Formula 1: Ο βαθύς και ακλόνητος ψυχισμός του Μαξ Φερστάπεν

Δεν ήταν λίγα τα απογεύματα που έμπαινε στο μυαλό του Γιός Φερστάπεν ότι έπρεπε να δοκιμάσει ένα νέο εξάρτημα που μόλις έφτιαξε για το Kart του Μαξ, και έπρεπε να το δοκιμάσει τώρα. Τα φόρτωναν όλα στο van, διέσχιζαν απέραντα λιβάδια σκεπασμένα με το πέπλο της παγωμένης πάχνης, και λίγη ώρα μετά ο Μαξ καθόταν στο Kart στη βελγική πίστα της Genk, με -2ο Κελσίου.

Γύριζε μετά από πέντε γύρους, με παγωμένα χέρια. "Τον έστελνα στο van να ζεσταθεί. Μετά από 5 λεπτά ξαναγύριζε», λέει ο Γιος, ο πατέρας, μηχανικός, προπονητής, μόνιμος απόλυτα αφοσιωμένος βοηθός του Μαξ Φερστάπεν. «Δεν ήταν πάντα ευχάριστο, αλλά αυτό πιστεύω διαμόρφωσε λίγο το χαρακτήρα του. Είδε πόση προσπάθεια έβαζα, και έτσι είναι και ο ίδιος: πολύ αποφασισμένος και με ισχυρό κίνητρο".

Για τον Γιος, δεν ήταν πάντοτε ορατή στο μυαλό του η υπενθύμιση ότι, εντέλει, ο Μαξ ήταν ακόμα ένα παιδί, και ως παιδί έπρεπε ενίοτε να ζει. "Πολλές φορές δεν ήταν συγκεντρωμένος ή έπαιζε, και όταν το έβλεπα του το έλεγα, διότι και εγώ έπρεπε να φτιάχνω κάποια εξαρτήματα που έπρεπε να δοκιμάζουμε. Κι αν τριγύριζε και έπαιζε, δεν είχα τα δεδομένα που ήθελα. Το έκανα εσκεμμένα; Πιθανότατα όχι, διότι πιστεύω ότι έτσι κάπως είμαι κι εγώ".

Όλα άρχισαν για τον Μαξ στα 2,5 χρόνια του. Καρπός δύο οδηγών αγώνων, του Γιος Φερστάπεν που αγωνιζόταν στη F1 την περίοδο 1994-2003 κερδίζοντας δύο θέσεις στο βάθρο και της Σόφι Κάμπεν που ήταν πρώτου επιπέδου αγωνιζόμενη στο παγκόσμιο πρωτάθλημα karting, ο Μαξ γύρισε όλη τη μέρα, κάθε μέρα, στον κήπο με κάθε είδους παιδικό μηχανοκίνητο όχημα.

Δύο χρόνια αργότερα, περί το 2001, ο Γιος βρισκόταν στο εξωτερικό όταν δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από οικογενειακούς του φίλους, που του είπαν ότι βρίσκονται στη Genk και ο Μαξ κάθεται και ξεροσταλιάζει και κλαίει ανεβασμένος στα κάγκελα, επειδή ήθελε να κάνει Kart, να μπει στην πίστα, και μα γιατί όχι αφού είναι μέσα και οδηγούν παιδιά μικρότερα από μένα;

Από την πρώτη στιγμή που μπήκε σε Kart ο Μαξ γύριζε με τέρμα γκάζι. Ήταν ορατό πια ότι για την οικογένεια Φερστάπεν είχε έρθει το σταυροδρόμι: η καριέρα του Γιος έφτανε στη δύση της, ενώ εκείνη του Μαξ ανέτειλε. Το 2003, ο Γιος πήρε την απόφαση να σταματήσει ό,τι έκανε, και να αφοσιωθεί στην αγωνιστική εξέλιξη του Μαξ. «Αυτή ήταν πια η δουλειά μου», είπε.

"Το σχολείο του τελείωνε στις 2:30 το μεσημέρι της Παρασκευής. Τον περίμενα στο van, ερχόταν, και φεύγαμε κατ' ευθείαν για την Ιταλία. Περνούσαμε δύο μέρες στις πίστες που έπρεπε, και την Κυριακή κατά τις 5 το απόγευμα τα μάζευα και γυρίζαμε πίσω. Κάναμε άλλα 2000 χιλιόμετρα, και το πρωί τον άφηνα πάλι στο σχολείο. Οπότε, προετοιμαζόμασταν πολύ καλά, και το λάτρευε. Ήμασταν όλη την ώρα παρέα στο van, και στο δρόμο μιλούσαμε για ό,τι καταστάσεις έζησε στους αγώνες, τι έκανε και τι έπρεπε να κάνει. Και μετά κοιμόταν με τις ώρες", συνέχισε ο Γιος.

