Για να κατανοήσει κάποιος γιατί υπάρχει το ΒΑΤ, πρέπει να μάθει πώς προέκυψε το μπασκετικό διαιτητικό δικαστήριο. Αυτή ήταν και η πρώτη ερώτηση που κάναμε στον Ανδρέα Ζαγκλή, επικεφαλής στη γραμματεία του Basketball Arbitral Tribunal.

" Ως γνωστόν οι ιδιωτικές διαφορές (π.χ. από συμβάσεις αθλητών/προπονητών/διαμεσολαβητών) επιλύονται κατά κανόνα από κρατικά δικαστήρια. Επιτρέπεται όμως τα μέρη, είτε μέσα στο συμβόλαιο είτε αφού προκύψει μια διαφορά, να μην επιθυμούν την προσφυγή στα τακτικά δικαστήρια και αντ’ αυτών να επιλέξουν ένα τρίτο πρόσωπο ως δικαστή. Αυτή η διαδικασία λέγεται «διαιτησία» και στην ουσία είναι η επίλυση της διαφοράς από έναν ιδιώτη δικαστή που επιλέγουν οι διάδικοι.

Επειδή οι διαφορές στον αθλητισμό απαιτούν ταχεία εκδίκαση και υψηλό βαθμό εξειδίκευσης των δικαστών, ο ανωτέρω κανόνας ουσιαστικά έχει αντιστραφεί: οι περισσότερες αθλητικές διαφορές επιλύονται από διαιτητικά δικαστήρια. Πιο γνωστό απ’ όλα είναι το CAS (Court of Arbitration for Sport), το οποίο ίδρυσε η ΔΟΕ στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και το οποίο έχει αναγνωρίσει και η FIBA για διαφορές πειθαρχικές/ντόπινγκ, μεταγραφές κτλ.

Στο πλαίσιο αυτό, η FIBA διέγνωσε την ανάγκη ύπαρξης ενός διεθνούς οργάνου επίλυσης οικονομικών διαφορών. Το σημείο εκκίνησης ήταν απλό αλλά θεμελιώδες: στο μπάσκετ τα συμβόλαια πρέπει να τηρούνται. Για το λόγο αυτό η FIBA ίδρυσε το 2006 το (τότε) FIBA Arbitral Tribunal (FAT).

Το δικαστήριο έχει έναν Πρόεδρο, έναν Αντιπρόεδρο και 6 δικαστές(διαιτητές). Η Γραμματεία λειτουργεί στο Μόναχο επειδή την ιδέα για τη δημιουργία του δικαστηρίου είχε ο επί χρόνια νομικός σύμβουλος της FIBA, Dr Reiner Martens. Η νομική έδρα του δικαστηρίου είναι στη Γενεύη.

Το FAT μετονομάστηκε το 2010 σε ΒΑΤ (Basketball Arbitral Tribunal) ώστε να δοθεί έμφαση στην ανεξαρτησία του από τη FIBA. Το ΒΑΤ είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και η FIBA δεν έχει καμία ανάμιξη στην εκδίκαση των υποθέσεών του ούτε μπορεί να παρασταθεί ενώπιον του δικαστηρίου. Διάδικοι είναι σύλλογοι, παίκτες, προπονητές, διαμεσολαβητές και το δικαστήριο επιλύει μόνο οικονομικές διαφορές.

Σε κάθε υπόθεση ο Πρόεδρος επιλέγει έναν από τους 6 διαιτητές, ο οποίος και αποφασίζει τελεσίδικα επί της διαφοράς. Η διαδικασία λαμβάνει χώρα γραπτώς (ακροαματική διαδικασία χρειάζεται πολύ σπάνια, μόλις 4 φορές στα 7 χρόνια λειτουργίας) και κυρίως μέσω email".

Ποια είναι η διαδικασία; Ποιο είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται από τη στιγμή που προσφεύγει σε εσάς ένας παίκτης, ένας προπονητής (κλπ) έως την απόφαση και την επιβολή κυρώσεων;

" Ο ενάγων μπορεί να βρει στο site του ΒΑΤ (www.fiba.com/bat) ένα υπόδειγμα αγωγής, το οποίο μπορεί εύκολα να συμπληρώσει και να αποστείλει την αγωγή (Αίτηση Διαιτησίας / Request for Arbitration) μέσω email στη γραμματεία του δικαστηρίου μαζί με όλα τα σχετικά έγγραφα, πληρώνοντας το σχετικό παράβολο που κυμαίνεται μεταξύ 1.500 και 7.000 Ευρώ ανάλογα με την αξία της διαφοράς.

Η Γραμματεία προωθεί τα έγγραφα στον Πρόεδρο, ο οποίος ελέγχει από τυπική άποψη αν πληρούνται οι προϋποθέσεις των Κανόνων Διαιτησίας ΒΑΤ, ιδίως εάν υπάρχει ρήτρα ΒΑΤ στο συμβόλαιο. Ο Πρόεδρος στη συνέχεια διορίζει έναν εκ των 6 δικαστών. Η Γραμματεία ειδοποιεί την άλλη πλευρά και θέτει προθεσμία για απάντηση. Ταυτόχρονα θέτει προθεσμία και στους 2 διαδίκους να πληρώσουν προκαταβολή για τα έξοδα διαιτησίας.

Μετά την καταβολή των εξόδων και την κατάθεση της Απάντησης, ο δικαστής ζητά περισσότερες πληροφορίες ή διοργανώνει ακροαματική διαδικασία. Εάν κρίνει ότι δεν χρειάζεται τίποτα από τα ανωτέρω, ζητά από τους διαδίκους να τον ενημερώσουν για τα δικαστικά τους έξοδα και μετά κλείνει την διαδικασία ανταλλαγής εγγράφων. Συνήθως εκδίδει την απόφαση εντός 6 εβδομάδων μετά το σημείο αυτό. Δεν υπάρχει δεύτερος βαθμός, δηλαδή έφεση.

Στα πρώτα 4 χρόνια λειτουργίας του ΒΑΤ, οι Κανόνες Διαιτησίας ΒΑΤ προέβλεπαν δικαίωμα έφεσης στο CAS αλλά η σχετική διάταξη καταργήθηκε το 2010 –μεταξύ άλλων λόγων – επειδή οδηγούσε σε πολύχρονη διαδικασία επίλυσης διαφοράς".

Εφόσον καταλήξετε στο ότι όντως η ομάδα χρωστά στον τάδε παίκτη ή το αντίστροφο, τι γίνεται μετά;

" Με την έκδοση της απόφασης και την κοινοποίησή της στους διαδίκους η δική μας δουλειά τελειώνει. Πολλοί εσφαλμένα συγχέουν τη διαδικασία εκτέλεσης της απόφασης με το ΒΑΤ: με βάση τους Κανονισμούς της FIBA, τα μέρη που (με τη θέλησή τους, βλ ρήτρα ΒΑΤ στο συμβόλαιο) επέλεξαν το ΒΑΤ για την επίλυση της διαφοράς είναι υποχρεωμένα να συμμορφωθούν με την απόφασή του, δηλ. ο ηττηθείς διάδικος να πληρώσει τα επιδικασμένα ποσά στο νικητή. Εάν αυτό δεν συμβεί, ο νικητής διάδικος έχει δικαίωμα να ζητήσει από τη FIBA να επιβάλλει πειθαρχικές ποινές στον ηττημένο. Αυτή η διαδικασία είναι μια τυπική πειθαρχική διαδικασία της FIBA στην οποία δεν συμμετέχει το ΒΑΤ, ούτε οι αποφάσεις του ΒΑΤ προβλέπουν ποινές.

Όπως μπορούμε να δούμε στην Ελλάδα (φαντάζομαι τα ίδια γίνονται παντού), οι ομάδες που δεν τακτοποιούν τα θέματα τους εξακολουθούν να παίζουν στα πρωταθλήματα, αλλά κάνουν μεταγραφές μόνο παικτών που δεν χρειάζεται να τους αποσταλεί το letter of clearance. Άρα, πάλι κάνουν δουλειά. Αυτό πώς μπορεί να αλλάξει, ώστε εκείνοι οι οποίοι δεν είναι συνεπείς, να υποχρεούνται να γίνουν;

"Αυτό είναι θέμα FIBA και είναι σε ένα βαθμό πολιτική απόφαση, οπότε δεν μπορώ να σχολιάσω. Γενικότερα, το θέμα δεν είναι η συμμόρφωση μόνο των συλλόγων με τις αποφάσεις, αλλά και των αθλητών και άλλων διαδίκων που έχουν χάσει μια υπόθεση. Στη λίστα που είναι δημοσιευμένη θα δείτε και μερικούς αθλητές, οι οποίοι έχουν τιμωρηθεί επειδή δεν πλήρωσαν αποζημίωση στο σύλλογό τους.

Πληροφοριακά, ο Κανονισμός της FIBA προβλέπει μια σειρά από ποινές: από πρόστιμο έως απαγόρευση συμμετοχής σε διεθνείς διοργανώσεις (για συλλόγους και παίκτες) ή αφαίρεση της άδειας (για προπονητές και διαμεσολαβητές). Πρόσφατα προστέθηκε και δυνατότητα ποινής κατά εθνικής ομοσπονδίας για τις περιπτώσεις διαφορών π.χ. με ομοσπονδιακούς προπονητές.

Ο αντίστοιχος κανονισμός της FIFA προβλέπει ακόμη και αφαίρεση βαθμών από τα εθνικά πρωταθλήματα, αλλά κάθε άθλημα έχεις τις δικές του ιδιαιτερότητες".

Επειδή μιλάμε για τη FIBA, πώς μπορείτε να ελέγχετε όλα όσα γίνονται στο παγκόσμιο μπάσκετ; Εννοώ, πόσοι άνθρωποι εργάζονται (καθημερινά) για να γίνει η δουλειά;

"Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι το ΒΑΤ δεν είναι τμήμα της FIBA, είναι ένας οργανισμός αναγνωρισμένος από τη FIBA (άρθρο 32 Καταστατικού FIBA), όπως είναι επίσης η διεθνής ομοσπονδία προπονητών ή η διεθνής ομοσπονδία μπάσκετ με αμαξίδιο κτλ.

H FIBA δημιούργησε το δικαστήριο το 2006 και έκτοτε διορίζει κάθε 4 χρόνια ως Πρόεδρο μία εξέχουσα προσωπικότητα σε θέματα αθλητικά-νομικά, φροντίζει ώστε οι αποφάσεις του ΒΑΤ να εφαρμόζονται, αλλά δεν χρηματοδοτεί ούτε ελέγχει τη λειτουργία του δικαστηρίου. Το ΒΑΤ είναι στη διάθεση της παγκόσμιας κοινότητας μπάσκετ και όποιοι θέλουν μπορούν να το χρησιμοποιούν.

Στη Γραμματεία απασχολούνται 5 άτομα (2 δικηγόροι και 3 γραμματείς) εκ των οποίων τα 2 πλήρως απασχολούμενοι σε θέματα του ΒΑΤ. Ο Πρόεδρος έχει επίσης στο γραφείο του στον Καναδά 3 άτομα ενώ κάθε διαιτητής έχει 1-2 συνεργάτες".