Το ελληνικό ποδόσφαιρο γιορτάζει καθώς σαν σήμερα πριν 54 χρόνια ξεκίνησε το πρωτάθλημα της Α' Εθνικής.

Το Sport24.gr επιστρέφει στο παρελθόν και σας θυμίζει τι συνέβη στο πρώτο πρωτάθλημα, την πρώτη αγωνιστική, την καλύτερη 11αδα του πρωταθλήματος και τους κορυφαίους του πρωταθλήματος. Διαβάστε το αφιέρωμα:

Η ιστορία

Τοπρωτάθλημα της περιόδου 1959–1960ήταν το πρώτο που διεξήχθη σε μορφή εθνικής κατηγορίας, ύστερα από διαβουλεύσεις πολλών μηνών. Ξεκίνησε την Κυριακή 25 Οκτωβρίου 1959 με τη συμμετοχή 16 ομάδων.

Η δημιουργία ενός πρωταθλήματος υπό τη μορφήενιαίας μόνιμης εθνικής κατηγορίας και όχι με τον τρόπο που διεξάγονταν μέχρι τότε με την συμμετοχή των ομάδων που είχαν προκριθεί από τις τοπικές διοργανώσεις αποτέλεσε απαίτηση τόσο τις Πολιτείας όσο και της ΟΥΕΦΑ.

Η πρώτη επιθυμούσε την καθιέρωση σταθερού αριθμού αγώνων κάθε Κυριακή πανελλήνιας εμβέλειας ώστε να τονωθεί το ενδιαφέρον για το ΠΡΟ-ΠΟ, ενώ η ΟΥΕΦΑ επιθυμούσε την ανακήρυξη των εθνικών πρωταθλητών με αυστηρά κριτήρια και μέσω διοργανώσεων κοινής μορφής για όλα τα κράτη.

Η ΕΠΟ υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε κατάργηση των διοργανώσεων των κατά τόπους Ενώσεων Ποδοσφαιρικών Σωματείων ΕΠΣ ως φάσεις πρόκρισης για το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα. Τη θέση του τελευταίου έπαιρνε η Α' Εθνική, μία ενιαία κατηγορία με συλλόγους από όλη την ελληνική επικράτεια και σταθερής συμμετοχής, με εξαίρεση όσους θα υποβιβάζονταν στο τέλος της περιόδου.

Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ένα αριθμό ομάδων κατά πολύ μεγαλύτερο των 10 του τελευταίου Πανελληνίου Πρωταθλήματος 1958-59 και συγκεκριμένα 18 οι οποίες, καθώς το πρόγραμμα της διευρυμένης κατηγορίας θα κάλυπτε σχεδόν όλες τις διαθέσιμες ημερομηνίες της αγωνιστικής χρονιάς, δεν θα συμμετείχαν πλέον στις τοπικές διοργανώσεις της ΕΠΣ τους.

Εκείνες θα αποτελούσαν το πρόκριμα για την άνοδο στην εθνική Κατηγορία της επόμενης περιόδου και όχι για τη συμμετοχή στην τελική φάση πρωταθλήματος της τρέχουσας, οπότε η σημασία τους υποβιβαζόταν σε σημαντικό βαθμό.

Το Σάββατο 10 Οκτωβρίου 1959 στη Γενική Συνέλευση της ΕΠΟ, δηλαδή με συμμετοχή όλων των μελών της Ενώσεων Ποδοσφαιρικών Σωματείων και παρουσία της ΓΓΑ και εκπροσώπων της κυβέρνησης Καραμανλή έγινε πραγματικότητα η Α' εθνική Κατηγορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Η 1η αγωνιστική ορίστηκε για έπειτα από 15 ημέρες.

Ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ του Παναθηναϊκού

Οι συμμετοχές

Κατά τη ΓΣ της ΕΠΟ στις 29 Αυγούστου 1959, αποφασίστηκε ότι τη νεοσυσταθείσα Α' εθνική Κατηγορία θα συγκροτούσαν 18 ομάδες, με τον καθορισμό τους να γίνεται σύμφωνα με τις θέσεις στις τοπικές διοργανώσεις των ΕΠΣ την περίοδο 1958-59.