Από τα 7 του χρόνια στα Καρτ ο Μαξ κέρδιζε αρκετά μεγαλύτερους οδηγούς και σύντομα η φήμη του εξαπλώθηκε και πέρα από τις Κάτω Χώρες, όπου το ταλέντο του συμβάδιζε απόλυτα με τη φήμη του όνοματός του. "Αν δεν είχε το ταλέντο, δεν θα εμβάθυνα τόσο πολύ σε αυτό - διότι το karting είναι πολύ ακριβό αν τρέχεις σε διεθνή πρωταθλήματα", εξήγησε ο Γιος.

Ο Μαξ έγινε παγκόσμιος πρωταθλητής Karting το 2013, στα 16 χρόνια του. Τότε ο Γιος εκμεταλλεύθηκε όλες τις γνωριμίες του, για την ανέλιξη του μικρού στους αγώνες μονοθεσίων - που, πλέον δεν θα μπορούσε να γίνει με τα εργαλεία του Γιος και ένα ακούραστο Van, αλλά μέσω μιας καθιερωμένης και έμπειρης ομάδας.

Έκλεισε τις πρώτες του δοκιμές με μια Formula Renault, της ομάδας Manor. Την πρώτη ημέρα δοκιμών, την πρώτη μέρα για την ακρίβεια που ο Μαξ Φερστάπεν θα έμπαινε μέσα σε ένα αγωνιστικό μονοθέσιο, έβρεχε. Ο Γιος τριγυρνούσε ανήσυχος και σκεπτικός στο γκαράζ, φοβισμένος - σκεφτόταν αν έπρεπε να το ματαιώσει.

Η ομάδα, όμως, επέμενε - και ο Μαξ ήταν ένας αληθινός δυναμίτης. Ένα απόλυτα φυσικό ταλέντο, που είχε πάντα και παντού τον έλεγχο σε ένα σιρκουί που γλιστρούσε, με ένα μονοθέσιο πολύ πιο ισχυρό από οτιδήποτε είχε οδηγήσει ποτέ.

Ήταν τόσο καλός, που ο Γιος μαζί με τον manager του Μαξ, Ρέιμοντ Βερμιούλεν, κατέληξαν στην εντελώς ασυνήθιστη απόφαση να μην κάνει καν ο μικρός το σκαλοπάτι της Formula Renault, και να πάει κατ' ευθείαν στη Formula 3. Και εκεί, τα πράγματα επίσης δεν ήταν διαφορετικά, στις πρώτες δοκιμές.

Ο ιδιοκτήτης της ομάδας με την οποία ο Μαξ θα έκανε τη σεζόν του στη F3 το 2014, Φριτς βαν Άμερσφορτ, έμεινε άφωνος από τις πρώτες δοκιμές του: "Ακούγεται λίγο παράξενο, αλλά μετά από μόλις μία ημέρα του Μαξ στην ομάδα μας, είπαμε ο ένας στον άλλον ότι θα μπορούσαμε να βάλουμε τον Μαξ από τώρα κιόλας σε μια Formula 1. Μετά από μια μέρα. Αυτή είναι η αλήθεια".

Ο Μαξ Φερστάπεν, στην πρώτη του χρονιά σε πρωτάθλημα μονοθεσίων, και μάλιστα στην άκρως απαιτητική Formula 3, με περίπλοκες προεκτάσεις στις ρυθμίσεις και στη διαχείριση των ελαστικών, κέρδισε 10 αγώνες - και έχασε τον τίτλο από τον Εστεμπάν Οκόν μόνο λόγω ενός σκασμένου κινητήρα στο τέλος.

Η Red Bull Racing δεν έχασε την ευκαιρία: πρόλαβε τη Mercedes, που επίσης έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτόν τον ανερχόμενο Ολλανδό, και από τον Αύγουστο κιόλας τον υπέγραψε για το πρόγραμμα νέων οδηγών της. Πολύ λίγο αργότερα, πήρε τη μεγάλη απόφαση: να βάλει τον17χρονο Μαξ στη Formula 1 από το 2015 κιόλας, ανήλικο, με μόλις μία σεζόν εμπειρίας σε αγώνες μονοθεσίων.

Ήταν ένα ρίσκο για όλους, αλλά εντέλει με θεαματικά αποτελέσματα. Ο Μαξ έκανε το ντεμπούτο του στη F1 με την Toro Rosso σε ηλικία 17 ετών και 166 ημερών, και το 2016 πήρε την προαγωγή για τη μεγάλη ομάδα, Red Bull Racing. Και η σύγκρουση των Λιούις Χάμιλτον και Νίκο Ρόσμπεργκ στη Βαρκελώνη, εκείνη τη χρονιά, δεν μειώνει σε τίποτα την αξία του γεγονότος ότι ο Μαξ κέρδισε το πρώτο του GP σε ηλικία 18 ετών και 228 ημερών.

