Όταν την περασμένη αγωνιστική περίοδο ο Παναθηναϊκός επέλεξε να μετάσχει στο One Team της Euroleague (πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης), με επισκέψεις στο Κατάστημα Κράτησης Ανηλίκων Κορίνθου, έλαβε τα συγχαρητήρια της διοργανώτριας αρχής, καθώς διάλεξε κάτι που ήταν ουσιαστικό και πρωτότυπο . Όταν διαβάσαμε τι κάνουν οι Golden State Warriors εδώ και χρόνια, βρήκαμε... το επόμενο βήμα.

Το σωφρονιστικό κατάστημα του San Quentin, είναι από τα πιο σκληρά των ΗΠΑ και εκ των μεγαλύτερων -με πληθυσμό 3.808 κρατουμένων, αν και έχει χωρητικότητα 3.082. Είναι το πιο παλιό στην California και το μόνο της πολιτείας που έχει death row. Ή πολιτικά ορθώς "μονάδα καταδικασμένων", που ειρήσθω εν παρόδω είναι και η μεγαλύτερη στη χώρα. Διαθέτει τρεις ορόφους, όπου φιλοξενούνται οι 729 μελλοθάνατοι σε κελιά μεγέθους ντουλάπας -όπου περνούν 19 ώρες την ημέρα- και έχει την επιγραφή "Adjustment Center".

Δηλαδή, κέντρο προσαρμογής. Το κτίριο αυτό είναι στην ανατολική πλευρά των εγκαταστάσεων. Υπάρχουν επίσης, οι ανοιχτοί κοιτώνες, χωρίς περίμετρο ασφαλείας, εκείνοι που έχουν περίμετρο και ένοπλη στήριξη και η υποδοχή, όπου μένουν οι κρατούμενοι άμα τη άφιξει τους και έως ότου ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και ο έλεγχος που τους γίνεται.

Γενικά, δεν είναι ένα μέρος που θες να πας. Εκτός και αν είσαι ο Bob Myers και έχεις τους λόγους σου. Και δεν εννοούμε ο πρωταθλητής του NCAA, με το UCLA το 1995, Myers, αλλά ο general manager των Golden State Warriors δημιούργησε μια συνήθεια, όταν πριν τέσσερα χρόνια μάζεψε μια παρέα στελεχών -που στο κολέγιο ασχολούνταν με το άθλημα-, συγκρότησε ομάδα και "έκλεισε" φιλικό με κρατούμενους του San Quentin. Που σαφέστατα και έχουν τη δική τους ομάδα (από το 2002) και την έχουν ονομάσει -ναι- Warriors. Προ τριετίας άρχισαν να εμφανίζονται στα ματς και παίκτες της ομάδας.

" Την πρώτη φορά που πήγα, ήταν από περιέργεια. Δεν είπα καν, την αλήθεια στη γυναίκα μου -για τον προορισμό μου. Ήταν μια ευκαιρία να μπω σε φυλακή υψίστης ασφαλείας και να παίξω μπάσκετ. Πάντα προσπαθείς να βρεις νέες εμπειρίες, που να σε ιντριγκάρουν. Και όντως, ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Σε κάνει να θες να επιστρέφεις διαρκώς. Το καλύτερο κατ' εμέ, είναι ότι αντιλαμβάνεσαι πως δεν πρέπει να κρίνεις ανθρώπους, πριν τους γνωρίσεις. Παίζοντας εδώ μια, δυο φορές, δεν μπορώ να πω ότι είδα μια κακή συναναστροφή. Ακούς πολλά παράπονα για τη διαιτησία, για τις φάσεις, αλλά μέχρι εκεί. Αυτά τα παιδιά δείχνουν σεβασμό και παίζουν το παιχνίδι με το σωστό τρόπο. Πραγματικά είναι κάτι που απολαμβάνω", σχολίασε ο εμπνευστής της ιδέας. Τόνισε πως οι κρατούμενοι δεν θέλουν να μιλούν για εκείνους (έχουν κουραστεί), αλλά ρωτούν τα πάντα για την ομάδα.

