Η βία γενικότερα είναι ένα φαινόμενο διάχυτο στην κοινωνία μας, είτε είμαστε έτοιμοι να την αναγνωρίσουμε, είτε όχι. Η διαφορά είναι ότι οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στη βία σ’ όλο τον κύκλο της ζωής τους, επειδή ακριβώς είναι γυναίκες. Και ότι η βία που θα υποστεί μια γυναίκα είναι πολύ συχνά κοινωνικά ανεκτή, ή ακόμα και αποδεκτή

Χιλιάδες γυναίκες κάθε χρόνο, σε πολλές χώρες του κόσμου, υποχρεώνονται να κάνουν έκτρωση, επειδή κυοφορούν κορίτσια, ενώ η κοινωνία προτιμά τα παιδιά της να είναι αγόρια. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι η πρακτική θανάτωσης κοριτσιών πριν ή αμέσως μετά τη γέννηση τους, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, έχει κοστίσει τη ζωή σε 200 εκατομμύρια γυναίκες. Τα κορίτσια που θα μεγαλώσουν, κινδυνεύουν σχεδόν από τη βρεφική ηλικία από τον κίνδυνο εκμετάλλευσης, είτε αναφερόμαστε σε εγκλήματα σεξουαλικής κακοποίησης είτε στην παιδική εργασία. Παγκοσμίως, μια στις δυο γυναίκες που θα κακοποιηθούν σεξουαλικά είναι κορίτσια κάτω των 16 ετών. Στην Νότια Αφρική, με δραματική στατιστική βιασμών, υπάρχει ακόμα η δοξασία ότι ο βιασμός μιας παρθένας έχει θεραπευτικές ιδιότητες για τους φορείς του ιού HIV.

Ίσως αυτές είναι όψεις μιας πραγματικότητας που δεν αφορά την Ελλάδα. Ίσως όμως αξίζει να θυμηθούμε ότι ακόμη και σήμερα η λέξη «παιδί», σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αναφέρεται στο αγόρι. Τα κορίτσια είναι κορίτσια, τα παιδιά είναι αγόρια. Ίσως ακόμη πρέπει να αναλογιστούμε ότι σε ευρωπαϊκές κοινωνίες του 21ου αιώνα είναι αποδεκτή η αποτροπιαστική εικόνα κοριτσιών που επαιτούν και, αργότερα, πωλούνται ως «νύφες» ή ως εφήμερη «πραμάτεια» στην ευρύτερη βαλκανική επικράτεια. Το «προσεχώς Βουλγάρες» είναι μια πινακίδα που γνωρίζουν πολλοί όσοι έχουν ταξιδέψει στην ελληνική επαρχία.

Από την εφηβεία έως την ενηλικίωση, οι γυναίκες εκτίθενται στον κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης. Στα εικοσιοκτώ κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια στις πέντε γυναίκες έχουν υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία από τον σύντροφο τους. Και μπορεί ένας άντρας να «μπλέξει» σ’ ένα καβγά για ασήμαντη αφορμή σ’ ένα δημόσιο χώρο, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα καλέσει την αστυνομία εάν υποπτευθεί ότι ο γείτονας του – ή, θεός φυλάξοι – ο συγγενής ή ο φίλος του – χτυπάει τη γυναίκα του. Οι αντιδράσεις της μέσης ελληνικής οικογένειας απέναντι σε κορίτσια και αγόρια που φλερτάρουν στην εφηβεία τους ήταν και είναι διαφοροποιημένη. Τα αγόρια έχουν πάντα περισσότερη ελευθερία κινήσεων. Για τα κορίτσια συχνά μπαίνει ακόμη και ζήτημα «τιμής». Σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, ακόμη και σήμερα, η βία απέναντι στο κορίτσι που «ντρόπιασε την οικογένεια» μπορεί να είναι αποδεκτή. Γιατί, η γυναίκα θεωρείται «κτήμα» του πατέρα και του αδελφού, δεν έχει δική της επιθυμία και βούληση. Αυτό είναι πολύ συχνά το κλειδί για την κατανόηση της κοινωνικής ανοχής απέναντι στη βία κατά των γυναικών.

Στις 25 Νοεμβρίου, που είναι η παγκόσμια μέρα κατά της βίας ενάντια σε γυναίκες και κορίτσια, δεν καλούμαστε να καταδικάσουμε τη βία ως θεωρητική έννοια. Καλούμαστε να την αναγνωρίσουμε στη γειτονιά μας, στο σχολείο των παιδιών μας, στην οικογένεια μας, στο σπίτι μας, στα ανέκδοτα που λέμε, στα συνθήματα που φωνάζουμε, στην παρέα μας. Η βία, πράγματι, είναι παντού. Καλούμαστε να την αντιμετωπίσουμε και να την καταδικάσουμε. Η βία που είναι κοντά μας, δεν πρέπει απλά να μας «ανησυχεί», αλλά να μας κινητοποιήσει. Η αντιμετώπισή της πρέπει να γίνει και δική μας ευθύνη.

Βάσω Κόλλια

Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων