Αφιέρωμα του SPORT 24 στη Λεωφόρο
Ο ΠΑΟ αποχαιρετά τη φυσική του έδρα και το SPORT 24 ετοίμασε αφιέρωμα στο ιστορικό γήπεδο
Ωστόσο οι επιταγές του χρόνου δε μπορούσαν να περιμένουν άλλο. Η Λεωφόρος είναι πια 86 ετών. Έδωσε και με το παραπάνω ότι είχε να δώσει στον Παναθηναϊκό και κατ’ επέκταση στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Περνώντας στο δεύτερο αιώνα ζωής, ο σύλλογος είναι αναγκαίο να μετακομίσει σε σπίτι σύμφωνο με τα δεδομένα του 21ου αιώνα. Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας θα είναι για πάντα στην καρδιά κάθε Παναθηναϊκού.
Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας πήρε τον σύλλογο από το χέρι όταν αυτός ήταν 14 ετών και τον έκανε σύλλογο μεγάλο και τρανό, οδηγώντας τον μέχρι τα 100 του χρόνια. Πλέον δε μπορεί άλλο. Και το καταλαβαίνουν όλοι αυτό. Η αλλαγή είναι επιτακτική.
Όλοι οι τυχεροί που είναι άνω των 40 ετών και έζησαν τις μεγάλες στιγμές του γηπέδου του Παναθηναϊκού, θα συνοδεύονται για πάντα από αυτές τις αναμνήσεις και θα μπορούν να τις διηγούνται στους νεότερους. Όλοι οι νέοι σε ηλικία φίλοι του Παναθηναϊκού, έχοντας λιγότερες παραστάσεις από την έδρα της ομάδας, γνωρίζουν πως η κληρονομιά που αφήνει το ιστορικό γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης, θα τους συνοδεύει σε κάθε παιχνίδι που θα παρευρίσκονται στο νέο σπίτι της ομάδας.
Στο παιχνίδι με τον Άρη, η Λεωφόρος θα αφήσει το χέρι του Παναθηναϊκού. Θα τον αφήσει για να πάει εκεί που του αρμόζει. Ωστόσο το παρελθόν δε σβήνεται, η ιστορία δε λησμονιέται, η φυσική έδρα του Παναθηναϊκού είναι και θα είναι η Λεωφόρος Αλεξάνδρας.
Τo SPORT 24 σας παρουσιάζει ένα μεγάλο αφιέρωμα στο πιο ιστορικό ποδοσφαιρικό και όχι μόνο γήπεδο της Ελλάδας.
1) Η φαντασία του Καλαφάτη (1922)
Όλα ξεκίνησαν το 1922 όταν ο ιδρυτής του Παναθηναϊκού, Γιώργος Καλαφάτης, έψαχνε έναν χώρο για να σταματήσει η ομάδα να περιπλανιέται σε όλη την Αθήνα και να αποκτήσει το δικό της γήπεδο. Στον φημισμένο πια χώρο της τότε Περιβόλας, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, ο Καλαφάτης είδε ένα μεγάλο οικόπεδο, το οποίο η φαντασία του μετέτρεψε σε αγωνιστικό χώρο.
Οι αθλητές του Παναθηναϊκού είχαν βρει πλέον τον τόπο που θα φιλοξενούσε τα όνειρα τους. Ωστόσο το θέμα της κυριότητας του οικοπέδου δεν ήταν απλό καθώς άνηκε στο Δήμο Αθηναίων με τον οποίο ο Γιώργος Καλαφάτης ήρθε αρκετές φορές σε διαμάχη.
Η λύση δόθηκε από τον πρίγκιπα Νικόλαο, γιο του βασιλιά Γεωργίου του Α’. Με δική του παρέμβαση, η χρήση της συγκεκριμένης έκτασης παραχωρήθηκε στον Παναθηναϊκό έναντι συμβολικού ποσού. Αυτό ήταν, το νερό είχε μπει στ’ αυλάκι. Ο Γιώργος Καλαφάτης είχε βάλει τον πρώτο λίθο στο σπίτι που έμελλε να στεγάσει γενιές και γενιές αθλητών και φίλων του Παναθηναϊκού και του αθλητισμού γενικότερα.
Το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας έκτοτε διαδραμάτισε το δικό του ρόλο στο αθλητικό, το πολιτιστικό αλλά και στο ιστορικό γίγνεσθαι της πρωτεύουσας τον αιώνα που μας πέρασε, αφήνοντας τεράστια πολιτισμική κληρονομιά στην Αθήνα.
2) Οι πρωτιές του γηπέδου του Παναθηναϊκού
Το όραμα του Γιώργου Καλαφάτη δεν σταμάτησε απλά στην δημιουργία ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου. Ήταν απλώς το έναυσμα για την ανάδειξη του αθλήματος στη χώρα και την περαιτέρω εξάπλωση του. Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας είναι το γήπεδο που αποτέλεσε το φυτίλι για τη δημιουργία και άλλων αγωνιστικών χώρων ανά την Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το γήπεδο του Παναθηναϊκού κατέχει και τις περισσότερες πρωτιές τόσο σε ποδοσφαιρικά δρώμενα, όσο και σε ότι αφορά τις εγκαταστάσεις ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά:
- 26 Απριλίου 1925- Το πρώτο διεθνές παιχνίδι
Ο Παναθηναϊκός δίνει το πρώτο του διεθνές παιχνίδι με αντίπαλο τη Γιουγκοσλαβική Βιτόρια Ζάγκρεμπ. Ο αγώνας έληξε ισόπαλος με σκορ 1-1 και πανηγυρίστηκε δεόντως από τους Αθηναίους που κατέκλυσαν τον περιβάλλοντα χώρο.
-1928 Πρώτη εξέδρα
Κατασκευάζεται στη Λεωφόρο η πρώτη εξέδρα από ξύλο στην πλευρά της σημερινής οδού Τσόχα, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε και η πρώτη εξέδρα επισήμων. Το 1951 κατασκευάστηκε η ιστορική θύρα 13 καθώς και το απέναντι πέταλο.
-7 Απριλίου 1929 Πρώτο επίσημο ματς της εθνικής
Στο γήπεδο του Παναθηναϊκού η εθνική Ελλάδας δίνει το πρώτο επίσημο παιχνίδι της με αντίπαλο την Ιταλία γνωρίζοντας την ήττα με σκορ 1-4. Η εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ έγραφε στο φύλλο της 8ης Απριλίου: «Το ότι η Ελλάς κατόπιν δέκα ολόκληρων ετών εξαφανίσεως της από το διεθνές γήπεδον θα παρουσίαζε την πρώτη Εθνική της ομάδα καταρτισμένη από οργανωμένη αρχή, συνετέλεσε ώστε το γήπεδο του Παναθηναϊκού να μεταβληθεί εις τόπο συγκεντρώσεως όλων των Ελλήνων, ιδίως της νεολαίας, των ενδιαφερομένων πραγματικώς δια το ωραίο σπορ του ποδοσφαίρου.»