Οι εκπρόσωποι των πρωταθλητών... προγραμμάτισαν το καλοκαίρι του 2015 αγώνα, πριν φορέσουν δαχτυλίδι -σε ένα ρεπό των NBA Finals. Συναντήθηκαν έξω από το κέντρο υποδοχής, παρέδωσαν τα διπλώματα οδήγησης, άφησαν τα κινητά, πέρασαν από τρεις ελέγχους ασφαλείας και είδαν την πύλη να κλείνει πίσω τους. Περπάτησαν μέσα από την αυλή που "βλέπει" στους θανατοποινίτες, σε εκείνη που είναι πλημμυρισμένη από φύλακες και έως το γήπεδο μπάσκετ που περιστοιχίζεται από συρματοπλέγματα. Τους πλησίασε ένας ισοβίτης, ο Daniel Wright, κόουτς των San Quentin Warriors -γνωστός και ως Bear. Αγκάλιασε τον Myers και του είπε πως όταν έμαθε για την επίσκεψη, αρνήθηκε να το πιστέψει " γιατί σκέφτηκα πως έχουμε τελικούς. Αλλά ήλθατε".

Υπάρχουν διάφοροι κανόνες. Χρησιμοποιούν όλοι τα μικρά ονόματα (τον Myers τον αποκαλούν GM), κρατούμενοι είναι εκείνοι που τελούν χρέη γραμματείας, κρατούμενοι είναι και στην στατιστική υπηρεσία, όπως κρατούμενοι είναι και οι διαιτητές, αλλά δεν έχουν κανονικές σφυρίχτρες. Αυτές έχουν συνδεθεί με κάτι κακό (μόλις ηχούν, οι τρόφιμοι είναι υποχρεωμένοι να πέσουν στο έδαφος και οι φύλακες γεμίζουν τον τόπο). Πώς ακούγονται οι ρεφ; Με σφυρίχτρες για πάπιες. Υπάρχει και παρουσιαστής -εκφωνητής-, ο οποίος περιγράφει τις φάσεις play by play. Μια στιγμή όμως, γιατί δεν σας είπαμε πώς γίνεται η επιλογή των παικτών. Υπάρχει διαδικασία δοκιμαστικών, στα οποία παίρνουν μέρος μόνο όσων οι τρίτες καταδίκες (εξ ου και ισοβίτες) δεν αφορούν βία. Από αυτή, επιλέγονται οι καλύτεροι. Διαθέτουν επίσημες εμφανίσεις -με παλιό σήμα των Warriors- και τις φορούν οι 14 από τους σχεδόν 50 που δοκιμάζουν την τύχη τους, κάθε σεζόν. Οι υπόλοιποι φορούν τις εμφανίσεις των San Quentin Kings. Μέσα στη σεζόν, εμφανίζονται διάφορες ομάδες από την Bay Area που αντιμετωπίζουν τους "Πολεμιστές".

Ο Don Smith μηχανικός λέιζερ και εθελοντής πάστορας, είναι τακτικό μέλος των φιλοξενούμενων ομάδων, τα τελευταία 18 χρόνια -στο πλαίσιο προγράμματος της ενορίας. Ο Bill Epling, προγραμματιστής της Silicon Valley είναι επίσης, από τους τακτικούς και εκείνος που "έβαλε" στο παιχνίδι τον Ben Draa, υπάλληλο στους Warriors, το 2007. Αυτός με τη σειρά του προσέγγισε τον Kirk Lacob (assistant GM και γιος του ιδιοκτήτη, Joe Lacob) που άρχισε να μετέχει το 2011 και μετά παρακίνησε τον Myers. Ο τελευταίος ήταν που αποφάσισε πριν τρία χρόνια να γίνει η πρώτη επίσκεψη, μαζί και η δωρεά παλαιότερων εμφανίσεων προπόνησης. Σε αυτή όπως και σε πολλές άλλες που ακολούθησαν, εμφανίζονται και παίκτες του οργανισμού. Αλλά θα σας πούμε αργότερα για αυτούς. Θα μείνουμε για λίγο ακόμα στους φυλακισμένους και δη εκείνους της κατώτερης ασφαλείας, οι οποίοι μπορούν να απασχοληθούν σε προγράμματα άλλων αθλημάτων (έχουν και τένις), ενώ εκδίδουν μηνιαία εφημερίδα -San Quentin News. Αυτοί είναι που παίζουν και μπάσκετ και προπονούνται κάθε Τρίτη και Πέμπτη, για τα ματς του Σαββάτου. Εκτός βέβαια, και αν έχει σημαντικό ματς η πραγματική τους ομάδα. Τότε ακυρώνουν προπονήσεις και παιχνίδια.

