Ο οδηγός από τη Ναζαρέτ

Η φυσιογνωμία του δεν έχει αλλάξει καθόλου εδώ και σχεδόν 50 χρόνια που συμμετέχει σε αγώνες. Βραχύσωμος με ένα γεμάτο χαμόγελο και το περίφημο καουμπόικο καπέλο (ασορτί με μπότες) ο Μάριο Αντρέτι παραμένει ο οδηγός-σύμβολο της Αμερικής.

Θα μπορούσε να είναι ο τελευταίος Ιταλός παγκόσμιος πρωταθλητής στη Φόρμουλα 1 (το 1978), ωστόσο αυτό θα τον περιόριζε. Αγωνίστηκε παντού, κέρδισε σχεδόν παντού και το όνομα Αντρέτι παραμένει βαρύ ακόμα και σήμερα.

Ο Μάριο Γκαμπριέλε Αντρέτι γεννήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου του 1940 στη Μοντόνα της Ιταλίας. Από την κοιλιά της Ρίνα βγήκαν δύο δίδυμα αγόρια, ο Μάριο και ο Άλντο. Η Μοντόνα προσαρτήθηκε στην πρώην Γιουγκοσλαβία (στην Κροατία σήμερα) μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολούθησαν τρία δύσκολα χρόνια για την τετραμελή οικογένεια προτού ο Λουίτζι Αντρέτι καταφέρει με τη γυναίκα του και τα δυο παιδιά τους να διασχίσουν τα σύνορα για την Ιταλία.

Ο Μάριο και ο Άλντο (καθιστοί) σε οικογενειακή φωτό το 1947

Η οικογένεια βρήκε καταφύγιο μαζί με άλλους πρόσφυγες σε ένα παλιό μοναστήρι στη Λούκα (στην Τοσκάνη). " Μέσα σε ένα μεγάλο χώρο ζούσαμε δέκα οικογένειες, κρεμούσαμε κουβέρτες σε σχοινιά για να απομονώσουμε το χώρο μας. Ζήσαμε έτσι για επτά χρόνια. Δεν πεινάσαμε, δεν παγώσαμε από το κρύο, ο πατέρας μου έκανε ό,τι δουλειά έβρισμε. Ο αδερφός μου και εγώ γνωρίζαμε πως δεν ήταν φυσιολογική η ζωή μας".

Το 1952 ο Λουίτζι κατέθεσε τα χαρτιά του για να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Έπρεπε να περιμένουν τρία χρόνια. Εν τω μεταξύ το παγκόσμιο πρωτάθλημα της Φόρμουλα 1 με τη Ferrari και την Alfa Romeo προκαλούσαν "πυρετό" στην Ιταλία, ακριβώς όπως και σήμερα. Το 1954 ο Μάριο και ο αδερφός του, ο Άλντο παρακολούθησαν για πρώτη φορά Grand Prix της Φόρμουλα 1 στη Μόντσα. "Ουρλιάζαμε από χαρά όταν περνούσε από μπροστά μας ο μεγάλος Αλμπέρτο Ασκάρι με τη Ferrari. Το μονοθέσιο έσπασε και η νίκη πήγε στη Mercedes", θυμάται.

Όλα αυτά θα τα άφηναν πίσω τους όταν θα επιβιβάζονταν στο πλοίο για την Αμερική την άνοιξη του 1995. Ο πατέρας του βρήκε δουλειά σε ένα εργοστάσιο παραγωγής τσιμέντου στη Ναζαρέτ της Πενσυλβάνια. Ήταν Ιούνιος του 1955. Η Νάζαρεθ, όπως την αποκαλούν οι Αμερικανοί, μια μικρή πόλη παραμένει ακόμα και σήμερα το σπίτι του Μάριο Αντρέτι. Η έπαυλη του από τη μια πλευρά έχει θέα στην οβάλ πίστα.

Ο Άλντο (αριστερά) και ο Μάριο (δεξιά)

Στο ίδιο ακριβώς σημείο είχε χτιστεί μια άλλη οβάλ πίστα, όπου ο Μάριο οδήγησε για πρώτη φορά αγωνιστικό αυτοκίνητο. Ο Μάριο και ο Άλντο έμαθαν εύκολα αγγλικά και είχαν πιάσει δουλειά σε ένα βενζινάδικο. Ανακάλυψαν ένα εγκαταλελειμένο αυτοκίνητο μάρκας Hudson και αποφάσισαν να του ξαναδώσουν ζωή, διαμορφώνοντας του σε αγωνιστικό αυτοκίνητο.

