Υπάρχει τελικά η κατάρα του "πρώτου" στην EuroLeague; Αποτυγχάνει πράγματι η καλύτερη ομάδα της κανονικής περιόδου, αφού το κορυφαίο ρεκόρ της χρονιάς δεν συμβαδίζει σχεδόν ποτέ με την κατάκτηση του τίτλου; Πρέπει να ανησυχεί ο Ολυμπιακός, που κέρδισε φέτος την πρώτη θέση;

Μεταφυσική στον αθλητισμό δεν υπάρχει, αν και η ενασχόληση με τα σπορ και κυρίως τα ομαδικά σε οδηγεί πολλές φορές σε εξηγήσεις πέραν της λογικής. Εξ ου και οι προλήψεις, οι προληπτικοί τα γούρια και τα... παγούρια.

Προφανώς δεν έχει καταραστεί κανείς τους πρωταθλητές της κανονικής περιόδου, ώστε στο τέλος της χρονιάς να κάνουν μια τρύπα στο νερό. Είναι το σύστημα της διοργάνωσης τέτοιο, που επιτρέπει και στους υπόλοιπους να ελπίζουν. Όχι τόσο τα playoffs, στα οποία συνήθως ο ισχυρός δεν χάνει (με κάποιες εξαιρέσεις βέβαια) όσο το Final Four, που από μόνο του αποτελεί σαν θεσμός μια ιδιαίτερη ιστορία.

Δεν βγήκε τυχαία το κλισέ των προπονητών στις καθιερωμένες συνεντεύξεις Τύπου πριν από το τζάμπολ των διάφορων F4 "όλοι έχουμε από 25% πιθανότητες", ούτε έχει μαλλιάσει άδικα η γλώσσα του Δημήτρη Ιτούδη τα τελευταία χρόνια που υποστήριζε ότι η ανάδειξη του πρωταθλητή μέσω μιας σειράς πλέι οφ αποδίδει μεγαλύτερη δικαιοσύνη από τις ανατροπές και τις μεγάλες εκπλήξεις που έχουμε δει -κατά καιρούς- σε Final Four. Η πρώην ομάδα του, ΤΣΣΚΑ, έχει καεί στο χυλό της πρωτιάς πολλάκις και ο Έλληνας προπονητής έβρισκε την αιτία.

Από την άλλη "τι νόημα θα είχε το όνειρο χωρίς μικρές νοθείες" που ρωτάει και ο Οδυσσέας Ιωάννου μέσα από τις νότες του Θάνου Μικρούτσικου; Αν είναι να ξέραμε εκ των προτέρων τον πρωταθλητή της χρονιάς, λόγω της πορείας του στους έξι - εφτά μήνες της κανονικής περιόδου, δεν θα χρειαζόντουσαν όλα τα υπόλοιπα, που κάνουν το φινάλε κάθε σεζόν το συναρπαστικότερο χρονικό κομμάτι απ' όλα.

Η σκέψη της FIBA να καθιερώσει (το 1988) στη Γάνδη το Final Four αποδείχθηκε μια από τις καλύτερες ιδέες όλων των εποχών καθώς μέσα από τη διαδρομή των 36 αυτών ετών αναδείχθηκαν όλες οι ομάδες και οι παίκτες που έγραψαν την σύγχρονη ιστορία του ευρωπαϊκού μπάσκετ.

Εκπλήξεις; Ποτέ...

Θα ήταν λίγο μονότονο να βλέπουμε την ίδια εξέλιξη, όπως συνέβαινε πριν από το Final Four, με τον όμιλο των έξι καλύτερων ομάδων οι οποίες έπαιζαν στην τελική φάση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Το σύστημα αυτό κράτησε έντεκα χρόνια (1977-1987) και καθώς στον τελικό αγωνίζονταν ο πρώτος με τον δεύτερο της κανονικής περιόδου, ο τίτλος δεν έφευγε σχεδόν ποτέ από τα χέρια των ισχυρών.

Μόλις δύο χρονιές νίκησε ο δεύτερος.

• Η Μακάμπι το 1981 όταν τελείωσε με ρεκόρ 6-4 και έκανε την έκπληξη στον τελικό του Στρασβούργου, κερδίζοντας την Σινούντινε Μπολόνια, που είχε τερματίσει με καλύτερο ρεκόρ στην τελική φάση (7-3) και ακόμα φωνάζει για το τελευταίο σφύριγμα του ρέφερι Βαν Ντερ Βίλιγκε.
• Ένα χρόνο αργότερα η ισραηλινή ομάδα φάνταζε ανίκητη, καθώς είχε κάνει 9 νίκες στα 10 ματς του ομίλου (ανάμεσα τους και η επεισοδιακή στη Λεωφόρο, με τον Ερλ Γουίλιαμς να ορμάει στην εξέδρα των οπαδών του Παναθηναϊκού) και άλλες έξι σε ισάριθμους αγώνες των προκριματικών. Η Σκουίμπ Καντού που είχε ρεκόρ 7-3 αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης με τη μεγάλη της νίκη στον τελικό της Κολωνίας...

Σε όλους τους άλλους τελικούς της προ Final Four εποχής, οι πρωταθλητές Ευρώπης ήταν και οι καλύτεροι της τελικής φάσης (πολλές χρονιές οι δυο ομάδες της κορυφής τερμάτιζαν με το ίδιο ρεκόρ). Ακόμα και η Μπάνκο Ντι Ρόμα, που θεωρητικά έκανε μια από τις μεγάλες εκπλήξεις (το 1984) κερδίζοντας στον τελικό την Μπαρτσελόνα, επί της ουσίας δεν ήταν. Οι δυο ομάδες του τελικού είχαν, έτσι κι αλλιώς, το καλύτερο ρεκόρ της χρονιάς (7-3)

Όλα άλλαξαν με το Final Four

Η διοργάνωση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών αναδιαρθρώθηκε τη σεζόν 1987-88. Η FIBA αύξησε τις ομάδες της τελικής φάσης από 6 σε 8 (14 αγωνιστικές δηλαδή) και καθιέρωσε το φάιναλ φορ, όπου θα έπαιζαν οι τέσσερις πρώτοι της βαθμολογίας. Πρώτος σταθμός η Γάνδη και το εκθεσιακό κέντρο Φλάντερς Εξπο, που φιλοξένησε το πρώτο ραντεβού των τεσσάρων κορυφαίων ομάδων, ανάμεσα τους και ο Άρης, που έβαζε όλη την Ελλάδα στο τριπάκι για τις απόλυτα μπασκετικές βραδιές κάθε Πέμπτη.

Από την πρώτη κιόλας έκδοση της EuroLeague (ακόμα λεγόταν Κύπελλο Πρωταθλητριών) αποδείχθηκε ότι το Final Four δεν επιβραβεύει σώνει τα καλύτερα ρεκόρ, αλλά τις ομάδες που στην κατάλληλη στιγμή θα βρεθούν στην καλύτερη κατάσταση, διαθέτουν το ειδικό βάρος και τις προσωπικότητες που στο τέλος της ημέρας κρίνουν την ανάδειξη του εκάστοτε πρωταθλητή Ευρώπης.

Στη διαδρομή αυτών των 36 ετών, η EuroLeague αναδιαρθρώθηκε εκ νέου, μεταλλάχθηκε, διασπάστηκε, έγινε εταιρεία 11+2 σωματείων-βασικών μετόχων, που παίζουν βρέξει χιονίσει, σκέφτεται να μετακομίσει ακόμα και μέχρι το Ντουμπάι, η μαγεία του φάιναλ-φορ ωστόσο, παραμένει.

Μαζί και οι μεγάλες βραδιές, που έκαναν τη διοργάνωση -παρά τις όποιες ατέλειες της- να παραμένει ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει το παγκόσμιο μπάσκετ, μετά το NBA.

Παναθηναϊκός: και ναι και όχι...

Το ότι δεν κερδίζει πάντα η ομάδα με το καλύτερο ρεκόρ συμπεριλαμβάνεται σε αυτή την κρυφή μαγεία της EuroLeague που εξακολουθεί να καθηλώνει. Από την άλλη δεν είναι και θέσφατο πως η ομάδα που ξεχώρισε στην ρέγκουλαρ σίζον έχει υπογράψει συμβόλαιο με την αποτυχία. Ο Παναθηναϊκός έχει να καταθέσει κάτι επ' αυτου.

Για να δούμε, όμως τι λέει η ιστορία:

✍ Σε ένα σύνολο 35 διοργανώσεων που ολοκληρώθηκαν με το σύστημα του Final Four (η σεζόν 2019-20, λόγω covid δεν ολοκληρώθηκε) από το 1988 και μετά, μόλις σε οκτώ επικράτησαν οι ομάδες με το καλύτερο ρεκόρ Πρώτη ήταν η Βίρτους Μπολόνια του Έτορε Μεσίνα το 1998, όταν είχε 13-3 στις δυο φάσεις της κανονικής περιόδου, φτάνοντας μέχρι την κατάκτηση του τροπαίου.

Ο Παναθηναϊκός στις δυο σεζόν από τις έξι που κατέκτησε το τρόπαιο είχε το κορυφαίο ρεκόρ στη φάση των ομίλων. Το 2000 στην πορεία του μέχρι το φάιναλ φορ της Θεσσαλονίκης έκανε ένα 13-3 ενώ δυο χρόνια αργότερα είχε 17 νίκες σε 20 αγώνες της κανονικής περιόδου, πριν βρεθεί (από το τοπ-16) στο Final Four της Μπολόνια και θριαμβεύσει μέσα στην έδρα της Βίρτους.

Ναι, ο Παναθηναϊκός εκείνης της χρονιάς δεν ήταν το φαβορί απέναντι στην ιταλική ομάδα που έπαιζε εντός έδρας, ναι αν δεν έχανε ο Ολυμπιακός μέσα στο γήπεδό του από την Ολύμπια Λιουμπλιάνας θα πήγαινε αυτός (με καλύτερο γκολ-αβερέιτζ στην ισοβαθμία) στο φάοιναλ-φορ, ωστόσο, δεν είναι απόλυτα ακριβές ότι ...το 2002 είχε έρθει σχεδόν από το πουθενά.

Αυτό που ίσως δεν θυμάστε ήταν ότι ο Παναθηναϊκός είχε το καλύτερο ρεκόρ τη σεζόν 1996-97 με 13 νίκες σε 16 αγώνες. Εκεί, όμως, εμφανίστηκε ο Ολυμπιακός (μόλις 9-7 στην κανονική περίοδο) που με διπλό μειονέκτημα έδρας απέκλεισε πρώτα την Παρτίζαν και εν συνεχεία τους "πράσινους", φτάνοντας στη Ρώμη όπου θριάμβευσε της Μπαρτσελόνα στον τελικό.

Δυο χρόνια αργότερα (1998-99) οι "πράσινοι" είχαν ξανά τις περισσότερες νίκες (15-1), αλλά δεν έφτασαν καν στο Final Four (αποκλείστηκαν από την Φορτιτούτο Μπολόνια) στο οποίο έκανε θραύση η τρομερή Ζάλγκιρις του Γιόνας Καζλάουσκας. Ο ΠΑΟ και η Λιμόζ με ρεκόρ 10-4 ήταν οι καλύτεροι στη σεζόν 1994-95, πήγαν στο φάιναλ φορ όπου έπαιξαν στον μικρό τελικό, αφού το τρόπαιο κατέκτησε η Ρεάλ κερδίζοντας στον τελικό τον Ολυμπιακό.

Το αντίστροφο είχε συμβεί το 1996, όταν ο Παναθηναϊκός του Ντομινίκ Γουίλκινς πήγε στο Παρίσι και κατέκτησε το τρόπαιο, ενώ τέσσερις ομάδες στη κανονική περίοδο (Ολυμπιακός, Μπαρτσελόνα, Μπενετόν Τρεβίζο και ΤΣΣΚΑ Μόσχας) είχαν καλύτερο ρεκόρ απ' αυτόν (10-4, έναντι 9-5). Οι "πράσινοι" είχαν αποκλείσει με μειονέκτημα έδρας στα πλέι-οφ την Μπενετόν Τρεβίζο του Μάικ Ντ΄Αντόνι.

✍ Ανάμεσα στους δυο τίτλους του ΠΑΟ είχε μεσολαβήσει η Μακάμπι της Σουπρολίγκας (2000-01) που πήρε τον τίτλο στο Παρίσι, έχοντας και τις περισσότερες νίκες (15) στους 18 αγώνες της κανονικής περιόδου.

Η ΤΣΣΚΑ που απέτυχε δυο φορές να στεφθεί πρωταθλήτρια ενώ είχε μόλις μια ήττα (19-1 το 2005 και το 2007) πήρε τον τίτλο το 2006 όταν μοιράστηκε το καλύτερο ρεκόρ (15-5) μαζί με άλλες δυο ομάδες (Παναθηναϊκός, Μάλαγα). Το επανέλαβε άλλες δυο φορές (2008 και 2016) έχοντας τις περισσότερες νίκες στην κανονική περίοδο. Συνήθως συνέβαινε το αντίθετο...

Η πέμπτη ομάδα που είχε θριαμβεύσει σε όλη τη σεζόν και έφτασε τρέχοντας μέχρι το φάιναλ-φορ ήταν η Μπαρτσελόνα του 2010, σε μια από τις δυναμικότερες εμφανίσεις όλων των εποχών. Είχε 15 νίκες σε 16 αγώνες η Μπάρτσα του Τσάβι Πασκουάλ, που προκρίθηκε (με 3-1 σε βάρος της Ρεάλ Μαδρίτης) και κέρδισε πανηγυρικά το φάιναλ-φορ στο Παρίσι (με φιναλίστ του τελικού τον Ολυμπιακό).

Πότε την πάτησε ο Ολυμπιακός

Δεν είναι πολύ δύσκολο να το μαντέψει κανείς. Τη σεζόν 1993-94 ο Ολυμπιακός ήταν μακράν η καλύτερη ομάδα της κανονικής περιόδου, παίζοντας σπουδαίο μπάσκετ. Αν και συμμετείχε μόλις για δεύτερη φορά στην κορυφαία διοργάνωση (μετά την επιστροφή του το 1992) έδειξε εξ αρχής ότι είχε βάλει στόχο το φάιναλ-φορ του Τελ Αβίβ.

Οι "ερυθρόλευκοι" του Γιάννη Ιωαννίδη έκαναν ρεκόρ 11-3, το καλύτερο και στους δυο ομίλους της τελικής φάσης (η Εφές ήταν πρώτη στο άλλο γκρουπ με 10-4, απέτυχε ωστόσο να φτάσει στο φάιναλ-φορ, καθώς ηττήθηκε στα πλέι-οφ από την Μπαρτσελόνα).

Ο Ολυμπιακός προκρίνεται στο F4 με 2-1 νίκες απέναντι στη Μπολόνια, ταξιδεύει στο Τελ Αβίβ, όπου αποκλείει τον Παναθηναϊκό, προηγείται σταθερά στον τελικό με την Μπανταλόνα, αλλά εφτά λεπτά πριν από το τέλος, βλέπει το καλάθι να στενεύει επικίνδυνα. Μένει χωρίς πόντο, χάνει βολές, σουτ κάτω από το καλάθι και το τρίποντο του Κορνέλιους Τόμπσον που διαμορφώνει το τελικό 59-57 υπέρ των Καταλανών.

Η Μπανταλόνα που στην κανονική περίοδο είχε ρεκόρ 9-5, παίρνει πίσω ό,τι της στέρησε η μοίρα δυο χρόνια νωρίτερα. Τότε είχε πάει με το ρεκόρ του Ολυμπιακού (11-3) στην Κωνσταντινούπολη, όμως οι νομάδες της Παρτίζαν, που παρά το εμπάργκο είχαν προκριθεί στο φάιναλ-φορ με το σουτ του Τζόρτζεβιτς έπαιρναν έναν από τους πιο ... ανέλπιστους τίτλους όλων των εποχών. Και τις δυο φορές (1992 και 94), στον πάγκο της πρωταθλήτριας ομάδας καθόταν ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς.

Ο Ολυμπιακός χρειάστηκε να περιμένει 18 χρόνια μέχρι να του επιστραφεί το γραμμάτιο του Τελ Αβίβ. Στην Κωνσταντινούπολη και στο φάιναλ-φορ, είχε ταξιδέψει σαν το απόλυτο αουτσάιντερ και ρεκόρ 9-6. Η ΤΣΣΚΑ και η Μπαρτσελόνα είχαν την καλύτερη απόδοση απ' όλους (15-1). Η διπλή έκπληξη των "ερυθρολεύλων" υπογράφηκε με ένα έπος...

Στο ενιαίο πρωτάθλημα

Από τη σεζόν 2016-17 η Ευρωλίγκα διεξάγεται σαν ένα ενιαίο πρωτάθλημα. Πρώτα με 16 και ύστερα με 18 ομάδες, η κανονική περίοδος είναι σαφώς πιο μεγάλη και επίπονη, η πρώτη θέση δείχνει και την σταθερότητα της ομάδας που την κατακτάει, χωρίς όμως να της εξασφαλίζει τον τίτλο. Είπαμε, το φάιναλ-φορ εξακολουθεί να κρύβει εκπλήξεις και αγωνστική γοητεία.

Τι έχει συμβεί στη διοργάνωση με αυτό το μοτίβο; Ιδού:

