Αυτή είναι η επιστολή με τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για κακοποίηση και βασανιστήρια στην ενόργανη

Σε μια άνευ προηγουμένου καταγγελία προχώρησαν 22 αθλητές και αθλήτριες της ενόργανης γυμναστής, οι οποίοι με επιστολή τους προς την ΠτΔ, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, μιλούν για σεξουαλικές παρενοχλήσεις, σωματική και ψυχολογική βία ακόμα και σε μικρά παιδιά από τους προπονητές τους. Αυτό φέρεται να συμβαίνει σε όλα τα κλιμάκια του αθλήματος και τα όσα αναφέρουν, προκαλούν σοκ.

Επιμέλεια: Μαρία Καούκη

Οι συγκεκριμένοι αθλητές ξεκινούν την καταγραφή από το 1985 και κάνουν λόγο για κοινό μυστικό σε ό,τι αφορά τις προπονητικές μεθόδους. Μάλιστα, είχαν φτάσει και στα όρια του βασανισμού, με τις λεπτομέρειες να είναι ανατριχιαστικές, σαν σε ταινία τρόμου. Μικρά παιδιά τα οποία βίωναν τον απόλυτο εφιάλτη στα χέρια αυτών που υποτίθεται θα έπρεπε να τα προστατεύουν και να τα μαθαίνουν τα ιδεώδη του αθλητισμού. Κάθε άλλο...

Κλωτσιές, σπρωξίματα, σφαλιάρες, τράβηγμα από τα μαλλιά, πέταγμα αντικειμένων πάνω τους, ενώ η... προπόνηση περιελάμβανε ακόμα και να τους πιάνουν από τα γεννητικά όργανα, ώστε να εκτελέσουν "σωστά" μια άσκηση.

Το SPORT 24 φέρνει στο φως της δημοσιότητας το περιεχόμενο της επιστολής:

"Ως αθλητές και αθλήτριες της ενόργανης γυμναστικής απευθυνόμαστε σε εσάς με την ελπίδα της παρέμβασης σας στο πολύ σοβαρό πρόβλημα της κακοποίησης που ασκείται σε βάρος των ανήλικων αθλητών και αθλητριών μας. Η κακοποίηση αφορά στη χρήση σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής βίας, τη σεξουαλική παρενόχληση και την προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στο πλαίσιο της προπονητικής διαδικασίας αλλά και πέρα από αυτή.

Είναι σκόπιμο να επισημάνουμε πως στην ενόργανη και ρυθμική γυμναστική τα παιδιά ξεκινούν την ενασχόλησή τους με το άθλημα από την πολύ μικρή ηλικία των 5 περίπου ετών ενώ από την ηλικία των 9 ετών αρχίζουν να συμμετέχουν σε αγώνες είτε σε συλλογικό επίπεδο είτε σε επίπεδο εθνικής ομάδας εκπροσωπώντας τη χώρα σε διεθνείς διοργανώσεις. Πίσω όμως από την τιμή του να φοράει ένας αθλητής - τρια τη φόρμα με το Εθνόσημο και να πανηγυρίζει ένα μετάλλιο, τις περισσότερες φορές κρύβεται ένα κακοποιημένο παιδί. Ένας κακοποιημένος άνθρωπος.

Η χρονική περίοδος που θα αναφερθούμε είναι μεγάλη και περιλαμβάνει τα περισσότερα χρόνια ζωής της γυμναστικής στην Ελλάδα (1985 και έπειτα) αφού κάθε μία από εμάς ήταν αθλήτρια σε διαφορετική εποχή. Τα περιστατικά λοιπόν σε ένα τόσο ευρύ χρονικό διάστημα είναι πάρα πολλά καθώς ήταν πάντα ένα είδος κοινού μυστικού ότι οι προπονητές είχαν την απόλυτη δικαιοδοσία επάνω στους αθλητές τους χωρίς να υπάρχει κανένας ουσιαστικός έλεγχος επί της προπονητικής τους μεθόδου από τις διοικήσεις των συλλόγων ή της ομοσπονδίας. Φυσικά δεν μιλάμε για την αυτονόητη καθημερινή κόπωση και εξάντληση λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για εξέλιξη και βελτίωση των επιδόσεων. Αναφερόμαστε στον τρόπο και τις μεθόδους που ακολούθησε μεγάλη μερίδα προπονητών ως προπονητικό μέσο και που όπως θα διαπιστώσετε έφτασαν στο όριο του βασανισμού και κάθε είδους εκβιασμού μέσω του φόβου που προκαλούσαν.

Ο τρόπος της υποτιθέμενης διόρθωσης των ασκήσεων συχνά ήταν η σωματική κακοποίηση - ξυλοδαρμός των παιδιών. Διαδραματίζονταν καθημερινά 2 περιστατικά στα οποία οι προπονητές για να συνετίσουν τους αθλητές-τριες τους χτυπούσαν με σφαλιάρες στο πρόσωπο και στο σώμα καθώς επίσης και με κλωτσιές, σπρωξίματα και κάθε είδους άλλα χτυπήματα. Άρπαζαν από τα μαλλιά τα κοριτσάκια και τα έσερναν από το σημείο προσγείωσης της άσκησης μέχρι το σημείο εκκίνησης για να επαναλάβουν το πρόγραμμα τους ενώ αυτά έκλαιγαν ασταμάτητα. Πετούσαν αντικείμενα στους αθλητές (καρέκλες, παπούτσια κ.α.) την ώρα που εκτελούσαν τις ασκήσεις τους με αποτέλεσμα να τους χτυπούν στον αέρα και να κινδυνεύουν με πολύ σοβαρούς τραυματισμούς.

Τσιμπούσαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια των ασκήσεων ενώ αυτά βρίσκονταν σε στάσεις εξαιρετικά επικίνδυνες (κατακόρυφο σε δοκό ή δίζυγο). Αφαιρούσαν τα προστατευτικά στρώματα κατά τη διάρκεια της άσκησης έτσι ώστε ο αθλητής χτυπήσει όταν προσγειωθεί. Κάποιοι προπονητές μάλιστα ανάγκαζαν τους αθλητές να χτυπούν τους συναθλητές τους αντί να το κάνουν οι ίδιοι. Επίσης για σκληρότερες μορφές βίας οδηγούσαν τους «ανυπάκουους αθλητές-τριες» σε χώρους όπου δεν τους έβλεπαν άλλοι για να τους χτυπήσουν και να τους απειλήσουν χωρίς να υπάρχουν μάρτυρες. Πολλές φορές ένας αθλητής που τραυματιζόταν είχε να αντιμετωπίσει την οργή του προπονητή ο οποίος δεν τον άφηνε να πάει σε γιατρό και τον ανάγκαζε να συνεχίζει την προπόνηση ή τον αγώνα. Πολλοί από εμάς φτάσαμε στο σημείο να εκτελούμε ασκήσεις ακόμα και με σπασμένα πόδια και χέρια γεγονός που μας οδήγησε σε μεγαλύτερους τραυματισμούς και πολύ σοβαρά προβλήματα.

* Ένα ακόμη ζήτημα είναι ο τρόπος που γινόταν ο έλεγχος του σωματικού βάρους των αθλητών και ιδιαίτερα των αθλητριών. Φυσικά η διαδικασία δεν περ καμία επιστημονική παρακολούθηση και συμβουλευτική ιατρού ή διαιτολόγου. Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου υπήρχε η δυνατότητα παρακολούθησης από ειδικό, δεν γινόταν χρήση αυτής. Οι προπονητές ως άλλοι Θεοί αποφάσιζαν ποσά κιλά έπρεπε να ζυγίζει η κάθε αθλήτρια σύμφωνα με το γούστο και τις όποιες γνώσεις διέθεταν και όχι εννοείται σύμφωνα με τις βιολογικές ανάγκες ή τις απαιτήσεις της προπόνησης. Ο τρόπος ήταν το καθημερινό ζύγισμα και η ανακοίνωση από τον προπονητή του βάρους που επιθυμεί να έχει ο αθλητής την επομένη ημέρα, για παράδειγμα αύριο θα είσαι δυο κιλά λιγότερο. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν τα παιδιά να βιώνουν τεράστιο άγχος και πίεση 3 σχετικά με τη διατροφή τους και να καταφεύγουν σε επικίνδυνες μεθόδους απώλειας βάρους (πρόκληση εμετού, διουρητικά χάπια, πολύωρη σάουνα κ.α.).

Οι τιμωρίες που τους περίμεναν αν δεν τα κατάφερναν ήταν πολύ σκληρές ενώ απειλούνταν και με αποκλεισμό από την ομάδα. Κάποιοι προπονητές επέβαλαν στις αθλήτριες που δεν είχαν το επιθυμητό βάρος κατά το καθημερινό ζύγισμα ακόμα και χρηματική ποινή (η αθλήτρια έπρεπε να βάζει ένα ποσό που όριζε ο προπονητής σε ένα κουμπαρά που κρατούσε ο ίδιος). Επίσης όταν οι αθλητές διέμεναν σε προπονητικά κέντρα ή ήταν σε περιόδους αγώνων, οι προπονητές έλεγχαν πλήρως τη διατροφή τους με αποτέλεσμα να υποσιτίζονται. Τα παιδιά έφταναν στα όρια της λιποθυμίας από την αφαγία , την εξάντληση και την καταπόνηση του οργανισμού τους. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι αθλήτριες έχουν φτάσει στο σημείο να τρώνε την οδοντόκρεμα διότι δεν άντεχαν την πείνα καθώς και να ψάχνουν στους κάδους των σκουπιδιών στα ξενοδοχεία όπου διέμεναν και στα στάδια που αγωνίζονταν. Πολλοί αθλητές και αθλήτριες απέκτησαν μόνιμα σοβαρά διατροφικά προβλήματα εξαιτίας αυτών των ακραίων τακτικών καθώς υπέμεναν όλη αυτή την ταλαιπωρία στην πολύ ευαίσθητη ηλικία της ανάπτυξης.

Όπως είναι εύκολα αντιληπτό ένα τέτοιο περιβάλλον απόλυτης εξουσίας και εκφοβισμού αφήνει το περιθώριο να παρουσιαστούν και περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης - κακοποίησης σε βάρος των ανήλικων αθλητών-τριών. Υπήρξαν περιπτώσεις που κάποιοι εκμεταλλευόμενοι τη θέση και την ιδιότητα τους χρησιμοποιούσαν την εξουσία που είχαν με σκοπό τη σεξουαλική τους ικανοποίηση. Οι αθλήτριες υποχρεώνονταν να κάνουν σπαγγάτο ακουμπώντας με το γεννητικό τους όργανο την παλάμη του προπονητή, με πρόσχημα τη βελτίωση της ευλυγισίας. Τραβούσαν τα μικρά κορίτσια από το αιδοίο με δύναμη για να τους δείξουν «πώς να κάνουν σωστά την άσκηση».

Υπήρξαν επίσης περιπτώσεις που η παρενόχληση ήταν έξω από τα όρια της προπονητικής διαδικασίας. Πρόσωπα εκμεταλλευόμενα το γεγονός ότι τα ανήλικα παιδιά βρίσκονταν μόνα μακριά από τα σπίτια τους, (περίοδοι αγώνων και προετοιμασιών) τα παρενοχλούσαν σεξουαλικά και κατόπιν τα «συμβούλευαν» να το κρατήσουν μυστικό. Η παρενόχληση έφτανε ακόμη και στο σημείο εμμονής με τα παιδιά να κρύβονται και να κλειδώνονται όπου μπορούσαν για να αποφύγουν τα άτομα 4 αυτά. Επίσης δεν ήταν λίγες οι φορές που γίνονταν σεξιστικά σχόλια στις αθλήτριες για το στυλ, την εμφάνιση και τον τρόπο που εκτελούσαν τις ασκήσεις τους.

Πολύ μεγάλο μέρος αυτού του συστήματος ήταν επίσης και οι τιμωρίες οι οποίες τις περισσότερες φορές ουδεμία σχέση είχαν με την εκμάθηση των ασκήσεων, Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας τιμωρίας είναι η έκθεση των αθλητών-τριών χωρίς ρούχα μέσα στο γυμναστήριο. Ο προπονητής υποχρέωνε τον αθλητή-τρία να βγάλει τα ρούχα του και να παραμείνει με τα εσώρουχα για το υπόλοιπο της προπόνησης ή έως ότου βελτιωθεί, έτσι ώστε να «ξεφτιλίζονται» όπως χαρακτηριστικά έλεγαν μπροστά στους άλλους αθλητές και προπονητές. Εξανάγκαζαν επίσης τους αθλητές-τριες να προπονούνται φορώντας μόνο το κορμάκι τους σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα ή να τρέχουν κάτω από τον ήλιο σε περιόδους καύσωνα υπό μορφή τιμωρίας.

Δεν επέτρεπαν σε μικρά παιδιά να πάνε για την ανάγκη τους με αποτέλεσμα να τα κάνουν επάνω τους και τα αφήναν έτσι σε όλη τη διάρκεια της προπόνησης για να συνετιστούν. Έβριζαν χυδαία και απειλούσαν επί καθημερινής βάσης τα παιδιά αλλά και τις οικογένειες τους. Κάθε στιγμή ήταν αφορμή για κάποια νέα τιμωρία, ξέσπασμα και απειλή και αυτό φυσικά δημιουργούσε μια αίσθηση άγχους, φόβου, και στενοχώριας αντί για ένα περιβάλλον υψηλών στόχων, ήθους και ιδανικών σαν αυτά που πρεσβεύει ο αθλητισμός.

• Όλα αυτά δεν ήταν «μεμονωμένα περιστατικά» αλλά μάλλον ο κύριος τρόπος προπόνησης ο οποίος όπως προαναφέραμε ήταν ένα «κοινό μυστικό» ανάμεσα στους «ενήλικες» τους αθλήματος. Ασφαλώς και δεν πρέπει να παραλείψουμε το γεγονός ότι υπήρχαν και υπάρχουν άνθρωποι στη γυμναστική που απέχουν από τέτοιες μεθόδους προπόνησης και συμπεριφοράς, αποτελούν όμως τη μειοψηφία στο άθλημα. Το χειρότερο όμως είναι ότι τα παιδιά δεν έχουν κανένα άλλο τρόπο αντίδρασης σε ένα τέτοιο σύστημα παρά μόνο να εγκαταλείψουν τον αθλητισμό και μάλιστα με τις χειρότερες αναμνήσεις, κάτι που συνέβη σε πολλούς αθλητές και αθλήτριες που δεν μπόρεσαν να αντέξουν αυτή την κακοποίηση.

Επιπλέον δεν ήταν λίγες οι φορές που ακόμη και αθλητές υψηλού επιπέδου αποκλείστηκαν από αγώνες και εκδιώχθηκαν από τις εθνικές ομάδες χωρίς να δώσουν οι ίδιοι καμία αφορμή και ενώ είχαν υψηλές επιδόσεις. Άλλοι 5 τραυματίστηκαν πολύ σοβαρά λόγω αυτών των μεθόδων και διέκοψαν την καριέρα τους αφού ούτε και τότε βρήκαν κάποια υποστήριξη. Δυστυχώς αυτά γινόταν με πλήρη επίγνωση της εκάστοτε διοίκησης και αφού οι αθλητές-τριες είχαν υπομείνει για χρόνια την κακοποίηση που σας περιγράψαμε. Πολλοί από εμάς αποκτήσαμε για το υπόλοιπο της ζωής μας σοβαρά σωματικά αλλά και ψυχολογικά προβλήματα τα οποία προσπαθούμε να ξεπεράσουμε.

Εδώ θα θέλαμε να τονίσουμε ότι γνωρίζουμε πολύ καλά τη φύση του αθλήματος που είναι ιδιαίτερα απαιτητική καθώς, το έχουμε υπηρετήσει αρχικά σαν αθλητές αλλά και μετέπειτα σαν γυμναστές, κριτές, προπονητές και γονείς. Γνωρίζουμε ότι είναι ένα δύσκολο άθλημα, πόσο μάλλον όταν γίνεται σε επίπεδο πρωταθλητισμού, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν απαιτεί ούτε δικαιολογεί τέτοιου είδους συμπεριφορές. Οι μέθοδοι που περιγράψαμε, δεν εφαρμόζονται μόνο στις ομάδες και τους αθλητές που κάνουν υψηλό πρωταθλητισμό αλλά και σε αρχικά στάδια εκμάθησης του αθλήματος σε συλλόγους, γεγονός που αποδεικνύει πως ουδεμία σχέση έχει η κακοποίηση με τις απαιτήσεις του πρωταθλητισμού.

Τα αγωνιστικά αποτελέσματα παρόλο που υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις μεμονωμένων υψηλών διακρίσεων, δείχνουν ότι αυτό το σύστημα δεν έφερε στο άθλημα τις επιτυχίες και την εξέλιξη που θα μπορούσε να έχει. Στόχος μας δεν είναι η τιμωρία αλλά η αναγνώριση των σφαλμάτων και η αναμόρφωση του αθλήματος μέσω ενός σοβαρού συστήματος επιλογής, ελέγχου και αξιολόγησης προπονητών και στελεχών της γυμναστικής σε κάθε επίπεδο. Αυτό το πανέμορφο άθλημα αξίζει να βγει από τη σκιά της σκληρότητας και της κακοποίησης όπου βρίσκεται όχι άδικα όλα αυτά τα χρόνια. Η ενόργανη γυμναστική ανήκει στα αθλήματα που αποτελούν τη βάση του αθλητισμού και της ανθρώπινης φύσης και είναι απαράδεκτο να παραμένει εργαλείο άλλων σκοπών. Θέλουμε και πρέπει να γεμίσουν τα γυμναστήρια με παιδιά που έρχονται με χαμόγελο και όχι με παιδιά που φεύγουν κλαίγοντας. Λυπόμαστε πραγματικά που έπρεπε να περάσουν τόσα χρόνια σιωπής και συνενοχής για να καταφέρει να μιλήσει μια γυναίκα, η Σοφία Μπεκατώρου, και να πυροδοτήσει μέσα σε όλους μας τη φλόγα της δύναμης και της ευσυνειδησίας.

Αναμένουμε να δώσετε την απαιτουμένη βαρύτητα στο ζήτημα που σας. εκθέσαμε διότι είναι καθήκον όλων μας να προστατέψουμε τα παιδιά αλλά και τις 6 αξίες που εκπροσωπεί ο αθλητισμός. Προς διευκόλυνση οποιασδήποτε διερεύνησης είμαστε στη διάθεση των αρμόδιων φορέων για την παροχή περισσότερων στοιχείων".