Διαιτησία: Το απόλυτο ισπανικό πρότυπο και το ελληνικό παράδοξο

Το κομμάτι της διαιτησίας είναι από τα πλέον ευαίσθητα στον ελληνικό αθλητισμό. Όχι μόνο στο μπάσκετ, αλλά γενικότερα οι διαιτητές βρίσκονται πολύ συχνά στο επίκεντρο της προσοχής κι όχι για... καλό. Εσχάτως, ο Ολυμπιακός έχει αναγάγει σε μείζον θέμα της διαμάχης του με την Ομοσπονδία το κομμάτι της διαιτησίας, αποφασίζοντας αρχικά να μην αγωνιστεί στο δεύτερο μέρος του ημιτελικού του Κυπέλλου Ελλάδας με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό ΟΠΑΠ (σε ένδειξη διαμαρτυρίας) και, εν συνεχεία, να απέχει από τις επόμενες δύο αναμετρήσεις με το «τριφύλλι», με αποτέλεσμα τον υποβιβασμό στην Α2 .

Στις συζητήσεις που έγιναν στον ΕΣΑΚΕ μεταξύ των ιδιοκτητών των ομάδων έγινε ειδική μνεία στο κομμάτι της διαιτησίας αφού στη διάρκεια της σεζόν βρέθηκε στο επίκεντρο. Από την πλευρά τους, οι «ερυθρόλευκοι» παρουσιάστηκαν ανένδοτοι, ζητώντας την παρουσία ξένων διαιτητών -τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στα ντέρμπι με τον Παναθηναϊκό ΟΠΑΠ .

Η αλήθεια είναι πάντως, πώς έχουμε ασχοληθεί πολλάκις με τις διαιτητικές αποφάσεις και στην EuroLeague. Επί τη ευκαιρία να αναφέρουμε πώς το φετινό σεμινάριο των διαιτητών της κορυφαίας ευρωπαϊκής διασυλλογικής διοργάνωσης θα γίνει το ερχόμενο καλοκαίρι στο Βίλνιους.

Με αφορμή τον... διαιτητικό αναβρασμό και τις παλινωδίες λοιπόν, το Sport24.gr καταγράφει τα δεδομένα και τις συνθήκες που επικρατούν στα κορυφαία ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Πριν υπογραμμίσουμε τις λεπτομέρειες, είναι ανάγκη να επισημανθεί το πλέον βασικό στοιχείο: η διαιτησία ελέγχεται ΜΟΝΟ από την εγχώρια ομοσπονδία, σε κάθε χώρα. Δεν μπορεί να «φύγει» από τα χέρια της, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση και την αξιολόγηση. Όπως επίσης, η Ελλάδα διαθέτει μια... πανευρωπαϊκή (ου μην και παγκόσμια) αποκλειστικότητα, αυτή της κλήρωσης των διαιτητών. Σε όλα τα προηγμένα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα υπάρχει αποκλειστικά ορισμός, κι όχι κλήρωση.

ΙΣΠΑΝΙΑ, ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ

Το ισπανικό πρωτάθλημα δεν είναι απλά το κορυφαίο της Ευρώπης, αποτελεί πρότυπο γενικότερης λειτουργίας. Από το marketing και τα γήπεδα μέχρι τις... σφυρίχτρες. Γι αυτό κιόλας, αρκετές άλλες ευρωπαϊκές λίγκες προσπαθούν να αντιγράψουν το συγκεκριμένο μοντέλο. Αυτό βέβαια προϋποθέτει πολύ μεγάλα κεφάλαια και κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος από τον κόσμο, αφού όλα είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Φυσικά κι εκεί ασχοληθήκαμε με τις αποφάσεις των διαιτητών στον πρόσφατο τελικό του Copa del Rey και όχι άδικα.

Σε ό,τι αφορά στη διαιτησία, που άλλωστε είναι το θέμα μας, η ACB είναι η μοναδική λίγκα πανευρωπαϊκά που έχει η ίδια την ευθύνη των ορισμών. Η FEB (Ομοσπονδία) έχει παραχωρήσει στη λίγκα το δικαίωμα του ορισμού των διαιτητών - κάτι που έχει δικαίωμα να κάνει βάσει του νόμου που υπάρχει στην Ισπανία - με την ACB να έχει αναθέσει σε αρχιδιαιτητή τη συγκεκριμένη δουλειά. Ο βαθμός επαγγελματισμού της διαιτησίας στην Ισπανία αποτυπώνεται επίσης στους μισθούς. Υπάρχουν τρεις βαθμίδες διαιτητών (από τις οποίες ορίζονται για τα παιχνίδια), με την πρώτη να συνεπάγεται ετήσιο μισθό στα 27.000€. Σε αυτό το net ποσό, προσθέστε ακόμη 1.000€ για κάθε αγώνα της regular season. Η τρίτη -και τελευταία- βαθμίδα προβλέπει μισθό ύψους 8.000€ και το ίδιο ποσό (1.000€) ως αποζημίωση για κάθε αγώνα, στον οποίο σφυρίζει ο διαιτητής. Για τα playoffs το ποσό αυξάνεται ανάλογα τη φάση: 1.200€ για προημιτελικό, 1.400€ για ημιτελικό και 1.600€ για τελικό. Από κει και πέρα, η δεξαμενή μέσα από την οποία επιλέγονται οι διαιτητές περιλαμβάνει 32 άτομα! Eπίσης, στην Ισπανία πρωτοπορούν σε ακόμα ένα κομμάτι αφού η Ένωση των διαιτητών της Liga Endesa αναλαμβάνει την επιμόρφωση των νέων διαιτητών μέσα από σεμινάρια, ώστε να είναι έτοιμοι ν' ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της κορυφαίας κατηγορίας πάντα σε συνεννόηση με την ομοσπονδία.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ

Για την Ελλάδα, η ανά αγώνα αποζημίωση για κάθε διαιτητή της πρώτης κατηγορίας είναι αρκετά χαμηλότερη. Για την ακρίβεια, περί τα 540€ (700€ μεικτά) για κάθε αγώνα. Αυτό βέβαια μπορεί να θεωρηθεί και ως κάτι φυσιολογικό δεδομένης της οικονομικής κατάστασης της χώρας, αλλά και της διαφοράς που υπάρχει -εν γένει- στα έσοδα (βλ. τηλεοπτικό συμβόλαιο, εισιτήρια κλπ).

Παρεμπιπτόντως, παρότι η ΚΕΔ (η οποία υπόκειται στην ΕΟΚ) ορίζει τους διαιτητές, αυτοί πληρώνονται μέσω των ομάδων (βλ. ΕΣΑΚΕ). Η μεγαλύτερη παραδοξότητα του ελληνικού πρωταθλήματος έχει να κάνει με τον αριθμό των διαθέσιμων διαιτητών για τους αγώνες της BasketLeague, αφού μιλάμε για περισσότερους από 100 που έχουν το δικαίωμα να σφυρίζουν. Η σύγκριση με την Ισπανία είναι ενδεικτική, με το μέγεθος της απόκλισης να γίνεται ακόμη πιο έντονο, αν μπουν στην εξίσωση οι αντίστοιχοι αριθμοί κι από άλλα πρωταθλήματα.

Τουρκία: 33 (οι 14 εξ αυτών έχουν επαγγελματικό συμβόλαιο με την Ομοσπονδία, που προβλέπει το ποσό των 60.000 τουρκικών λιρών ετησίως, με τον ανά αγώνα μισθό να φτάνει τις 2.000 τουρκικές λίρες για όλους).

Γερμανία: 28 (575€ ανά αγώνα)

Ιταλία: 36 (1.000€ ανά αγώνα)

Ισραήλ: 25 (500€ μηνιαίος μισθός για όλους συν 500€ για κάθε αγώνα ενώ οι διαιτητές έχουν συμβόλαιο)

ABA Liga: 37 (400€ στη regular season, 700€ στα playoffs)

Στη VTB League και στην LNB (Γαλλία) δεν υπάρχει προκαθορισμένος αριθμός διαιτητών, αλλά μία δεξαμενή μέσα από την οποία ορίζονται για τους αγώνες.

ΞΕΝΟΙ ΜΟΝΟ ΛΟΓΩ ΣΥΝΘΗΚΩΝ

Από κει και πέρα, σε κανένα εκ των προηγμένων εθνικών πρωταθλημάτων της Ευρώπης δεν υπάρχει η δυνατότητα να σφυρίξουν ξένοι διαιτητές, παρά μόνο σε πολύ ιδιαίτερες συνθήκες (π.χ. απεργία). Όπως, για παράδειγμα, είχε προκύψει πριν από περίπου δέκα χρόνια στην Ισπανία, λόγω της απεργίας των διαιτητών, με αποτέλεσμα -μεταξύ άλλων- να δώσει το «παρών» σε αγώνα της πρώτης κατηγορίας κι ο Στέλιος Κουκουλεκίδης.

