Στον καιρό της πανδημίας, στον καιρό του κορονοϊού και της καραντίνας, οι περισσότεροι από εμάς περνάμε περισσότερο χρόνο με τον εαυτό μας, μένουμε περισσότερο στο σπιτι μας, προσπαθούμε να επενδύσουμε ο κάθε ένας με τον δικό του τρόπο σε βιβλία, ταινίες, μουσική, εκπομπές που θα μας βοηθήσουν να επεκτείνουμε τους ορίζοντές μας. Να κοιτάξουμε λίγο πιο μακριά από τη σκιά μας. Να αντιμετωπίσουμε με περισσότερη δικαιοσύνη ανθρώπους και καταστάσεις, να μην κρίνουμε επιφανειακά, να είμαστε πιο διαλλακτικοί, να ακούμε περισσότερο και να μιλάμε λιγότερο, να συζητάμε, να δεχόμαστε τη διαφορετικότητα.

Παρακολούθησα το απόγευμα της Πέμπτης (9/4) το video της EuroLeague για την ψυχική υγεία, παρακολούθησα τον Σοφοκλή Σχορτσανίτη και τον Τζέισον Γκρέιντζερ, τον Μαουρίτσιο Γκεραρντίνι και τον Αλεκσάνταρ Τζίκιτς να μιλούν για όσα γίνονται πίσω από την κουρτίνα, όταν τα φώτα των γηπέδων σβήνουν. Προβληματίστηκα για ακόμα μία φορά κι αναρωτήθηκα ξανά: η διασημότητα και η αναγνωρισιμότητα, είναι ευχή ή κατάρα; Σίγουρα είναι κάτι ενδιάμεσο, σίγουρα πρέπει να είσαι δυνατός, ισορροπημένος, ίσως και σκληρός χαρακτήρας για να αντέξεις το ενδιαφέρον που υπάρχει για εσένα αν είσαι ένας σπουδαίος αθλητής, ένας φημισμένος ηθοποιός, ένας τραγουδιστής που μαγεύει τα πλήθη. Διαφορετικά, μια μεγάλη μαύρη τρύπα θα βρίσκεται πάντα δίπλα σου έτοιμη να σε ρουφήξει.

Ήθελα να ακούσω τι είχε να μοιραστεί ο Τζέισον Γκρέιντζερ μετά από δύο πολύ σοβαρούς τραυματισμούς. Ήθελα να μάθω τι σκέφτεται ο Αλεκσάνταρ Τζίκιτς που έχασε τη θέση του στη Μπουντούτσνοστ επειδή ένας ατζέντης έπρεπε να βάλει εκεί έναν δικό του προπονητή. Ήθελα να ακούσω και τον Μαουρίτσιο Γκεραρντίνι που εργάζεται τα τελευταία χρόνια στη Φενέρμπαχτσε και έχει περάσει αρκετό καιρό στους Τορόντο Ράπτορς με τον ΝτεΜάρ ΝτεΡόζαν. Περισσότερο με ενδιέφερε να ακούσω και να παρατηρήσω τον Σοφοκλή Σχορτσανίτη.

Δεν είχαμε ποτέ προσωπική επαφή, πέρα από κάποιες συνεντεύξεις, πάντα όμως αισθανόμουν μια υπερβολική συμπάθεια για εκείνον. Ακόμη και τώρα, κάθε φορά που τον βλέπω χαίρομαι επειδή χαμογελάει. Χάρηκα που τον είδα πέρυσι το καλοκαίρι στη Ρόδο, στο τουρνουά για τον Νίκο Γκάλη, να παίζει μπάσκετ και να βγάζει φωτογραφίες με τα παιδιά, ήταν φανερό πως αισθανόταν καλά. Δεν είχε μιλήσει ποτέ για τα προβλήματα που αντιμετώπισε στην καριέρα του, μέχρι το απόγευμα της Πέμπτης που η EuroLeague δημοσίευσε αυτό το μισάωρο video. Από τα 15 του, όταν βρέθηκε στον Ηρακλή, μέχρι τα 31 του που έπαιξε στον ΠΑΟΚ, ήταν μια μορφή που πρωταγωνιστούσε και τραβούσε τα βλέμματα. Όλοι ξέρουν τι μπορούσε να κάνει ο Σοφοκλής στο παρκέ, όλοι ξέρουν ότι οι δυνατότητές του ήταν πολύ μεγαλύτερες και το ταβάνι του πολύ πιο ψηλό από αυτό που εκείνος ίσως εσκεμμένα έβαλε πανω απο το κεφάλι του. Λίγοι ξέρουν τι άνθρωπος είναι και ακόμη λιγότεροι αυτοί που μπορούν να έχουν άποψη για τον οικογενειάρχη Σχορτσανίτη.