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο γήπεδο παραβρέθηκε και η κόρη του Μουσολίνι Έντα με τον Ιταλό πρεσβευτή στην Αθήνα, Αρλότα, ενώ δεν ήταν λίγοι και οι κοσμικοί Αθηναίοι που παρακολούθησαν την αναμέτρηση μεταξύ του πολυπληθούς κοινού.
Το γήπεδο του Παναθηναϊκού αποτέλεσε λοιπόν τον τόπο στον οποίο βρήκε κίνητρο η νεολαία μιας δύσκολης για τη χώρα εποχής, ώστε να στραφεί προς τον αθλητισμό αντιμαχόμενη τα κοινωνικό - οικονομικά και πολιτικά προβλήματα.
-1 Ιουνίου 1930, Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός 8-2
Το πρώτο επίσημο παιχνίδι ανάμεσα στους αιώνιους αντίπαλους διεξήχθη στο γήπεδο της Λεωφόρου και βρήκε νικητές τους πράσινους με το ασύλληπτο 8-2,σκορ που πολύ δύσκολα θα καταρριφθεί στο μέλλον σε παιχνίδι ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό.
-1938 Προβολείς σε ελληνικό γήπεδο!
Τη χρονιά αυτή το γήπεδο του Παναθηναϊκού γίνεται το πρώτο γήπεδο στο οποίο τοποθετούνται προβολείς. Οι 40 συνολικά προβολείς μεταφέρθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ώθησαν στην περαιτέρω ανάπτυξη του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Η κίνηση αυτή είχε μεγάλη ανταπόκριση και από το κοινό. Είναι γεγονός πως στην πρώτη νυχτερινή προπόνηση του Παναθηναϊκού βρέθηκαν 2000 φίλαθλοι για να θαυμάσουν την πρωτοποριακή για τα δεδομένα ενέργεια των ανθρώπων του Παναθηναϊκού να βάλουν προβολείς.
Μάλιστα το πρώτο επίσημο παιχνίδι που διεξήχθη νύχτα ήταν ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό με το τριφύλλι να νικά τους ερυθρόλευκους με σκορ 2-0.
-1958 Χλοοτάπητας στην Ελλάδα!
Το γήπεδο του Παναθηναϊκού γίνεται το πρώτο στην Ελλάδα που αποκτά χλοοτάπητα.
- 1959 Ο Τάφος του Ινδού
Η Λεωφόρος γίνεται το πρώτο γήπεδο στην Ελλάδα που φιλοξενεί κλειστό γυμναστήριο κάτω από τις σημερινές θύρες 6-7, το λεγόμενο και «Τάφος του Ινδού» από την ομώνυμη ταινία εκείνης της εποχής. Το παρατσούκλι αυτό δόθηκε από έναν δημοσιογράφο λόγω της στενότητας του χώρου.
-1963 ΠΑΟ-ΑΕΚ 26.126 ζευγάρια μάτια
Όποτε το θρυλικό γήπεδο φιλοξενούσε κάποιο σημαντικό αγώνα, τότε η καρδιά της Αθήνας χτυπούσε εκεί. Το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας γέμιζε ασφυκτικά από τον κόσμο που έβραζε όπως το αίμα ανεβάζοντας τους σφυγμούς στα ύψη. Ρεκόρ θεατών σε αναμέτρηση του ελληνικού πρωταθλήματος σημειώθηκε το 1963 σε αγώνα του Παναθηναϊκού με την ΑΕΚ όταν και κόπηκαν 26.126 εισιτήρια, αριθμός πρωτοφανής για τα δεδομένα της εποχής.
-18 Οκτωβρίου 1967 Το ρεκόρ εισιτηρίων
Ωστόσο το ρεκόρ εισιτηρίων στη Λεωφόρο σημειώθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα σε αναμέτρηση κόντρα στη Μπάγερν Μονάχου για το κύπελλο Κυπελλούχων. 29.665 άνθρωποι εν μέσω συνωστισμού παρακολούθησαν την αναμέτρηση με τους Γερμανούς παρά το βαρύ 5-0 με το οποίο είχε ηττηθεί ο Παναθηναϊκός στο Μόναχο. Για την ιστορία οι πράσινοι έχασαν και στη Λεωφόρο με σκορ 2-1.
- 1992 Η μπουτίκ
Μια ακόμα σημαντική πρωτοπορία του Παναθηναϊκού είναι η μπουτίκ αθλητικών ειδών της ομάδας, η οποία από τον Οκτώβριο του 1992 άρχισε να λειτουργεί εντός του γηπέδου στην πλευρά της οδού Τσόχα.
3) Η θρυλική πορεία στο Γουέμπλεϊ… είχε έδρα!
Χιλιάδες κείμενα έχουν γραφτεί για τη θρυλική πορεία του Παναθηναϊκού στο κύπελλο Πρωταθλητριών της περιόδου 1970-71. Αυτή η πορεία είχε έδρα. Τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας! Εκεί ο Παναθηναϊκός δε γινόταν να χάσει. Με όπλο το γήπεδο του, ο Παναθηναϊκός κατάφερε να φτάσει στην πιο ιστορική διάκριση ελληνικού ποδοσφαιρικού συλλόγου.
Ζενές Ες, Σλόβαν Μπρατισλάβας, Έβερτον και Ερυθρός Αστέρας πέρασαν μαρτυρικές στιγμές εκεί. Μόνο οι Άγγλοι πήραν ισοπαλία, αλλά αυτή δεν ήταν αρκετή.
Οι εντός έδρας αγώνες του τριφυλλιού εκείνη τη χρονιά ήταν τα σημαντικότερα αθλητικά γεγονότα της χώρας. Το γήπεδο είχε μέσο όρο πάνω από 25000 θεατές, που παρακολουθούσαν εκστασιασμένοι το θαύμα της ομάδας να διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια τους.
Ο κόσμος διανυκτέρευε έξω από γήπεδο για να προμηθευτούν ένα μαγικό χαρτάκι, ένα εισιτήριο που θα τους έκανε μέρος των πιο ιστορικών ποδοσφαιρικών αγώνων στην Ελλάδα. Ακόμη και φίλαθλοι του Ολυμπιακού ήθελαν να παεβρεθούν και εμφανώς μάλιστα στη Λεωφόρο με σκοπό να υποστηρίξουν τις προσπάθειες των πρασίνων.