" Το 1959 ήμασταν έτοιμο. Βάψαμε το Hudson σε βαθύ κόκκινο χρώμα, το χρώμα της Ferrari, αγοράσαμε φόρμες και ένα κράνος το οποίο μοιραζόμασταν". Για να έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε αγώνες έπρεπε να είχαν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του, ήταν μόλις 19. Πλαστογράφησαν το πιστοποιητικό γέννησης τους, είπαν ψέμματα πως είχαν αγωνιστική πείρα, λέγοντας πως έτρεχαν στην Ιταλία, κατάφεραν να μπουν στον αγώνα. Πρώτα ο Άλντο και την επόμενη εβδομάδα ο Μάριο. Από την τελευταία θέση της εκκίνησης, νικητές στην τελευταία στροφή και όλα πίσω από την πλάτη των γονιών τους.

Ο Μάριο ποζάρει μπροστά από το Hudson

Η τύχη τους τελείωσε όταν ο Άλντο είχε σοβαρό ατύχημα, έπεσε σε κώμα. Ο Μάριο είπε στον πατέρα του πως ο Άλντο παρακολουθούσε τον αγώνα και έπεσε και χτύπησε στο κεφάλι. Όταν εμφανίστηκε το σμπαραλιασμένο Hudson στη Νάζαρεθ, ο Λουίτζι Αντρέτι ένωσε τα κομμάτια. Ήταν για μήνες θυμωμένος με τους γιους του, αλλά δεν τους εμπόδισε να συνεχίσουν την καριέρα τους. Ο Άλντο είχε ακόμα ένα σοβαρό ατύχημα το 1969 και αποφάσισε να μη συνεχίσει να αγωνίζεται. Παρέμεινε πάντα δίπλα στον αδερφό του, αν και οι άλλοι έπαψαν να τους μπερδεύουν, καθώς το πρόσωπο του είχε παραμορφωθεί στο ατύχημα και μετά από σειρά επεμβάσεων, έπαψε να μοιάζει με τον Μάριο.

Η φήμη του Μάριο ολοένα και μεγάλωνε, από τα dirt tracks του έκαναν πρόταση από τα Indycars το 1964. Αποδέχθηκε και δημιούργησε αίσθηση γύρω από το όνομα του, τερματίζοντας τρίτος στα 500 μίλια της Ιντιανάπολις το 1965. Αναδείχθηκε πρωταθλητής στα Indy cars όπως το 1966 και το 1969, χρονιά που κέρδισε το μοναδικό αγώνα του στο ιστορικό οβάλ της Ιντιανάπολις.

Μια από τις νίκες του το 1965

Δεν ανηκε στην κατηγορία των οδηγών που "μάγευαν" τους θεατές, δεν ήταν δηλαδή ούτε Τζίμι Κλαρκ, ούτε Άιρτον Σένα. Δεν υπήρξε ποτέ τεχνικά άψογος σαν τον Αλέν Προστ ή τον τιμέιτ του στη Lotus, τον Ρόνι Πίτερσον. Είχε μεγαλύτερο πάθος για τους αγώνες από όλους τους παραπάνω και διέθετε την ευχέρεια να αλλάζει κατηγορίες από τη μια Κυριακή στην άλλη.

Χαρακτηριστικό είναι πως το 1966 οδήγησε 14 διαφορετικά αυτοκίνητα σε 51 αγώνες, παίρνοντας 14 νίκες σε τέσσερα εξ αυτών. Indy Cars, Nascar, Can-Am, Le Mans: " Δεν συνάντησα ποτέ καμιά δυσκολία στο να μετακινούμαι ανάμεσα σε κατηγορίες. Μπαίνεις στο αυτοκίνητο, απομονώνεσαι και κάνεις αυτό που πρέπει. Σίγουρα απαιτούνται διαφορετικές ικανότητες, αλλά το πάθος παραμένει το ίδιο".

Το μοναδικό μεγάλο έπαθλο που του λείπει είναι η πρωτιά στο Mans. Ήταν δεύτερος το 1995 και το 2000 σε ηλικία 60 ετών με την 16η θέση κρέμασε τα γάντια του. Είχε αγωνιστεί επί τέσσερις δεκαετίες στο μεγαλύτερο αγώνα αντοχής στον κόσμο.

Με όλα αυτά τα κατορθώματα η Φόρμουλα 1 παραμένει απλά ένα κεφάλαιο στην πολυσχιδή καριέρα του. Στην Ιντιανάπολις το 1965 γνώρισε στα πιτ το "μυαλό" της Lotus, τον Κόλιν Τσάπμαν και τον Τζιμ Κλαρκ. " Όταν θα είσαι έτοιμος, ενημέρωσε με", του είπε ο Τσάπμαν. Ο Κλαρκ σκοτώθηκε σε αγώνα της F2 στο Χοκενχάιμ και το 1968 ο Αντρέτι αποφάσισε να δοκιμάσει τη Φόρμουλα 1.

Μαζί με τον Κόλιν Τσάπμαν

Το τεστ με τη Lotus 49 έγινε στη Μόντσα, εκεί που είχε πρωτοδεί Φόρμουλα 1 14 χρόνια νωρίτερα. " Ένιωσα πως είχα γεννηθεί μέσα σε αυτό το μονοθέσιο". Ικανοποιημένος από αυτό που έβλεπε ο Τσάπμαν του έδωσε την τρίτη Lotus δίπλα στον Γκρέιαμ Χιλ και στον Τζάκι Όλιβερ. Υπήρχε ένα πρόβλημα: Οι υποχρεώσεις του τον καλούσαν να αγωνιστεί σε αγώνα dirt στις Ηνωμένες Πολιτείες το Σάββατο. Αγωνίστηκε στις κατατακτήριες με τη Lotus την Παρασκευή, πέταξε με το αεροπλάνο το Σάββατο και νίκησε στον αγώνα και επέστρεψε στη Μόντσα το πρωινό της Κυριακής. Η FIA του απαγόρευσε να αγωνιστεί σε δεύτερο αγώνα μέσα στο σαββατοκύριακο.

Τέσσερις εβδομάδες μετά, στο Γουότκινς Γκλεν έξω από τη Νέα Υόρκη, έγραψε ιστορία. Πήρε την pole position στο Grand Prix των Ηνωμένων Πολιτειών στο ντεμπούτο του, στον αγώνα εγκατέλειψε και ενώ ήταν δεύτερος. Θα έκανε και άλλες σποραδικές εμφανίσεις στη Φόρμουλα 1 με τη March και τη Ferrari. Το 1971 πήρε την πρώτη νίκη του στη Φόρμουλα 1 με Ferrari στη Νότια Αφρική.

Το 1975 αποφάσισε να αγωνιστεί μια ολόκληρη σεζόν στη Φόρμουλα 1 με την αμερικανική ομάδα Parnelli και με τη Lotus, όταν με την 77 νίκησε στην Ιαπωνία. Στη Lotus πλέον έκανε το όνειρο του πραγματικότητα, παίρνοντας την καρό σημαία στη Μόντσα για την τρίτη θέση στο πρωτάθλημα.

Στο Φούτζι (Ιαπωνία) το 1976

Τα προβλήματα αξιοπιστίας της Lotus 79 λύθηκαν γρήγορα το 1978 και με έξι νίκες ο Μάριο στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής, τερματίζοντας 6ος στη Μόντσα. Δεν άνοιξε σαμπάνια στο βάθρο, ούτε ήπιε ένα ποτήρι κρασί από τα αμπέλια του στη Νάζαρεθ. Ο τιμέιτ του και αντίπαλος του στη "μάχη" του τίτλου, ο Πίτερσον είχε τρομερό ατύχημα στην εκκίνηση του αγώνα. Τρεις ώρες μετά ο αγώνας άρχισε ξανά με τον Αντρέτι στην pole. Το επόμενο πρωινό ενημερώθηκε πως ο Πίτερσον είχε αφήσει την τελευταία του πνοή.

" Συνεργάστηκα με σπουδαίους οδηγούς και οι περισσότεροι έγιναν αληθινοί φίλοι μου. Ο Ρόνι ήταν από ιδιαίτερη πάστα. Δουλεύαμε σκληρά, μονομαχούσαμε στην πίστα και τρώγαμε μετά όλοι μαζί με τις οικογένειες μας. Έμεινα στο σπίτι του, ερχόταν στο δικό μου. Μπορούσε να φέρει το μονοθέσιο στα μέτρα του παρά τις αδυναμίες του. Ένα πραγματικά ακατέργαστο ταλέντο".

Με τον Πίτερσον το 1978

Ο Μάριο παρέμεινε στη Lotus το 1979 και το 1980, αλλά η ομάδα δεν ήταν ανταγωνιστική. Το 1978 βρέθηκε κοντά στο να αφήσει τη Lotus για τη Ferrari ως αντικαταστάτης του Νίκι Λάουντα που είχε τσακωθεί με τον Έντσο Φεράρι. " Περίμενα να παραμείνω στη Lotus το 1978, αλλά δεν τα βρίσκαμε στα χρήματα. Ο Κόλιν έδινε 350.000 δολάρια και πλήρωνε 10.000 το βαθμό. Εγώ ήθελα 500.000 και τα χρήματα από τους κερδισμένους βαθμούς. Όταν νίκησα στη Μόντσα το 1977, του είπα πως θα συζητήσω με τη Ferrari. Οπότε πήγα στη Ferrari (σ.σ. σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο εμφανίστηκε φορώντας ένα τεράστιο διαμάντι), πήγα για να κλείσω μόνος μου τη συμφωνία όπως έκανα πάντα. Είπα στον Φεράρι "κάνε μου μια πρόταση" και απάντησε "δεν μπορώ να βάλω τιμή στο ταλέντο σου". Του απάντησα πως ήθελα 750.000 και συμφώνησε. Σκέφτηκα να ζητήσω 1.000.000, τα είχε αυτά τα χρήματα. Τον ενημέρωσα πως είχα συμφωνία με τον Κόλιν. Μου είπε πως για αυτό υπάρχουν οι δικηγόροι. Πήγα στον Κόλιν και του ζήτησα 750.000 και 10.000 για κάθε βαθμό. Πήγε στο χορηγό και μου τα έδωσε. Έτσι έμεινα στη Lotus".

Εκείνα τα χρόνια έκανε 26 ταξίδια το χρόνο. " Ήμουν ο πιο συχνός επιβάτης στο Concorde. Με περίμεναν πάντοτε, όπως και οι Financial Times στη θέση μου μαζί με ψωμί μπριός. Δεν με ενδιέφεραν τα χρήματα, πάντα όμως αναζητούσα την καλύτερη συμφωνία για να δικαιολογήσω το ρίσκο που έπαιρνα με την οικογένεια μου. Η γυναίκα μου (σ.σ. από το 1961) με παρακαλούσε να καθίσω ένα σαββατοκύριακο για να πάω με τα παιδιά μας στον κινηματογράφο. Δεν το έκανα ποτέ".

Η καριέρα του στη Φόρμουλα 1 ολοκληρώθηκε το 1982 με έναν αγώνα για τη Wiilliams στο Λονγκ Μπιτς και δύο για τη Ferrari. Το 1981 είχε αγωνιστεί στην Alfa Romeo. Μετά από 128 αγώνες η τελευταία του ανάμνηση ήταν το ντελίριο ενθουσιασμού στη Μόντσα, όταν τερμάτισε τρίτος με τη Ferrari.

Ο τελευταίος αγώνας με Ferrari

Είχε έρθει η ώρα, στα 41 του χρόνια, να επιστρέψει στο σπίτι. Τα δύο αγόρια του, ο Μάικλ και ο Τζεφ είχαν μεγαλώσει και έκαναν τα πρώτα τους βήματα στους αγώνες. Αγωνίστηκε μαζί τους, εναντίον τους και πήρε την τελευταία νίκη του στα Indy cars το 1993 στα 53 του χρόνια. Ο Μάικλ έφτασε μέχρι τη Φόρμουλα 1 με ένα αποτυχημένο πέρασμα από τη McLaren το 1993. Είναι ιδιοκτήτης ομάδας και σε αυτή αγωνίζεται ο γιος του και εγγονός του Μάριο, ο Μάρκο. Στα 27 του χρόνια ίσως καταφέρει να αγωνιστεί στη Φόρμουλα 1, όμως δεν αποτελεί αυτοσκοπό για τους Αμερικανούς οδηγούς.

Εθνική γιορτή λοιπόν αποτελεί σήμερα για τη Νάζαρεθ τα γενεθλια του Μάριο Αντρέτι. Μαζί του θα δεχθεί ευχές και ο Άλντο από τους γιους του Μάριο, τα εγγόνια και τον γιο του Άλντο και επίσης οδηγό, Τζον Αντρέτι. Δεν αποκλείεται βέβαια το πρόσωπο της ημέρας να βρίσκεται κάπου και να κάνει δοκιμές, ακόμα και στα 75 του χρόνια.