Έγραφα τον Νοέμβριο πως τα τελευταία χρόνια παίκτες με χαρακτηριστικά και ικανότητες δεκαριού σε πολλές περιπτώσεις κινούνται πιο κοντά στην πλάγια γραμμή. Κάτι που έχει ως αποτέλεσμα συχνά να παίζουν στα αριστερά δεξιοπόδαροι και στα δεξιά ποδοσφαιριστές που το καλό τους πόδι είναι το αριστερό. Οι κινήσεις και ο χώρος δράσης των inverted wingers/wide playmakers έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται περισσότεροι χώροι για τους πλάγιους αμυντικούς.

Έτσι κι αλλιώς, όπως είχαμε δει και στο προηγούμενο κείμενο που ασχοληθήκαμε με καθαρά τακτικά ζητήματα, την τελευταία 15ετία το βάρος έχει πέσει στο κέντρο. Οι περισσότερες ομάδες φορτώνουν τον άξονα. Είτε επειδή θέλουν να έχουν την κατοχή της μπάλας, είτε επειδή επιθυμούν να κλείσουν τους χώρους προς την εστία τους. Όποια κι αν είναι η προσέγγιση, ο κανόνας λέει πως τον στόχο σου θα τον πετύχεις γεμίζοντας τον άξονα με πολλούς παίκτες.

Κρυφοί αμυντικοί

Κι επειδή είναι δύσκολο να τα πετύχουν όλα, συχνά πολλές ομάδες είναι διατεθειμένες να αφήσουν κενά στα άκρα. Εξάλλου, η πλάγια γραμμή είναι ο καλύτερος αμυντικός, όπως έχει πει και ο Guardiola. Και πάλι όμως ο ι full-backs εξακολουθούν να είναι αυτοί που ευνοούνται περισσότερο από όλη αυτή την προσέγγιση. Και παράλληλα έχουν περισσότερες ευθύνες. Ή θα έπρεπε να έχουν.

Προφανώς και οι πλάγιοι αμυντικοί που έχουν επιθετική λογική και ξεχωρίζουν περισσότερο για όσα κάνουν κοντά στην αντίπαλη περιοχή δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Όπως τα περισσότερα, είχε εμφανιστεί δεκαετίες πριν. Και προφανώς οι inverted wingers/wide playmakers έχουν αλλάξει τα δεδομένα για τους παίκτες που καλύπτουν τα νώτα τους εδώ κι αρκετά χρόνια και όχι απλά πέρυσι ή φέτος. Την τελευταία δεκαετία (και βάλε) το 4-2-3-1 και το 4-3-3 είναι συστήματα που χρησιμοποιούνται από τις περισσότερες ομάδες. Οι χώροι υπάρχουν πολύ καιρό κι αρκετοί μπακ έχουν βρει την ευκαιρία να λάμψουν.

Τελευταία όμως συμβαίνουν μερικά ακόμα πραγματάκια που έχουν αλλάξει (ή πρέπει να αλλάξουν) σε ένα βαθμό και τη δράση των πλάγιων αμυντικών. Σε πολλές περιπτώσεις δε μιλάμε καν για wing backs, αλλά για μοντέρνους wingers, που απλά παίζουν στην τελευταία γραμμή άμυνας. Πλέον όμως όπως θα δούμε και στη συνέχεια, αρκετές φορές ούτε καν τον ρόλο του πλάγιου επιθετικού δεν (πρέπει να) έχουν. Τους δίνονται χώροι στα άκρα, αλλά ίσως έχουν καλύτερες ευκαιρίες αν κινούνται κι αυτοί κεντρικά. Αν το τελευταίο γίνει κάτι σαν μόδα, ίσως επαναφέρει στο προσκήνιο και τους κλασικούς εξτρέμ.

Αριθμοί

Πριν αναπτύξω όμως το σκεπτικό μου και δούμε λίγο πιο αναλυτικά τα πώς και τα γιατί, σας έχω μερικούς αριθμούς για να δούμε πόσο σημαντικοί είναι οι πλάγιοι αμυντικοί, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Διάβαζα λοιπόν πρόσφατα στην Guardian πως σύμφωνα με τα στοιχεία της Prozone, την περίοδο 2003-2004 στην Premier League οι full-backs πραγματοποιούσαν 29,5 sprints (κάθε κίνηση μεγαλύτερη από 7 μέτρα το δευτερόλεπτο) ανά ματς. Φέτος κάνουν 50. Το 2006-2007, οι σέντρες που προέρχονταν από τα πόδια τους αποτελούσαν το 27.2% όσων έκαναν οι ομάδες τους. Τη σεζόν που διανύουμε το ποσοστό είναι στο 34,2%.

Επιπλέον το ποσοστό των πασών που δίνουν οι μπακ στο μισό των αντιπάλων έχει πάει από το 42,1% στο 48,1%. Και φυσικά σκοράρουν περισσότερο. Το 2006-07 έστειλαν την μπάλα στα δίχτυα 35 φορές, το 2009-10 34, ενώ πέρυσι 52 και φέτος συνεχίζουν σε ανάλογους ρυθμούς. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Everton, που έχει πάρει τα 10 από τα 34 γκολ της από τους πλάγιους αμυντικούς της. 5 (και 1 ασίστ) από τον Coleman, 3 από τον Baines και 2 (και 2 ασίστ) από τον Oviedo.