• 2016-17: Η Ρεάλ τερματίζει πρώτη (23-7) όμως στο φάιναλ-φορ της Κωσταντινούπολης βρίσκει απέναντι της τη Φενέρ. Η τουρκική ομάδα έχει αποκλείσει με μειονέκτημα έδρας τον Παναθηναϊκό, ρίχνει στο καναβάτσο τους Μαδριλένιους στον ημιτελικό και στον τελικό κυριαρχεί του Ολυμπιακού, που είχε πετάξει έξω την ΤΣΣΚΑ. Η Φενέρ, 5η της κανονικής περιόδου με ρεκόρ 19-5, παίρνει τον τίτλο
• 2017-18: Η ΤΣΣΚΑ για μια ακόμη φορά πατάει την μπανανόφλουδα, αφού τερματίζει πρώτη στην κανονική περίοδο με 24 νίκες-6 ήττες, όμως η Ρεάλ Μαδρίτης έρχεται φουριόζα στα πλέι-οφ. Από την 5η θέση, αποκλείει με μειονέκτημα έδρας τον Παναθηναϊκό και ταξιδεύει στο Βελιγράδι όπου επιβάλλεται της ΤΣΣΚΑ και αναδεικνύεται πρωταθλήτρια με τη νίκη της κόντρα στην Φενέρ.
• 2018-19: Η ώρα της Φενέρ να κάνει την κουτσουκέλα. Η ομάδα με το καλύτερο ρεκόρ (25-5) χάνει στον ημιτελικό από την Εφές, που ένα χρόνο πριν ήταν τελευταια, αλλά στη Βιτόρια προκρίνεται για να διεκδικήσει το τρόπαιο. Θα το πάρουν τελικά οι Ρώσοι της ΤΣΣΚΑ, ήταν δεύτεροι καλύτεροι στη κανονική περίοδο, άρα δεν είχαν το φόβο της πρωτιάς και ... κανένα πρόβλημα.
• 2020-21: Μπαρτσελόνα και ΤΣΣΚΑ ισοβαθμούν στην πρώτη θέση με 24-10, οι Καταλανοί μάλιστα φτάνουν και μέχρι τον τελικό, αλλά εκεί υψώνει το ανάστημά της η Εφές του Εργκίν Αταμάν, που είχε τερματίσει τρίτη (22-12) απέκλεισε τους Ρώσους στον ημιτελικό και αναδείχθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της πρωταθλήτρια Ευρώπης παίρνοντας και τον τελικό κόντρα στην Μπάρτσα...
• 2021-22 : Η Εφές κάνει μια χείριστη κανονική περίοδο, προλαβαίνει την τελευταία στιγμή να μπει στους "8" (αν δεν είχαν αφαιρεθεί τα αποτελέσματα με τις ρωσικές ομάδες, ενδεχομένως να μην τα κατάφερνε) τερματίζοντας 6η, αλλά στα πλέι-οφ θυμάται ότι είναι η πρωταθλήτρια Ευρώπης, πετώντας έξω το Μιλάνο με μειονέκτημα έδρας. Στην τελευταία φάση του ημιτελικού με τον Ολυμπιακό ευστοχεί ο Μίτσιτς και οι Τούρκοι κάνουν back to back κερδίζοντας στον τελικό τη Ρεάλ Μαδρίτης, που είχε αποκλείσει την σαρωτική (με ρεκόρ 21-7) στην κανονική περίοδο, Μπαρτσελόνα.

Πάει πάντως στο Final Four

Σε αντίθεση με την κατάκτηση του τίτλου, η ομάδα που έχει το καλύτερο ρεκόρ ταξιδεύει στο φάιναλ φορ. Μόλις πέντε φορές η ομάδα με τις περισσότερες νίκες στην κανονική περίοδο δεν εμφανίστηκε στο κορυφαίο ραντεβού. Ο Παναθηναϊκός, όπως γράψαμε, "την πάτησε" δυο φορές (το 1997 και το 1999), ο Ολυμπιακός μία (το 1996, όταν αποκλείστηκε από τη Ρεάλ Μαδρίτης, στη σεζόν που απέτυχε και η Μπενετόν).

Το 2011 η Μπαρτσελόνα, ήδη πρωταθλήτρια Ευρώπης από το 2010, είχε κάνει ένα εντυπωσιακό ντεμαράζ με 6 σερί νίκες στο τοπ-16. Έφτανε συνολικά στις 13 νίκες σε 16 ματς και πήγαινε φουλ για την κατάκτηση του τροπαίου καθώς το F4 γινόταν μάλιστα στη Βαρκελώνη. Ο Παναθηναϊκός, όμως, που βρέθηκε στο δρόμο της έκανε τα τέλεια πλέι-οφ, πήρε τη σειρά με μειονέκτημα έδρας (3-1), πήγε στη Βαρκελώνη και πήρε το τρόπαιο. Το έκτο στην ιστορία και μέχρι στιγμής τελευταίο του...

⌛ Ποιές ομάδες έχουν επιβεβαιώσει περισσότερο από κάθε άλλη τη διαπίστωση ότι το καλύτερο ρεκόρ δεν φέρνει και την κούπα; Πρωταθλήτρια -χωρίς αμφιβολία- είναι η ΤΣΣΚΑ Μόσχας, που σε 12 διοργανώσεις έκανε τις περισσότερες νίκες, αλλά μόλις σε τρεις εξ αυτών, πήρε το τρόπαιο. Στην ίδια θέση βρέθηκε οκτώ φορές η Μπαρτσελόνα και αναδείχθηκε πρωταθλήτρια μόλις σε μία...