Από τα μαθητικά του χρόνια (στο Maryland) ήταν "ένας πάουερ φόργουορντ, παγιδευμένος στο σώμα ενός σμολ φόργουορντ". Άρα, δύσκολα θα έκανε καριέρα στο ΝΒΑ. Άρα, θα λέγατε πως η Ευρώπη ήταν μονόδρομος. Πολλοί είναι αυτοί που 'χουν ζήσει το story. Λίγοι σαν τον Τζέιμς Γκιστ. Ελάτε μαζί μας σε ένα ταξίδι στη ζωή του.

Ένα παιδί του κόσμου

Έκανε εξώφυλλα από την πρώτη ημέρα της ζωής του. Από τα πρώτα λεπτά που είδε... το φως (κυριολεκτικά) είδε και το φλας φωτογραφικής μηχανής.

Ήταν το πρώτο παιδί Αμερικανών που γεννήθηκε στην αεροπορική βάση των ΗΠΑ, στην περιοχή Incirlik των Αδανών, στην Τουρκία. Εκεί βρίσκονταν στις 26/10 του 1986, οι στρατιωτικοί γονείς του, Linda και James C. και εκεί υποδέχθηκαν τον Jamester Gist.

Δεν έμειναν για πολλά χρόνια εκεί, διότι ακολούθησε μετάθεση για τη Νεμπράσκα, μετά άλλη για τη Γερμανία, όπου έζησε τέσσερα χρόνια και έπειτα για την Ουάσινγκτον.

" Ο πατέρας μου ήταν στρατιωτικός και εξαιτίας αυτού είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλές χώρες και κουλτούρες. Στα χρόνια μας στη Γερμανία, ήλθα πιο κοντά στο ποδόσφαιρο. Το μπάσκετ ωστόσο, ήταν αυτό που με κέρδισε όταν είδα σε δράση τον Μάικλ Τζόρνταν, σε πλέι οφ του ΝΒΑ. Τότε ήταν που γύρισε ο μπαμπάς μου υπερήφανος και μου είπε "ναι, είσαι γιος μου"! Με ρώτησε αν θέλω να ασχοληθώ, του απάντησα θετικά και κάπως έτσι ξεκίνησε η ιστορία".

Στην αρχή τον ενδιέφερε μόνο το γεγονός ότι το μπάσκετ τον διασκέδαζε. " Δεν είχα σκεφτεί πως μπορεί να γίνει το όχημα μου για να πάω στο κολέγιο, πόσω μάλλον ότι θα παίξω κολεγιακό μπάσκετ. Απλά, περνούσα καλά και με κρατούσε μακριά από τους μπελάδες". Σημειωτέον, είχε για χόμπι το σινεμά και το πιάνο.

Φοίτησε στο Our Lady Good Counsel High, ιδιωτικό, καθολικό, αυστηρό σχολείο που βρισκόταν τότε στο Wheaton, του Maryland. Στη βασική εκπαίδευση των μαθητών, είναι η υποχρεωτική παρακολούθηση θρησκευτικών για τέσσερα χρόνια. Στις υποχρεώσεις των παιδιών είναι και συγκεκριμένες ώρες κοινωνικής προσφοράς, κάθε χρόνο (μέχρι τις 100 έως την αποφοίτηση). Στην τελευταία του χρονιά εκεί, είχε κατά μ.ο. 19.5 π. και 10.3 ριμπ. ανά αγώνα και κάπως έτσι μπήκε στο ραντάρ μεγάλων κολεγίων. Όπως είναι το Kentucky και το Georgetown.

Η διαδικασία που τον οδήγησε στην απόφαση, είχε ως εξής: επειδή ο πατέρας του υπηρετούσε στην Κορέα την πατρίδα, με την Air Force, ο Τζέιμς μαζί με τη μητέρα του, που τότε εργαζόταν στο υπουργείο δικαιοσύνης και τις δυο αδελφές του (Jasmine και Gloria) μελετούσαν κάθε γράμμα που δεχόταν, συζητούσαν επί των όσων λέγονταν σε κάθε τηλεφώνημα που του έκαναν, ανέλυαν και το τελευταίο sms που λάμβανε από προπονητές, έως ότου κατέληξε στην τριάδα (Maryland, Providence και Virginia) και επέλεξε το πρώτο. Κάπως έτσι, έγινε συμφοιτητής και συμπαίκτες με τον Λάντον Μίλμπουρν, πρώην παίκτη του Πανιωνίου.

