Βάλε κι εσύ ένα τρίποντο, από το ΝΒΑ στην EuroLeague

Το μακρινό σουτ έχει εξελιχθεί, πλέον, στο μεγαλύτερο όπλο του σύγχρονου μπάσκετ κι όποια ομάδα δεν μπορεί να απειλήσει έξω από τη γραμμή του τρίποντου είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Η μεγαλύτερη εξέλιξη στο σπορ, που άλλαξε ραγδαία την εικόνα του μπάσκετ όπως το ξέραμε, ήταν η φιλοσοφία του Μάικ Ντ' Αντόνι, εφαρμοσμένη πρώτα στους Φίνιξ Σανς και αργότερα στους Χιούστον Ρόκετς την οποία τελειοποίησε ο Στιβ Κερ με τους Γκόλντεν Στέιτ Γουόριορς.

Η σκέψη του άλλοτε πλέι-μέικερ της Ολύμπια Μιλάνο δεν αφορούσε, βέβαια, μόνο το σουτ των τριών πόντων. Ήταν όμως ο κεντρικός άξονας των επιθέσεων των 7 δευτερολέπτων, που έπιασαν στον ύπνο ολόκληρο το ΝΒΑ.

Χαμηλώνοντας τα σχήματα, παίζοντας χωρίς κλασικό σέντερ, δίνοντας έμφαση στο spacing, στην κίνηση χωρίς την μπάλα και θέλοντας οι παίκτες του να σουτάρουν για τρεις ακόμη και στον αιφνιδιασμό, έμοιαζε να πηγαίνει αντίθετα στις βασικές αρχές του αμερικάνικου μπάσκετ. Το 2005 οι Σανς σούταραν σχεδόν 25 τρίποντα ανά αγώνα, πέντε-έξι παραπάνω κατά μέσο όρο από τις υπόλοιπες ομάδες του ΝΒΑ.

Δώδεκα χρόνια αργότερα οι Χιούστον Ρόκετς του Ντ' Αντόνι, μια από τις πιο θεαματικές ομάδες, εκείνης της εποχής, σούταραν περισσότερα τρίποντα απ' όσα δίποντα. Ο Ιταλοαμερικανός κόουτς που στην θητεία του, ως παίκτης, στο ιταλικό πρωτάθλημα είχε 207/533 τρίποντα (38.8%) έφτασε να αμφιβάλλει για την αποτελεσματικότητα της φιλοσοφίας του, αφού οι ομάδες του μπορεί να έτρεχαν, να σούταραν για τρεις, αλλά τίτλους δεν κέρδιζαν.

Μέχρι που εμφανίστηκαν οι Γκόλντεν Στέιτ Γουόριος με κόουτς τον Στιβ Κερ (GM των Σανς στην εποχή του κόουτς Ντ΄Αντόνι), ενός επίσης έξοχου σουτέρ τριών πόντων (45.4% ποσοστό καριέρας) που εξέλιξε το "νέο μπάσκετ", έχοντας και τα κατάλληλα εργαλεία. Αν προτιμάτε, διαθέτοντας τον παίκτη που μπορούσε να έχει την ίδια ευστοχία είτε σουτάροντας από το κέντρο του γηπέδου, είτε κάνοντας λέι-απ. Τον Στεφ Κάρι...

Ο αστικός μύθος λέει ότι ότι το 2015 όταν οι Γουόριορς πήραν το πρωτάθλημα -το πρώτο τους μετά από 30 χρόνια- πιο πολύ από τον Κερ και τους παίκτες του πανηγύρισε ο Ντ' Αντόνι!

Ήδη το μπάσκετ βάδιζε στην εποχή που μεγάλωσε το γήπεδο με τα μακρινά σουτ, πολλές φορές σε υπερβολικό βαθμό, ένα στυλ το οποίο βέβαια δεν θα μπορούσε παρά να περάσει και τον Ατλαντικό, επηρεάζοντας το σπορ και στην Ευρώπη, αν και όπως θα δείτε στην αρχή στα γήπεδα της Γηραιάς το μακρινό σουτ είχε χρησιμοποιηθεί (σε άλλο μπάσκετ, βέβαια) πολύ νωρίτερα απ' ό,τι στο ΝΒΑ.