Η μοναδική περίπτωση κατά την οποία παρατηρήθηκε διαφοροποίηση στο κομμάτι «μόνο γηγενείς διαιτητές» σε εγχώριες διοργανώσεις τα τελευταία χρόνια ήταν η φετινή του King's Cup της Λιθουανίας (το οποίο διοργανώνει η λίγκα και όχι η ομοσπονδία), όπου έδωσε το «παρών» ο Λουίτζι Λαμόνικα σε ημιτελικό και τελικό. Κάτι που σε πρώτο χρόνο θεωρήθηκε ως υποτιμητικό για τους διαιτητές στη Λιθουανία, στην πράξη όμως ο εξ Ιταλίας ορμώμενος διαιτητής έδωσε τα διαπιστευτήριά του.

Γιατί σφυρίζουν όμως δικοί μας διαιτητές στη VTB League; Πολύ απλά γιατί δεν πρόκειται για εθνικό, αλλά για πανεθνικό πρωτάθλημα, κάτι που συνεπάγεται τη δυνατότητα να υπάρχουν ξένοι διεθνείς διαιτητές. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι τη φετινή αγωνιστική περίοδο στη VTB League συμμετείχαν ομάδες από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, την Εσθονία, τη Λετονία και το Καζακστάν.

Σε ό,τι αφορά στην Aba Liga (γνωστή μας ως Αδριατική που γίνεται πολύς λόγος το τελευταίο διάστημα ), εκεί σφυρίζουν διεθνείς ή μη, διαιτητές από τις χώρες που δίνουν ομάδες στο συγκεκριμένο -επίσης πανεθνικό- πρωτάθλημα. Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση που συμμετάσχουν ομάδες από την Ελλάδα σε αυτή στο μέλλον, αντίστοιχα κι οι διαιτητές από τη χώρα μας θα έχουν το δικαίωμα να παίξουν εκεί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο εξωτερικό εργάζονται τα τελευταία χρόνια τρεις κορυφαίες ελληνικές σφυρίχτρες του παρελθόντος. Ο λόγος για τον Νίκο Πιτσίλκα, ο οποίος αποτελεί τον Υπεύθυνο Διαιτησίας της VTB League, τον Κώστα Ρήγα, που αποτελεί τον τεχνικό σύμβουλο διαιτησίας στην Τουρκία -εκεί όπου Αρχιδιαιτητής είναι ο μέχρι προ μερικών ετών διαιτητής της EuroLeague, Ρετζέπ Ανκαραλί. Όπως επίσης και ο Στέλιος Κουκουλεκίδης, ο οποίος είναι Υπεύθυνος Διαιτησίας στον Λίβανο.

ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, η διαιτησία στο εξωτερικό και ειδικότερα στα κορυφαία ευρωπαϊκά πρωταθλήματα είναι άκρως επαγγελματική από κάθε άποψη! Αρκεί, να σημειώσουμε κάποιες ακόμα σημαντικές αντιθέσεις της Ελλάδας με τις ευρωπαϊκές χώρες στο κομμάτι της διαιτησίας.

Αρχικά η τριμελής επιτροπή της ΚΕΔ, είναι υπεύθυνη για όλες τις εθνικές κατηγορίες, ώστε να ορίσει και να αξιολογήσει τους διαιτητές σε πάρα πολλά παιχνίδια, δίχως να υπάρχει κάποιου είδους οικονομική εξάρτηση. Κι εδώ υπάρχει η πρώτη αντίθεση αφού στο εξωτερικό οι Αρχιδιαιτητές δεσμεύονται με συμβόλαιο.

Από κει και πέρα, οι διαιτητές στη χώρα μας δε λαμβάνουν καμία παρατήρηση εγγράφως! Δεν γνωρίζουν τη βαθμολογία τους, τη στιγμή που στα ξένα πρωταθλήματα υπάρχει μέχρι και... ranking για όλους. Βέβαια, ούτε οι ομάδες -που πληρώνουν- λαμβάνουν γνώση.

Μιας και αναφερθήκαμε στο ισπανικό μοντέλο, ενδεχομένως να θυμάστε ότι η ACB είχε πάρει επισήμως θέση για τα σφάλματα στον φετινό τελικό του Copa del Rey, παραδεχόμενη ότι έγιναν λάθη. Κλείνοντας, σε ένα ιδεατό διαιτητικό περιβάλλον, με σκοπό τη βελτίωση του αποτελέσματος και της παρουσίας των διαιτητών, η κοινή λογική αναφέρει ότι θα μπορούσε να υπάρχει μία πλατφόρμα, που θα παρακολουθούν όλα τα παιχνίδια, όπως οι ομάδες κάνουν το scouting. Κάτι που δεν αποκλείεται να δούμε στο εγγύς μέλλον. Αυτός είναι ο χάρτης της διαιτησίας στην Ευρώπη και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του...

Photo Credits: Eurokinissi