Σιχαίνομαι να λέω ότι έχω δίκιο, αλλά τι σου είπα;" ήταν η ατάκα του. Μετά, άρχισε να τον πειράζει για την ήττα του προηγούμενου ματς (τον Σεπτέμβριο του 2014), όταν " o Luke Walton προτίμησε να παρατήσει τη ρακέτα και να συμβιβαστεί με σουτ από την περιφέρεια", κάτι που ο ασίσταντ κόουτς αρνήθηκε, με... ύποπτο χαμόγελο. Ειρήσθω εν παρόδω, ο κόουτς Wright, θα 'χει το δικαίωμα να αιτηθεί την αποφυλάκιση του το 2036 -εκτίει ισόβια ποινή φυλάκισης, για ληστεία που ήταν ωστόσο, το τρίτο του ποινικό αδίκημα. Και στο τρίτο ποινικό αδίκημα, στην Αμερική "ρίχνουν" ισόβια.

Πέρυσι είχε πάει και ο Steve Kerr, για ένα ματς. Δεν έπαιξε. Ήταν με το κοινό. Έκρινε πως αυτή ήταν η καλύτερη εμπειρία της ζωής του, σε ό,τι αφορά το μπάσκετ "και θυμίζω ότι έχω περάσει τρία χρόνια στην Αίγυπτο, όπου δεν είχαμε γυμναστήριο και παίζαμε σε βρώμικα γήπεδα, με τις λάμπες να κρέμονται από ένα σκοινί. Και όμως, αυτό που έζησα στη φυλακή, ήταν πιο σουρεαλιστικό". Ο Alvin Gentry επίσης, ήταν εκεί. Αν αγχώθηκε; " Όχι. Οι αδελφές μου είχαν ένα θέμα. Μου ζήτησαν να είμαι προσεχτικός". Στο γκρουπ των παικτών που ακολούθησαν την ομάδα στο San Quentin, ήταν και ο Ognjen Kuzmic, μαζί με τον James Michael McAdoo και άλλα νέα παιδιά που πηγαίνουν για την εμπειρία και την υποστήριξη, όχι για αν αγωνιστούν. Όπως είπε ο ισοβίτης Juan Haines "αυτό που δεν καταλαβαίνουν είναι πως εμείς νιώθουμε σοκ όταν τους βλέπουμε".

" Δεν μπορώ καν, να ξεκινήσω να απαριθμώ πόσα σημαίνει για όλους μας, αυτό το παιχνίδι και ειδικά για εμένα, που είχα παίξει και εκτός ΗΠΑ μια χρονιά" σχολιάζει ο Wright, πριν ρίξει το βλέμμα του και ομολογήσει ότι " μετά έκαναν κάποιες κακές επιλογές. Εξηγώ στα παιδιά πως αυτοί οι τύποι είναι εκατομμυριούχοι, με ζωές που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε και παρ' όλα αυτά "κλέβουν" χρόνο από τις ζωές τους, τις οικογένειες τους, για να έλθουν στη φυλακή και να παίξουν μπάσκετ μαζί μας".

Πριν το τζάμπολ, μαζεύονται όλοι στο κέντρο και κάνουν μια προσευχή και μετά μπαίνουν στο παρασύνθημα. Ο White είχε ζητήσει από τους παίκτες του να χτυπήσουν τον Myers (ο οποίος είχε αναδειχθεί λίγες ημέρες νωρίτερα "ΝΒΑ executive της χρονιάς) στα πόδια "γιατί δεν μπορεί να κουνηθεί. Εκμεταλλευτείτε τα κενά που αφήνουν αυτοί οι τύποι", τους είχε πει. Ο GM των Warriors τελείωσε με 26 πόντους, που όπως επισήμαναν οι συμπαίκτες του ήταν κατώτερη επίδοση του μέσου όρου του. Παρ' όλα αυτά, οι "πράσινοι" νίκησαν 85-79. Και αυτή ήταν η πρώτη ήττα της σεζόν για τους San Quentin Warriors. Αγκαλιάστηκαν και ανανέωσαν το ραντεβού τους, για το φθινόπωρο.

Αυτή τη φορά, ο Walton ήταν ο υπηρεσιακός προπονητής. Εκείνος που θα καλύψει τον Steve Kerr, όσο τακτοποιεί τα θέματα που έχει με την υγεία του -και τις επεμβάσεις στη μέση. "Για εμένα, αυτή η μέρα είναι ένα διάλειμμα από το διαρκές άγχος του να είμαι αναπληρωτής του Steve. Αυτά τα παιδιά όμως,... τι να πω. Περνούν πολλά". Όλοι εξηγούν πως οι τρόφιμοι δεν τρέφουν αυταπάτες. Ξέρουν πως δικά τους λάθη ήταν που τους έβαλαν στη δεινή θέση, στην οποία βρίσκονται. Αλλά για δυο ώρες, έχουν την ευκαιρία να ξεχνούν το πού βρίσκονται.

Οι εκπρόσωποι των Golden State Warriors δεν είναι οι μόνοι γνωστοί που έχουν περάσει την πύλη του San Quentin. Το 1997 επισκέφτηκε τις εγκαταστάσεις η μητέρα Τερέζα -λίγο πριν πεθάνει. Ένα χρόνο μετά ο Santana παρουσίασε στους φυλακισμένους το Smooth Criminal του Michael Jackson, ενώ το 2000 ο BB King σταμάτησε για λίγο από εκεί, για να "γράψει" ένα από τα καλύτερα live της ζωής του. Βέβαια, όπως θα είδατε από τη λίστα, οι "Πολεμιστές" είναι οι μόνοι πρωταθλητές που μπήκαν στους χώρους "και αυτό είναι μια τελείως διαφορετική εμπειρία, σωστά;" λέει ο Curtis Carroll, ο οποίος είναι γνωστός ως "Wall Street", λόγω της ικανότητας του να "βγάζει" χρήματα στο χρηματιστήριο.

Το βράδυ που οι Warriors σήκωσαν το τρόπαιο (16/6), στις φυλακές επικράτησε πανζουρλισμός. Οι κρατούμενοι είχαν τη δυνατότητα να δουν τον έκτο τελικό στο κελί τους, σε τηλεοράσεις που εξασφάλισαν για κάποια δολάρια από εγκεκριμένους πωλητές. Βοήθησε και το γεγονός ότι το ματς διεξήχθη σε ώρα που ήταν προβλεπόμενη για τους τροφίμους. Και όταν ακούστηκε η κόρνα της λήξης, όλοι άρχισαν να αγκαλιάζονται και να τρέχουν σαν τρελοί πάνω κάτω.

