1978, το Μουντιάλ της ντροπής

Συμπληρώνονται σήμερα (25/6) 36 χρόνια από τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1978 ανάμεσα στην Αργεντινή και την Ολλανδία.

Η "αλμπισελέστε" είχε κερδίσει 3-1 τους "οράνιε" στην παράταση, κατακτώντας έτσι τον πρώτο τίτλο στην ιστορίας της.

Ήταν το απόγευμα της 25ης Ιουνίου του 1978, όταν στο "Monumental" του Μπουένος Άιρες η Αργεντινή κέρδιζε 3-1 την Ολλανδία στον μεγάλο τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου και κατακτούσε το βαρύτιμο τρόπαιο για πρώτη φορά στην ιστορία της. Ήταν η δικαίωση για μια από τις πιο χαρισματικές γενιές της "αλμπισελέστε", με "μπροστάρηδες" τους Κέμπες, Πασαρέλα, Αρντίλες και Φιγιόλ. Ήταν η μεγαλύτερη στιγμή για το αργεντίνικο ποδόσφαιρο που επιτέλους έφτανε στην κορυφή του κόσμου μετά από προσπάθειες δεκαετιών. Το Μουντιάλ του 1978 δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Ήταν και πολλά άλλα, πολύ πιο σημαντικά από το μεγάλο αθλητικό ραντεβού και πολύ πιο δραματικά από τον τελικό και την παράταση.

Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978 ήταν το Μουντιάλ της ντροπής. Ήταν το Μουντιάλ που διοργανώθηκε στην Αργεντινή της χούντας, των βασανιστηρίων, των διώξεων, του τρόμου, των συγκρούσεων, των αγνοουμένων, των εκτελεσμένων. Ήταν το Μουντιάλ του Βιδέλα, του Χαβελάνζε, του Κίσινγκερ, της υποκρισίας, της σχεδόν συνολικής απάθειας της διεθνούς κοινότητας, της ακατανόητης ανοχής απέναντι σε ένα αιματοβαμμένο καθεστώς που με τις ευλογίες της FIFA και της CIA, εκμεταλλεύτηκε μια παγκόσμια διοργάνωση για να ρίξει στάχτη στα μάτια όλης της υφηλίου και να συνεχίσει απτόητη το εγκληματικό της έργο.

Το Sport24.gr θα κάνει μια μικρή ανασκόπηση στις ημέρες εκείνες όπου το ποδόσφαιρο υποτάχτηκε στη χούντα και εξυπηρέτησε τους σκοπούς της, θα εξετάσει το πολιτικό πλαίσιο της εποχής, θα αναφερθεί σε αυτούς που στήριξαν με σθένος την υποψηφιότητα της Αργεντινής, στους λίγους που όρθωσαν πραγματικά το ανάστημά τους απέναντι στο καθεστώς και τέλος, θα προσπαθήσει να ρίξει φως στις αγωνιστικές σκιές της διοργάνωσης και να απαντήσει στο ερώτημα αν η "αλμπισελέστε" πήρε δίκαια ή όχι τον τίτλο.

Η ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ

Ο Βιδέλα παραδίδει στον Ντανιέλ Πασαρέλα την επίσημη μπάλα της διοργάνωσης.

Η ανάθεση της διοργάνωσης του Μουντιάλ του 1978 αποφασίστηκε 12 χρόνια πριν, τον Ιούλιο του 1966, στο 35ο συνέδριο της FIFA που τελέστηκε στο Λονδίνο. Υπήρχαν δυο υποψήφια κράτη, η Αργεντινή και το Μεξικό, όμως οι Μεξικάνοι, αφού θα διοργάνωναν το Μουντιάλ του 1970, αποσύρθηκαν από την διεκδίκηση. Η FIFA αποφάσισε να δώσει το τουρνουά του '78 στην Αργεντινή, ενώ παράλληλα ανέθεσε τις διοργανώσεις του 1974 και του 1982 στη Δυτική Γερμανία και την Ισπανία αντίστοιχα. Η Αργεντινή είχε διεκδικήσει στο παρελθόν τα Μουντιάλ του 1938, του 1962 και του 1970.

Η FIFA είχε δώσει το 1936 τη διοργάνωση του 1938 στη Γαλλία, προκαλώντας τις αντιδράσεις και στη συνέχεια το μποϊκοτάζ όλων των λατινοαμερικάνικων κρατών (εκτός της Βραζιλίας). Ο Ζιλ Ριμέ είχε κάνει ότι περνούσε από το χέρι του για να φιλοξενήσει η χώρα του το Μουντιάλ, ενώ η Λατίνοι υποστήριζαν ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο θα έπρεπε να γινόταν εναλλάξ σε Ευρώπη και Νότια Αμερική. Το 1956, στο συνέδριο της Λισαβόνας, η FIFA είχε αναθέσει το Μουντιάλ του '62 στη Χιλή και στο συνέδριο του 1964, η διοργάνωση του 1970 δόθηκε στο Μεξικό.

ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΤΟΥ 1976

Η δεκαετία του 1970 δεν ήταν και η καλύτερη για την Αργεντινή. Οικονομική ύφεση και πολιτική αστάθεια συνδυάζονταν με δολοφονίες και λαϊκές εξεγέρσεις. Το 1973 ο ιστορικός ηγέτης της χώρας, Χουάν Περόν, εξελέγη για τρίτη φορά πρόεδρος, αλλά λίγους μήνες αργότερα πέθανε και τον διαδέχτηκε η σύζυγός του, Μαρία Εστέλα Περόν. Η "Ισαβελίτα" προσπάθησε να αντιμετωπίσει την ανεργία και τον κατήφορο της οικονομίας, όμως δεν βρήκε συμπαράσταση από τις πολιτικές δυνάμεις που επιδίδονταν σε αντάρτικο πόλης με συνεχείς συγκρούσεις στα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο.

Στο τέλος του 1975, ανώτατοι στρατιωτικοί της Αργεντινής ήρθαν σε επαφή με Αμερικανούς αξιωματούχους της CIA, ενημερώνοντάς τους για την πρόθεσή τους να αναλάβουν την εξουσία με πραξικόπημα. Ο υπουργός των εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, έθεσε όλον τον μηχανισμό της CIA στην Αργεντινή και τις γειτονικές χώρες σε ετοιμότητα και υποσχέθηκε πλήρη κάλυψη στους αρχηγούς. Το πραξικόπημα εκδηλώθηκε τελικά στις 24 Μαρτίου του 1976, όταν και ανατράπηκε η Περόν. Την εξουσία ανέλαβε τριμελής στρατιωτική επιτροπή, αποτελούμενη από τον στρατηγό Χόρχε Βιδέλα (ο οποίος πήρε και το αξίωμα του προέδρου), τον ναύαρχο Εμίλιο Μασέρα και τον πτέραρχο Ορλάντο Αγόστι.

Η χούντα της Αργεντινής. Στο κέντρο ο Βιδέλα, αριστερά ο Μασέρα και δεξιά ο Αγόστι.

Οι στρατιωτικοί ονόμασαν την χούντα τους "Proceso de Reorganización Nacional", δηλαδή Πορεία της Εθνικής Αναδιοργάνωσης και ξεκίνησαν το έργο τους: συλλήψεις, βασανιστήρια, δολοφονίες, τρομοκρατία. Εκατοντάδες νέοι, εργάτες και φοιτητές εξαφανίζονταν κάθε μέρα στις πόλεις της Αργεντινής. Ο φόβος κυκλοφορούσε στους δρόμους του Μπουένος Άιρες και όλες οι οικογένειες έτρεμαν στον ήχο του τηλεφώνου ή στο χτύπημα της πόρτας. Ολόκληρη η χώρα υπέφερε κάτω από τις εγκληματικές πρακτικές της δικτατορίας και σιγά-σιγά άρχισαν να ακούγονται οι πρώτες φωνές από τα ευρωπαϊκά κυρίως κράτη: πώς ήταν δυνατόν η Αργεντινή να διοργανώσει μια παγκόσμια γιορτή;

ΟΙ ΠΛΑΤΕΣ ΤΟΥ ΧΑΒΕΛΑΝΖΕ ΚΑΙ ΤΗΣ FIFA

Ο τότε πρόεδρος της FIFA, Ζοάο Χαβελάνζε, δέχτηκε πολλές πιέσεις για να πάρει τη διοργάνωση από την Αργεντινή και να την δώσει στη Βραζιλία. Αρκετές ήταν οι χώρες που απειλούσαν με μποϊκοτάζ και τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν τον Αύγουστο του 1976 οι Montoneros (μια ένοπλη αριστερή οργάνωση), δολοφόνησαν τον στρατηγό Κάρλος Ομάρ Ακτίς, διευθυντή της οργανωτικής επιτροπής του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Πέρα από τα εγκλήματα της χούντας, υπήρχε πλέον και θέμα ασφάλειας των αποστολών και των επισκεπτών. Οι ίδιοι οι Μοντονέρος πάντως, έστειλαν λίγο αργότερα μια επιστολή στην ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της Αργεντινής, καλώντας σε ανακωχή, χωρίς να λάβουν ποτέ απάντηση.

Τελικά, οι διαμαρτυρίες και οι απειλές κάμφθηκαν από την στήριξη του Χαβελάνζε στην χούντα. Ο Βιδέλα δεν ήξερε πολλά πράγματα από ποδόσφαιρο, αλλά ήθελε όσο τίποτα άλλο το Παγκόσμιο Κύπελλο για να το χρησιμοποιήσει ως όργανο προπαγάνδας τόσο μέσα στη χώρα, όσο και έξω από τα σύνορα.

Είναι χαρακτηριστικό, πως όταν ρωτήθηκε από τον ναύαρχο Εμίλιο Μασέρα, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα, αν σκόπευε να συνεχίσει με τα σχέδια της διοργάνωσης, του απάντησε "ναι, ακόμα και αν κοστίσει εκατό εκατομμύρια". Η FIFA έστειλε το 1976 μια αντιπροσωπεία για να επιθεωρήσει την πορεία των έργων στα γήπεδα που θα φιλοξενούσαν τους αγώνες. Μόλις κατέβηκαν από το αεροπλάνο στο Μπουένος Άιρες, δήλωσαν στους δημοσιογράφους ότι δεν ήταν πολιτικοί και πως θα απαντούσαν μόνο σε ερωτήσεις σχετικές με το ποδόσφαιρο...

Λεπτομέρεια: Ανάμεσά τους βρισκόταν και ο πρόεδρος της Γερμανικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, Χέρμαν Νόιμπεργκερ, ο οποίος είχε διατελέσει μέλος των SS στα χρόνια του Χίτλερ. Αργότερα πάντως έγινε γνωστό ότι ο Χαβελάνζε είχε εγγυηθεί την διοργάνωση στους πραξικοπηματίες με αντάλλαγμα την απελευθέρωση του Πάουλο Αντόνιο Παραναγουά, γιου ενός βραζιλιάνου διπλωμάτη, που κρατείτο μαζί με τη γυναίκα του στην Αργεντινή. Και κάποιες άλλες φήμες μιλούσαν για "δώρα" της χούντας στον πρόεδρο της FIFA. Η οποία όχι μόνο δεν αφαίρεσε το Μουντιάλ από τους Αργεντίνους, αλλά πραγματοποίησε και κρυφές συναντήσεις με ευρωπαϊκές ομοσπονδίες για να τις πείσει να συμμετάσχουν κανονικά.

ΚΑΡΑΣΚΟΣΑ, ΜΠΡΑΙΤΝΕΡ & ΚΡΟΙΦ

Η χούντα δεν έκανε διαχωρισμούς. Πολλοί ποδοσφαιριστές υπήρξαν μέλη της λίστας των 30.000 εξαφανισμένων. Ο Κάρλος Αλμπέρτο Ριβάδα, εξτρέμ της Ουρακάν (και συμπαίκτης του πατέρα του Ροδρίγο Παλάσιο), ήταν ένας από τους αγνοούμενους εκείνης της εποχής. Ο Κλαούντιο Ταμπουρίνι, τερματοφύλακας της Αλμάγρο, βασανίστηκε αλλά κατάφερε να δραπετεύσει από τη φυλακή του και να επιζήσει. Τις μέρες πριν από την έναρξη του Μουντιάλ, οι εξαφανίσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα.

Η πρώτη (και μοναδική) "απώλεια" για την Εθνική ομάδα της Αργεντινής, υπήρξε ο ιστορικός της αρχηγός, Χόρχε "Λόμπο" Καρασκόσα. Μέλος της ομάδας που αγωνίστηκε στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Δυτικής Γερμανίας το 1974, αρνήθηκε να παίξει στο Μουντιάλ της πατρίδας του, δηλώνοντας ότι η συνείδησή του δεν του επέτρεπε να ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο τη στιγμή που η Αργεντινή "μάτωνε"...