Η εξέλιξη μέσα στο χρόνο στο ΝΒΑ

Επιχειρώντας μια πιο διεξοδική ματιά στο πως το τρίποντο μέσα στη διαδρομή των χρόνων που υπάρχει στη ζωή μας (από το 1979 στο ΝΒΑ, από το 1984 στη FIBA) θυμίζουμε ότι κάποτε τελείωναν ματς με τις ομάδες να επιχειρούν ένα ή... κανένα τρίποντο. Αδιανόητο για την εποχή μας. Η εξέλιξη ήρθε σταδιακά και την τελευταία δεκαετία επήλθε η έκρηξη.

Πάμε πρώτα στο ΝΒΑ, όπου αρχικά οι ομάδες ήταν περισσότερο επιφυλακτικές. Αν και οι Αμερικανοί είχαν την εμπειρία του μακρινού σουτ από το ΑΒΑ, η πρώτη σεζόν είχε ένα λίαν ισχνό μέσο όρο: 0.8/2.8 τρ!

Δέκα χρόνια αργότερα (1989-90) οι ομάδες πλέον ήταν λίγο πιο τολμηρές, έχοντας 2.2 εύστοχα σε 6.6 προσπάθειες για τρεις πόντους, ανά παιχνίδι. Να τι έγινε, όμως, μέσα στα επόμενα τριάντα χρόνια

• 1991-92: Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 101.5, Μ.ο συνολικών σουτ: 90.5 Μ.ο Τριπ: 2.5/7.6 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 8% των σουτ και το 7.3% των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα εκείνης της σεζόν είχαν (σε μέσο όρο) οι Μιλγουόκι Μπακς (4.5/12.3) και τα λιγότερα οι Σέλτικς (1.3/4.4)
• 2001-02: Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 95.4, Μ.ο συνολικών σουτ: 81.2 Μ.ο Τριπ: 5.2/14.2 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 17.4% των σουτ και το 16.3% των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα εκείνης της σεζόν είχαν (σε μέσο όρο) οι Μπόστον Σέλτικς (8.5/23.7) και τα λιγότερα οι Γιούτα Τζαζ (3.4/10.3)
• 2011-12: Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 96.2 Μ.ο συνολικών σουτ: 84.3 Μ.ο Τριπ: 5.8/17.3 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 17.9% των σουτ και το 18% των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα εκείνης της σεζόν είχαν (σε μέσο όρο) οι Ορλάντο Μάτζικ (10/27) και τα λιγότερα οι Νιου Όρλεαν Χόρνετς (3.9/11.9)
• 2021-22: Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 106.9 Μ.ο συνολικών σουτ: 93.9 Μ.ο Τριπ: 12.4/35.1 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 37% των σουτ και το 34.7% των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα της σεζόν είχαν (σε μέσο όρο) οι Μινεσότα Τίμπεργουλβς (14.8/41.3) και τα λιγότερα οι Σικάγο Μπουλς (10.6/28)

Είναι φανερό ότι τα τελευταία δέκα χρόνια το ΝΒΑ ασπάστηκε το δόγμα "τρίποντο και ξερό ψωμί" με όλους τους παίκτες, ανεξαρτήτως θέσης, να μπορούν να σκοράρουν από μακριά. Όσοι δεν είναι ικανοί για κάτι τέτοιο έχουν περιορισμένο ρόλο, ή εγκαταλείπουν τη λίγκα. Από το 2011-12 μέχρι την περσινή σεζόν η αύξηση όλα όσα γυροφέρνουν ένα σουτ τριών πόντων ήταν στα επίπεδα του διπλασιασμού, ενώ την προηγούμενη δεκαετία οι διαφορές, έμοιαζαν σχεδόν ανεπαίσθητες.

Σουτάραμε νωρίτερα στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη το τρίποντο μπήκε αργότερα (το 1984) αξιοποιήθηκε, ωστόσο, νωρίτερα σαν επιθετικό όπλο κάθε ομάδας υψηλού επιπέδου. Σε αντίθεση άλλωστε με το ΝΒΑ το ευρωπαϊκό μπάσκετ δεν είχε τόσο πολύ μπάσκετ του ένας εναντίον ενός, χρησιμοποιούσε ανέκαθεν ζώνες, κόντρα στις οποίες το να βγει ένα ελεύθερο σουτ τριών πόντων

Αν δει κανείς τα αντίστοιχα νούμερα στη δεκαετία του 90, θα διαπιστώσει ότι στην Ευρωλίγκα είχαν τα διπλάσια σουτ τριών πόντων σε σχέση με το ΝΒΑ. Θα έλεγε κανείς ότι η γεωμετρική πρόοδος στην Ευρώπη ήταν πιο ομαλή, αν και η φιλοσοφία των γρήγορων επιθέσεων (early offence) με τα πολλά σουτ τριών πόντων ήρθε πολύ αργότερα για να επηρεάσει το ευρωπαϊκό μπάσκετ.

