Χρυσή Μπάλα: Το κορυφαίο και συνάμα πιο αμφιλεγόμενο ατομικό βραβείο στο ποδόσφαιρο

Σαρανταπέντε (45) διαφορετικοί νικητές από 21 χώρες. Ένας τερματοφύλακας (Λεβ Γιασίν το 1963), 2 αμυντικοί, 13 κεντρικοί και 29 επιθετικοί, συνθέτουν το παζλ όσων έχουν καταφέρει να κρατήσουν στα χέρια τους- για τουλάχιστον μια φορά- τη Χρυσή Μπάλα.

O Μέσι αποτελεί τον GOAT του θεσμού με 7 κατακτήσεις, η τελευταία χρονικά το 2021, με τον Κριστιάνο Ρονάλντο να τον καταδιώκει έχοντας 5. Το βραβείο απονέμεται στο "Théâtre du Châtelet" του Παρισιού, σε μια εκδήλωση που διοργανώνει, ετησίως, το εβδομαδιαίο αθλητικό περιοδικό France Football.

Ο "πνευματικός πατέρας" και η εξέλιξη στο πέρασμα των χρόνων

Η σύλληψη της ιδέας για ένα βραβείο που θα δινόταν στον καλύτερο Ευρωπαίο παίκτη στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους, ανήκει στον βετεράνο Γάλλο ποδοσφαιριστή και αθλητικό συντάκτη της L’Equipe, Γκαμπριέλ Ανό, η οξυδέρκεια του οποίου μας χάρισε και το European Cup, πρόδρομο του σημερινού UEFA Champions League.

Η πρώτη απονομή έγινε το 1956. Νικητής ήταν ο 41χρονος Στάνλεϊ Μάθιους, αποτελώντας μέχρι σήμερα τον μεγαλύτερο ηλικιακά ποδοσφαιριστή που τα καταφέρνει. Από την άλλη, ο Ρονάλντο Ναζάριο σε ηλικία μόλις 21 ετών το 1997, είναι ο νεαρότερος που στέφεται νικητής και ο πρώτος παίκτης από τη Νότια Αμερική.

Ακούγεται οξύμωρο, αλλά η δομή του βραβείου στέρησε σε παίκτες όπως οι Πελέ, Μαραντόνα και Γκαρίντσα τη χαρά, καθώς τα χρόνια που μεσουρανούσαν μπορούσαν να το διεκδικήσουν μόνο Ευρωπαίοι αθλητές. Αυτό -ευτυχώς- άλλαξε το 1995, αφού η ψηφοφορία περιελάμβανε όλους του ποδοσφαιριστές που αγωνίζονταν στα γήπεδα της Ευρώπης, με τον Λιβεριανό Ζορζ Γουεά να αποτελεί τον πρώτο μη-Ευρωπαίο νικητή.

Από το 2007 η Χρυσή Μπάλα έχει λάβει μια παγκόσμια μορφή, καθώς υποψήφιοι είναι όλοι οι ποδοσφαιριστές ανά την υφήλιο, από τους οποίους προκύπτει η τελική 30άδα. Την πενταετία 2010-2015 με πρωτοβουλία του προέδρου της FIFA, Ζεπ Μπλάτερ, δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το France Football το FIFA Ballon d’Or, στο οποίο εκτός από τους 170 δημοσιογράφους, δυνατότητα να ψηφίσουν είχαν οι αρχηγοί και οι προπονητές όλων των εθνικών ομάδων. Αυτό άλλαξε το 2016, όταν η δομή της Χρυσής Μπάλας επέστρεψε στην προηγούμενη της μορφή.

Τα κριτήρια ανάδειξης του καλύτερου παίκτη του κόσμου

Τα κριτήρια ανάδειξης του καλύτερου παίκτη του κόσμου άλλαξαν, αρχής γενομένης από την προηγούμενη χρονιά, με τον Καρίμ Μπενζεμά να είναι ο πρώτος κάτοχος της Χρυσής Μπάλας με τους νέους κανόνες αξιολόγησης. Πλέον, λαμβάνεται υπόψιν η απόδοση του εκάστοτε ποδοσφαιριστή ανά αγωνιστική περίοδο και όχι ανά ημερολογιακό έτος, ενώ μειωμένος είναι και ο αριθμός των δημοσιογράφων που έχουν δικαίωμα ψήφου.

Οι δημοσιογράφοι που επιλέγουν τον νικητή του τροπαίου είναι από πέρυσι 100, σε σύγκριση με τους 170 που ήταν στην τελευταία "έκδοση" της Χρυσής Μπάλας, είναι ανταποκριτές του γαλλικού περιοδικού και εκπροσωπούν τις χώρες με την υψηλότερη θέση στην κατάταξη της FIFA.

Κάθε δημοσιογράφος έχει 5 επιλογές από την τελική 30αδα ποδοσφαιριστών, με τους βαθμούς να κατανέμονται ως εξής: 1η επιλογή=6 βαθμοί, 2η=4 βαθμοί, 3η=3 βαθμοί, 4η=2 βαθμοί και 5η=1 βαθμός.

Νικητής στέφεται ο παίκτης που συγκέντρωσε τους περισσοτέρους βαθμούς, ενώ σε περίπτωση ισοβαθμίας, νικητής βγαίνει αυτός που έχει καταλάβει την πρώτη θέση από τους δημοσιογράφους περισσότερες φορές. Σε περίπτωση εκ νέου ισοβαθμίας, μετράνε οι δεύτερες και ακολούθως οι τρίτες θέσεις.

Παρόλη τη μεροληπτική στάση και την υποκειμενική κρίση των δημοσιογράφων, υπάρχουν ορισμένα κριτήρια πάνω στα οποία θα πρέπει να πατήσουν για να αιτιολογήσουν την ψήφο τους. Αυτά είναι: α) Ατομική και συλλογική απόδοση κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης χρονιάς και πόσο ο εκάστοτε παίκτης βοήθησε τις ομάδες του να επιτύχουν τους στόχους τους. β) Εάν αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγή εντός και έκτος του γηπέδου. γ) Συνολική εκτίμηση της καριέρας του. Το κριτήριο της ατομικής απόδοσης έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από τα συλλογικά αποτελέσματα και το «ευ αγωνίζεσθαι».

Το κρυφό μυστικό της Ballon d’Or και χρήσιμα στατιστικά στοιχεία

Ο διευθυντής σύνταξης του France Football, Βενσάν Γκαρσία, είναι ο ένας από τους δυο ανθρώπους που γνωρίζουν τον νικητή της Xρυσής Mπάλας. Σε επείγουσα κατάσταση, ο εκτελεστικός βοηθός του Φερέ είναι ο μόνος που ξέρει το αποτέλεσμα. Το περιοδικό φυλάει σαν κόρη οφθαλμού το μεγάλο του μυστικό κάθε χρόνο, προκειμένου να διατηρήσει την ακεραιότητα του βραβείου.

Το 2020 ήταν η μοναδική χρονιά που η Χρυσή Μπάλα έμεινε χωρίς κάτοχο λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Ο Μισέλ Πλατινί έχει λάβει το μεγαλύτερο ποσοστό το 1983 με 68,32 των ψήφων, σε αντίθεση με τον Μέσι το 2010 που στέφθηκε νικητής με μόλις 22,65%. Σε επίπεδο πρωταθλήματος και ομάδων, τις περισσότερες κατακτήσεις τις έχουν η La Liga με 25 και η Μπαρτσελόνα με 13 αντιστοίχως. Τέλος, οι μικρότερες διαφορές μεταξύ πρώτου και δευτέρου παρατηρήθηκαν το 1966 και 1996, με μόλις μια ψήφο να τους χωρίζει.