O κόουτς Gary Williams τον χρησιμοποιούσε ως small forward, διότι " έχει μεγάλη ποικιλία στο σκοράρισμα, "έχει" και τα jump shot, ενώ μπορεί και βρίσκει τα ελεύθερα σουτ, αλλά και να τρέχει το γήπεδο. Φυσικά, έχει τις δυνατότητες να αρπάζει και 10 ριμπ., ανά αγώνα. Αν τα ταιριάξει όλα, θα 'χει εξαιρετική σεζόν".

Το 2007 και ενώ βρισκόταν σε εστιατόριο, με την τότε σύντροφο του, χτύπησε το τηλέφωνο. 'Ηταν ο Πάρις Μπράουν, πρώην συμπαίκτης του και τον ρωτούσε αν όντως επρόκειτο να μεταφερθεί στο George Washington. Πέντε λεπτά μετά, την ίδια ερώτηση του έκανε ο DJ Στρόμπερι (επίσης πρώην συμπαίκτης), δια τηλεφώνου. " Εξεπλάγην και ρώτησα από πού κι ως πού με ρωτούν κάτι τέτοιο. Ο DJ μου απάντησε πως "βλέπω την είδηση στο Comcast". Τότε ήταν που ένιωσα πως δεν θέλω ποτέ να νικήσω περισσότερο κάποιον, από αυτό το κολέγιο".

Ήθελε να δηλώσει συμμετοχή στο ντραφτ του 2005, αλλά τον σταμάτησαν οι σκάουτς, μαζί με τους εκπροσώπους του. Του εξήγησαν πως για το καλό του, έπρεπε να μείνει ένα ακόμα χρόνο στο Maryland και να πάρει πτυχίο. " Σκέφτηκα ότι δεν υπάρχουν πολλοί που μπορούν να διηγηθούν ιστορίες της τελευταίας σεζόν, σε ένα πανεπιστήμιο σαν και αυτό. Οπότε έμεινα, γιατί τίποτα δεν φαινόταν πιο ελκυστικό στα μάτια του. Ούτε το ΝΒΑ, μηδέ η Ευρώπη". Παρεμπιπτόντως, έγινε και συμπαίκτες του Μπαμπάλε Όσμπι (ναι, του Κολοσσού).

Πριν φύγει από το κολέγιο (με πτυχίο στα γράμματα και τις επιστήμες), είδε τη φανέλα του με το Νο22 να αποσύρεται (ήταν μεταξύ των 22 εμφανίσεων που απέσυρε το Μaryland σε μια τετραετία) και άκουσε τον ασίσταντ κόουτς, Keith Booth να λέει ότι " πάνω από όλα θέλει να νικά. Είναι διατεθειμένος να θυσιαστεί για την ομάδα του και για να το κάνει αυτό δεν έχει εγωισμό. Αυτό είναι το κυριότερο προσόν του".

Το 2008 λοιπόν, οπότε είχε για αριθμούς καριέρας στο Maryland τους 1.41 πόντους (με 50.6% στα εντός παιδιάς), τα 783 ριμπ., τις 231 τάπες και τα 122 κλεψίματα και δίπλα στο όνομα του σημειώσεις του τύπου " είναι αθλητικός φόργουορντ που παίζει με μεγάλη ενέργεια. Έχει εκπληκτικό άλμα και πολύ καλό ένστικτο στις τάπες. Τελειώνει με άνεση τις φάσεις κοντά στο καλάθι", δήλωσε συμμετοχή στο ντραφτ. Ειρήσθω εν παρόδω, είχε ψηφιστεί ως μέλος της καλύτερης αμυντικής ομάδας, στην περιφέρεια του, ενώ είχε δοκιμαστεί από το Πόρτλαντ και το Σακραμέντο, για να εμφανιστεί στο summer league του Las Vegas, με τους Σπερς. Τι έκανε εκεί; Έδωσε 10.8π. και 7.3 ριμπ. ανά αγώνα (στο σύνολο των 4).

Οι εκτιμήσεις τον ήθελαν να γίνεται πικ στον πρώτο γύρο. Ήταν λανθασμένες. Τον "τράβηξαν" τα "Σπιρούνια" στο Νο57, θέση απογοητευτική για παίκτη σαν και του λόγου του. Και γιατί δεν βρήκε δουλειά πιο ψηλά; Διότι δεν είχε πείσει για τη συνέπεια του -μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει.

