά; Καλός παίκτης ο Βέλγος, αλλά όχι μεγάλος σκόρερ, ούτε καν καθαρός φορ. Έλα όμως που η εκπληκτική Νάπολι του Σάρι τον “ταϊζει” εκεί που πρέπει και ο Βέλγος εκτελεί διαρκώς με πολύ μεγάλες πιθανότητες ευστοχίας.

Ή νομίζετε πως ο Μέσι από καπρίτσιο σουτάρει σπάνια απ’τα πλάγια έξω απ’την περιοχή, αλλά σχεδόν πάντα προσπαθεί να έρθει κεντρικά, στο αγαπημένο του σημείο κοντά στο ημικύκλιο της περιοχής; Δεν είναι πάντα εύκολο, κάποιες φορές η φάση χαλάει, αλλά ο Αργεντινός ξέρει πως αξίζει να προσπαθεί να έρχεται κεντρικά όταν αυτό είναι εφικτό: όχι μόνο για τα σουτ εκτός περιοχής, αλλά ακόμα και για τα τελειώματα εντός, αν μπορεί πάντα κάνει μια επαφή παραπάνω, αυτή που θα τον φέρει εκεί που οι πιθανότητες είναι μεγαλύτερες.

ΤΕΛΙΚΑ ΠΟΙΟΙ ΣΕΝΤΕΡ ΦΟΡ ΕΙΝΑΙ KILLER ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΧΑΣΟΓΚΟΛΗΔΕΣ;

Τέλος, υπάρχει και η αξιολόγηση των παικτών. Για χρόνια πχ συγκρίνουμε τους μεγάλους φορ, συζητάμε το ποιος είναι ο μεγαλύτερος γκολτζής, ποιος είναι πιο εύστοχος, κτλ. Το πρόβλημα είναι πως πάντα υπάρχει το θέμα της διαφορετικής ομάδας. Ο τάδε παίζει για την τάδε ομάδα, άρα δεν μπορεί να βάλει τα ίδια γκολ με τον τάδε που παίζει σε αυτήν. “Πως να συγκρίνουμε τον Λεβαντόβσκι που παίζει στην Μπάγερν με τον Ομπαμεγιάνγκ που παίζει στην Ντόρτμουντ ή τον Κέιν που παίζει στην Τότεναμ με τον Σουάρες που παίζει στην Μπαρτσελόνα;”

Τα xGoals λύνουν και αυτό το πρόβλημα. Δεν χρειάζεται κανείς να κοιτάξει ούτε τόσο την ευστοχία, ούτε την ποσότητα των γκολ. Αρκεί να δει πόσα xGoals “αξίζουν” οι τελικές κάθε παίκτη και πόσα γκολ βάζει με αυτές.

Μιλήσαμε για τον Ομπαμεγιάνγκ και την εκπληκτική του ευστοχία. Ναι, αλλά όχι ακριβώς. Γιατί μπορεί ο Γκαμπονέζος να σκοράρει ακατάπαυστα, αλλά στην ουσία η δική του εκτελεστική ικανότητα δεν είναι πολύ μεγάλη. Γιατί; Διότι τα τελευταία τρία χρόνια ο Ομπαμεγιάνγκ έχει κάνει τελικές για 75 xGoals και με αυτές έχει βάλει 72 γκολ. Τρία γκολ λιγότερα απ’το προσδοκώμενο, πάνω-κάτω ακριβώς τα γκολ που θα “έπρεπε” να βάλει σύμφωνα με τις τελικές που είχε.

Το ίδιο ισχύει και για τον Λεβαντόφσκι. Ο Πολωνός έχει τελικές για 74 γκολ και έχει βάλει ακριβώς τόσα. Ούτε χασογκόλης που δεν βάζει ούτε αυτά που πρέπει, αλλά ούτε και killer που σκοράρει παραπάνω απ’τον μέσο όρο. “Χασογκόλη” μπορεί κανείς να πει τον Καβάνι, που μπορεί να σκοράρει πολύ, αλλά τα τελευταία τρία χρόνια έχει βάλει οκτώ γκολ λιγότερα απ’αυτά που θα “έπρεπε” με βάση τις τελικές του.

