Έχουμε συμπληρώσει έναν χρόνο από τότε που λειτούργησε για τελευταία φορά η επιδοτούμενη απόσυρση παλαιών ΙΧ, για αγορά καινούργιων (Μάιος 2016). Τα αποτελέσματα από τότε που άρχισε να εφαρμόζεται γενικά η απόσυρση και κατά συνέπεια ανακύκλωση των ΙΧ στη χώρα μας, βάσει Κοινοτικής Νομοθεσίας, είναι εντυπωσιακά με πολλές παραμέτρους και κοινωνικά μηνύματα.

Στην Ελλάδα της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, η αγορά νέου ΙΧ έχει μπει σε δεύτερη μοίρα, όπως είναι λογικό, κι αυτό δημιουργεί αλυσιδωτές καταστάσεις. Δύσκολα κάποιος αποσύρει από την κυκλοφορία το ΙΧ του, μη μπορώντας να αγοράσει άλλο και μάλιστα χωρίς κίνητρο οικονομικό. Έτσι, τη στιγμή που οι πωλήσεις νέων ΙΧ είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα και οι αποσύρσεις λίγες, μεγαλώνει ο μέσος όρος ζωής των ΙΧ που κυκλοφορούν.

Το πρόβλημα επιτείνεται, διότι οι ιδιοκτήτες αυτών των ΙΧ, ακόμα και τη συντήρησή τους την έχουν παραμελήσει (σέρβις), δεν περνούν από ΚΤΕΟ και δεν τα ασφαλίζουν. Κι όλα αυτά συμβαίνουν επειδή δεν υπάρχουν επαρκείς έλεγχοι από τον κρατικό μηχανισμό με διασταυρώσεις στοιχείων. Υπολογίζεται ότι τα ΙΧ που δεν περνούν ΚΤΕΟ είναι πάνω από 1,5 εκατ. και άλλα τόσα εκείνα που δεν ασφαλίζονται. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, το ζήτημα της οδικής ασφάλειας που προκύπτει.

Για να επιστρέψω στην απόσυρση, ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2004, σύμφωνα με την Κοινοτική Νομοθεσία, για όλα τα κράτη-μέλη. Την ευθύνη διαχείρισης στη χώρα μας ανέλαβε η ΕΔΟΕ, σε άμεση συνάρτηση με τον Σύνδεσμο Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων. Αξίζει να σημειώσω ότι ανάλογοι φορείς απόσυρσης – ανακύκλωσης, δημιουργήθηκαν και για άλλα προϊόντα, όπως ελαστικά, ηλεκτρικές συσκευές, λιπαντικά κ.α.

Η απόσυρση λοιπόν, ως κάτι καινούργιο στην Ελλάδα, αντιμετωπίστηκε με επιφυλακτικότητα. Η περιβαλλοντική ευαισθησία, τότε, αλλά ακόμη και τώρα δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και λίγοι ήταν αυτοί που καταλάβαιναν ότι το αυτοκίνητο έχει και αυτό το δικό του τέλος ζωής, όπως ο άνθρωπος. Μάλιστα ορισμένοι θεωρούσαν και θεωρούν ότι θα πρέπει να γεράσουν μαζί με το αυτοκίνητό τους…

Βέβαια, η πρώτη γενναία απόφαση απόσυρσης, με κίνητρα αγοράς καινούργιου ΙΧ, έγινε το 1991 και ακόμα θυμάμαι το Seat 127 που είχα ως πρώτο αυτοκίνητο, να το παραδίδω προς απόσυρση και ανακύκλωση, αγοράζοντας με αυτό το οικονομικό κίνητρο που δόθηκε τότε, ένα Seat Ibiza. Εκείνη η χρονιά ήταν που πράγματι υπήρξε μια σημαντική ανανέωση του στόλου των οχημάτων. Στη συνέχεια, τα χρόνια πέρασαν και μόνο ύστερα από την επιβολή της, θεσμικά, η απόσυρση νομοθετήθηκε.

Οι ιδιώτες λοιπόν, άρχισαν να αντιλαμβάνονται σιγά σιγά την αλλαγή αυτή τον Δεκέμβριο του 2004, ενώ και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (οι δήμοι), μπήκαν και αυτοί στη διαδικασία να μαζεύουν χρόνια εγκαταλελειμμένα οχήματα από τους δρόμους. Αυτό, βέβαια, είναι μια πονεμένη ιστορία, διότι οι δήμοι έχουν ατονήσει αυτή την υποχρέωση. Ενώ οφείλουν να βάζουν αυτοκόλλητο στο παρμπρίζ κάθε παρατημένου οχήματος που φαίνεται ότι είναι σε αυτήν την κατάσταση για πάρα πολύ καιρό (με ή χωρίς πινακίδες), προειδοποιώντας τον κάτοχό του να το μαζέψει από τον δρόμο, εντούτοις αφού παρέλθει ο μήνας και το όχημα δεν έχει μετακινηθεί, ο δήμος δεν το μαζεύει για να το στείλει προς ανακύκλωση.

Επικαλείται ότι δεν έχει χώρο για να τα συγκεντρώσει και υπαλλήλους να απασχολήσει, τη στιγμή που ακόμα και οι εταιρείες ανακύκλωσης συνδράμουν στην περισυλλογή. Η κατάσταση είναι ακόμα πιο τραγική στην ελληνική περιφέρεια, όπως πηγαίνεις σε χωριά και βλέπεις στις άκρες των δρόμων και σε χωράφια κουφάρια οχημάτων να μένουν εκεί για δεκαετίες. Κι ουδείς ιδιοκτήτης μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει παρατήσει το αυτοκίνητό του σε ιδιόκτητο χωράφι, διότι αφενός ρυπαίνει και αφετέρου η νομοθεσία αναφέρει ότι μόνο σε κλειστό χώρο στάθμευσης μπορεί να έχει κάποιος εγκαταλελειμμένο όχημα.

Στον παρακάτω πίνακα θα δείτε αναλυτικά πόσα οχήματα αποσύρθηκαν κάθε χρόνο, από ιδιώτες και ΟΤΑ, για να διαπιστώσετε ότι τις χρονιές της επιδοτούμενης απόσυρσης (2009 – Μάιος 2016), είχαμε έκρηξη αποσύρσεων. Η μόνη παρατήρηση αφορά τη χρονιά 2010, όταν η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου κατάργησε την επιδοτούμενη απόσυρση, ισχυριζόμενη ότι τα 250 εκατ. αντί για αγορά αυτοκινήτων θα πρέπει να δοθούν στα σχολεία. Ακόμα έχω το δισέλιδο του Υπουργείου Οικονομικών, με υπουργό Γιώργο Παπακωνσταντίνου, που μας εδόθη στην κοινή συνέντευξη τύπου με την τότε υπουργό Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη. Κι όπως αποδείχθηκε, το δημόσιο όχι μόνο δεν γλίτωσε αυτά τα 250 εκατ., όχι μόνο δεν τα έδωσε στα σχολεία, αλλά τουναντίον έχασε πολύ περισσότερα από τον τζίρο της αγοράς (ΦΠΑ, τέλος ταξινόμησης, καύσιμα κ.α.) με άμεσους και έμμεσους φόρους.

Η δεύτερη παρατήρηση αφορά τη χρονιά 2016, όπου η απόσυρση που την είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση από μήνες, τελικά την εφάρμοσε για ενάμιση μήνα και με «κουτσουρεμένη» επιδότηση.

Οχήματα έχουν ανακυκλωθεί έως το τέλος του 2016

Μια ακόμα σημαντική παρατήρηση, είναι ότι ο αριθμός των αποσυρομένων οχημάτων, δεν ήταν ίσος με τον αριθμό εκείνων που αγοράστηκαν. Δηλαδή, δεν έκαναν χρήση της επιδότησης όλοι όσοι απέσυραν το ΙΧ τους, είτε θέλοντας να κρατήσουν το μικρό ποσό, είτε μη θέλοντας να αποκτήσουν άλλο αυτοκίνητο.

Από τον παρακάτω πίνακα, σε σχέση με τον παραπάνω, προκύπτει αυτός ο ισχυρισμός. Για παράδειγμα, ενώ το 2009 αποσύρθηκαν συνολικά 146.540 οχήματα, αυτά που χρησιμοποίησαν το πιστοποιητικό απόσυρσης – καταστροφής για αγορά καινούργιου, ήταν περίπου 78.000. Ομοίως και τις υπόλοιπες χρονιές.

ΕΤΟΣ	ΟΧΗΜΑΤΑ ΤΕΛΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΟΣΥΡΣΗΣ
2009	~78.000
2011	60.576
2012	53.493
2013	75.155
2014	77.899
2015	81.603
05/04/2016 – 20/05/2016	18.171

Αναντιστοιχία πωλήσεων καινούργιων και αποσυρόμενων

Θα λάβω υπόψιν τις χρονιές που λειτουργεί η απόσυρση, για να κάνετε παραλληλισμό, πόσα αυτοκίνητα αγοράστηκαν και πόσα αποσύρθηκαν τις ίδιες χρονιές. Όπως παρατηρείτε, από το 2010 με την κρίση να φουντώνει στην Ελλάδα, οι πωλήσεις νέων ΙΧ έχουν φθίνουσα πορεία, ενώ η επιδοτούμενη απόσυρση κράτησε ψηλά τον αριθμό των αποσυρούμενων οχημάτων. Μάλιστα, τις χρονιές 2011, 2012, 2013, 2014 και 2015, οι αποσύρσεις ήταν περισσότερες από τις αγορές καινούργιων. Αυτό λογικά σημαίνει ότι φεύγουν πολλά παλιά ΙΧ από την κυκλοφορία, ωστόσο με χαμηλές τις πωλήσεων νέων ΙΧ δεν επέρχεται ανανέωση κι αυτό διότι με την οικονομική αδυναμία οι ιδιοκτήτες κρατούν πλέον τα οχήματά τους πολλά χρόνια.

Το ζητούμενο είναι τι γίνεται από εδώ και πέρα, χωρίς επιδοτούμενη απόσυρση, χωρίς κίνητρο δηλαδή, τη στιγμή που δεν ανεβαίνουν σημαντικά οι πωλήσεις νέων ΙΧ. Το 2016, ήδη, έπεσαν πολύ οι αποσύρσεις και το 2017, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, θα είναι ακόμα χαμηλότερο το νούμερο. Για να έχουμε μια φυσιολογική κατάσταση, θα πρέπει περίπου όσα νέα ΙΧ αγοράζονται, άλλα τόσα να αποσύρονται, ώστε να ανανεώνεται ο στόλος των κυκλοφορούντων οχημάτων.

Απόσυρση και περιβάλλον

Η απόσυρση των παλαιών οχημάτων από την κυκλοφορία, αυτών που έχουν φθάσει στο τέλος της ζωής τους, δεν αποτελεί υποχρέωση απλά, αλλά και περιβαλλοντική ευαισθησία. Κι επειδή τίποτα δεν πηγαίνει χαμένο, μέρη που αποτελούν περίπου το 25% του βάρους του αυτοκινήτου αφαιρούνται, καθαρίζονται και επαναχρησιμοποιούνται σαν μεταχειρισμένα ανταλλακτικά. Το υπόλοιπο 70% ανακυκλώνεται και περίπου 5% απορρίπτεται ως απόβλητο. Στα ελαστικά σχεδόν το 100% ανακυκλώνεται, χρησιμοποιούμενο σε ταρτάν, παιδικές χαρές, πλαστικά κολονάκια ή και στη βιομηχανία προς καύση.

Γερνάει ο στόλος των οχημάτων

Με αυτά και με αυτά, και με την απόσυρση χωρίς επιδότηση, η οποία εδώ που τα λέμε δεν πρέπει να είναι και πανάκεια, αλλά και από την άλλη όλα τα σοβαρά κράτη δίνουν κίνητρα για απόσυρση παλαιών οχημάτων, ή για αγορά ηλεκτροκίνητων, με λίγες αποσύρσεις και λίγες πωλήσεις καινούργιων, ο μέσος όρος ηλικίας των αποσυρόμενων οχημάτων στην Ελλάδα, με τα στοιχεία του τέλους του 2016, είναι τα 27 έτη, ενώ των κυκλοφορούντων είναι τα 14 έτη. Ένα νούμερο ιδιαίτερα ανησυχητικό, που ενδέχεται να αυξηθεί αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Το κυριότερο ζήτημα είναι το θέμα της οδικής ασφάλειας, διότι ένα παλιό όχημα, με παλαιότερη τεχνολογία, όσο καλά κι αν συντηρείται δεν είναι το ίδιο ασφαλές. αι πλέον ο στόλος από την πτώση των πωλήσεων καινούργιων οχημάτων και την κατάργηση της επιδοτούμενης απόσυρσης.

Η ηλικία αποσυρόμενων οχημάτων είναι κατά μέσο όρο 27 έτη (στοιχεία 2016)