Το σκάνδαλο Volkswagen ή Dieselgate όπως έγινε γνωστό, ξεκίνησε προ διετίας από τις ΗΠΑ, πέρασε τον Ατλαντικό και ταρακούνησε την Ευρώπη. Η παραμετροποίηση λογισμικού που εμφάνιζε μειωμένες εκπομπές ρύπων, ήταν κάτι που ναι μεν αντιμετωπίστηκε σχεδόν άμεσα με την εταιρεία, που έκανε επεμβάσεις σε όσα μοντέλα είχαν «πειραχτεί», ωστόσο ανέδειξε ένα υπαρκτό ζήτημα που αφορά όλες τις εταιρείες και τον τρόπο μέτρησης των εκπομπών ρύπων.

Πλέον, πολλές εταιρείες κατασκευής αυτοκινήτων προχώρησαν οι ίδιες σε μετρήσεις κάτω υπό πραγματικές συνθήκες οδήγησης, σε κανονικούς δρόμους και όχι στα εργαστήρια και σύντομα αυτό θα είναι κανόνας. Δηλαδή, οι μετρήσεις θα γίνονται με αυτόν τον τρόπο: στους κανονικούς, καθημερινούς δρόμους.

Το ζήτημα των ελέγχων καυσαερίων, μπορεί να ξεκίνησε από το οξείδιο του αζώτου και τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα, εντούτοις αφορά και το διοξείδιο του άνθρακα, που κυρίως είναι θέμα των κινητήρων βενζίνης. Κατά συνέπεια, οι αλλαγές που θα θεσπιστούν, είναι προς όφελος του περιβάλλοντος και εν γένει της αξιοπιστίας της βιομηχανίας αυτοκινήτου.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδειξαν από νωρίς, όταν ενέσκυψε το ζήτημα, ότι ενδιαφέρονται πραγματικά για τη λύση του. Στη συνεδρίαση, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν προτάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση των ελέγχων των καυσαερίων των οχημάτων, ακόμα και εκείνων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία.

Το γεγονός ότι οι εκπομπές οξειδίου του αζώτου των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων είναι υψηλότερες σε συνθήκες πραγματικής οδήγησης από αυτές που μετρούνται στις εργαστηριακές δοκιμές ήταν γνωστό στα κράτη μέλη της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδώ και μια δεκαετία. Αυτό τονίζεται στις συστάσεις της εξεταστικής επιτροπής του ΕΚ για τις μετρήσεις εκπομπών των οχημάτων. Οι ευρωβουλευτές υπερψήφισαν τις συστάσεις, ζητώντας τη βελτίωση των εργαστηριακών δοκιμών και των ελέγχων για τα νέα αυτοκίνητα.

Σε μια ξεχωριστή ψηφοφορία, οι ευρωβουλευτές υιοθέτησαν τροπολογίες επί του κανονισμού για την έγκριση και την εποπτεία της αγοράς των μηχανοκίνητων οχημάτων. Ζητούν να καταστούν πιο ανεξάρτητες οι δοκιμές για την ασφάλεια και το περιβάλλον και να υπάρξει αυστηρότερη εποπτεία των οχημάτων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία.

Οι μη δεσμευτικές συστάσεις της εξεταστικής επιτροπής του ΕΚ για τις μετρήσεις εκπομπών στην αυτοκινητοβιομηχανία εγκρίθηκαν με ανάταση χειρός.

Τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη γνώριζαν ήδη, εδώ και μία δεκαετία, ότι οι μετρήσεις των εκπομπών του οξειδίου του αζώτου (NOx) των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων κατά τη διάρκεια των εργαστηριακών δοκιμών διαφέρουν σημαντικά από αυτές που πραγματοποιούνται τελικώς σε συνθήκες πραγματικής οδήγησης, δεν έλαβαν εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία της ποιότητας του αέρα και της δημόσιας υγείας.

Καμία αρχή της ΕΕ ή των κρατών μελών δεν είχε πραγματοποιήσει έρευνα για τα συστήματα αναστολής και ανορθολογικής μεθόδου ελέγχου των εκπομπών (“defeat devices”) και καμία δεν διεξήγαγε άλλες δοκιμές πέραν της NEDC (διαδικασία έγκρισης τύπου με την εργαστηριακή δοκιμή του νέου ευρωπαϊκού κύκλου οδήγησης). Επιπρόσθετα ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατύπωσε κάποια υποψία.