Όμως, υπάρχει κι ο Χάρι Κέιν. Απ’το καλοκαίρι του 2014 ο Άγγλος έχει τελικές για 54 xGoals και με αυτές έχει πετύχει 69 γκολ. Δεκαπέντε γκολ παραπάνω απ’τον μέσο όρο, δεκαπέντε γκολ περισσότερα απ’αυτά που θα “έπρεπε” με βάση τις τελικές του. Αυτό, ναι, είναι world class αποτελεσματικότητα.

Το ίδιο ισχύει και για τον Μοράτα και τον Ικάρντι, αφού και οι δύο έχουν βάλει από εννέα γκολ παραπάνω αυτά τα τρία χρόνια. Και ο Σούαρες έχει 10 γκολ παραπάνω απ’τα xGoals, την ώρα που ο Αγκουέρο έχει μόνο δύο. Δεν είναι πιο εύκολο και κυρίως πιο ακριβές να κρίνουμε τους επιθετικούς με βάση τα xGoals απ’το να μετράμε γκολ, ευστοχία, κτλ;

Και μιας και πήγαμε εκεί, τα τελευταία τρία χρόνια ο Μέσι έχει τελικές προσπάθειες για 75 γκολ και με αυτές έχει βάλει 92. Δεν είναι πως παίζει στην Μπαρτσελόνα, δεν είναι πως του τα δίνουν στο πιάτο, είναι πως ο Μέσι μπορεί με τα εκπληκτικά τελειώματα του να βάλει 17 γκολ παραπάνω απ’αυτά που “πρέπει”, την καλύτερη επίδοση από οποιονδήποτε άλλον ποδοσφαιριστή τις τελευταίες τρεις σεζόν.

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ;

Το ίδιο ισχύει και για τη δημιουργία. Για χρόνια μετρούσαμε τις ασίστ, το Νο1 παραπλανητικό στατιστικό στο ποδόσφαιρο. Παραπλανητικό γιατί λέει την ιστορία δύο παικτών, περισσότερο αυτού που βάζει το γκολ και λιγότερο αυτού που δίνει την πάσα.

Το πράγμα βελτιώθηκε όταν απ’το 2009 μπορούμε να ξέρουμε πόσες ευκαιρίες δημιουργεί ο κάθε παίκτης, αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό. Ένας μέσος που δημιουργεί 10 ευκαιρίες επειδή εκτελεί κόρνερ που καταλήγουν σε 10 μαρκαρισμένες κεφαλιές δεν μπορεί να μπαίνει στην ίδια κατηγορία με αυτόν που βγάζει 10 κάθετες που δημιουργούν 10 τετ-α-τετ.

Τα xGoals λύνουν και αυτό το πρόβλημα. Όπως μπορούμε να ξέρουμε τα γκολ που θα έπρεπε να βάλει ένας παίκτης με βάση τα σουτ που έκανε, έτσι μπορούμε να ξέρουμε τα γκολ που “έφτιαξε” ένας παίκτης με βάση τις τελικές που δημιούργησε για τους συμπαίκτες του. Δεν έχει σημασία αν τα γκολ μπήκαν ή όχι: αν οι ευκαιρίες ήταν καλές και μεγάλες, ο παίκτης θα έχει μεγάλο αριθμό xAssists και η δημιουργία του είναι εμφανής, ανεξάρτητα αν έχει συμπαίκτες που τα βάζουν ή όχι.