Από το εξωτερικό, μόνο ένας ποδοσφαιριστής αρνήθηκε να ταξιδέψει με την Εθνική του, εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο την αλληλεγγύη του στον λαό της Αργεντινής. Ήταν ο Πάουλ Μπράιτνερ, παγκόσμιος πρωταθλητής 4 χρόνια πριν στο Μουντιάλ της πατρίδας του και γνωστός για τις αριστερές του πεποιθήσεις και την μαοϊκή του ιδεολογία. Είναι πολλοί αυτοί που συνδέουν την απουσία του Γιόχαν Κρόιφ από την Εθνική Ολλανδίας το 1978, με την χούντα του Βιδέλα, όμως αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει. Ο ίδιος ο Κρόιφ, σε δηλώσεις του το 2008 στο Radio Catalunya, είχε πει πως ο λόγος για τον οποίο δεν ακολούθησε τελικά την αποστολή, ήταν μια υπόθεση επίθεσης στο σπίτι του από αγνώστους, με θύμα τον ίδιο λίγο πριν το Μουντιάλ, η οποία τον έκανε να προτιμήσει την παραμονή του στη Βαρκελώνη, έτσι ώστε να βρίσκεται κοντά στην οικογένειά του, η οποία επί 4 μήνες προστατευόταν από την αστυνομία.

Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΗΣ ΜΕΝΟΤΙ

Αυτός που κατηγορήθηκε περισσότερο από τους αντιφρονούντες, όχι μόνο για τη συμμετοχή του στο "τσίρκο" αλλά και για την ένοχη "σιωπή" του απέναντι στα εγκλήματα της χούντας, ήταν ο προπονητής της "αλμπισελέστε", Σέσαρ Λουίς Μενότι. Οι αριστερές του θέσεις (είχε υπάρξει μέλος του κομμουνιστικού κόμματος) δεν συμβάδιζαν με την ανοχή που επιδείκνυε απέναντι στον Βιδέλα, αλλά και τις επαφές που είχε με υψηλούς αξιωματούχους της χούντας στη διάρκεια του τουρνουά. Ο ίδιος είχε πει μετά το τέλος του Μουντιάλ: "Με χρησιμοποίησαν. Το της εξουσίας που εκμεταλλεύεται τον αθλητισμό, είναι τόσο παλιό όσο και η ανθρωπότητα". Διηγούνται οι παίκτες του, ότι λίγο πριν ξεκινήσει ο τελικός με την Ολλανδία, τους είχε μαζέψει γύρω του και τους είχε πει αυτά τα λόγια:

"Εμείς είμαστε ο λαός, εμείς είμαστε τα θύματα και εκπροσωπούμε το μοναδικό νόμιμο σε αυτή τη χώρα, το ποδόσφαιρο. Δεν παίζουμε για τις κερκίδες που είναι γεμάτες από στρατιωτικούς, αλλά για τον κόσμο. Εμείς δεν υπερασπιζόμαστε την δικτατορία, αλλά την ελευθερία"...

Μόλις 10 τετράγωνα μακριά από το "Monumental", το γήπεδο στο οποίο η Αργεντινή κατέκτησε το πρώτο της Μουντιάλ, βρισκόταν η ESMA, μια στρατιωτική σχολή του πολεμικού ναυτικού, η οποία είχε μετατραπεί σε κρατητήριο αντιφρονούντων. Εκεί γίνονταν καθημερινά ανακρίσεις, εκτελέσεις και βασανιστήρια. "Όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι, οι κατατρεγμένοι, οι βασανισμένοι και οι συγγενείς των αγνοουμένων, περιμέναμε ότι ο Μενότι θα έλεγε κάτι, ότι θα είχε δυο λόγια αλληλεγγύης προς όλους εμάς, αλλά δεν είπε τίποτα. Μας πόνεσε πολύ, μας διέλυσε. Έκανε και αυτός πολιτική με τη σιωπή του τότε", θυμάται ο Αδόλφο Πέρες Εσκιβέλ, πολιτικός ακτιβιστής που τιμήθηκε το 1980 με το Νόμπελ Ειρήνης και ο οποίος βγήκε από την ESMA μετά από αφόρητες πιέσεις της διεθνούς κοινότητας στις 23 Ιουνίου του 1978, δυο μέρες πριν τον τελικό.

ΟΙ ΛΙΓΟΣΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Ήταν μόνο οι Μοντονέρος, αυτοί που προσπάθησαν να ξεσηκώσουν τους Αργεντίνους μέσα στα γήπεδα του Μουντιάλ, αλλά κατάφεραν ελάχιστα, αφού οι κερκίδες ήταν γεμάτες με στρατιωτικούς, μυστικούς αστυνομικούς και χαφιέδες. Πετάχτηκαν φέιγ βολάν που προσκαλούσαν τον κόσμο να φωνάξει το σύνθημα "Argentina campeón, Videla al paredón", δηλαδή "Αργεντινή πρωταθλήτρια, Βιδέλα στον τοίχο", όμως για ευνόητους λόγους, δεν υπήρξε ανταπόκριση. Τα μέλη των Μοντονέρος, κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου, πραγματοποίησαν και μερικά αναίμακτα χτυπήματα, χωρίς φυσικά ποτέ αυτά να δουν το φως της δημοσιότητας.