Το Σαν Αντόνιο τον ήθελε για να τον κάνει ένα "stretch 4", που στα ελληνικά σημαίνει έναν πάουερ φόργουορντ, ο οποίος να 'χει καλό τρίποντο, ώστε να ανοίγει την άμυνα που συνήθως επικέντρωνε πάνω στον Τιμ Ντάνκαν. Ο Γκιστ "βγήκε" από το Maryland με 33% στα τρίποντα. Ποσοστό που δεν βελτίωσε ιδιαίτερα στο διάστημα που ήθελαν οι Σπερς. Και κάπως έτσι χρειάστηκε να αναζητήσει αλλού συμβόλαιο. Το βρήκε στην ιταλική Μπιέλα, της πόλης των 60.000 κατοίκων.

Στην πρώτη του χρονιά "μακριά από τους φίλους και την οικογένεια μου" τα πράγματα ήταν... κάπως. " Προσπάθησα να μάθω τη γλώσσα για να επικοινωνώ με τους ανθρώπους. Πιστεύω ότι έγινα καλύτερος παίκτης. Σίγουρα έγινα καλύτερος άνθρωπος". Παράλληλα, έμαθε και τι είναι αυτό που λέγεται "ευρωπαϊκό μπάσκετ". "Είναι πιο ανταγωνιστικό από το κολεγιακό. Εκεί, αν είσαι τυχερός, έχεις τρεις καλούς συμπαίκτες, από τους οποίους περνά το παιχνίδι. Στην Ευρώπη κάθε παίκτης είναι σημαντικός για την ομάδα του. Αν αφήσεις κάποιον στην άμυνα, σε τιμωρεί. Ένας παίκτης δεν αρκεί για να διαμορφώσει αποτέλεσμα. Χρειάζονται όλοι".

Το πιο σημαντικό πράγμα που έμαθε ήταν πως " στην Ευρώπη δεν μπορείς να βασίζεσαι μόνο στα αθλητικά προσόντα. Πρέπει να έχεις και ικανοποιητικό μπασκετικό IQ". Η σεζόν του ήταν μια χαρά και μεταξύ άλλων είχε 46% από το τρίποντο (κάθε βράδυ έδινε 13π. και 6 ριμπ. κατά μ.ο.), αλλά παρέμενε εύθραυστος, έως το σημείο που ο προπονητής του δεν τον εμπιστευόταν για το φινάλε κρίσιμων αγώνων. Ούτε ο ίδιος εμπιστευόταν τον εαυτό του. Πίστευε πως αν πάρει την μπάλα, θα τα κάνει θάλασσα.

Τον είχαν ρωτήσει, τι θέση παίζει τελικά και είχε απαντήσει " και στο 3 και στο τέσσερα. Μπορώ να γίνω τριάρι στην επίθεση, αλλά αμυντικά νιώθω άνετα ως πάουερ φόργουορντ και μπορώ να μαρκάρω γκαρντ, αν χρειαστεί".

Η ζωή είναι σαν να παίζεις χαρτιά

Τι του έμεινε από την Ιταλία; " Δεν έχω να σας πω κάποιες τρελές ιστορίες. Στην αρχή ήταν λίγο περίεργα, γιατί ένιωθα πως ανήκω στο ΝΒΑ. Μετά το πρώτο δίμηνο αποφάσισα να αποδεχθώ το γεγονός ότι είμαι στην Ευρώπη και να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ. Ο μάνατζερ μου, Μπιλ Ντάφι μου είπε "η ζωή είναι σαν παιχνίδι με χαρτιά, κάποιες φορές. Δεν παίρνεις πάντα τα καλύτερα, αλλά πρέπει να παίξεις με αυτά που έχεις στα χέρια και να κάνει ό,τι καλύτερο μπορείς". Χρόνια μετά, θα ομολογούσε ότι " το γεγονός ότι με έστειλαν οι Spurs στην Ευρώπη ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να μου συμβεί. Ωρίμασα ως παίκτης και ως άνθρωπος". Θα το αποδείκνυε στα χρόνια που έρχονταν, κατά την περιήγηση του στην Ευρώπη.

Το καλοκαίρι του 2009 υπέγραψε για τη Lokomotiv Kuban. Ήταν 23 χρόνων και είχε κατά μ.ο. 11.4π., 4.2 ριμπ., 1.5 κλεψ. και 1.2 τάπες, σε 25'. Οι "κατάσκοποι" που τον παρακολουθούσαν, επέμεναν πως είναι " κλασική περίπτωση tweener, ένας αθλητικός μπλοκέρ, ο οποίος πρέπει να βελτιώσει ή το χειρισμό της μπάλας ή τη δύναμη του -με την προσθήκη όγκου". Σημείωναν επίσης πως "αν έχει κάτι, είναι το αξιοπρεπέστατο τζαμπ σουτ του, μολονότι είχε μόλις 31% στη Ρωσία, ενώ βελτιώνεται διαρκώς στο μακρινό σουτ".