Πέρυσι ο Εμίλ Φόρσμπεργκ της Λειψίας τρέλανε κόσμο αφού είχε 19 ασίστ στην Μπουντεσλίγκα. Είναι καλός δημιουργός ή απλώς είχε ρέντα και οι συμπαίκτες του έβαζαν δύσκολα γκολ που του ανέβασαν πολύ τα νούμερα των ασίστ;

Η απάντηση είναι πως ο Σουηδός έφτιαξε ευκαιρίες για 12 γκολ, που έγιναν 19 λόγω της μεγάλης αποτελεσματικότητας των συμπαικτών του. Και 12 xAssists δεν είναι μικρό νούμερο, αν σκεφτεί κανείς πως τόσες είχε πέρσι ο Έρικσεν στην Τότεναμ, ενώ ο Μέσι είχε 14. Ο Φόρσμπεγκ μάλιστα είχε εννέα απ’αυτές τις ασίστ στο open play. Μπορεί άρα να δημιουργεί ενώ το παιχνίδι παίζεται και όχι μόνο επειδή εκτελεί καλά στημένα.

Δεν ισχύει το ίδιο για τον Σίγκουρτσον. Ο Ισλανδός το καλοκαίρι ήταν διακαής πόθος της Έβερτον, η οποία έδωσε έναν σκασμό λεφτά για να τον πάρει απ’την Σουόνσι. Ο λόγος ήταν η ικανότητα στη δημιουργία, αφού ο Σίγκουρτσον έδωσε πέρυσι 13 ασίστ. Όμως, οι xAssists ήταν μόνο οκτώ και το κυριότερο μόνο τρεις ήταν στο open play: οι υπόλοιπες πέντε ήρθαν απ’τα άπειρα στημένα που εκτελούσε ο Ισλανδός με τη φανέλα της Σουόνσι.

Το καλύτερο παράδειγμα όλων είναι ο Στιούαρντ Ντάουνινγκ. Ο Άγγλος πήγε στη Λίβερπουλ το καλοκαίρι του 2011 και τελείωσε την πρώτη του χρονιά στο Άνφιλντ χωρίς να έχει ούτε μία ασίστ. Ο έρμος ο Ντάουνινγκ δεν ήταν Αζάρ ή Μάτα, αλλά εκείνη τη σεζόν έφτιαξε 11 μεγάλες ευκαιρίες και άλλες 44 μικρές φάσεις. Με μια απλή αποτελεσματικότητα απ’τους συμπαίκτες του, ο Ντάουνινγκ θα μπορούσε εύκολα να έχει 8-9 ασίστ, ακόμα και να πιάσει διψήφιο νούμερο.

Όμως Σουάρες και Κάρολ αστοχούσαν λες και το έκαναν επίτηδες, η αστοχία τους κράτησε τη Λίβερπουλ πολύ χαμηλά στη βαθμολογία και τον Ντάουνινγκ σε μια καταστροφική σεζόν, που στην ουσία τερμάτισε και την καριέρα του στο Άνφιλντ. Δεν ήταν σπουδαίος, αλλά δεν ήταν και για μηδέν ασίστ.

ΝΑ ΜΠΕΙ ΛΙΓΗ ΤΑΞΗ ΣΤΟ ΧΑΟΣ ΤΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ

Η κουβέντα για τα xGoals είναι ακόμα στην αρχή. Μπορεί αυτός ο τρόπος υπολογισμού να μετράει μερικά χρόνια ζωή, αλλά μόλις φέτος μπήκαν στα μεγάλα ΜΜΕ και αρχίζουν να γίνονται κομμάτι του ποδοσφαίρου. Είναι σαφές πως χρειάζονται ακόμα δουλειά. Είναι σίγουρο πως χρόνο με τον χρόνο ο τρόπος υπολογισμού των πιθανοτήτων των ευκαιριών θα γίνει ακόμα πιο ακριβής, με πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Κανείς δεν λέει πως τα xGoals είναι τέλεια, με ακρίβεια 100%. Όμως είναι το καλύτερο εργαλείο αξιολόγησης αγώνων, ομάδων, προπονητών και ποδοσφαιριστών.

Μετά από χρόνια περιπλάνησης σε ωραία, αλλά όχι ουσιώδη στατιστικά για κατοχή, πάσες και ποσοστά ευστοχίας, το ποδόσφαιρο έχει πλέον τη βάση που έψαχνε για να γίνει πιο στέρεο, για να μπει λίγη τάξη στο χάος του.