Ο φρενήρης ρυθμός του Γιος Φερστάπεν, το λυσσαλέο του κυνήγι για την παραμικρή λεπτομέρεια που θα βοηθούσε το γιό του να γίνει καλύτερος και ταχύτερος, ενίοτε η λησμονιά ότι ήταν μόνο ένα παιδί και ως παιδί έπρεπε και να παίζει που και που, άλλες φορές ο θυμός του, είχαν καταφέρει να αναδύσουν το φαινομενικό πηγαίο ταλέντο του Μαξ, και να τον φτάσουν μέχρι τη Formula 1.

Ο Βαν Άμερσφορτ είχε πει: "Η οικογένεια Φερστάπεν δεν είναι εύκολη να δουλεύεις μαζί της. Έχουν υψηλές προσδοκίες. Δεν συμβιβάζονται με τη δεύτερη θέση. Δεν συμβιβάζονται με μια σεζόν προσαρμογής. Θέλουν να είναι στο απόλυτο ύψος εξ αρχής. Θέλουν το καλύτερο ή τίποτα".

"Έτσι με έμαθε ο πατέρας μου να ζω» εξήγησε, καθιερωμένος πια στη F1, χρόνια μετά ο Μαξ. «Πρέπει να αφοσιώνεσαι στον εαυτό σου και να δουλεύεις με την ομάδα σου. Όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία. Το έμαθα μετά από τόση δουλειά με τον πατέρα μου, με καλούς τρόπους, ή με λίγο πιο θυμωμένους τρόπους. Αλλά δούλεψε, το χρειαζόμουν, με σκληραγώγησε και αυτό ήταν καλό".

Ήταν, αυτή η παιδική και εφηβική διεργασία, η βαύτερη αιτία του σημερινού οδηγικού ψυχισμού του Μαξ; Του ψυχισμού που τον έχει βάλει στο «μάτι του κυκλώνα», σχετικά με την απόλυτη, απαρέγκλιτη και ακλόνητη στάση του να μην αφήνει ούτε το παραμικρό περιθώριο στον Λιούις Χάμιλτον στις μεταξύ τους μονομαχίες την πίστα; Είναι αυτή η βαθύτερη αιτία για το εκβιαστικό δίλημμα, αφήνεις γκάζι ή θα έχουμε ατύχημα, που θέτει στον αντίπαλό του;

Ο Γιος Φερστάπεν δεν βλέπει κάποια διαφορά από τις παλιές μέρες: «Έτσι οδηγούσε από τα Kart, οπότε δεν βλέπω διαφορά. Αν δει το κενό, αν αποκτήσει την αίσθηση ότι μπορεί να περάσει, θα το κάνει». Και ο Βαν Άμερσφορτ συμφωνεί: «Ο Γιός επίσης οδηγούσε έτσι. Αυτό προέρχεται από τον Γιος. Είχαμε τόσες πολλές επισκέψεις στους αγωνοδίκες από τις μέρες της F3, και πάντα έτσι ήταν. Ένας Φερστάπεν δεν μπορεί να χάνει. Δεν αντέχουν το γεγονός ότι μπορεί να έχουν χάσει».

Όμως, ο Άμερσφορτ σημειώνει και κάτι εξίσου σημαντικό: «Ο Μαξ έχει τη σκληρή πλευρά του Γιος, και τις αγωνιστικές ικανότητες, αλλά έχει και την κοινωνική πλευρά της μητέρας του. Είναι, ως άνθρωπος, ακριβώς στη μέση του πατέρα και της μητέρας του. Αν ήταν πολύ ευγενικός, ή πιο πολύ σαν τη Σόφι, δεν θα ήταν τόσο καλός αγωνιζόμενος. Αν ήταν πιο πολύ σαν τον Γιος, θα ήταν αντίστοιχος οδηγός και όλα θα τελείωναν με δάκρυα. Όμως, είναι ακριβώς στη μέση».

Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο διευθυντής της RBR, Κρίστιαν Χόρνερ: "Η οδήγησή του] προέρχεται από τον μπαμπά του. Η μαμά του ήταν έξυπνη στουςαγώνες. Έχει την επιθετικότητα του πατέρα του, και τον αγωνιστικό νου της μητέρας του".

Το πώς θα μεταφράσει κανείς την επιθετικότητα του Μαξ στην πίστα, είναι ένα ζήτημα προσωπικής κρίσης. Για παράδειγμα, για τους Ολλανδούς αυτή η στάση είναι μια ηρωική περγαμηνή ανδρείας. Και ίσως και για άλλους ανθρώπους, μη προκατειλημμένους με τον Μαξ λόγω εθνικότητας.