Για αρκετά χρόνια είχε εμπλακεί πάρα πολύ στα γρανάζια της σκληρής άμυνας και του ελεγχόμενου ρυθμού, από το οποίο απελευθερώνεται τα τελευταία χρόνια.

Ας δούμε, όμως, πως εξελίχθηκε το τρίποντο στην Ευρωλίγκα.

• 1991-92: Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 85.3 Μ.ο συνολικών σουτ 63.4 Μ.ο Τριπ: 5.8/14.8 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 23% των σουτ και το 20.3 % των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα εκείνης της σεζόν είχε (σε μέσο όρο) η ολλανδική Ντεν Χέλντερ (8.3/20.7) και τα λιγότερα ο Άρης (3.3/10.3). Πολύ υψηλά ήταν και τα νούμερα της Ολύμπια Μιλάνου (7.6/20.3) που είχε για προπονητή τον ... Μάικ Ντ' Αντόνι
• 2001-02: Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 79.2 Μ.ο συνολικών σουτ 59.7 Μ.ο Τριπ: 6.5/18.5 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 30.3% των σουτ και το 24.6% των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα εκείνης της σεζόν είχε (σε μέσο όρο) το Τρεβίζο (9.2/24.8) και τα λιγότερα το Περιστέρι (4.7/15.9)
• 2011-12 Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 73.7 Μ.ο συνολικών σουτ 59.5, Μ.ο Τριπ: 6.5/19.4 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 32% των σουτ και το 26.4% των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα εκείνης της σεζόν είχε (σε μέσο όρο) είχε η Μπασκόνια (8.9/21.9) και τα λιγότερα η Μάλαγα (4.2/17.9)
• 2020-21 (αφήσαμε εκτός την περσινή σεζόν γιατί αποχώτησαν τα ρωσικά κλαμπ πριν ολοκληρωθεί η κανονική περίοδος): Μέσος όρος πόντων κάθε ομάδας: 79.3 ,Μ.ο συνολικών σουτ 60.1 , Μ.ο Τριπ: 9/23.8 (τα τρίποντα αντιπροσώπευαν σε μέσο όρο το 37.8% των σουτ και το 34 % των συνολικών πόντων, για κάθε ομάδα). Τα περισσότερα τρίποντα της σεζόν είχε (σε μέσο όρο) είχε η Άλμπα Βερολίνου (10.1/27.6) και τα λιγότερα η Μπάγερν (7.2/18/9)

Βλέπουμε ότι στην Ευρώπη οι κορυφαίες ομάδες είχαν το τρίποντο στο ρεπερτόριο τους πολύ περισσότερο απ' ό,τι τα κλαμπ του ΝΒΑ. Εκτός από τις ιδιομορφίες του ευρωπαϊκού μπάσκετ σημειώστε ότι στα γήπεδα της FIBA, για αρκετά χρόνια, η απόσταση από την γραμμή του τρίποντου μέχρι το καλάθι ήταν ένα μέτρο πιο μικρή (6.25 έναντι 7.24). Οι ευρωπαϊκοί σύλλογοι από το 2000 κιόλας είχαν ένα 30% των συνολικών τους σουτ έξω από το τρίποντο.

Τα ποσοστά των τελευταίων ετών έχουν αυξηθεί σημαντικά, καθώς σε μέσο όρο η Ευρωλίγκα έχει "πιάσει" το ΝΒΑ. Κι όχι μόνο σε νούμερα (κοντά στο 40% των προσπαθειών και 34-35% των συνολικών πόντων) αλλά και στο αγωνιστικό στυλ που προσομοιάζει (με όποιες ιδιαιτερότητες, βέβαια, έχει πάντα το ευρωπαϊκό μπάσκετ και στους κανονισμούς) με εκείνο που παίζεται στην Αμερική

Μια πρωτιά του Ολυμπιακού

Και στα εθνικά πρωταθλήματα τα αντίστοιχα νούμερα είναι ανάλογα. Το τρίποντο είναι βασικό σημείο αναφοράς της επίθεσης και το βλέπουμε, πλέον, σε όλες τις εκφάνσεις του. Οι ομάδες φροντίζουν να διαλέγουν παίκτες που μπορούν να σκοράρουν από μακριά και προφανώς δεν είναι μόνο οι κοντοί, γκαρντ και φόργουορντ.