Το καλοκαίρι του 2010 δοκίμασε εκ νέου την τύχη του στο ΝΒΑ, μέσω του Summer League στο Las Vegas. Το Σαν Αντόνιο του έδωσε συμβόλαιο, αλλά το πήρε πίσω στις 19/10, με τον Ντούσκο Βουγιόσεβιτς να τον καλεί στην Παρτίζαν. Εκεί θα γινόταν η αγωνιστική... έκρηξη. Τελείωσε τη regular season ως ο πρώτος ριμπάουντερ της Euroleague, ενώ ήταν ο έχων το μεγαλύτερο χρόνο συμμετοχής, ήταν ο πρώτος σκόρερ και ο καλύτερος σε τάπες και τρίποντα, της παρέας του. Κάθε βραδιά, εν τω μεταξύ, πρόσφερε και από τουλάχιστον ένα highlight και κάπως έτσι έγινε το αγαπημένο παιδί του κοινού. Αν του είχε κάνει κάτι εντύπωση ήταν " ο κόσμος της ομάδας. Τα κάνουν όλα, πέραν του να παίζουν. Είναι απίστευτοι αυτοί οι οπαδοί. Δημιουργούν ένα χάος που επικρατεί καθ όλη τη διάρκεια του όποιου ματς. Τους λατρεύω". Παραδέχθηκε πως δεν περίμενε ότι η Παρτίζαν θα του δώσει πρωταγωνιστικό ρόλο "αλλά το απήλαυσα", όπως είχε απολαύσει τη συνεργασία του με τον Νέιθαν Τζαγουάι, γιατί "ε ίναι σημαντικό να ξέρεις πως κάποιος σου... βάζει πλάτη στην άμυνα. Η επικοινωνία μεταξύ του πάουερ φόργουορντ και του σέντερ είναι ζωτικής σημασίας". Θεωρεί δε, τον εαυτό του τυχερό που βρέθηκε στην Παρτίζαν με τον Γιαν Βέσελι. " Ήταν απολαυστικό να 'χω κοντά μου έναν ακόμα αθλητικό παίκτη. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο ήταν για τους αντιπάλους να πρέπει να σταματήσουν και τους δυο μας".

Με τους Σέρβους πήρε το πρωτάθλημα, το κύπελλο και την Αδριατική λίγκα και μετά κίνησε για τη Φενέρμπαχτσε. Δηλαδή, επέστρεψε στον τόπο όπου είχε γεννηθεί.

Μια στάση εδώ: τον Ιούλιο του 2011 και ενώ είχε ανακοινωθεί από τους Τούρκους, οι Σέρβοι ενημέρωσαν ότι το δείγμα που είχε δώσει σε ματς εναντίον της Χέμοφαρμ, στο Βελιγράδι, την 1η Ιουνίου, βρέθηκε θετικό σε κάνναβη. Αυτή η είδηση είχε προκαλέσει αίσθηση σε όλη την Ευρώπη, διότι όχι μόνο δεν είχε δώσει ποτέ δικαιώματα, αλλά δεν μπορούσε να συνδεθεί με την έως τότε ζωή του. Βλέπετε, προερχόταν από μια πολύ πειθαρχημένη οικογένεια, ανέκαθεν ήταν το καλό παιδί της παρέας και ποτέ δεν έκανε παρέα με... ύποπτα στοιχεία.

Το γεγονός αυτό προφανώς και τον επηρέασε, αν σκεφτείτε ότι στη Euroleague έδινε 7.4π. και 4.5 ριμπ. σε 25.1'' ανά αγώνα, στα 16 ματς που εμφανίστηκε, μετά την τιμωρία των τριών μηνών που του επέβαλε η FIBA, στις 30/8 του 2011 -και μετρούσε από τον Ιούνιο οπότε έδωσε το δείγμα. Σε 31 παιχνίδια της τουρκικής λίγκας, έδινε κατά μ.ο. 9.1 π.