"Ο αθλητισμός εξαφανίζει τα εμπόδια. Υπάρχει σεβασμός και εκτίμηση που έχει δομηθεί τα τελευταία χρόνια. Μια αξιοπρέπεια που λειτουργεί ως υπενθύμιση για το γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε δυο πλευρές", σχολίασε ο Lacob. Ο Walton ξεκίνησε με προσπάθεια από την περιφέρεια που κατέληξε σε airball, με έναν από τον κοινό να του φωνάζει " οι ψηλοί δεν σουτάρουν τρίποντα, Luke". Ακολούθησαν αποδοκιμασίες, σε φάουλ που κέρδισε, σε προσπάθεια για σουτ. Δεν θα λέγατε δηλαδή, ότι τον άφησαν στην ησυχία του.

Ώσπου ήχησαν οι σειρήνες, προκλήθηκε μια ανησυχία στις εγκαταστάσεις, η μόνη φράση που ακουγόταν ήταν "get down" -κάτι που έπρεπε να κάνουν όλοι οι τρόφιμοι- και όταν διαπιστώθηκε πως δεν υπήρχε κίνδυνος, το παιχνίδι ξανάρχισε. Σαν να μην είχε συμβεί τίποτα, γιατί για τους φυλακισμένους αφενός αυτό είναι η καθημερινότητα τους, αφετέρου δεν θα επέτρεπαν σε τίποτα να χαλάσει το δώρο της ημέρας. Όταν ο Myers κλήθηκε στον πάγκο, οι φίλαθλοι του πρόσφεραν standing ovation, μετά φωτογραφήθηκαν μαζί του, αντάλλαξαν χειραψίες και αγκαλιές και έγιναν μια παρέα. Κάπου εκεί, είχε τελειώσει η επίσκεψη της φιλοξενούμενης ομάδας.

" Είναι εύκολο να χαθείς στη ζωή του ΝΒΑ. Είναι εύκολο να ξεχάσουμε πώς βρεθήκαμε εδώ, τη διαδρομή που διαλέξαμε, όσα θεωρούμε ως δεδομένα. Κάποιες φορές, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι λίγη προοπτική. Μπορεί να νομίσουμε ότι ξέρουμε πώς είναι η ζωή των άλλων ανθρώπων, αλλά μέχρι να πας και να δεις με τα μάτια σου τι γίνεται, να αγγίξεις, να νιώσεις, δεν έχεις ιδέα", κατέληξε ο assistant GM. Το βέβαιο είναι πως αυτό το ματς δεν έχει νικητή και χαμένο. Και ενδεχομένως αυτή να είναι μια από τις ελάχιστες φορές που το κλισέ έχει εφαρμογή. Όσοι κάνουν πρώτη εμφάνιση, θεωρούν ότι θα 'χουν μια ευκαιρία να επηρεάσουν ζωές.

Στην έξοδο, διαπιστώνουν ότι η δική τους ζωή ήταν εκείνη που έχει επηρεαστεί. Αναγνωρίζουν την ευλογία του να κάνεις το χόμπι επάγγελμα και να μπορείς να ζήσεις πολυτελώς από αυτή τη διαδικασία. Αναγνωρίζουν την τύχη που είχαν να μην κάνουν αυτό, το ένα λάθος που θα τα άλλαζε όλα. " Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω, αυτό το δέσιμο των ανθρώπων μέσω του μπάσκετ. Γίνεται κάτι, όταν επικοινωνείς με τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από εσένα, σε τόσο βαθύ επίπεδο. Είναι μια πολύ σημαντική εμπειρία" κατέληξε ο Lacob, αφού κατέστησε σαφές πως δεν είναι από τις εμπειρίες που θα συνηθίσουν ποτέ οι Warriors. Πάντα όμως, θα θυμούνται πως "όλοι αξίζουν μια αγκαλιά, ένα high five, να τους θυμίσεις πως η ζωή τους δεν έχει τελειώσει. Ο κόσμος πολλές φορές είναι άδικος. Αλλά αυτό που πρέπει όλοι να καταλάβουμε είναι πως αυτοί οι άνθρωποι είναι αδελφοί μας, ξαδέλφια μας, θείοι και πατεράδες μας".