Όσο ψηλότερος είσαι, τόσο πιο δύσκολα κόβεσαι, προφανώς δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε πεντάρια με τρίποντο (αν και ο πρώτος διδάξας σε αυτού του είδους το μπάσκετ ήταν ο ιδιοφυής Άρβιντας Σαμπόνις) αλλά κυρίως από το "4" μια καλή ομάδα Ευρωλίγκας ζητάει -κυρίως- σκορ από μακριά.

Από τα κορυφαία πρωταθλήματα της Ευρώπης, ο Ολυμπιακός έχει τα περισσότερα εύστοχα τρίποντα (11.9 κατά μέσο όρο) αλλά δεν είναι και η ομάδα που έκανε τις πιο πολλές προσπάθειες από τα 6.75μ, αφού στη γερμανική Μπουντσελίγκα, η Τέλεκομ Μπον σούταρε ούτε λίγο πολύ 33.1 τρίποντα, κατά μέσο όρο, περισσότερο και από το 50% των συνολικών προσπαθειών της.

Δείτε μια συνοπτική ματιά των μακρινών σουτ στην Ευρώπη:

✒ Η ισπανική ACB είχε μ.ο 81.6π για κάθε ομάδα, με 9.8/25.4 τρ ανά αγώνα. Η Τενερίφη είχε τα περισσότερα (10.5/28.1) και η Γκραν Κανάρια τα λιγότερα (7.7/22.8). Ο Θαντ Μακφάντεν που πριν από πέντε χρόνια έπαιζε στην Ελλάδα και ενισχύει την Εθνική Γεωργίας, στην Ισπανία παίζει με τη Μούρθια και ήταν αυτός με τα περισσότερα σουτ τριών πόντων στο πιο δύσκολο πρωτάθλημα της Ευρώπης (2.6/7.4)

✒ Στην Γαλλία (LNB) ο μέσος όρος επίθεσης ήταν 81.8π ανά ομάδα, τα τρίποντα 8.4/25.6 με την Ορτέζ να έχει τα περισσότερα (10.5/28.8) και τη Λε Μαν τα λιγότερα (6.6/20.1) Ο Μπράντον Τζέφερσον της Ορτέζ έδωσε ρεσιτάλ με 3.4/8.8 και θα συνεχίσει να βομβαρδίζει στο πρωτάθλημα της Κίνας.

✒ Η Σάσαρι (10.4/27.9) ήταν η ομάδα που εκτέλεσε τα περισσότερα τρίποντα στην Ιταλία. Στην Serie A, κάθε ομάδα στην περσινή σεζόν σκόραρε 80.6π ανά αγώνα, με τα τρίποντα να είναι 9.6/25.9. Η Τριέστε σούταρε τα λιγότερα (7.5/22) και ο Μάρκους Κιν (μόλις 1.80) της Βαρέζε είχε 3.1/9.2 τρ, ανά παιχνίδι

✒ Στην Μπουντεσλίγκα (BBL) σημειώθηκαν πέρσι τα περισσότερα τρίποντα από κάθε άλλη ευρωπαϊκή λίγκα. Σε μέσο όρο 9.3/26.7 για κάθε ομάδα. Η Τέλεκομ Μπον είχε 33.1 και το Αμβούργο 31.6 σουτ από τη γραμμή. Τα πιο πολλά τα έβαλε η ομάδα της Βόννης (11.5). Μέσος όρος πόντων για κάθε γερμανικό κλαμπ οι 82.2π Ο Κάλεμπ Χόμεσλι, που συνεχίζει στην Ζενίτ Αγίας Πετρούπολης, είχε 2.8/8.2 τρίποντα ανά αγώνα στην κατηγορία, φορώντας τη φανέλα του Αμβούργου.