Τον άκουσα, λοιπον, με προσοχή. Τον άκουσα να λέει ατάκες που θα πρέπει να προβληματίσουν κάθε παράγοντα, κάθε μπασκετμπολίστα, κάθε προπονητή, κάθε φίλαθλο και φυσικά κάθε δημοσιογράφο.

Ας δούμε αναλυτικά όσα είπε σε αυτή την ιδιαίτερη συζήτηση:

" Μπορώ να καταλάβω τις ομάδες που θέλουν υψηλές επιδόσεις από εσένα και μάχονται για τίτλους και πρωταθλήματα. Όσο μεγαλώνεις όμως, τα πράγματα αλλάζουν. Για παράδειγμα η ικανότητά σου να κοιμηθείς, το άλμα σου, η επιθετικότητά σου. Πήρα μεταγραφή στο εξωτερικό στα 18 μου. Πήγα σε μια ομάδα στην οποία ήθελαν να παίζω και όχι να συμπεριφέρομαι σαν παιδί. Δεν θα σου έλεγαν "ΟΚ, είσαι ακόμη μικρός", αν έχεις ικανότητες και μπορείς να παίξεις, θα σε αγαπήσουν ή θα σε μισήσουν. Αν σε αγαπήσουν, όλα είναι ωραία. Αν σε μισήσουν, δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις σε αυτή την ηλικία.

Στα αποδυτήρια κάθε ομάδας υπαρχουν οι παίκτες-σημαίες, στη Μακάμπι ήταν ο Βούιτσιτς, στον Παναθηναϊκό ήταν ο Αλβέρτης, στον Ολυμπιακό ήταν ο Παπαλουκάς. Αυτοί είναι οι ψυχολόγοι, όταν είχα ένα πρόβλημα με έπαιρναν στην άκρη και με ρωτούσαν πως είμαι, πως αισθάνομαι, τέτοια πράγματα. Τις περισσότερες φορές το μπάσκετ κάνει ζημιά στη ζωή σου, θυμάμαι ότι μια φορά μετά από μια άσχημη ήττα, γύρισα στο σπίτι και αντί να δω την κόρη μου κλειδώθηκα σε ένα δωμάτιο. Το κακό είναι ότι ο περισσότερος κόσμος δεν καταλαβαίνει.

Το 2014 ήταν περίεργο. Η Μακάμπι ήταν σε καλή κατάσταση, εγώ έπαιζα θαυμάσια, είχα όμως προβλήματα. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Επέλεξα να το αντιμετωπίσω με τον χειρότερο τρόπο, κλείστηκα στον εαυτό μου. Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Όλα ξεκίνησαν στην Ελλάδα και χειροτέρευσαν στο Ισραήλ. Όσο καλύτερα παίζεις, τόσο περισσότερο ασχολούνται μαζί σου. Είναι περίεργο γιατί όταν είσαι στο παρκέ όλοι σε κοιτούν. Ιδρωνα όταν ήμουν μπροστά σε μεγάλα πλήθη, κάποιες φορές ένιωθα ότι δεν ήθελα να συνεχίσω, όμως η οικογένειά μου με βοήθησε πολύ. Ακόμη έχω κάποια θέματα όταν βρίσκομαι έξω στον κόσμο, μόνος μου, όμως το δουλεύω. Ήταν όλα τόσο δύσκολα εκείνη τη χρονιά στη Μακάμπι, πηραμε τον τίτλο και άξιζε τον κόπο. Πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξουν δραστικές αλλαγές. Θα υπάρξουν; Όχι".