4) Γήπεδο Λεωφόρου ή Απόστολος Νικολαΐδης
Το θρυλικό γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας μετονομάστηκε το 1983 σε γήπεδο «Απόστολος Νικολαΐδης». Ο Πατριάρχης του Παναθηναϊκού είχε αφιερώσει τη ζωή του στο σύλλογο και δικαιολογημένα το δικό του όνομα συνοδεύει την έδρα της ομάδας. Εξέχουσα προσωπικότητα ο Απόστολος Νικολαΐδης γεννήθηκε το 1896 στη Φιλιππούπολη.
Το 1917 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και έγινε μέλος της οικογένειας του Παναθηναϊκού, με τα χρώματα του οποίου αγωνίστηκε ως δεκαθλητής, ποδοσφαιριστής αλλά και βολεϊμπολίστας.
Σε ηλικία τριάντα ετών εκλέγεται πρόεδρος της ΕΠΟ, ενώ μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς διετέλεσε πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ. Για πολλά χρόνια ήταν σύμβουλος στον Παναθηναϊκό, ώσπου το 1974 γίνεται πρόεδρος της ομάδας που τόσο αγάπησε.
Ο Απόστολος Νικολαΐδης είχε ζήσει στην Κωνσταντινούπολη γεγονός συνέβαλε στο να βοηθήσει το 1924 τη νεοσύστατη ΑΕΚ στα πρώτα της βήματα παραχωρώντας της τη Λεωφόρο για προπονήσεις. Ακόμα με δική του πρωτοβουλία οι παίκτες της Ένωσης χρησιμοποιούσαν το ρουχισμό και τις μπάλες της ομάδας του τριφυλλιού, γεγονότα που δεν πρέπει να λησμονεί κανείς και που προάγουν το αθλητικό ιδεώδες.
5) Έδρα Ολυμπιακού και ΑΕΚ!
Πέρα από έδρα του Παναθηναϊκού και της Εθνικής ομάδας, το Απόστολος Νικολαΐδης έχει αποτελέσει έδρα και άλλων ομάδων ανάμεσα στις οποίες ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ. Στη Λεωφόρο φιλοξενήθηκαν και ο Απόλλων Αθηνών και ο Αθηναϊκός.
Συγκεκριμένα το 1963 η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων στερεί από τον Ολυμπιακό το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το Στάδιο Καραϊσκάκη. Με πρωτοβουλία του Λουκά Πανουργιά που ήταν παράγοντας στον Παναθηναϊκό, παραχωρήθηκε η Λεωφόρος για τις προπονήσεις και τους αγώνες του Ολυμπιακού που ευχαρίστησε δημοσίως τον αιώνιο αντίπαλο.
6) Θλιβερά γεγονότα
- 17 Ιουνίου 1964 Παναθηναϊκοί, Ολυμπιακοί μαζί...
Η ιστορία του γηπέδου αμαυρώθηκε όταν στις 17 Ιουνίου του 1964 από κοινού οι οπαδοί του Παναθηναϊκου και του Ολυμπιακού προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές στο γήπεδο της Λεωφόρου καίγοντας ότι βρουν μπροστά τους. Αιτία ήταν η κακή απόδοση των δύο ομάδων στο μεταξύ τους αγώνα για το κύπελλο θεωρώντας πως ήταν στημένο με σκοπό να επαναληφθεί για νέα έσοδα από τα εισιτήρια. Για την ιστορία το σκορ ήταν 1-1...
- 17 Απριλίου 1967 Οι Ρόλινγκ Στόουνς και η δικτατορία
Θλιβερά επεισόδια έγιναν και λίγες μέρες πριν τη δικτατορία στη χώρα μας και μάλιστα όχι με αφορμή ποδοσφαιρικό αγώνα, αλλά μια συναυλία των Rolling Stones. Από ασήμαντη αφορμή ξεκίνησαν σοβαρές συμπλοκές μεταξύ των αστυνομικών και του παρευρισκόμενου κοινού με τη συναυλία να τελειώνει λίγο μετά την έναρξη της. Το γεγονός όμως θάφτηκε εξαιτίας της δικτατορίας που ήταν προ των πυλών.
7) Η Λεωφόρος στην Αντίσταση
Πέρα από αθλητικά δρώμενα, το ιστορικό γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας έχει συμβολή ακόμα και σε σημαντικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. Κατά την περίοδο της κατοχής από το 1941 ως το 1944 το γήπεδο της Λεωφόρου είχε επιταχθεί. Οι Γερμανοί το χρησιμοποιούσαν για να παίζουν μεταξύ τους, ενώ είχαν λεηλατήσει τις προθήκες των τροπαίων του συλλόγου.
Οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού εντάχθηκαν σε μια ομάδα με το όνομα ΣΤΙΒΟΣ για να μπορούν να δίνουν αγώνες και να εξασφαλίζουν ένα πιάτο φαγητό. Ωστόσο ο Παναθηναϊκός δεν πτοήθηκε παρά την μετά βίας έξωση που είχε υποστεί. Η συσταθείσα διοίκηση διατήρησε ζωντανή την ομάδα και τα ιδανικά της, δίνοντας της το δικαίωμα να μεσουρανήσει μεταπολεμικά.
Την περίοδο της κατοχής, διευθυντής του γηπέδου ήταν ο Αντώνης Βρεττός, ο οποίος είχε μετατρέψει κάποιους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους Αντίστασης. Εκεί συγκεντρώνονταν φίλοι του Παναθηναϊκού και όχι μόνο για να ακούν τις ειδήσεις από ραδιόφωνα που παράνομα είχαν στην κατοχή τους. Οι σημαντικότερες ειδήσεις διαδίδονταν με πρωτοβουλία του Βρεττού θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή.
Λίγες μέρες πριν την αποχώρηση των Γερμανών, στις 8 Οκτωβρίου 1944, έξω από τη Λεωφόρο είχε ήδη αναρτηθεί ανακοίνωση στην οποία αναφερόταν: «Την προσεχή Κυριακή μέγας ποδοσφαιρικός αγών Παναθηναϊκού-Αγγλικής Αεροπορίας. Ζήτω η Ελευθερία.»
Παράλληλα ο Αντώνης Βρεττός ύψωσε στον πιο ψηλό ιστό της Λεωφόρου τη γαλανόλευκη. Οι φυλακισμένοι που βρίσκονταν στις φυλακές Αβερωφ απέναντι από το γήπεδο πήραν κουράγιο. Τις τελευταίες μέρες των Γερμανών, τα βασανιστήρια είχαν ενταθεί με αποτέλεσμα τα γεγονότα αυτά να αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία τόσο για τους φυλακισμένους που έλαβαν το μήνυμα, όσο και για τους καταπιεσμένους πολίτες της πρωτεύουσας.
Ο Αντώνης Βρεττός κοινοποίησε αυτή του την πράξη επισήμως με έγγραφο στο δήμαρχο Αθηναίων και απ’ ότι φαίνεται η σημαία της ελευθερίας υψώθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας.
8) Τα νεότερα χρόνια
Τα χρόνια πέρασαν και τα σημάδια του χρόνου έκαναν αισθητή την παρουσία τους στο ιστορικό γήπεδο. Στον Παναθηναϊκό εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια έχουν αντιληφθεί πως η Λεωφόρος Αλεξάνδρας δε μπορεί να ακολουθήσει το σύλλογο στη νέα εποχή.
- 1984 Ο ΠΑΟ στο ΟΑΚΑ, η Λεωφόρος μόνη...
Εκείνη τη χρονιά η ΠΑΕ Παναθηναϊκός παίρνει την απόφαση να μετακομίσει η ομάδα στο νεότευκτο και υπερσύγχρονο για την εποχή Ολυμπιακό Στάδιο στην Καλογρέζα.
Το δυστύχημα για το Απόστολος Νικολαΐδης είναι πως από τότε αρχίζει μια περίοδος παρακμής και παραμέλησης που κάνει το ιστορικό γήπεδο της Αθήνας να μοιάζει στοιχειωμένο… Λες και ξεχάστηκαν μονομιάς όλοι αυτοί οι αγώνες που έγιναν για την κυριότητα του γηπέδου.
Αποτέλεσε έδρα μικρότερων ομάδων, ενώ εξακολουθούσε να στεγάζει τα ερασιτεχνικά τμήματα του συλλόγου. Ωστόσο η 62χρονη Λεωφόρος που είχε συνηθίσει να ζει πολύ μεγάλες στιγμές ούσα οικοδέσποινα, πλέον άρχισε να καταρρέει, καθώς ο κύριος κάτοικος είχε πλέον φύγει (με εξαίρεση μερικούς μήνες το 1989).
Την περίοδο 1994-1999, στεγάζονται στη Λεωφόρο οι ακαδημίες του Ρότσα. Ο αγωνιστικός χώρος μετατρέπεται σε μικρά γήπεδα 5Χ5, ενώ ακόμα και το ένδοξο σήμα ης ομάδας, το τριφύλλι που βρισκόταν στο κέντρο της κύριας εξέδρας καλύφθηκε εντείνοντας την απαξίωση.
- 2000 Η επιστροφή
Μετά από 16 χρόνια αυτοεξορίας και ύστερα από επιτακτική απαίτηση των φιλάθλων της ομάδας, ο Παναθηναϊκός με πρόεδρο τον Άγγελο Φιλιππίδη αποφασίζει να επιστρέψει στο σπίτι του. Σε συνεργασία με την ΕΠΟ και τον Βίκτορα Μητρόπουλο η Λεωφόρος αναμορφώνεται με κόστος επτά εκατομμύρια ευρώ.
Αναμορφώνεται αλλά δεν αναγεννιέται… Σε ηλικία 78 χρόνων πλέον η Λεωφόρος παρά την ανακαίνιση δε μπορούσε πλέον να συμβαδίσει με τις επιταγές της νέας εποχής, αλλά ούτε και με τα δεδομένα του συλλόγου.
Πάραυτα, ο Παναθηναϊκός έμεινε στο Απόστολος Νικολαΐδης πέντε χρόνια (ως το 2005) φτάνοντας στους 8 του Champions League, αλλά και του ΟΥΕΦΑ, νικώντας στη θρυλική του έδρα ομάδες όπως η Μπαρτσελόνα και η Άρσεναλ.
Εκεί, ο Παναθηναϊκός πανηγύρισε και το νταμπλ της περιόδου 2003-04, με τους δύο τίτλους να είναι και οι τελευταίοι που κατακτά στη φυσική του έδρα, στο πατρικό του σπίτι.
Παράλληλα στις αρχές εκείνης της περιόδου ο Παναθηναϊκός προσπαθούσε να βρει χώρο στην Αθήνα για να χτίσει νέο γήπεδο. Μετά από άκαρπες προσπάθειες δύο χρόνων, η ΠΑΕ άρχισε να ασκεί πιέσεις στο Δήμο Αθηναίων και την Κυβερνηση με σκοπό την πλήρη ανακατασκευή της Λεωφόρου αναλαμβάνοντας τα έξοδα.
Η χωρητικότητα των 16620 καθήμενων θεατών δεν έφτανε για το μέγεθος του Παναθηναϊκού, ενώ και η παλαιότητα των εγκαταστάσεων δεν άρμοζε στα σύγχρονα γηπεδικά δεδομένα. Το σχέδιο για ολική ανακατασκευή απορρίπτεται και πλέον τα γεγονότα οδηγούσαν στο συμπέρασμα πως ο Παναθηναϊκός έπρεπε δίχως άλλο, να χτίσει το δικό το καινούριο σπίτι.
- 2005 Εξορία δύο ακόμα χρόνων και Πράσινο Ιωβηλαίο σπίτι του
Την περίοδο 2005-07 ο Παναθηναϊκός μετακομίζει ξανά στο ΟΑΚΑ. Ωστόσο η πίεση για δημιουργία γηπέδου αλλά και ο επερχόμενος εορτασμός των 100 χρόνων έφεραν την ομάδα πίσω στη Λεωφόρο για μια τελευταία επετειακή χρονιά.
- 2008 Το τελευταίο αντίο
Η χρονιά αυτή είναι από τις πιο σημαντικές στην ιστορία του Παναθηναϊκού. Ο σύλλογος συμπληρώνει 100 χρόνια ζωής και η Λεωφόρος 86. Ωστόσο η ομάδα δε θα μπορούσε να βρίσκεται αλλού. Για μια τελευταία χρονιά το γήπεδο του Παναθηναϊκού φιλοξενεί τον κύριο κάτοικο του, τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό.
Άλλη επιστροφή δε θα υπάρξει. Οι εξελίξεις για τη δημιουργία γηπέδου στο Βοτανικό είναι δρομολογημένες. Τα επόμενα δύο χρόνια οι πράσινοι θα αγωνίζονται ξανά στο Σπύρος Λούης, το δεύτερο στην ουσία σπίτι τους.
Σεβασμός στη Λεωφόρο
Μετά το τέλος της φετινής περιόδου, η Λεωφόρος θα μείνει μόνη για μια ακόμα φορά. Αλίμονο αν αφεθεί ξανά στη μοίρα της. Θα πρέπει τόσο η ΠΑΕ Παναθηναϊκός, όσο και η Πολιτεία (Δήμος Αθηναίων και Κυβέρνηση), να φροντίσουν ώστε να μην καταρρεύσει το πιο ιστορικό γήπεδο της Ελλάδας.
Η Αθήνα των πέντε εκατομμυρίων κατοίκων που ζει από τον πολιτισμό της πρέπει να σεβαστεί την πολιτιστική κληρονομιά της, μέρος της οποίας είναι και το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Το γήπεδο του Παναθηναϊκού πρέπει να μείνει εκεί, να υπάρχει για να θυμίζει πάντα τα όσα προσέφερε. Είναι επιτακτικό!
Όλοι οι τυχεροί που είναι άνω των 40 ετών και έζησαν τις μεγάλες στιγμές του γηπέδου του Παναθηναϊκού, θα συνοδεύονται για πάντα από αυτές τις αναμνήσεις και θα μπορούν να τις διηγούνται στους νεότερους. Όλοι οι νέοι σε ηλικία φίλοι του Παναθηναϊκού, έχοντας λιγότερες παραστάσεις από την έδρα της ομάδας, γνωρίζουν πως η κληρονομιά που αφήνει το ιστορικό γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης, θα τους συνοδεύει σε κάθε παιχνίδι που θα παρευρίσκονται στο νέο σπίτι της ομάδας.
Στο παιχνίδι με τον Άρη, η Λεωφόρος θα αφήσει το χέρι του Παναθηναϊκού. Θα τον αφήσει για να πάει εκεί που του αρμόζει. Ωστόσο το παρελθόν δε σβήνεται, η ιστορία δε λησμονιέται, η φυσική έδρα του Παναθηναϊκού είναι και θα είναι η Λεωφόρος Αλεξάνδρας.
Τo SPORT 24 σας παρουσιάζει ένα μεγάλο αφιέρωμα στο πιο ιστορικό ποδοσφαιρικό και όχι μόνο γήπεδο της Ελλάδας.
1) Η φαντασία του Καλαφάτη (1922)
Όλα ξεκίνησαν το 1922 όταν ο ιδρυτής του Παναθηναϊκού, Γιώργος Καλαφάτης, έψαχνε έναν χώρο για να σταματήσει η ομάδα να περιπλανιέται σε όλη την Αθήνα και να αποκτήσει το δικό της γήπεδο. Στον φημισμένο πια χώρο της τότε Περιβόλας, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, ο Καλαφάτης είδε ένα μεγάλο οικόπεδο, το οποίο η φαντασία του μετέτρεψε σε αγωνιστικό χώρο.
Οι αθλητές του Παναθηναϊκού είχαν βρει πλέον τον τόπο που θα φιλοξενούσε τα όνειρα τους. Ωστόσο το θέμα της κυριότητας του οικοπέδου δεν ήταν απλό καθώς άνηκε στο Δήμο Αθηναίων με τον οποίο ο Γιώργος Καλαφάτης ήρθε αρκετές φορές σε διαμάχη.
Η λύση δόθηκε από τον πρίγκιπα Νικόλαο, γιο του βασιλιά Γεωργίου του Α’. Με δική του παρέμβαση, η χρήση της συγκεκριμένης έκτασης παραχωρήθηκε στον Παναθηναϊκό έναντι συμβολικού ποσού. Αυτό ήταν, το νερό είχε μπει στ’ αυλάκι. Ο Γιώργος Καλαφάτης είχε βάλει τον πρώτο λίθο στο σπίτι που έμελλε να στεγάσει γενιές και γενιές αθλητών και φίλων του Παναθηναϊκού και του αθλητισμού γενικότερα.
Το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας έκτοτε διαδραμάτισε το δικό του ρόλο στο αθλητικό, το πολιτιστικό αλλά και στο ιστορικό γίγνεσθαι της πρωτεύουσας τον αιώνα που μας πέρασε, αφήνοντας τεράστια πολιτισμική κληρονομιά στην Αθήνα.
2) Οι πρωτιές του γηπέδου του Παναθηναϊκού
Το όραμα του Γιώργου Καλαφάτη δεν σταμάτησε απλά στην δημιουργία ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου. Ήταν απλώς το έναυσμα για την ανάδειξη του αθλήματος στη χώρα και την περαιτέρω εξάπλωση του. Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας είναι το γήπεδο που αποτέλεσε το φυτίλι για τη δημιουργία και άλλων αγωνιστικών χώρων ανά την Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το γήπεδο του Παναθηναϊκού κατέχει και τις περισσότερες πρωτιές τόσο σε ποδοσφαιρικά δρώμενα, όσο και σε ότι αφορά τις εγκαταστάσεις ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά:
- 26 Απριλίου 1925- Το πρώτο διεθνές παιχνίδι
Ο Παναθηναϊκός δίνει το πρώτο του διεθνές παιχνίδι με αντίπαλο τη Γιουγκοσλαβική Βιτόρια Ζάγκρεμπ. Ο αγώνας έληξε ισόπαλος με σκορ 1-1 και πανηγυρίστηκε δεόντως από τους Αθηναίους που κατέκλυσαν τον περιβάλλοντα χώρο.
-1928 Πρώτη εξέδρα
Κατασκευάζεται στη Λεωφόρο η πρώτη εξέδρα από ξύλο στην πλευρά της σημερινής οδού Τσόχα, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε και η πρώτη εξέδρα επισήμων. Το 1951 κατασκευάστηκε η ιστορική θύρα 13 καθώς και το απέναντι πέταλο.
-7 Απριλίου 1929 Πρώτο επίσημο ματς της εθνικής
Στο γήπεδο του Παναθηναϊκού η εθνική Ελλάδας δίνει το πρώτο επίσημο παιχνίδι της με αντίπαλο την Ιταλία γνωρίζοντας την ήττα με σκορ 1-4. Η εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ έγραφε στο φύλλο της 8ης Απριλίου: «Το ότι η Ελλάς κατόπιν δέκα ολόκληρων ετών εξαφανίσεως της από το διεθνές γήπεδον θα παρουσίαζε την πρώτη Εθνική της ομάδα καταρτισμένη από οργανωμένη αρχή, συνετέλεσε ώστε το γήπεδο του Παναθηναϊκού να μεταβληθεί εις τόπο συγκεντρώσεως όλων των Ελλήνων, ιδίως της νεολαίας, των ενδιαφερομένων πραγματικώς δια το ωραίο σπορ του ποδοσφαίρου.»
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο γήπεδο παραβρέθηκε και η κόρη του Μουσολίνι Έντα με τον Ιταλό πρεσβευτή στην Αθήνα, Αρλότα, ενώ δεν ήταν λίγοι και οι κοσμικοί Αθηναίοι που παρακολούθησαν την αναμέτρηση μεταξύ του πολυπληθούς κοινού.
Το γήπεδο του Παναθηναϊκού αποτέλεσε λοιπόν τον τόπο στον οποίο βρήκε κίνητρο η νεολαία μιας δύσκολης για τη χώρα εποχής, ώστε να στραφεί προς τον αθλητισμό αντιμαχόμενη τα κοινωνικό - οικονομικά και πολιτικά προβλήματα.
-1 Ιουνίου 1930, Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός 8-2
Το πρώτο επίσημο παιχνίδι ανάμεσα στους αιώνιους αντίπαλους διεξήχθη στο γήπεδο της Λεωφόρου και βρήκε νικητές τους πράσινους με το ασύλληπτο 8-2,σκορ που πολύ δύσκολα θα καταρριφθεί στο μέλλον σε παιχνίδι ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό.
-1938 Προβολείς σε ελληνικό γήπεδο!
Τη χρονιά αυτή το γήπεδο του Παναθηναϊκού γίνεται το πρώτο γήπεδο στο οποίο τοποθετούνται προβολείς. Οι 40 συνολικά προβολείς μεταφέρθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ώθησαν στην περαιτέρω ανάπτυξη του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Η κίνηση αυτή είχε μεγάλη ανταπόκριση και από το κοινό. Είναι γεγονός πως στην πρώτη νυχτερινή προπόνηση του Παναθηναϊκού βρέθηκαν 2000 φίλαθλοι για να θαυμάσουν την πρωτοποριακή για τα δεδομένα ενέργεια των ανθρώπων του Παναθηναϊκού να βάλουν προβολείς.
Μάλιστα το πρώτο επίσημο παιχνίδι που διεξήχθη νύχτα ήταν ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό με το τριφύλλι να νικά τους ερυθρόλευκους με σκορ 2-0.
-1958 Χλοοτάπητας στην Ελλάδα!
Το γήπεδο του Παναθηναϊκού γίνεται το πρώτο στην Ελλάδα που αποκτά χλοοτάπητα.
- 1959 Ο Τάφος του Ινδού
Η Λεωφόρος γίνεται το πρώτο γήπεδο στην Ελλάδα που φιλοξενεί κλειστό γυμναστήριο κάτω από τις σημερινές θύρες 6-7, το λεγόμενο και «Τάφος του Ινδού» από την ομώνυμη ταινία εκείνης της εποχής. Το παρατσούκλι αυτό δόθηκε από έναν δημοσιογράφο λόγω της στενότητας του χώρου.
-1963 ΠΑΟ-ΑΕΚ 26.126 ζευγάρια μάτια
Όποτε το θρυλικό γήπεδο φιλοξενούσε κάποιο σημαντικό αγώνα, τότε η καρδιά της Αθήνας χτυπούσε εκεί. Το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας γέμιζε ασφυκτικά από τον κόσμο που έβραζε όπως το αίμα ανεβάζοντας τους σφυγμούς στα ύψη. Ρεκόρ θεατών σε αναμέτρηση του ελληνικού πρωταθλήματος σημειώθηκε το 1963 σε αγώνα του Παναθηναϊκού με την ΑΕΚ όταν και κόπηκαν 26.126 εισιτήρια, αριθμός πρωτοφανής για τα δεδομένα της εποχής.
-18 Οκτωβρίου 1967 Το ρεκόρ εισιτηρίων
Ωστόσο το ρεκόρ εισιτηρίων στη Λεωφόρο σημειώθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα σε αναμέτρηση κόντρα στη Μπάγερν Μονάχου για το κύπελλο Κυπελλούχων. 29.665 άνθρωποι εν μέσω συνωστισμού παρακολούθησαν την αναμέτρηση με τους Γερμανούς παρά το βαρύ 5-0 με το οποίο είχε ηττηθεί ο Παναθηναϊκός στο Μόναχο. Για την ιστορία οι πράσινοι έχασαν και στη Λεωφόρο με σκορ 2-1.
- 1992 Η μπουτίκ
Μια ακόμα σημαντική πρωτοπορία του Παναθηναϊκού είναι η μπουτίκ αθλητικών ειδών της ομάδας, η οποία από τον Οκτώβριο του 1992 άρχισε να λειτουργεί εντός του γηπέδου στην πλευρά της οδού Τσόχα.
3) Η θρυλική πορεία στο Γουέμπλεϊ… είχε έδρα!
Χιλιάδες κείμενα έχουν γραφτεί για τη θρυλική πορεία του Παναθηναϊκού στο κύπελλο Πρωταθλητριών της περιόδου 1970-71. Αυτή η πορεία είχε έδρα. Τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας! Εκεί ο Παναθηναϊκός δε γινόταν να χάσει. Με όπλο το γήπεδο του, ο Παναθηναϊκός κατάφερε να φτάσει στην πιο ιστορική διάκριση ελληνικού ποδοσφαιρικού συλλόγου.
Ζενές Ες, Σλόβαν Μπρατισλάβας, Έβερτον και Ερυθρός Αστέρας πέρασαν μαρτυρικές στιγμές εκεί. Μόνο οι Άγγλοι πήραν ισοπαλία, αλλά αυτή δεν ήταν αρκετή.
Οι εντός έδρας αγώνες του τριφυλλιού εκείνη τη χρονιά ήταν τα σημαντικότερα αθλητικά γεγονότα της χώρας. Το γήπεδο είχε μέσο όρο πάνω από 25000 θεατές, που παρακολουθούσαν εκστασιασμένοι το θαύμα της ομάδας να διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια τους.
Ο κόσμος διανυκτέρευε έξω από γήπεδο για να προμηθευτούν ένα μαγικό χαρτάκι, ένα εισιτήριο που θα τους έκανε μέρος των πιο ιστορικών ποδοσφαιρικών αγώνων στην Ελλάδα. Ακόμη και φίλαθλοι του Ολυμπιακού ήθελαν να παεβρεθούν και εμφανώς μάλιστα στη Λεωφόρο με σκοπό να υποστηρίξουν τις προσπάθειες των πρασίνων.
4) Γήπεδο Λεωφόρου ή Απόστολος Νικολαΐδης
Το θρυλικό γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας μετονομάστηκε το 1983 σε γήπεδο «Απόστολος Νικολαΐδης». Ο Πατριάρχης του Παναθηναϊκού είχε αφιερώσει τη ζωή του στο σύλλογο και δικαιολογημένα το δικό του όνομα συνοδεύει την έδρα της ομάδας. Εξέχουσα προσωπικότητα ο Απόστολος Νικολαΐδης γεννήθηκε το 1896 στη Φιλιππούπολη.
Το 1917 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και έγινε μέλος της οικογένειας του Παναθηναϊκού, με τα χρώματα του οποίου αγωνίστηκε ως δεκαθλητής, ποδοσφαιριστής αλλά και βολεϊμπολίστας.
Σε ηλικία τριάντα ετών εκλέγεται πρόεδρος της ΕΠΟ, ενώ μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς διετέλεσε πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ. Για πολλά χρόνια ήταν σύμβουλος στον Παναθηναϊκό, ώσπου το 1974 γίνεται πρόεδρος της ομάδας που τόσο αγάπησε.
Ο Απόστολος Νικολαΐδης είχε ζήσει στην Κωνσταντινούπολη γεγονός συνέβαλε στο να βοηθήσει το 1924 τη νεοσύστατη ΑΕΚ στα πρώτα της βήματα παραχωρώντας της τη Λεωφόρο για προπονήσεις. Ακόμα με δική του πρωτοβουλία οι παίκτες της Ένωσης χρησιμοποιούσαν το ρουχισμό και τις μπάλες της ομάδας του τριφυλλιού, γεγονότα που δεν πρέπει να λησμονεί κανείς και που προάγουν το αθλητικό ιδεώδες.
5) Έδρα Ολυμπιακού και ΑΕΚ!
Πέρα από έδρα του Παναθηναϊκού και της Εθνικής ομάδας, το Απόστολος Νικολαΐδης έχει αποτελέσει έδρα και άλλων ομάδων ανάμεσα στις οποίες ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ. Στη Λεωφόρο φιλοξενήθηκαν και ο Απόλλων Αθηνών και ο Αθηναϊκός.
Συγκεκριμένα το 1963 η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων στερεί από τον Ολυμπιακό το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το Στάδιο Καραϊσκάκη. Με πρωτοβουλία του Λουκά Πανουργιά που ήταν παράγοντας στον Παναθηναϊκό, παραχωρήθηκε η Λεωφόρος για τις προπονήσεις και τους αγώνες του Ολυμπιακού που ευχαρίστησε δημοσίως τον αιώνιο αντίπαλο.
6) Θλιβερά γεγονότα
- 17 Ιουνίου 1964 Παναθηναϊκοί, Ολυμπιακοί μαζί...
Η ιστορία του γηπέδου αμαυρώθηκε όταν στις 17 Ιουνίου του 1964 από κοινού οι οπαδοί του Παναθηναϊκου και του Ολυμπιακού προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές στο γήπεδο της Λεωφόρου καίγοντας ότι βρουν μπροστά τους. Αιτία ήταν η κακή απόδοση των δύο ομάδων στο μεταξύ τους αγώνα για το κύπελλο θεωρώντας πως ήταν στημένο με σκοπό να επαναληφθεί για νέα έσοδα από τα εισιτήρια. Για την ιστορία το σκορ ήταν 1-1...
- 17 Απριλίου 1967 Οι Ρόλινγκ Στόουνς και η δικτατορία
Θλιβερά επεισόδια έγιναν και λίγες μέρες πριν τη δικτατορία στη χώρα μας και μάλιστα όχι με αφορμή ποδοσφαιρικό αγώνα, αλλά μια συναυλία των Rolling Stones. Από ασήμαντη αφορμή ξεκίνησαν σοβαρές συμπλοκές μεταξύ των αστυνομικών και του παρευρισκόμενου κοινού με τη συναυλία να τελειώνει λίγο μετά την έναρξη της. Το γεγονός όμως θάφτηκε εξαιτίας της δικτατορίας που ήταν προ των πυλών.
7) Η Λεωφόρος στην Αντίσταση
Πέρα από αθλητικά δρώμενα, το ιστορικό γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας έχει συμβολή ακόμα και σε σημαντικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. Κατά την περίοδο της κατοχής από το 1941 ως το 1944 το γήπεδο της Λεωφόρου είχε επιταχθεί. Οι Γερμανοί το χρησιμοποιούσαν για να παίζουν μεταξύ τους, ενώ είχαν λεηλατήσει τις προθήκες των τροπαίων του συλλόγου.
Οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού εντάχθηκαν σε μια ομάδα με το όνομα ΣΤΙΒΟΣ για να μπορούν να δίνουν αγώνες και να εξασφαλίζουν ένα πιάτο φαγητό. Ωστόσο ο Παναθηναϊκός δεν πτοήθηκε παρά την μετά βίας έξωση που είχε υποστεί. Η συσταθείσα διοίκηση διατήρησε ζωντανή την ομάδα και τα ιδανικά της, δίνοντας της το δικαίωμα να μεσουρανήσει μεταπολεμικά.
Την περίοδο της κατοχής, διευθυντής του γηπέδου ήταν ο Αντώνης Βρεττός, ο οποίος είχε μετατρέψει κάποιους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους Αντίστασης. Εκεί συγκεντρώνονταν φίλοι του Παναθηναϊκού και όχι μόνο για να ακούν τις ειδήσεις από ραδιόφωνα που παράνομα είχαν στην κατοχή τους. Οι σημαντικότερες ειδήσεις διαδίδονταν με πρωτοβουλία του Βρεττού θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή.
Λίγες μέρες πριν την αποχώρηση των Γερμανών, στις 8 Οκτωβρίου 1944, έξω από τη Λεωφόρο είχε ήδη αναρτηθεί ανακοίνωση στην οποία αναφερόταν: «Την προσεχή Κυριακή μέγας ποδοσφαιρικός αγών Παναθηναϊκού-Αγγλικής Αεροπορίας. Ζήτω η Ελευθερία.»
Παράλληλα ο Αντώνης Βρεττός ύψωσε στον πιο ψηλό ιστό της Λεωφόρου τη γαλανόλευκη. Οι φυλακισμένοι που βρίσκονταν στις φυλακές Αβερωφ απέναντι από το γήπεδο πήραν κουράγιο. Τις τελευταίες μέρες των Γερμανών, τα βασανιστήρια είχαν ενταθεί με αποτέλεσμα τα γεγονότα αυτά να αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία τόσο για τους φυλακισμένους που έλαβαν το μήνυμα, όσο και για τους καταπιεσμένους πολίτες της πρωτεύουσας.
Ο Αντώνης Βρεττός κοινοποίησε αυτή του την πράξη επισήμως με έγγραφο στο δήμαρχο Αθηναίων και απ’ ότι φαίνεται η σημαία της ελευθερίας υψώθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας.
8) Τα νεότερα χρόνια
Τα χρόνια πέρασαν και τα σημάδια του χρόνου έκαναν αισθητή την παρουσία τους στο ιστορικό γήπεδο. Στον Παναθηναϊκό εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια έχουν αντιληφθεί πως η Λεωφόρος Αλεξάνδρας δε μπορεί να ακολουθήσει το σύλλογο στη νέα εποχή.