Η Everton

Φυσικά παίζει ρόλο η ικανότητα των παικτών, αλλά όταν ο αναπληρωματικός αριστερός μπακ έχει αυτά τα νούμερα είναι φανερό πως η ομάδα στηρίζει πολλά πάνω στους ακραίους αμυντικούς της. Οι Μπλε κι επί Moyes έδιναν πολλές επιθέσεις τους στον Baines, αλλά φέτος έχουν πάει ένα βήμα παρακάτω.

Κι επειδή οι συγκεκριμένοι παίκτες έχουν περισσότερο εκτελεστικό ρόλο, κι επειδή παίζουν ψηλά και ο αριστερός και ο δεξιός μπακ. Για του λόγου το αληθές, μπορείτε να δείτε τα παρακάτω γραφήματα από το whoscored.com. Το πρώτο είναι από το εντός έδρας ματς με τη WBA και το δεύτερο από το εκτός με τη Stoke. Και στις δύο περιπτώσεις οι Coleman (23) και Baines (3) στη μεγαλύτερη διάρκεια του αγώνα βρίσκονταν στο μισό του αντιπάλου.

Βέβαια για να παίζουν και οι δύο μπακ τόσο ψηλά πρέπει να βρεις κάλυψη για τους στόπερ από αλλού. Η Everton βρίσκει από τους κεντρικούς χαφ που μένουν συνήθως χαμηλά, αλλά κι από τους πλάγιους επιθετικούς που κινούνται κεντρικά και σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά μακριά από την περιοχή. Μη μείνουμε όμως άλλο στην ομάδα του Martinez για την οποία έχουμε γράψει και θα ξαναγράψουμε. Θα πάω λίγο στη Bayern Munich, που έτσι κι αλλιώς κάνει πράγματα που συναντάμε και στους Μπλε συχνά (σημειώνω ότι οι δυο τους έχουν αρκετά κοινά που ίσως τα εξετάσουμε σε μελλοντικό κείμενο).

Χώροι

Πριν περάσω όμως στους Βαυαρούς δυο πράγματα για τους χώρους. Το έχουν πει οι Cruyff, Guardiola, Martinez κι αρκετοί ακόμα πως το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι χώρων. Ειδικά στην εποχή μας το βασικό ζητούμενο είναι να βρεις κενά, πράγμα δύσκολο. Ο Mourinho έλεγε αρκετά χρόνια πριν πόσο σημαντικό είναι το παιχνίδι ανάμεσα στις γραμμές (την επιθετική και τη μεσαία και κυρίως την μεσαία και την αμυντική). Κι επειδή όλοι ψάχνουν τρύπες εκεί, όλοι προσπαθούν ακόμα περισσότερο να τις καλύψουν.

Σε δύο πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις στο blog του ο @ΑdinOsmanbasic έχει κάνει εκτενή αναφορά στα σημεία του γηπέδου που επιχειρούν πλέον να χτυπήσουν οι ομάδες. Μία από τις βασικές ιδέες είναι πως προσπαθούν (ή θα έπρεπε να προσπαθούν) να βάλουν παίκτες σε mixed positions όπως τις ονομάζει. Δηλαδή σε θέσεις που είναι τόσο “between the lines” όσο και σε “halfspaces” (βλέπε το γράφημα παρακάτω). Με άλλα λόγια ο στόχος δεν είναι να κινηθούν οι ποδοσφαιριστές απλά ανάμεσα στην άμυνα και τα χαφ, αλλά κι ανάμεσα στα στόπερ και τους μπακ. Όχι οριζόντια ή κάθετα, αλλά διαγώνια. Η μαγική λέξη για τη φετινή Bayern.

Bayern και… underlap

Μακρινές διαγώνιες πάσες από τους στόπερ στην επίθεση, διαγώνιες πάσες από το πλάι (cutbacks, θα το πιάσουμε άλλη φορά αυτό), διαγώνιες κινήσεις από τους επιθετικούς και διαγώνιες κινήσεις από τους μπακ. Κυρίως από τον Alaba (και τον Lahm όταν παίζει στην άμυνα). Γιατί διαγώνια; Επειδή είναι πιο εύκολο να βρεθούν χώροι. Επειδή η αντίπαλη άμυνα έχει μάθει να κινείται κατά βάση οριζόντια και κάθετα. Γιατί ο στόχος είναι να βρεθεί ο παίκτης σε mixed position; Επειδή δε θα είναι ούτε τόσο κοντά στη γραμμή-τον-καλύτερο-αμυντικό που περιορίζει τις επιλογές (μπορείς να κινηθείς/πασάρεις πίσω, μπροστά ή προς τα μέσα, αλλά όχι προς τα έξω), αλλά ούτε και στον μεγάλο χαμό του άξονα. Κάπου ενδιάμεσα. Κι αυτό προκαλεί μπέρδεμα κι αναστάτωση στην αντίπαλη άμυνα. Είναι πιθανό να βγάλεις περισσότερους αντιπάλους εκτός θέσης και την άμυνα εκτός ισορροπίας. Είναι πιο εύκολο ο επιτιθέμενος να κάνει τη σωστή επιλογή.