Τα ζητήματα ψυχικής υγείας που αντιμετώπισε ο Σχορτσανίτης ήταν διαφορετικής φύσης από εκείνα του Τζέισον Γκρέιντζερ που "έχασε" τον εαυτό του εξαιτίας δύο σοβαρών τραυματισμών. Ο Σοφοκλής βίωσε τον ρατσισμό και τον βίωσε και για το χρώμα, αλλά και για τα κιλά του. Βίωσε τον ρατσισμό ακόμη και από τους προπονητές του, άλλωστε ποιος έχει ξεχάσει τον Πίνι Γκέρσον να τον χαρακτηρίζει "ιπτάμενο ελέφαντα" (!!!) στη διάρκεια μιας media day του Ολυμπιακού. Ο Σοφοκλής βρέθηκε στα 17 του χρόνια στην Εθνική Ανδρών, στο ντεμπούτο του αντιμετώπισε τον Γκεόργκε Μουρεσάν και τον διέλυσε σε ματς Ελλάδας - Ρουμανίας στο κλειστό της Ηλιούπολης. Ο Σοφοκλής πήγε στα 18 του στην Καντού και λίγο έλειψε να καεί από ένα τηγάνι. Ο Σοφοκλής έβλεπε τους οπαδούς του Παναθηναϊκού να σηκώνουν σακούλες σούπερμάρκετ και να του φωνάζουν πως έφαγε όλο τον Σκλαβενίτη. Ο Σοφοκλής είχε όλη τη δύναμη και όλο το ταλέντο του κόσμου, αλλά είχε και μια καρδιά μικρού παιδιού. Απλώς, όπως ο ίδιος εξήγησε, κάποιες φορές ο κόσμος δεν καταλαβαίνει μέχρι που φτάνουν τα όριά σου.

Ακόμη και τώρα ο Σχορτσανίτης προσπαθεί να γυρίσει στα παρκέ, στη σεζόν 2019/20 έκανε πήρε κάποια λεπτά με τον Ιωνικό Νικαίας, ήταν πενταδάτος στο ΟΑΚΑ απέναντι στον Παναθηναϊκό, συνεχίζει να παλεύει γιατί θέλει τα παιδιά του να τον δουν να κάνει αυτό που αγάπησε, αυτό που μπορεί να τον στενοχώρησε πολύ, αλλά τον κράτησε όρθιο και τον βοήθησε να ωριμάσει ως άνθρωπο.

Στη θέση του Σοφοκλή βρίσκονται εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες αθλητές που κλείνονται στον εαυτό τους, φθείρονται και τελικά βλέπουν τη μαύρη τρύπα που λέγαμε προηγουμένως να τους καταπίνει. Κάποιοι δεν άντεξαν και δεν μάθαμε ποτέ την αλήθεια. Κάποιοι μίλησαν γι' αυτό το ζήτημα, όπως μίλησε ο Άλεξ Αμπρίνες που ως μέλος των Οκλαχόμα Σίτι Θάντερ βρέθηκε αντιμέτωπος με την κατάθλιψη, σταμάτησε το μπασκετ και χρειάστηκε αρκετό καιρό για να νιώσει ξανά την ανάγκη να γυρίσει στον αθλητισμό .

Κρίνουμε τους αθλητές για την εικόνα τους στο παρκέ και αυτό πρέπει να κάνουμε, αυτή είναι η δουλειά τους, εκείνοι την επέλεξαν, εκείνοι μπηκαν στη διαδικασία, εκείνοι δέχθηκαν να βρεθούν κάτω από τους προβολείς των γηπέδων και τα μικροσκόπια οπαδών και δημοσιογράφων. Όμως δεν ξέρουμε πως αισθάνονται, δεν ξέρουμε τι περνούν έξω από τους αγωνιστικούς χώρους, δεν γνωρίζουμε -και εξυπακούεται πως δεν πρέπει να γνωρίζουμε- ποια είναι η καθημερινότητά τους. Και κάπου εκεί υπάρχει αυτή η λεπτή κλωστή που τις περισσότερες φορές δεν βλέπουμε. Την παίρνουμε παραμάζωμα λες και δεν υπάρχει, λες και δεν είμαστε αναγκασμένοι να την προσέξουμε.

Λέμε (και δεν βγάζω τον εαυτό μου έξω από τη συζήτηση) ότι ο Χ Αμερικανός δεν έχει την σπίθα στο βλέμμα του, λέμε ότι ο Ψ Έλληνας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε έναν ρόλο, λέμε ότι ο Φ προπονητής δεν είναι ικανός να σηκώσει την πίεση μιας διοίκησης, δεν μαθαίνουμε όμως ποτέ για το 24ωρό του. Τον κρίνουμε για τις δύο ώρες που τον βλέπουμε και όσο κι αν είναι δική του επιλογή να βρεθεί σε αυτή τη θέση, πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουμε πως κι εκείνος ένας άνθρωπος σαν εμάς είναι, ένας επαγγελματίας με τα προβλήματά του, με τα παράπονά του, με συγκεκριμένες δυνατότητες. Αλήθεια, εσύ που τότε σήκωνες σακούλα Σκλαβενίτη, πόσο ανόητος αισθάνεσαι σήμερα; Ρητορικό το ερώτημα...

Τέτοια video, σαν αυτό της EuroLeague, πρέπει να μας κάνουν όλους καλύτερους ανθρώπους.