Η ΕΠΟ, κατά την καθοριστική της Γενική Συνέλευση το Σάββατο 10 Οκτωβρίου, αποφάσισε την μείωση των ομάδων σε 16 ώστε να μην επεκταθεί το αγωνιστικό πρόγραμμα μέσα στο καλοκαίρι.

Μετά τη λήξη της πρώτης διοργάνωσης το καλοκαίρι του 1960, οι ομάδες δεν αυξήθηκαν παρά την αρχική πρόθεση της ΕΠΟ, με τον αριθμό των 16 να κρίνεται ως ο ιδανικός προς διεξαγωγή ενός πρωταθλήματος στην Ελλάδα και έγινε 18 τελικά μόνο το 1967. Οι ομάδες που συμμετείχαν στο πρώτο πρωτάθλημα της Α' Εθνικής ήταν οι εξής:

Oι 4 πρώτες στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Αθηνών: Παναθηναϊκός, Πανιώνιος, ΑΕΚ και Απόλλων Αθ.

Oι 4 πρώτες στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Πειραιώς: Ολυμπιακός, Εθνικός, ΑΕ Νικαίας και Προοδευτική.

Oι 4 πρώτες στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Μακεδονίας (Θεσσαλονίκης): Άρης, ΠΑΟΚ, Απόλλων Θ. και Ηρακλής.

Oι 3 πρώτες στον όμιλο Βορρά του Περιφερειακού Πρωταθλήματος: Δόξα Δράμας, Μέγας Αλέξανδρος Κατερίνης.

Oι πρώτες στους 2 υπο-ομίλους Νότου του Περιφερειακού Πρωταθλήματος: Παγκορινθιακός και Παναιγιάλειος

Πρωταθλητής ο Παναθηναϊκός

Το 1ο πρωτάθλημα Α' Εθνικής κατέκτησε ο Παναθηναϊκός, που αναδείχθηκε έτσι πρωταθλητής Ελλάδας για 4η φορά στην ιστορία του. Ισοβάθμισε στους 79 βαθμούς με την ΑΕΚ και επικράτησε 2-1 στο μεταξύ τους μπαράζ, μία αναμέτρηση όπου δεν χρειαζόταν παρά το ισόπαλο αποτέλεσμα στο ουδέτερο στάδιο Καραϊσκάκης.

Σε μία τέτοια περίπτωση μετά και την ημίωρη παράταση, η προκήρυξη της διοργάνωσης έθετε ως κριτήριο την καλύτερη διαφορά τερμάτων. Μέσω μπαράζ και με το ίδιο σκορ κρίθηκε επίσης η τρίτη θέση για τον υποβιβασμό, με το νικητή Παναιγιάλειο να υπερτερεί πάλι του Παγκορινθιακού στην περίπτωση ισοπαλίας. Το σύστημα βαθμολογίας ήταν 3β η νίκη, 2β η ισοπαλία, 1β η ήττα.

Ο χρόνος υπήρξε αμείλικτος για ορισμένες ομάδες που συμμετείχαν στο πρώτο πρωτάθλημα της Α' Εθνικής. Ο ιστορικός Εθνικός, κυπελλούχος Ελλάδας το 1933, συμμετέχει στο τοπικό πρωτάθλημα του Πειραιά, όπως και η ΑΕ Νίκαια ενώ η Προοδευτική συμμετέχει στο πρωτάθλημα της Γ' Εθνικής.

Ο Απόλλων Θεσσαλονίκης, η Δόξα Δράμας και ο Ηρακλής αγωνίζονται στο πρωτάθλημα της Β' Εθνικής ενώ ο Παγκορινθιακός, λίγα χρόνια αργότερα μετά την συμμετοχή του στην Α' Εθνική συγχωνεύτηκε με τον Άρη Κορίνθου και δημιούργησαν τον ΠΑΣ Κόρινθος, που έφθασε στην 1η Εθνική κατηγορία την δεκαετία του 90' και τώρα συμμετέχει στην Γ' Εθνική.