Κι εκεί μπαίνουν πάλι οι ακραίοι αμυντικοί, που έτσι κι αλλιώς δεν τους προσέχει ιδιαίτερα η αντίπαλη άμυνα. Αυτοί είναι λοιπόν οι παίκτες που έχουν τον χρόνο και τον χώρο. Αυτοί είναι που πρέπει να τον εκμεταλλευτούν με τον καλύτερο τρόπο. Οπότε πρέπει να αλλάξουν τα σημεία που κινούνται. Να αφήσουν το overlap για το… underlap. Το κάνει ο Baines, το κάνει ο Lahm και Alaba. Κίνηση προς την περιοχή. Όχι στην πλάτη του πλάγιου επιθετικού. Full back, wing back, κρυφός winger, δεν έχει σημασία. Το θέμα είναι η εκμετάλλευση των χώρων που υπάρχουν. Κίνηση προς τα μέσα λοιπόν.

Έτσι έχεις ένα παραπάνω κορμί μέσα/κοντά στην αντίπαλη περιοχή. Κεντρικά όμως, όχι στο πλάι. Κι από παίκτες που έρχονται από θέσεις που δεν έχει συνηθίσει η άμυνα. Και ο αντίπαλος winger/inverted winger/wide playmaker θα έχει ακόμα πιο δύσκολο έργο. Αντί να κάνει τη δουλειά του πλάγιου αμυντικού θα πρέπει να κάνει τη δουλειά ενός στόπερ. Και παίρνεις την τελική πάσα από τους πλάγιους επιθετικούς που κατά βάση κάνουν αυτή τη δουλειά καλύτερα από τους μπακ, οι οποίοι δεν είναι απαραίτητο πως θα τελειώσουν τη φάση.

Αρκεί να είναι μέσα στην περιοχή για να δημιουργήσουν χάος.

Η Χιλή και το 3-4-3

Και τα κενά στην άμυνα πώς τα καλύπτεις; Πρώτα από όλα οι μπακ σε τέτοιες περιπτώσεις λειτουργούν και ως χαφ. Αυτό κάνει ο Alaba στην Bayern. Επίσης, μπορείς να κάνεις ό,τι και η Everton: να περιορίσεις την επιθετική δράση των χαφ σου. Πάμε όμως κι ένα βήμα παραπέρα.

Τι έχουμε; Πλάγιους αμυντικούς που είναι καλοί επιθετικά, έχουν χώρους και ίσως η πιο έξυπνη επιλογή είναι να κινούνται προς τα μέσα και όχι κοντά στη γραμμή. Μάλιστα. Όλο αυτό μας οδηγεί και σε αλλαγή συστήματος λέω εγώ. Η 4άδα πίσω λειτουργεί ανασταλτικά για τους αμυντικούς που παίζουν στις πλευρές. Μήπως λοιπόν πρέπει να πάμε σε 3άδα; Σε Χιλή. 3-3-1-3, 3-1-3-3. Αγαπημένο 3-4-3 δηλαδή (το οποίο έχει κάνει την εμφάνισή του και στη φετινή Bayern κάμποσες φορές). Τρεις πίσω κι ένας χαφ κοντά τους.

Μεγαλύτερη ελευθερία στους πλάγιους. Και μεγαλύτερη ρευστότητα, ευελιξία, περισσότερες εναλλαγές θέσεων, διαρκής κίνηση για να ανοίξουν έξυπνες, σφιχτές, συμπαγείς και πολυπρόσωπες άμυνες. Όλα αυτά και με τη συνδρομή των χαφ-που-κάνουν-τα-πάντα (αλλά ΚΑΙ αυτό θα το πιάσουμε άλλη φορά). Με μία λέξη: Χιλή.

Οι χώροι κλείνουν οριζόντια και κάθετα. Το παιχνίδι πάει σε διαγώνιες κινήσεις. Όπως λέει και ο Omar Chaudhuri της Prozone, οι full-backs είναι αυτοί που την τελευταία δεκαετία έχουν αυξήσει περισσότερο το ποσοστό των sprints τους και των ενεργειών υψηλής έντασης. Αυτό που πρέπει να κάνουν πλέον είναι να μελετήσουν τον… Lahm. Να αρχίσουν να σκέφτονται ως χαφ και να λειτουργούν έξυπνα, ώστε τα χιλιόμετρα που κάνουν να είναι πιο ουσιαστικά. Έτσι όπως το βλέπω εγώ, μπορούν να γίνουν η αιτία για να αλλάξουν συστήματα, τακτικές, ρόλοι παικτών και η λογική των σύγχρονων ομάδων. Το αν θα συμβεί, μένει να το δούμε.

Για σχόλια, παρατηρήσεις και περισσότερη κουβέντα μπορείτε να με βρείτε και στο twitter ως @sokinside