Ο Φέρεντς Πούσκας θα ‘ναι πάντα για τους Ούγγρους ένας άγιος της μπάλας

Η ώρα είναι περίπου 6 το απόγευμα και στην οδό Vaci, έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Βουδαπέστης, δεν πέφτει καρφίτσα. Τα φώτα από τα φαστφουντάδικα και τα καταστήματα που πουλάνε σουβενίρ είναι τόσο δυνατά που σχεδόν σε τυφλώνουν.

Όσο προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τον όχλο, πέφτουμε πάνω σε μια φωτεινή πινακίδα που αναγράφει "Football Shop" και ένα βελάκι το οποίο αναβοσβήνει και σε προσκαλεί να μπεις στη στοά.

Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα ο θόρυβος έχει κοπάσει. Φτάνουμε έξω από την πόρτα του καταστήματος πάνω στην οποία είναι κολλημένα παλιά αποκόμματα εφημερίδων και φωτογραφίες από την θρυλική Ουγγαρία των 50s και των 60s που έφτασε μία ανάσα από το να πιάσει την κορυφή του κόσμου και να κατακτήσει το Μουντιάλ.

Πάνω δεξιά στην γυάλινη πόρτα ξεχωρίζει η μορφή του Φέρεντς Πούσκας, του "ίσως πιο διάσημου Ούγγρου" όπως γράφει μια αφίσα στο δρόμο. Του ανθρώπου που έκανε γνωστή τη χώρα στα πέρατα του κόσμου.

Κι ενώ έχουμε αρχίσει να φεύγουμε καθώς θεωρούμε πως είναι κλειστό, πετάγεται από το διπλανό κατάστημα με τις αντίκες ένας μεσήλικας κύριος και μας ζητά να γυρίσουμε πίσω. Πρόκειται για τον Balint, ο οποίος είναι ο ιδιοκτήτης και των δύο χώρων.

Όπως μας λέει γελώντας, το κατάστημα με τις αντίκες το έχει μόνο και μόνο για να βγάζει τα προς το ζην και να συντηρεί τη φανταστική ποδοσφαιρική συλλογή που έχει στεγάσει στην καρδιά της Βουδαπέστης.

Με το που ανοίγει την πόρτα του Football Shop τα μάτια μας χάνονται στα χιλιάδες συλλεκτικά αντικείμενα που έχει καταφέρει να στολίσει μέσα σ’ έναν χώρο που δεν πρέπει να υπερβαίνει τα δέκα τετραγωνικά σε έκταση.

Και τι δεν έχει μαζέψει: από παλιές καρφίτσες ομάδων και σημαιάκια μέχρι φιγούρες, ποδοσφαιρικές αντίκες, φωτογραφίες και φανέλες από το παρελθόν και το σήμερα του ουγγρικού ποδοσφαίρου.

Ο Balint ξεκίνησε να συλλέγει το 1970. Αρχικά ξεκίνησε με καρφίτσες ομάδων, πολλές από τις οποίες εκθέτει ακόμη μέχρι σήμερα στο μαγαζί. Στη συνέχεια ακολούθησαν τα κασκόλ, τα εισιτήρια και τα παλιά αποκόμματα από εφημερίδες και περιοδικά.

Όπως εξηγεί ο ίδιος αυτά είναι και τα μοναδικά αντικείμενα που μπορούσε να μαζέψει, καθώς εκείνη την εποχή στην Ουγγαρία οι φανέλες ήταν πολύ σπάνια αντικείμενα.

"Όλες οι ομάδες ήταν ερασιτεχνικές επί κομμουνισμού, καμία σχέση με σήμερα. Είχαν όλες κι όλες 60 φανέλες για όλη τη χρονιά. 30 για τα εντός έδρας παιχνίδια και 30 για τα εκτός. Ήταν πολύ δύσκολο να φτάσουν στα χέρια σου".

Ο Πούσκας, η Ρεάλ και το λάβαρο του Παναθηναϊκού

Το μάτι μου πέφτει πάνω σε μερικές παλιές φωτογραφίες του Φέρεντς Πούσκας. Ο ίδιος μπορεί να μην τον πρόλαβε να παίζει ποδόσφαιρο αλλά όλοι στη χώρα μεγάλωσαν με τον μύθο του και τις διηγήσεις των γονιών τους για τα ποδοσφαιρικά του κατορθώματα και τους χίλιους δυο τρόπους που είχε για να σκοράρει.

Μόλις του λέμε πως έχουμε φτάσει από την Ελλάδα και συγκεκριμένα από την Αθήνα ενθουσιάζεται και μας εξιστορεί με κάθε ακρίβεια τι συνέβη όταν ο Παναθηναϊκός, με προπονητή τον Φέρεντς Πούσκας, έπαιξε κόντρα στον Άγιαξ στον τελικό του Γουέμπλεϊ λες και τα ακούμε για πρώτη φορά.

Λίγα δευτερόλεπτα ανεβαίνει σε μια σκάλα και μας δείχνει ένα παλιό λάβαρο του Τριφυλλιού που ούτε εκείνος ξέρει από πότε βρίσκεται στο μαγαζί. Το πανί του έχει κιτρινιάσει δείγμα κι αυτό της παλαιότητάς του.

Μας το χαρίζει γιατί, όπως εξηγεί, του ξυπνήσαμε μνήμες από την παιδική του ηλικία που ούτε ο ίδιος θυμόταν πως είχε. Η ιστορία του ανθρώπου, όμως, για τον οποίο έγινε όλη αυτή η συζήτηση ξεκίνησε αρκετά χρόνια πριν.

Ο Φέρεντς Πούσκας γεννήθηκε την 1η Απριλίου 1927 στη Βουδαπέστη από μια πολύ φτωχή σλαβική οικογένεια. Ο πατέρας του υπήρξε ημιεπαγγελματίας ποδοσφαιριστής και δύο φορές πρωταθλητής Ουγγαρίας με την Χόνβεντ Βουδαπέστης. Αυτός ήταν που έβαλε και το ποδοσφαιρικό σαράκι στον νεαρό Φέρεντς που από μικρή ηλικία έδειξε τις διαθέσεις του.

Πού να ήξεραν άραγε στην οικογένεια πως αυτό το μικρό παιδί με τα παχουλά μάγουλα θα κατάφερνε όχι απλά να ξεπεράσει τον πατέρα του αλλά να γίνει ένας από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές που έχουν περάσει ποτέ από τον κόσμο.

Ποδόσφαιρο ξεκίνησε να παίζει σε ηλικία 11 χρονών, ενώ το επαγγελματικό του ντεμπούτο πραγματοποιήθηκε μόλις 5 χρόνια αργότερα στην Κισπέστ, μια ομάδα η έδρα της οποίας απείχε μόλις 9 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα.

Το ταλέντο του δεν άργησε να φανεί και το 1943, εν μέσω Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ακόμη στην Ευρώπη, μεταγράφηκε στην Χόνβεντ Βουδαπέστης, στον ένα και μοναδικό ουγγρικό σύλλογο που αγωνίστηκε στη ζωή του.

Ο Πούσκας έπαιζε στην επίθεση και η ευχέρεια με την οποία μπορούσε να βάλει την μπάλα στα δίχτυα του αντίπαλου τερματοφύλακα δεν είχε προηγούμενο. Γρήγορα έγινε ο ηγέτης της ομάδας με τους ντόπιους να του δίνουν το προσωνύμιο του "Καλπάζοντα Συνταγματάρχη".

Η ομάδα που δεν ξέχασε κανείς

Οι εμφανίσεις, όμως, που το έκαναν διάσημο σ’ όλο τον κόσμο ήταν αυτές με τη φανέλα της εθνικής Ουγγαρίας. Η πρώτη ήταν εκείνη κόντρα στην Αγγλία τον Νοέμβριο του 1953 με τους Μαγυάρους να κερδίζουν μέσα στο Γουέμπλεϊ με το μυθικό σκορ 3-6. Ο Πούσκας πέτυχε δύο γκολ, ενώ η ομάδα του τελείωσε το παιχνίδι με 35 τελικές φάσεις!

Η ξέφρενη πορεία συνεχίστηκε μέχρι το Μουντιάλ του 1954, με τους Ούγγρους να σκορπούν εννιάρες και οχτάρες σ’ όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Κι ενώ όλοι πίστευαν πως το τρόπαιο θα καταλήξει στα χέρια σε εκείνους, η Δυτική Γερμανία σόκαρε τον πλανήτη και έγινε παγκόσμια πρωταθλήτρια κερδίζοντας στον τελικό με σκορ 3-2. Αυτή ήταν και μία από τις τελευταίες μεγάλες εμφανίσεις του Πούσκας με την εθνική Ουγγαρίας.

Δύο χρόνια αργότερα στη χώρα ξέσπασε επανάσταση με τους Ούγγρους να ζητούν περισσότερες ελευθερίες από το κομμουνιστικό καθεστώς, ωστόσο, οι Σοβιετικοί επενέβησαν και έκαμψαν κάθε φωνή αντίστασης. Ο Πούσκας, ο οποίος είχε εκφράσει την συμπαράστασή του στους κινηματίες, δεν κατάφερε να γυρίσει ποτέ πίσω στη χώρα ως ποδοσφαιριστής μιας και ήταν ανεπιθύμητος από το καθεστώς.

Από το 1956 ο Φέρεντς Πούσκας γύρισε όλον τον κόσμο παίζοντας ποδόσφαιρο, μη γνωρίζοντας ούτε και ο ίδιος τι θα έκανε με την καριέρα του. Στα πλαίσια αυτού του ταξιδιού πέρασε και από την Ελλάδα φορώντας τη φανέλα του Εθνικού Πειραιώς για ένα και μόνο ημίχρονο.

Ο ίδιος, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, ήταν έτοιμος να υπογράψει στην ομάδα, ωστόσο, ύστερα από αντίδραση του Παναθηναϊκού, του Ολυμπιακού και της ΑΕΚ, η μεταγραφή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Η μοίρα του, όμως, του ετοίμαζε άλλα σχέδια. Το 1958 η Ρεάλ Μαδρίτης που είχε αρχίσει να χτίζει τη δικιά της δυναστεία στην Ισπανία αποφάσισε να του δώσει μια ευκαιρία για να δείξει σε όλο τον κόσμο τα ποδοσφαιρικά του χαρίσματα.

Μπορεί ο ίδιος να είχε πάρει μερικά κιλά από την απραξία δύο χρόνων, αλλά από τα πρώτα ματς με τη λευκή φανέλα φανέρωσε σε όλους ποιος είναι. Παρέα με τον Αλφρέντο Ντι Στέφανο δημιούργησαν ένα από τα καλύτερα επιθετικά δίδυμα που έχει δει ποτέ το άθλημα και με τους τίτλους που κατέκτησαν σε Ισπανία και Ευρώπη έδωσαν το προσωνύμιο "βασίλισσα" στη Ρεάλ Μαδρίτης που έμελλε να την χαρακτηρίζει μέχρι σήμερα.

Το άγαλμα για τη στιγμή της 11ης Οκτωβρίου 1961

Ο Πάντσο, όπως τον ονόμαζαν οι Ισπανοί, είχε γίνει θρύλος στην πόλη γι’ αυτό και όπου κι αν βρισκόταν, έρχονταν δίπλα του παιδιά για να του μιλήσουν και να τον δουν να παίζει μπάλα. Ένα από τα πιο ιστορικά φωτογραφικά ντοκουμέντα που αποδεικνύει τη λατρεία των Μαδριλένων προς το πρόσωπό του Ούγγρου ποδοσφαιριστή συνέβη στις 11 Οκτωβρίου του 1961.

Ο Φέρεντς Πούσκας περνώντας από μια πλατεία είδε μερικά παιδιά να παίζουν ποδόσφαιρο. Τότε πήρε την μπάλα και παρά το γεγονός πως φορούσε κοστούμι άρχιζε να κάνει ποδαράκια λες και βρίσκεται μέσα στο γήπεδο.

Γύρω από αυτόν συγκεντρώθηκαν όλα τα παιδιά που ήταν στο σημείο και τον κοιτούσαν αποσβολωμένα να κάνει τα κόλπα του.

Η ιστορική αυτή φωτογραφία ενέπνευσε δύο Ούγγρους γλύπτες που αποτύπωσαν τη στιγμή σ’ ένα μπρούτζινο άγαλμα το οποίο εγκαινιάστηκε το 2013 με την παρουσία της γυναίκας του Φέρεντς Πούσκας.

Το έργο βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Βουδαπέστης και αποτελεί αξιοθέατο της περιοχής, καθώς δεκάδες τουρίστες και ντόπιοι φτάνουν στο σημείο για να βγάλουν μια φωτογραφία δίπλα στο ομοίωμα του ποδοσφαιριστή.

Αυτό, όμως, δεν είναι το μοναδικό σημείο της πόλης στο οποίο φαίνεται έντονα η επιρροή του "Καλπάζοντα Συνταγματάρχη
στους Βουδαπεστιανούς. Το μεγαλύτερο γήπεδο ποδοσφαίρου της πόλης όσο και ο σταθμός του μετρό που οδηγεί εκεί έχει το όνομά του, ενώ παντού στους δρόμους και στα μαγαζιά θα δει κανείς αφίσες, κασκόλ ακόμη και ποτήρια μπύρας με το όνομά του.

Μια χώρα που ζει για το ποδόσφαιρο

Ένας από τους κατοίκους της πόλης που μπορεί να μην πρόλαβε τον Πούσκας ως ποδοσφαιριστή ή προπονητή αλλά ζει με τις διηγήσεις των γονιών και των παππούδων του είναι ο Istvan Fekete, φωτορεπόρτερ στο επάγγελμα, ο οποίος λατρεύει το ποδόσφαιρο και έχει απαθανατίσει τα πιο όμορφα γήπεδα του κόσμου από το Γιβραλτάρ με την Ισλανδία και το βορειότερο στάδιο του κόσμου που βρίσκεται στην πόλη Τρόμσο της Νορβηγίας, μόλις μερικά χιλιόμετρα μακριά από τον Αρκτικό Κύκλο.

Ο ίδιος θυμάται τους παππούδες του να του λένε ιστορίες για το πώς κατάφερε αυτός και οι υπόλοιποι Ούγγροι παικταράδες να δημιουργήσουν την "χρυσή ομάδα" που λίγο έλειψε να φτάσει στην κορυφή του κόσμου, ενώ δεν πρόκειται να ξεχάσει το 6-3 κόντρα στην Αγγλία που το κρατικό κανάλι της χώρας συνεχίζει να το προβάλλει ακόμη μέχρι σήμερα.

Όπως εξηγεί ο Istvan το ποδόσφαιρο παραμένει το αγαπημένο σπορ των Ούγγρων παρόλο που έχουν περάσει 70 περίπου χρόνια από τις μεγάλες επιτυχίες του Πούσκας και των συμπαικτών του. Αυτό μπορεί να το καταλάβει κανείς από το γεγονός πως παντού στην πόλη υπάρχουν ποδοσφαιρικές pub που μεταδίδουν αγώνες του ουγγρικού πρωταθλήματος, όσο και μικρά υπαίθρια γήπεδα και πάρκα στα οποία μαζεύονται οι ντόπιοι για να παίξουν μπάλα.

Ο Πούσκας παραμένει μέχρι σήμερα εθνικός ήρωας, ενώ η σορός του έχει ενταφιαστεί στην εντυπωσιακή μητρόπολη της Βουδαπέστης, τη Βασιλική του Αγίου Στεφάνου, μια τιμή που δίνεται μόνο σε μεγάλους πολιτικούς ηγέτες και αγίους.

Γιατί κι ο Πούσκας ένας άγιος ήταν. Ένας άγιος της μπάλας.