Η αλήθεια είναι πως η γραμμή είναι πολύ λεπτή μεταξύ του νόμιμου και του ηθικού. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τη F1. Είναι νόμιμο να θέτεις σε κάποιον το εκβιαστικό δίλημμα να σηκώσει το πόδι από το γκάζι, αλλιώς θα γίνει ατύχημα, αλλά πόσο ηθικό είναι; Και, επίσης, πόσο ηθικό είναι να εξωθείς τον αντίπαλό σου έξω από την πίστα όταν επιχειρεί να σε περάσει από την εξωτερική, όπως έκανε στον Χάμιλτον στην Ίμολα και στο Ιντερλάγκος;

Πρέπει να γίνει μια σημείωση, εδώ: ο Φερστάπεν δεν είναι ο πρώτος που φέρνει τα πράγματα στα όρια, βάζει τον αντίπαλό του σε δύσκολη θέση, επιχειρεί να του στερέψει όλο τον εγωισμό. Ο Άιρτον Σένα το έκανε, ο Μίκαελ Σουμάχερ το έκανε, και ο Λιούις Χάμιλτον το κάνει.

Η διαφορά είναι ότι ο Χάμιλτον το κάνει, πια, με την εμπειρία οκτώ παραπάνω ετών στη F1, και πολλών δύσκολων καταστάσεων στο πλαίσιο της διεκδίκησης μιας νίκης, και ενός τίτλου. Η προηγούμενη τέτοια εμπειρία του Λιούις ήταν το 2016, με τον Νίκο Ρόσμπεργκ.

Ο Ρόσμπεργκ είπε: "Ο Λιούις είναι πάντα στη γκρίζα περιοχή που του επιτρέπει να έχει ένα λογικό επιχείρημα για να αρνηθεί πως όποια επαφή ήταν δικό του λάθος, ενώ κατά κάποιο τρόπο ήταν. Είναι εξίσου καλός σε αυτή τη λεπτή γραμμή όσο και σε κάθε άλλη πτυχή της οδήγησής του, που το κάνει απίστευα δύσκολο να τον συναγωνιστείς".

Ζούμε σε έναν κυνικό κόσμο, ίσως περισσότερο από ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες, και ο Μαξ Φερστάπεν δεν δείχνει κανένα πρόβλημα να παίξει με τους όρους του κόσμου αυτού. Ίσως να είναι υπερβολικό να ζητά κανείς από έναν 24χρονο να βρει τα όρια μεταξύ την αναγκαίας επιθετικότητας που χωρίς αυτή θα κινδύνευε να κατακάτσει μέσα του το σαράκι της μαλθακότητας, και του ανήθικου κυνισμού. Ο Χάμιλτον βρήκε αυτά τα όρια πολύ, πολύ αργότερα.

Κι επίσης, ο Λιούις έχει μάθει να χειρίζεται άψογα τη δημόσια εικόνα, με την κλασική και αιώνια υπόγεια υποστήριξη του βρετανικού Τύπου: το 2018 είχε πει κατά μέτωπον στο Μαξ σε κοινή τους συνέντευξη Τύπου ότι "δεν μου αρέσουν οι μάχες τροχό-με-τροχό μαζί σου γιατί ποτέ δεν είμαι σίγουρος τι πρόκειται να κάνεις», ένα χρόνο μετά, στο Μεξικό το 2019, είχε δηλώσει πως «αν έχετε δει και προηγούμενους αγώνες, πάντα αφήνω στον Μαξ πολύ χώρο διότι αυτό είναι ό,τι πιο έξυπνο μπορείς να κάνεις", και στην Ίμολα φέτος πως "ξέρω ότι δεν μπορώ να περάσω τον Μαξ από την εξωτερική διότι, όπως είδαμε και στην Ίμολα, σε ωθεί έξω από τα περιθώρια του δρόμου".

Πίσω στο 2015, κάποιος ρώτησε τον Μαξ Φερστάπεν αν θεωρεί τον Λιούις Χάμιλτον τον ταχύτερο οδηγό της F1. O Ολλανδός απάντησε: "Δεν ξέρω. Δώστε μου το αυτοκίνητο του, και θα σας πω". Είναι σίγουρο ότι δεν ήταν μόνο η υπεροψία που φώλιαζε πίσω από αυτό το σχόλιο. Ήταν και μια ασύλληπτη αυτοπεποίθηση. Αυτή τη στιγμή, μάλιστα, είναι πολύ πιθανόν ο Μαξ Φερστάπεν να μην δίνει την παραμικρή δεκάρα για όλα όσα γράφονται για τον τρόπο που οδηγεί".