Μετά το σκάνδαλο που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 2015 αναφορικά με τις μετρήσεις των εκπομπών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περίμενε από τα κράτη μέλη να διεξαγάγουν έρευνες και δεν πίεσε για τη λήψη πρόσθετων μέτρων. Οι ευρωβουλευτές επισημαίνουν ότι τα κράτη μέλη δεν επέβαλαν ούτε οικονομικές ούτε νομικές κυρώσεις στους κατασκευαστές αυτοκινήτων στον απόηχο της υπόθεσης των εκπομπών ενώ δεν υπήρξαν υποχρεωτικές πρωτοβουλίες ανάκλησης ή μετασκευής των μη συμμορφούμενων οχημάτων, ούτε αποσύρθηκαν εγκρίσεις τύπου.

Συστάσεις για βελτίωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και καλύτερη εφαρμογή της

Οι βασικές συστάσεις της εξεταστικής επιτροπής του ΕΚ είναι οι εξής:

- Όλες οι νομοθετικές εργασίες που αφορούν τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και τη νομοθεσία για τις εκπομπές ρύπων θα πρέπει να περιληφθούν στο χαρτοφυλάκιο ενός και μόνο Επιτρόπου και Γενικής Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να βελτιωθεί η εποπτεία.

- Χρειάζεται να επιταχυνθεί η έγκριση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις μετρήσεις σε πραγματικές συνθήκες, προκειμένου οι δοκιμές να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα συνθηκών οδήγησης, αλλά και απρόβλεπτες μεταβολές ώστε να εντοπίζονται τα συστήματα αναστολής και ανορθολογικής μεθόδου ελέγχου των εκπομπών (“defeat devices”).

- Οι αγοραστές αυτοκινήτων που επηρεάστηκαν άμεσα από το σκάνδαλο θα πρέπει να λάβουν χρηματική αποζημίωση από την αντίστοιχη αυτοκινητοβιομηχανία, ενώ η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει κανόνες για την εφαρμογή ενός συλλογικού εναρμονισμένου ευρωπαϊκού συστήματος έννομης προστασίας για την ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών

- Χρειάζεται να θεσπιστούν νέοι κανόνες έγκρισης, το συντομότερο δυνατό, προκειμένου να ενισχυθεί η εποπτεία του συστήματος σε επίπεδο ΕΕ με σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες

Τροπολογίες επί του ευρωπαϊκού κανονισμού έγκρισης αυτοκινήτων

Σε μια ξεχωριστή ψηφοφορία, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τροπολογίες επί του ευρωπαϊκού κανονισμού έγκρισης αυτοκινήτων με στόχο τη βελτίωση των εργασιών που γίνονται στα κέντρα δοκιμών και των διαδικασιών έγκρισης των νέων οχημάτων από τις εθνικές αρχές. Οι ευρωβουλευτές ζητούν να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι που γίνονται στα αυτοκίνητα που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία και να αυξηθούν οι αρμοδιότητες εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπή, η οποία θα πρέπει να ελέγχει τις εθνικές αρχές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να διενεργεί η ίδια δοκιμές.

«Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διενεργούν δοκιμές ή επιθεωρήσεις σε ετήσια βάση για αριθμό τύπων ο οποίος ανέρχεται σε ποσοστό τουλάχιστον 20% του αριθμού των τύπων που διατέθηκαν στην αγορά στο αντίστοιχο κράτος μέλος κατά το προηγούμενο έτος,» υποστηρίζει το ΕΚ και ζητάει την επιβολή προστίμων στους κατασκευαστές αυτοκινήτων που παραποιούν τα αποτελέσματα των δοκιμών έως € 30.000 ανά όχημα. Τα έσοδα από αυτές τις κυρώσεις θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη της εποπτείας της αγοράς, την παροχή βοήθειας στους καταναλωτές και την προστασία του περιβάλλοντος, προσθέτει το κείμενο των τροπολογιών.

Επόμενα βήματα

Η τροποποιημένη πρόταση κανονισμού, η οποία υιοθετήθηκε με 585 ψήφους υπέρ, 77 κατά και 19 αποχές, αναπέμφθηκε στην επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς εν όψει των επικείμενων διοργανικών διαπραγματεύσεων. Το Συμβούλιο, θα πρέπει και αυτό να υιοθετήσει τη θέση του προτού ξεκινήσουν οι τριμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΚ, Συμβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής.