"Θα θυμίζει διαστημόπλοιο"
"Θα θυμίζει διαστημόπλοιο" είπε ο σχεδιαστής του νέου γηπέδου του Παναθηναϊκού σε πολιτική εφημερίδα
Αναλυτικά η συνέντευξη του κύριου Τσαγκαράτου στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία":
« Αυτό το γήπεδο έγινε μέσα από την ψυχή μας. Ο σχεδιασμός των γηπέδων δεν γίνεται από έναν άνθρωπο, γίνεται από μία ομάδα. Είναι ίσως το μόνο έργο που δεν μας ενδιέφερε επαγγελματικά, απλά θέλαμε να εκφράσουμε το πάθος μας.
Ολα τα μέλη της ομάδας πρέπει να γίνουν επίτιμα μέλη της θύρας 13. Ολη η ομάδα, επειδή είμαστε οπαδοί του Παναθηναϊκού, το σχεδιάσαμε με τα αυστηρότερα κριτήρια του ανθρώπου που αναπνέει με τον αέρα της ομάδας. Αλλωστε, στο σχεδιασμό αυτό υπήρξε ο απαιτητικός κριτής, ο δύσκολος συνεργάτης, ο άνθρωπος που τα θέλει όλα τέλεια, ο διευθύνων σύμβουλος της ΠΑΕ Παναθηναϊκός Βαγγέλης Σαμαράς
».
Ποιες ήταν οι πηγές έμπνευσης για την ομάδα των αρχιτεκτόνων που το σχεδίασε;
« Το γήπεδο είναι μία βασική μητροπολιτική λειτουργία στην πόλη. Σε όλες τις πόλεις που έχουν ιστορικό παρελθόν τα γήπεδα ήταν σε ένα κεντρικό σημείο που σηματοδοτούσε μία ολόκληρη περιοχή. Ετσι, η πρώτη πηγή έμπνευσης και ο πρώτος στόχος μας είναι ο Ελαιώνας, μία από τις πιο παραδοσιακές περιοχές της Αθήνας, δίπλα στο ιστορικό της κέντρο, να αναβαθμιστεί και να γίνει πόλος ανάπλασης και έλξης. Επομένως, θέλαμε να φτιάξουμε ένα μνημείο σε μία κεντρική περιοχή για να αναβιώσει το κέντρο της Αθήνας και να επεκταθεί στην περιοχή του Ελαιώνα.
Ο δεύτερος στόχος μας ήταν ότι έπρεπε αυτό το μνημείο να είναι σύγχρονο, λειτουργικό και να αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης μας. Ο τρίτος στόχος δόθηκε από τον Γιάννη Βαρδινογιάννη: Ήθελε ένα γήπεδο ποδοσφαιρικό, κλειστό... στρούγκα. Και τελευταίος στόχος, αυτός ο κλειστός χώρος έπρεπε να είναι ανοιχτός στο νοτιοανατολικό του τμήμα γιατί έχει οπτική επαφή με την Ακρόπολη. Αυτά τα τέσσερα σημεία έπρεπε να καθορίσουν τη διαρρύθμιση και τη μορφή του.
Εξαντλήσαμε όλα τα γήπεδα στην Πορτογαλία, που λόγω του Euro, είναι τα πιο σύγχρονα, της Ισπανίας, της Ολλανδίας, της Γερμανίας και της Αγγλίας. Πρέπει να πω ότι ο Παναθηναϊκός έχει μία "ομάδα" εσωτερική, που έχει αναλύσει σε βάθος τη λειτουργία των γηπέδων αυτών και έχει σαφή άποψη του πώς θέλει να λειτουργήσει το νέο γήπεδο.
Αυτό ήταν μία τεράστια βοήθεια σε μας, γιατί είχαμε εκ των προτέρων το λειτουργικό σχήμα του γηπέδου, τις εσωτερικές κινήσεις θεατών και επισκεπτών και κυρίως τις ανάγκες της ομάδας. Με αυτή την έννοια, το νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού δεν είναι αντιγραφή κάποιου άλλου, αντίθετα χρησιμοποιεί τα θετικά στοιχεία πολλών γηπέδων και τα συνθέτει με βάση τις ανάγκες της ομάδας
».
- Η εξωτερική του όψη θα θυμίζει ευρωπαϊκό γήπεδο;
« Το σχήμα και η μορφή του νέου γηπέδου είναι πρωτότυπη και δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Εχει τρεις σειρές κερκίδων που συγκλίνουν προς το πάνω όριό του. Δημιουργεί ένα κλειστό "κουκούλι", όπου ο θεατής, έχοντας την ίδια θέα από κάθε σημείο, έχει την αίσθηση ότι είναι σε επαφή με τον αγωνιστικό χώρο, ότι ζει τον αγώνα.
Το εσωτερικό του μοιάζει σε ένα βαθμό με το γήπεδο του Αγιαξ, η διάταξη των τριών κερκίδων που κρέμονται στον αγωνιστικό χώρο θα μπορούσε να μοιάζει με το γήπεδο της Πόρτο. Η εξωτερική του μορφή από μακριά θυμίζει διαστημόπλοιο. Από κοντά, όμως, επειδή είναι παράγωνο δεν δίνει την αίσθηση του όγκου του, με αποτέλεσμα ο επισκέπτης να έχει την αίσθηση ότι βρίσκεται μπροστά σε ένα μικρότερο γήπεδο, ένα κτίριο ενταγμένο σε ανθρώπινη κλίμακα
».
Τι θα κάνει το γήπεδο του Βοτανικού να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα;
« Το πρώτο πράγμα είναι ότι θα γίνει το σημείο αναφοράς για την ανάπλαση της περιοχής. Είναι ένα κτίριο σε μία υποβαθμισμένη περιοχή που με την μορφή και τον όγκο του σηματοδοτεί μία νέα διάσταση ανάπτυξης σε αυτήν. Από την άλλη πλευρά το κτίριο, που θα είναι σύγχρονο, θα δίνει μία νέα αίσθηση αρχιτεκτονικής δημιουργίας στην πόλη της Αθήνας.
Το γήπεδο είναι ανοιχτό με τους χώρους του Ερασιτέχνη, με πολιτιστικές δραστηριότητες, με εμπορικές και ψυχαγωγικές λειτουργίες, έτσι ώστε να αποτελέσει αναβαθμισμένο πυρήνα δραστηριοτήτων όλες τις ημέρες και όχι μόνο τις ημέρες που θα παίζει η ομάδα. Με δύο λόγια είναι ένα πολυ-λειτουργικό κτίριο που μπορούν τα παιδιά καθημερινά να αθλούνται και να παίζουν, οι μεγάλοι να βλέπουν τον αγώνα, αλλά και να διασκεδάζουν. Μεταξύ άλλων προβλέπονται και εστιατόρια με θέα την Ακρόπολη
».
- Πόσες ώρες δουλειάς χρειάστηκαν για το φάκελο;
« Οι ώρες είναι ανυπολόγιστες. Έξι μήνες δουλέψαμε χωρίς αργίες και Σαββατοκύριακα, με μεγάλη ένταση και πάθος. Συνολικά δούλεψαν 10 αρχιτέκτονες, οκτώ πολιτικοί μηχανικοί και άλλοι τόσοι μηχανολόγοι. Πρέπει εδώ να αναφέρω τα ονόματα των Φαίδωνα Γεωργιάδη (αρχιτέκτονας), Μιχάλη Μητρόπουλου (αρχιτέκτονας), Χρήστου Γκολογιάννη (στατικός) και Σταύρου Λειβαδά (μηχανολόγος) που έχουν δώσει την ψυχή τους σε αυτό το έργο, χωρίς βέβαια να υποτιμήσουμε τη δουλειά των άλλων.
Στον σχεδιασμό, βέβαια, και στις αποφάσεις μετείχε ενεργά κατευθύνοντας σαν μέλος της ομάδας και έχοντας τις τελικές επιλογές ο Γιάννης Βαρδινογιάννης, στον οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και ο χαρακτήρας του γηπέδου
».
- Επιδρά ένα γήπεδο-στολίδι στην προσέλκυση θεατών; Τι λέει η πείρα από το εξωτερικό;
« Το κτίριο πρέπει να είναι ιδιαίτερα φιλικό στους φιλάθλους, πρέπει να το νιώθουν σαν το σπίτι τους. Από την άλλη πρέπει να είναι πολύ λειτουργικό.
Γι' αυτό και εμείς προβλέπουμε πάρα πολύ εύκολη και άνετη κίνηση των θεατών μέσα στο γήπεδο, δυνατότητες εξυπηρέτησης στο ημίχρονο είτε για ποτά είτε για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη τους. Οι χώροι που θα κάθονται θα είναι φτιαγμένοι με φιλικά υλικά και έντονα χρώματα με στόχο να νιώθουν ότι πηγαίνουν στο σπίτι που θα ήθελαν
».
- Πώς οραματίζεστε την ανάπλαση του χώρου που τώρα βρίσκεται η ιστορική έδρα του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο;
« Αυτή η πόλη έχει ανάγκη από πράσινο. Θα ήθελα να γίνει ένα πυκνό σε φύτευση πάρκο με εσωτερικούς πεζόδρομους από χώμα και άπειρα λουλούδια. Να μην έχει πλάκες, τσιμέντο και να αποτελεί τη φυσική προέκταση του Λυκαβηττού. Να νομίζεις ότι περπατάς στο Λυκαβηττό έτσι όπως είναι σήμερα. Αλλωστε, η φύση σχεδιάζει καλύτερα από εμάς...»
- Ο Γ. Σουφλιάς θα συγκαλέσει σύσκεψη με τους δημάρχους που έχουν λόγο στον Ελαιώνα για τα προβλήματα εφαρμογής του προεδρικού διατάγματος (1995). Υπήρξαν προβλήματα και στο γήπεδο;
« Βεβαίως. Το συγκεκριμένο Π.Δ. είναι εντελώς ξεπερασμένο και ανεφάρμοστο. Στηρίζεται σε μία λογική '70 όπου το όραμα στην περιοχή ήταν να εξυγιανθεί η βιομηχανία με τη δημιουργία μαζί με αυτήν χώρων πρασίνου. Σήμερα όπου η περιοχή διαμορφώνεται με άλλο χαρακτήρα, θα έπρεπε να υπάρχει ένα νέο πολεοδομικό σχέδιο που να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες.
Επιπλέον, το υπουργείο πρέπει να κάνει κάποιες σημαντικές κινήσεις με την συμβολή των δήμων, γιατί ο Ελαιώνας είναι η τελευταία μεγάλη "ρεζέρβα" γης που μπορεί με τις λειτουργίες που θα εγκατασταθούν σε αυτόν να λύσει προβλήματα όλης της Αθήνας
».
- Πότε θα είναι τελικά έτοιμο το γήπεδο;
« Εμείς έχουμε παραδώσει την οριστική μελέτη του γηπέδου και ό,τι άλλο χρειάζεται για να βγει η άδεια οικοδομής. Είναι αποκλειστική ευθύνη του δήμου να προωθήσει αυτά τα σχέδια και το φάκελο. Οι εργασίες μπορούν να ξεκινήσουν ακόμα και τον επόμενο μήνα.
Ο δήμος είναι υπόλογος, πια, για την πραγματοποίηση αυτού του έργου, το οποίο δεν αφορά αποκλειστικά τον Παναθηναϊκό, αφορά την Αθήνα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της
».
« Αυτό το γήπεδο έγινε μέσα από την ψυχή μας. Ο σχεδιασμός των γηπέδων δεν γίνεται από έναν άνθρωπο, γίνεται από μία ομάδα. Είναι ίσως το μόνο έργο που δεν μας ενδιέφερε επαγγελματικά, απλά θέλαμε να εκφράσουμε το πάθος μας.
Ολα τα μέλη της ομάδας πρέπει να γίνουν επίτιμα μέλη της θύρας 13. Ολη η ομάδα, επειδή είμαστε οπαδοί του Παναθηναϊκού, το σχεδιάσαμε με τα αυστηρότερα κριτήρια του ανθρώπου που αναπνέει με τον αέρα της ομάδας. Αλλωστε, στο σχεδιασμό αυτό υπήρξε ο απαιτητικός κριτής, ο δύσκολος συνεργάτης, ο άνθρωπος που τα θέλει όλα τέλεια, ο διευθύνων σύμβουλος της ΠΑΕ Παναθηναϊκός Βαγγέλης Σαμαράς
».
Ποιες ήταν οι πηγές έμπνευσης για την ομάδα των αρχιτεκτόνων που το σχεδίασε;
« Το γήπεδο είναι μία βασική μητροπολιτική λειτουργία στην πόλη. Σε όλες τις πόλεις που έχουν ιστορικό παρελθόν τα γήπεδα ήταν σε ένα κεντρικό σημείο που σηματοδοτούσε μία ολόκληρη περιοχή. Ετσι, η πρώτη πηγή έμπνευσης και ο πρώτος στόχος μας είναι ο Ελαιώνας, μία από τις πιο παραδοσιακές περιοχές της Αθήνας, δίπλα στο ιστορικό της κέντρο, να αναβαθμιστεί και να γίνει πόλος ανάπλασης και έλξης. Επομένως, θέλαμε να φτιάξουμε ένα μνημείο σε μία κεντρική περιοχή για να αναβιώσει το κέντρο της Αθήνας και να επεκταθεί στην περιοχή του Ελαιώνα.
Ο δεύτερος στόχος μας ήταν ότι έπρεπε αυτό το μνημείο να είναι σύγχρονο, λειτουργικό και να αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης μας. Ο τρίτος στόχος δόθηκε από τον Γιάννη Βαρδινογιάννη: Ήθελε ένα γήπεδο ποδοσφαιρικό, κλειστό... στρούγκα. Και τελευταίος στόχος, αυτός ο κλειστός χώρος έπρεπε να είναι ανοιχτός στο νοτιοανατολικό του τμήμα γιατί έχει οπτική επαφή με την Ακρόπολη. Αυτά τα τέσσερα σημεία έπρεπε να καθορίσουν τη διαρρύθμιση και τη μορφή του.
Εξαντλήσαμε όλα τα γήπεδα στην Πορτογαλία, που λόγω του Euro, είναι τα πιο σύγχρονα, της Ισπανίας, της Ολλανδίας, της Γερμανίας και της Αγγλίας. Πρέπει να πω ότι ο Παναθηναϊκός έχει μία "ομάδα" εσωτερική, που έχει αναλύσει σε βάθος τη λειτουργία των γηπέδων αυτών και έχει σαφή άποψη του πώς θέλει να λειτουργήσει το νέο γήπεδο.
Αυτό ήταν μία τεράστια βοήθεια σε μας, γιατί είχαμε εκ των προτέρων το λειτουργικό σχήμα του γηπέδου, τις εσωτερικές κινήσεις θεατών και επισκεπτών και κυρίως τις ανάγκες της ομάδας. Με αυτή την έννοια, το νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού δεν είναι αντιγραφή κάποιου άλλου, αντίθετα χρησιμοποιεί τα θετικά στοιχεία πολλών γηπέδων και τα συνθέτει με βάση τις ανάγκες της ομάδας
».
- Η εξωτερική του όψη θα θυμίζει ευρωπαϊκό γήπεδο;
« Το σχήμα και η μορφή του νέου γηπέδου είναι πρωτότυπη και δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Εχει τρεις σειρές κερκίδων που συγκλίνουν προς το πάνω όριό του. Δημιουργεί ένα κλειστό "κουκούλι", όπου ο θεατής, έχοντας την ίδια θέα από κάθε σημείο, έχει την αίσθηση ότι είναι σε επαφή με τον αγωνιστικό χώρο, ότι ζει τον αγώνα.
Το εσωτερικό του μοιάζει σε ένα βαθμό με το γήπεδο του Αγιαξ, η διάταξη των τριών κερκίδων που κρέμονται στον αγωνιστικό χώρο θα μπορούσε να μοιάζει με το γήπεδο της Πόρτο. Η εξωτερική του μορφή από μακριά θυμίζει διαστημόπλοιο. Από κοντά, όμως, επειδή είναι παράγωνο δεν δίνει την αίσθηση του όγκου του, με αποτέλεσμα ο επισκέπτης να έχει την αίσθηση ότι βρίσκεται μπροστά σε ένα μικρότερο γήπεδο, ένα κτίριο ενταγμένο σε ανθρώπινη κλίμακα
».
Τι θα κάνει το γήπεδο του Βοτανικού να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα;
« Το πρώτο πράγμα είναι ότι θα γίνει το σημείο αναφοράς για την ανάπλαση της περιοχής. Είναι ένα κτίριο σε μία υποβαθμισμένη περιοχή που με την μορφή και τον όγκο του σηματοδοτεί μία νέα διάσταση ανάπτυξης σε αυτήν. Από την άλλη πλευρά το κτίριο, που θα είναι σύγχρονο, θα δίνει μία νέα αίσθηση αρχιτεκτονικής δημιουργίας στην πόλη της Αθήνας.
Το γήπεδο είναι ανοιχτό με τους χώρους του Ερασιτέχνη, με πολιτιστικές δραστηριότητες, με εμπορικές και ψυχαγωγικές λειτουργίες, έτσι ώστε να αποτελέσει αναβαθμισμένο πυρήνα δραστηριοτήτων όλες τις ημέρες και όχι μόνο τις ημέρες που θα παίζει η ομάδα. Με δύο λόγια είναι ένα πολυ-λειτουργικό κτίριο που μπορούν τα παιδιά καθημερινά να αθλούνται και να παίζουν, οι μεγάλοι να βλέπουν τον αγώνα, αλλά και να διασκεδάζουν. Μεταξύ άλλων προβλέπονται και εστιατόρια με θέα την Ακρόπολη
».
- Πόσες ώρες δουλειάς χρειάστηκαν για το φάκελο;
« Οι ώρες είναι ανυπολόγιστες. Έξι μήνες δουλέψαμε χωρίς αργίες και Σαββατοκύριακα, με μεγάλη ένταση και πάθος. Συνολικά δούλεψαν 10 αρχιτέκτονες, οκτώ πολιτικοί μηχανικοί και άλλοι τόσοι μηχανολόγοι. Πρέπει εδώ να αναφέρω τα ονόματα των Φαίδωνα Γεωργιάδη (αρχιτέκτονας), Μιχάλη Μητρόπουλου (αρχιτέκτονας), Χρήστου Γκολογιάννη (στατικός) και Σταύρου Λειβαδά (μηχανολόγος) που έχουν δώσει την ψυχή τους σε αυτό το έργο, χωρίς βέβαια να υποτιμήσουμε τη δουλειά των άλλων.
Στον σχεδιασμό, βέβαια, και στις αποφάσεις μετείχε ενεργά κατευθύνοντας σαν μέλος της ομάδας και έχοντας τις τελικές επιλογές ο Γιάννης Βαρδινογιάννης, στον οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και ο χαρακτήρας του γηπέδου
».
- Επιδρά ένα γήπεδο-στολίδι στην προσέλκυση θεατών; Τι λέει η πείρα από το εξωτερικό;
« Το κτίριο πρέπει να είναι ιδιαίτερα φιλικό στους φιλάθλους, πρέπει να το νιώθουν σαν το σπίτι τους. Από την άλλη πρέπει να είναι πολύ λειτουργικό.
Γι' αυτό και εμείς προβλέπουμε πάρα πολύ εύκολη και άνετη κίνηση των θεατών μέσα στο γήπεδο, δυνατότητες εξυπηρέτησης στο ημίχρονο είτε για ποτά είτε για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη τους. Οι χώροι που θα κάθονται θα είναι φτιαγμένοι με φιλικά υλικά και έντονα χρώματα με στόχο να νιώθουν ότι πηγαίνουν στο σπίτι που θα ήθελαν
».
- Πώς οραματίζεστε την ανάπλαση του χώρου που τώρα βρίσκεται η ιστορική έδρα του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο;
« Αυτή η πόλη έχει ανάγκη από πράσινο. Θα ήθελα να γίνει ένα πυκνό σε φύτευση πάρκο με εσωτερικούς πεζόδρομους από χώμα και άπειρα λουλούδια. Να μην έχει πλάκες, τσιμέντο και να αποτελεί τη φυσική προέκταση του Λυκαβηττού. Να νομίζεις ότι περπατάς στο Λυκαβηττό έτσι όπως είναι σήμερα. Αλλωστε, η φύση σχεδιάζει καλύτερα από εμάς...»
- Ο Γ. Σουφλιάς θα συγκαλέσει σύσκεψη με τους δημάρχους που έχουν λόγο στον Ελαιώνα για τα προβλήματα εφαρμογής του προεδρικού διατάγματος (1995). Υπήρξαν προβλήματα και στο γήπεδο;
« Βεβαίως. Το συγκεκριμένο Π.Δ. είναι εντελώς ξεπερασμένο και ανεφάρμοστο. Στηρίζεται σε μία λογική '70 όπου το όραμα στην περιοχή ήταν να εξυγιανθεί η βιομηχανία με τη δημιουργία μαζί με αυτήν χώρων πρασίνου. Σήμερα όπου η περιοχή διαμορφώνεται με άλλο χαρακτήρα, θα έπρεπε να υπάρχει ένα νέο πολεοδομικό σχέδιο που να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες.
Επιπλέον, το υπουργείο πρέπει να κάνει κάποιες σημαντικές κινήσεις με την συμβολή των δήμων, γιατί ο Ελαιώνας είναι η τελευταία μεγάλη "ρεζέρβα" γης που μπορεί με τις λειτουργίες που θα εγκατασταθούν σε αυτόν να λύσει προβλήματα όλης της Αθήνας
».
- Πότε θα είναι τελικά έτοιμο το γήπεδο;
« Εμείς έχουμε παραδώσει την οριστική μελέτη του γηπέδου και ό,τι άλλο χρειάζεται για να βγει η άδεια οικοδομής. Είναι αποκλειστική ευθύνη του δήμου να προωθήσει αυτά τα σχέδια και το φάκελο. Οι εργασίες μπορούν να ξεκινήσουν ακόμα και τον επόμενο μήνα.
Ο δήμος είναι υπόλογος, πια, για την πραγματοποίηση αυτού του έργου, το οποίο δεν αφορά αποκλειστικά τον Παναθηναϊκό, αφορά την Αθήνα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της
».