Η καρδιά με την πάροδο του χρόνου διατείνεται, τα τοιχώματά της λεπταίνουν, και χάνει την δυνατότητα της αντλησης αλλα και προώθησης του αίματος απο και προς τους περιφερικούς ιστούς.

Περίπου το 15% των ασθενών με καρδιακά προβλήματα θα καταλήξουν σε καρδιακή ανεπάρκεια. Είναι μια σοβαρή καρδιολογική πάθηση που ευθύνεται για τις περισσότερες εισαγωγές ασθενών άνω των 65 ετών στο νοσοκομείο και συνδέεται με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.

Η καρδιά είναι ένας ειδικός μυς που λειτουργεί σαν αντλία, δηλαδή προωθεί το αίμα στους πνεύμονες προκειμένου να εμπλουτιστεί σε οξυγόνο και στην συνέχεια στο υπόλοιπο σώμα, τροφοδοτώντας το με θρεπτικά συστατικά μέσω του δικτύου των αρτηριών. Εν συνεχεία, αντλεί το αίμα μέσω των φλεβών για να ταξιδέψει και πάλι προς τους πνεύμονες. Αυτή είναι μία διαδικασία που επαναλαμβάνεται περίπου 70 φορές το λεπτό γαι ενα μέσο ώρο 70 ετών.

Κύρια αιτία εμφάνισης της καρδιακής ανεπάρκειας αποτελεί το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Άλλες αιτίες είναι κάποιες δομικές παθήσεις στην καρδιά (π.χ. βαλβιδοπάθειες) καθώς και οι λοιμώξεις του μυοκαρδίου (μυοκαρδίτιδες). Μπορεί όμως και μία αρρύθμιστη επί χρόνια υπέρταση να καταλήξει σε καρδιακή ανεπάρκεια, λόγω της αυξημένης πίεσης στα αγγεία.

Στην καρδιακή ανεπάρκεια τα τοιχώματα της καρδιάς γίνονται αδύναμα και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο έργο τους δηλαδή να τροφοδοτήσουν με επαρκή ποσότητα αίματος τους περιφερικούς ιστούς. Επειδή το αίμα και το οξυγόνο δεν επαρκούν για να θρέψουν τους μυς και τα όργανα του σώματος, οι μυς κουράζονται –γι΄ αυτό και ο ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια εμφανίζει εύκολα κόπωση. Παράλληλα, η καρδιά δεν μπορεί να λειτουργήσει ως αντλία ανναρώφησης του αίματος οπότε το αίμα που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, μαζεύεται στις φλέβες, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πίεση μέσα σε αυτές, οπότε τα υγρά βρίσκουν διέξοδο στους γύρω ιστούς, κυρίως στα πόδια (όπου παρατηρούνται οιδήματα-πρήξιμο) αλλά και την κοιλιά. Υγρό συσσωρεύεται και στους πνεύμονες προκαλώντας συμφόρηση και δύσπνοια. Γενικά τα συμπτώματα είναι τα εξής:

• Αδυναμία κόπωση καταβολή
• Οίδημα (πρήξιμο)κυρίως τους αστραγάλους τα πόδια και την κοιλιά
• Αύξηση σωματικού βάρους
• Δύσπνοια κατά την προσπάθεια ή σε ηρεμία ή κατά τον ύπνο

Από τους ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρδιακή ανεπάρκεια, το 40% αναμένεται να πεθάνει στα επόμενα 5 έτη. Το ποσοστό αυτό διπλασιάζεται και φθάνει το 80% όταν η διάγνωση αργήσει και γίνει στα προχωρημένα στάδια της νόσου. Οπότε η έγκαιρη διάγνωση της πάθησης είναι πολύ σημαντική.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής, όπως το καθημερινό περπάτημα, ο περιορισμός στο αλάτι, η απώλεια βάρους και η αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ μπορεί να κάνουν τη διαφορά στην πρόληψη της καρδιακής ανεπάρκειας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Ο ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια πρέπει κυρίως να παρακολουθεί το βάρος του (με καθημερινό ζύγισμα), και την ποσότητα των προσλαμβανομένων (νερό) και αποβαλλόμενων (ούρα) υγρών. Αν παρατηρήσει μεγάλη αλλαγή στις μετρήσεις, όπως όταν πάρει π.χ. αρκετό βάρος (περισσότερο από 2 κιλά σε 3 ημέρες), ή δεν βγάζει ούρα ή αναγκάζεται να ξυπνάει τη νύκτα λόγω δύσπνοιας τότε πρέπει να ενημερώσει το γιατρό του.

Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει δύο κυρίως κατεύθυνσεις:

πρωτεύοντος αποσκοπούμε στην βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών όπου έχει επιτευχθεί τεράστια εξέλιξη τα τελευταία χρόνια με φάρμακα όπως β-αναστολείς, α-ΜΕΑ, αναστολείς αλδοστερόνης, ARNIs και SGLT2 αναστολείς.
Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στην βελτίωση των συμπτωμάτων κυρίως με τη χρήση διουρητικών φαρμάκων.

Σε προχωρημένα στάδια καρδιακής ανεπάρκειας χρησιμοποιούνται η αμφικοιλιακή βηματοδότηση, συσκευές μηχανικής υποβοήθησης της αριστερής κοιλίας και τέλος η μεταμόσχευση καρδιάς.

Ηλίας Μ. Τσούγκος | Καρδιολόγος MD, PhD, Διευθυντής ΣΤ’ Καρδιολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου ΑΘηνών