Ο Μέγας Αλέξανδρος Κατερίνης είναι ο πρόγονος του Πιερικού. Το 1961 συγχωνεύτηκε με τον Όλυμπο Κατερίνης και δημιούργησαν τον Πιερικό που παίζει στην Β' Εθνική.

Η 1η αγωνιστική και τα στατιστικά

Από τα αποτελέσματα της πρεμιέρας ξεχώρισε, δίχως άλλο, η εντός έδρας νίκη τουΠαγκορινθιακούμε1-0επί του κατόχου του τίτλου, Ολυμπιακού!

"Παρθενική" αναμέτρησηυπήρξε το Προοδευτική - Απόλλων Θ. 1-0 με έναρξη στις 10 το πρωί! Το πρώτο τέρμα πέτυχε χρονολογικά ο Νίκος Μυτώσης με σουτ εις βάρος του τερματοφύλακα Παράσχου Αυγητίδη στο 67' της αναμέτρησης. Το εναρκτήριο λάκτισμα έδωσε ο διαιτητής Στράτος Κουλαξής (συνδ. Αθηνών) με επόπτες τους Δεμέστιχα και Ελευθεριάδη.

Τις 240 συναντήσεις της κανονικής διάρκειας του πρωταθλήματος παρακολούθησαν συνολικά 1,3 εκατομμύρια θεατές και οι εισπράξεις ανήλθαν στα 24,2 εκατομμύρια δραχμές. Μέσος όρος θεατών τα 5.400 ανά παιχνίδι και 43.500 ανά αγωνιστική, με μία μέση τιμή εισόδου τις 19 περίπου δραχμές.

Πρώτος σκόρερ αναδείχθηκε ο Κώστας Νεστορίδης της ΑΕΚ με 33 γκολ, 2ος ο Γιώργος Καμάρας του Απόλλων Αθ. με 19 και τρίτος ο Παύλος Γρηγοριάδης της Δόξα Δράμας με 15 γκολ. Σημειώθηκαν 627 γκολ στους 244 αγώνες με μ.ο 2,6 γκολ ανά παιχνίδι.

Ο Κώστας Νεστορίδης με την φανέλα της ΑΕΚ

Οι κορυφαίοι

Σύμφωνα με τον αθλητικογράφο και ποδοσφαιρικό στατιστικολόγο Γιώργο Παγιωτέλη, ο οποίος άθροιζε ανά αγωνιστική την ατομική βαθμολογία των παικτών όπως δημοσιευόταν στην εβδομαδιαία αθλητική εφημερίδα "Ομάδα" η κορυφαία 11αδα του πρωταθλήματος αποτελούνταν από τους:

τερματοφύλακας: Κώστας Μάλλης - ΑΕ Νικαίας

δεξιός αμυντικός: Δημήτρης Αναστασιάδης - ΑΕΚ

αριστερός αμυντικός: Σωτήρης Αγγελόπουλος - ΠΑΟ

κεντρικός αμυντικός: Μίμης Στεφανάκος - ΟΣΦΠ

δεξιός ενδιάμεσος: Τάκης Λουκανίδης - Δόξα Δράμας

αριστερός ενδιάμεσος: Φάνης Τασίνος - Παγκορινθιακός

δεξιός ακραίος επιθετικός (έξω δεξιά): Μίμης Δομάζος - ΠΑΟ

δεξιός μεσοεπιθετ. (μέσα δεξιά): Μουφήτ Καλιοτζής - Άρης ή Ανδρέας Παπαεμμανουήλ - ΠΑΟ (εν ενεργεία διεθνής)

κεντρικός επιθετικός: Κώστας Τουμπέλης - Ηρακλής

αριστερός μεσοεπιθετικός (μέσα αριστερά): Παύλος Γρηγοριάδης - Δόξα Δράμας

αριστερός ακραίος επιθετικός (έξω αριστερά): Ι. Πασχαλίδης - Άρης