- 1984 Ο ΠΑΟ στο ΟΑΚΑ, η Λεωφόρος μόνη...
Εκείνη τη χρονιά η ΠΑΕ Παναθηναϊκός παίρνει την απόφαση να μετακομίσει η ομάδα στο νεότευκτο και υπερσύγχρονο για την εποχή Ολυμπιακό Στάδιο στην Καλογρέζα.
Το δυστύχημα για το Απόστολος Νικολαΐδης είναι πως από τότε αρχίζει μια περίοδος παρακμής και παραμέλησης που κάνει το ιστορικό γήπεδο της Αθήνας να μοιάζει στοιχειωμένο… Λες και ξεχάστηκαν μονομιάς όλοι αυτοί οι αγώνες που έγιναν για την κυριότητα του γηπέδου.
Αποτέλεσε έδρα μικρότερων ομάδων, ενώ εξακολουθούσε να στεγάζει τα ερασιτεχνικά τμήματα του συλλόγου. Ωστόσο η 62χρονη Λεωφόρος που είχε συνηθίσει να ζει πολύ μεγάλες στιγμές ούσα οικοδέσποινα, πλέον άρχισε να καταρρέει, καθώς ο κύριος κάτοικος είχε πλέον φύγει (με εξαίρεση μερικούς μήνες το 1989).
Την περίοδο 1994-1999, στεγάζονται στη Λεωφόρο οι ακαδημίες του Ρότσα. Ο αγωνιστικός χώρος μετατρέπεται σε μικρά γήπεδα 5Χ5, ενώ ακόμα και το ένδοξο σήμα ης ομάδας, το τριφύλλι που βρισκόταν στο κέντρο της κύριας εξέδρας καλύφθηκε εντείνοντας την απαξίωση.
- 2000 Η επιστροφή
Μετά από 16 χρόνια αυτοεξορίας και ύστερα από επιτακτική απαίτηση των φιλάθλων της ομάδας, ο Παναθηναϊκός με πρόεδρο τον Άγγελο Φιλιππίδη αποφασίζει να επιστρέψει στο σπίτι του. Σε συνεργασία με την ΕΠΟ και τον Βίκτορα Μητρόπουλο η Λεωφόρος αναμορφώνεται με κόστος επτά εκατομμύρια ευρώ.
Αναμορφώνεται αλλά δεν αναγεννιέται… Σε ηλικία 78 χρόνων πλέον η Λεωφόρος παρά την ανακαίνιση δε μπορούσε πλέον να συμβαδίσει με τις επιταγές της νέας εποχής, αλλά ούτε και με τα δεδομένα του συλλόγου.
Πάραυτα, ο Παναθηναϊκός έμεινε στο Απόστολος Νικολαΐδης πέντε χρόνια (ως το 2005) φτάνοντας στους 8 του Champions League, αλλά και του ΟΥΕΦΑ, νικώντας στη θρυλική του έδρα ομάδες όπως η Μπαρτσελόνα και η Άρσεναλ.
Εκεί, ο Παναθηναϊκός πανηγύρισε και το νταμπλ της περιόδου 2003-04, με τους δύο τίτλους να είναι και οι τελευταίοι που κατακτά στη φυσική του έδρα, στο πατρικό του σπίτι.
Παράλληλα στις αρχές εκείνης της περιόδου ο Παναθηναϊκός προσπαθούσε να βρει χώρο στην Αθήνα για να χτίσει νέο γήπεδο. Μετά από άκαρπες προσπάθειες δύο χρόνων, η ΠΑΕ άρχισε να ασκεί πιέσεις στο Δήμο Αθηναίων και την Κυβερνηση με σκοπό την πλήρη ανακατασκευή της Λεωφόρου αναλαμβάνοντας τα έξοδα.
Η χωρητικότητα των 16620 καθήμενων θεατών δεν έφτανε για το μέγεθος του Παναθηναϊκού, ενώ και η παλαιότητα των εγκαταστάσεων δεν άρμοζε στα σύγχρονα γηπεδικά δεδομένα. Το σχέδιο για ολική ανακατασκευή απορρίπτεται και πλέον τα γεγονότα οδηγούσαν στο συμπέρασμα πως ο Παναθηναϊκός έπρεπε δίχως άλλο, να χτίσει το δικό το καινούριο σπίτι.
- 2005 Εξορία δύο ακόμα χρόνων και Πράσινο Ιωβηλαίο σπίτι του
Την περίοδο 2005-07 ο Παναθηναϊκός μετακομίζει ξανά στο ΟΑΚΑ. Ωστόσο η πίεση για δημιουργία γηπέδου αλλά και ο επερχόμενος εορτασμός των 100 χρόνων έφεραν την ομάδα πίσω στη Λεωφόρο για μια τελευταία επετειακή χρονιά.
- 2008 Το τελευταίο αντίο
Η χρονιά αυτή είναι από τις πιο σημαντικές στην ιστορία του Παναθηναϊκού. Ο σύλλογος συμπληρώνει 100 χρόνια ζωής και η Λεωφόρος 86. Ωστόσο η ομάδα δε θα μπορούσε να βρίσκεται αλλού. Για μια τελευταία χρονιά το γήπεδο του Παναθηναϊκού φιλοξενεί τον κύριο κάτοικο του, τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό.
Άλλη επιστροφή δε θα υπάρξει. Οι εξελίξεις για τη δημιουργία γηπέδου στο Βοτανικό είναι δρομολογημένες. Τα επόμενα δύο χρόνια οι πράσινοι θα αγωνίζονται ξανά στο Σπύρος Λούης, το δεύτερο στην ουσία σπίτι τους.
Σεβασμός στη Λεωφόρο
Μετά το τέλος της φετινής περιόδου, η Λεωφόρος θα μείνει μόνη για μια ακόμα φορά. Αλίμονο αν αφεθεί ξανά στη μοίρα της. Θα πρέπει τόσο η ΠΑΕ Παναθηναϊκός, όσο και η Πολιτεία (Δήμος Αθηναίων και Κυβέρνηση), να φροντίσουν ώστε να μην καταρρεύσει το πιο ιστορικό γήπεδο της Ελλάδας.
Η Αθήνα των πέντε εκατομμυρίων κατοίκων που ζει από τον πολιτισμό της πρέπει να σεβαστεί την πολιτιστική κληρονομιά της, μέρος της οποίας είναι και το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Το γήπεδο του Παναθηναϊκού πρέπει να μείνει εκεί, να υπάρχει για να θυμίζει πάντα τα όσα προσέφερε. Είναι επιτακτικό!