Το συμβόλαιο με τη Φενέρ ήταν διετές. Έγινε μονοετές στο τέλος της σεζόν 2011-12, οπότε (στις 15/8) υπέγραψε για 1+1 με τη Μάλαγα, του Γιάσμιν Ρέπεσα. Ο Κροάτης κόουτς ουδέποτε βρήκε τον τρόπο να επικοινωνήσει με τον Γκιστ και πολύ γρήγορα έχασε την εμπιστοσύνη που του είχε, με τον Αμερικανό να αντιδρά στο όχι και τόσο φιλικό περιβάλλον, με την αδιαφορία του (6.7π., 4.1 ριμπ. κατά μ.ο. σε 20 ματς) και διάφορα status στο Facebook, σχετικά με την επιθυμία του να φύγει.

Αν το θέλετε και με χρονική βάση το συμβάν, τον Οκτώβριο ο Ρέπεσα είχε εκθέσει τον παίκτη του, σε συνέντευξη Τύπου (μετά τη νίκη επί της Βαγιαδολίδ), ενώ από τον Νοέμβριο η ομάδα της Ανδαλουσίας αναζητούσε κάποιον να υπογράψει στη θέση του Γκιστ (ο Ρέπεσα είχε ζητήσει τον Ντάριο Σάριτς!) και στις 21 του Δεκέμβρη αποτέλεσε -επίσημα- πραγματικότητα η πρώτη ανταλλαγή στην ιστορία της Euroleague.

Ο δυστυχισμένος (στη Μάλαγα) Γκιστ πήγε στον Παναθηναϊκό, για να ακολουθήσει την αντίθετη διαδρομή ο Άντι Πάνκο. Παίκτης που είχε υπογράψει ο Αργύρης Πεδουλάκης, αλλά δεν κάλυψε ποτέ τα "θέλω" του Έλληνα κόουτς. Περιχαρής ο Γκιστ, είχε ποστάρει στο Facebook, στις 21/12 πως " απόψε είναι πιθανόν το τελευταίο μου παιχνίδι με τη φανέλα της Ουνικάχα. Φεύγω για τον Παναθηναϊκό. Ο κόουτς δεν με θέλει και ως εκ τούτου, εγώ δεν θέλω να μείνω για να ζεσταίνω τον πάγκο".

Το αντάμωμα με τον Στεφάν Λάσμε (έγιναν αχώριστοι) και το γενικότερο σύστημα που δόμησε (και) πάνω τους ο ΠΑΟ, τον βοήθησαν να ξαναβρεί τον -αγωνιστικό- εαυτό του και παράλληλα βοήθησαν τους "πράσινους" να δημιουργήσουν κάτι που ζήλεψε όλη η Ευρώπη. Για αυτό και το καλοκαίρι του 2013 υπέγραψε διετή (κλειστή) επέκταση με τους νταμπλούχους Ελλάδος.

Συνέχισε να προσφέρει θέαμα, ενώ έγινε ο αγαπημένος και αυτού του κοινού, με τον ίδιο να εξηγεί πως " προσπαθώ να προκαλέσω την αντίδραση των φιλάθλων. Είναι πολλές οι φορές που φεύγω στον αιφνιδιασμό και σκέφτομαι να καρφώσω ανάποδα ή με windmil, αλλά συνήθως όταν φτάνω στο καλάθι αρκούμαι σε... απλά πράγματα. Ομολογώ ότι πάντα θέλω να προσφέρ ω κάτι θεαματικό ή κάτι που αλλάζει το ρου του αγώνα και αποτελεί τη σπίθα για να πάρει φωτιά η ομάδα".

Αυτό έκανε στην πρεμιέρα με τη Μακάμπι, στην τάπα που έριξε στον Τζέρεμι Πάργκο.

Πιστεύει πως είναι " πολύ τυχερός που μπορώ και παίζω μπάσκετ σε αυτό το επίπεδο. Παίζω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου και... θέλω να συνεχίσω όσο αντέχω". Ό,τι και αν κάνει στην καριέρα του, όσους τίτλους και αν κατακτήσει, πάντα θα θεωρεί ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του, την κόρη του. Η διεκδίκηση της κηδεμονίας της ήταν ο λόγος που έμεινε φέτος στις ΗΠΑ για διάστημα τέτοιο που του στέρησε τη δυνατότητα να πάρει μέρος στο βασικό στάδιο προετοιμασίας της παρέας του. Έκτοτε, ανυπομονούσε για τα Χριστούγεννα, ώστε να την πάρει ξανά στην αγκαλιά του. Και τώρα ζει τις καλύτερες ημέρες του.