✒ Κοντά στα 9 τρίποντα για κάθε ομάδα ήταν και ο μέσος όρος (ανά αγώνα) στην Τουρκία: 8.7/28.7 Η Εφές είχε τα περισσότερα (11.4/28.7), τα λιγότερα η Μπεσίκτας (7.2/22.6). Ο Σον Άρμαντ της Πέτκιμ Σπορ, είχε 3.9/8 τρίποντα αλλά σε 15 αγώνες. Ο Ντι Μποστ της Γαλατά ήταν αυτός που βρέθηκε στην κορυφή του σχετικού πίνακα με 2.9/7.8τρ, ανά παιχνίδι. Ο μέσος όρος πόντων για κάθε τουρκική ομάδα ήταν 80.4π

✒ Στην VTB League κάθε ομάδα πετύχαινε 79.8π κατά μέσο όρο με τα τρίποντα να είναι 8.9/25.4 ανά κλαμπ. Ο Αλεξέι Σβεντ ήταν ο άνθρωπος-τρίποντο για τη λίγκα, με μέσο όρο 2.4/6.7 και η ΤΣΣΚΑ η ομάδα με τα περισσότερα σουτ (10.3/28.4). Στον αντίποδα η Ζιελόνα Γκόρα με 6.8/21.2

✒ Τα νούμερα τέλος στην Αδριατική Λίγκα. Μέσος όρος επίθεσης οι 78π ανά κλαμπ. Τρίποντα 8.6/25, με την Μπόρατς Τσάτσακ να έχει τα περισσότερα απ' όλες τις ομάδες σε μέσο όρο (10/29.8) Ο Χάντερ Χέιλ που έπαιξε στο Τσάτσακ ήταν κι αυτός που έκανε και τα πιο πολλά σουτ σε όλη τη λίγκα, έχοντας 2.7/6.8 έξω από τη γραμμή, σε κάθε παιχνίδι. Τα λιγότερα τρίποντα από την FMP με 6.8/21.3

Τι έγινε στην Ελλάδα

Το ελληνικό πρωτάθλημα κάποτε οδηγούσε τις εξελίξεις στην Ευρώπη ή εν πάση περιπτώσει ήταν η πιο δύσκολη και σκληρή λίγκα στην Ευρώπη. Δεν θα μπορούσε κανείς να το ισχυριστεί αυτό και στις μέρες μας, αλλά αυτή είναι μια άλλη (μεγάλη) κουβέντα.

Το θέμα μας, όμως, είναι τα τρίποντα και στη σεζόν που μας πέρασε, με μέσο όρο επίθεσης τους 77.4π, τα τρίποντα που αντιστοιχούν είναι 8.9/26.5. Ο Ολυμπιακός είχε τα περισσότερα (11.9/29.1) με ποσοστό ευστοχίας μάλιστα να ξεπερνάει το 40%, τον ακολούθησαν το Περιστέρι (9.7/24.6) και ο Παναθηναϊκός (9.4/27.2)

Ο Ολυμπιακός δεν είχε έναν ή δυο, αλλά πολλούς παίκτες να σουτάρουν από μακριά με αυξημένα ποσοστά ευστοχίας μάλιστα: Βεζένκοβ, Ντόρσεϊ, Σλούκας, Μακ Κίσικ, Παπανικολάου και ο Λαρεντζάκης είχαν πάνω από 40% με τον "Λάρε" να έχει 46.6% και τον Ντόρσεϊ τα περισσότερα σουτ απ' όλους (4.6).

Στον αντίποδα ο Ηρακλής με 7.8/25.7 τρ, ανά αγώνα του στην Α1. Ο Τόνει Ντάγκλας του Ηρακλή είχε την καλύτερη επίδοση με 3.1/7.3 τρ, ανά παιχνίδια. Αγωνίστηκε όμως σε 11 ματς, πολύ λιγότερα από τον Μούντι της Λάρισας που είχε 2.6/6.7, τον Νεμάνια Νέντοβιτς του Παναθηναϊκού (2.5/7.2) και τον Κέβιν Γουιλιαμς του Κολοσσού (2.6/7.3)

Για την ιστορία στη φετινή Ευρωλίγκα ο Σκότι Γουίλμπεκιν είχε 2.6/6.8 τρ ανά αγώνα, ενώ στο ΝΒΑ ο Στεφ Κάρι έγραψε 4.5/11.7 ανά παιχνίδι. Ο "Στέφανος" μπορεί, ως γνωστόν, να σουτάρει όλο το βράδυ τρίποντα.