Τα "παλικάρια" της υπόθεσης, αποδείχτηκαν τελικά οι παίκτες της Εθνικής Σουηδίας. Μια αντιπροσωπεία τους με επικεφαλής τον τερματοφύλακα Ρόνι Χέλστρομ και τον χαφ Στάφαν Τάπερ, ακολούθησε σε μια πορεία τους, τις "Μητέρες της πλατείας του Μαΐου". Η οργάνωση αυτή, "Las Madres de Plaza de Mayo", αποτελείτο από μητέρες (αλλά και αδερφές και συζύγους) των αγνοουμένων, που σαν αρχικό σκοπό τους είχαν να συναντηθούν με τον δικτάτορα Βιδέλα, για να πληροφορηθούν από τις υπηρεσίες του πού κρατούνταν τα παιδιά τους. Για να το πετύχουν, πήγαιναν κάθε μέρα στην "Πλατεία του Μαΐου", η οποία βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Casa Rosada, το Προεδρικό μέγαρο και είναι ο παραδοσιακός χώρος συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων στο Μπουένος Άιρες.

Οι Σουηδοί λοιπόν, πήγαν εκεί, μίλησαν με τις "τρελές", όπως τις αποκαλούσε η χούντα και στη συνέχεια μετέφεραν τις εντυπώσεις τους σε ξένους ανταποκριτές, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του καθεστώτος. Αλλά ο Βιδέλα ήταν αδίστακτος. Μια από τις πιο απίστευτες ιστορίες που συνέβησαν στη διάρκεια του Μουντιάλ, ήταν εκείνη με την κάρτα που δήθεν είχε στείλει ο Ρούντι Κρολ στην κόρη του, στην Ολλανδία και η οποία έγραφε "εδώ τα όπλα πυροβολούν λουλούδια"! Ο αρχηγός των "οράνιε" είχε μείνει στήλη άλατος όταν είχε πληροφορηθεί το γεγονός. Ήταν γιος ενός ήρωα της αντίστασης εναντίον των ναζί στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου...

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ...

Την 1η Ιουνίου του 1978 όλα ήταν έτοιμα για να ξεκινήσει το Μουντιάλ. Ο πρόεδρος της FIFA, Χαβελάνζε, στον λόγο που εκφώνησε στην τελετή έναρξης, δεν δίστασε να στείλει το μήνυμά του: "Επιτέλους ο κόσμος θα μπορέσει να δει το πραγματικό πρόσωπο της Αργεντινής". Από κοντά και ο Κίσινγκερ: "Αυτή η χώρα έχει ένα λαμπρό μέλλον σε όλα τα επίπεδα". Στις φωνές στήριξης της χούντας από την ξεπουλημένη FIFA και την επίσημη γραμμή των ΗΠΑ, ήρθε να προστεθεί και αυτή του Μπέρτι Φογκτς, του αρχηγού της Εθνικής ομάδας της Δυτικής Γερμανίας, ο οποίος προκάλεσε την οργή του απλού λαού ξεκαθαρίζοντας στους δημοσιογράφους ότι "η Αργεντινή είναι μια χώρα στην οποία βασιλεύει η τάξη. Εγώ δεν είδα πουθενά έστω και έναν πολιτικό κρατούμενο"...

Ο Βιδέλα μαζί με τον Κίσινγκερ και τον Ραούλ Κάστρο, πρέσβη των ΗΠΑ στην Αργεντινή.

Ήταν ακριβώς αυτό που ήθελαν η χούντα και ο Βιδέλα. Δηλώσεις από γνωστούς παγκοσμίως ποδοσφαιριστές αλλά και προσωπικότητες κάθε είδους που θα εκφράζονταν θετικά για την κατάσταση στη χώρα. Βέβαια δεν λειτουργούσαν όλα υπέρ τους, αφού εκτός από τον καθυστερημένο Φογκτς υπήρχαν και άλλες φωνές, όπως εκείνες των παικτών της Εθνικής Ολλανδίας, που είχαν καταστήσει σαφές σε όλα τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων ότι αν κέρδιζαν το τρόπαιο, δεν υπήρχε περίπτωση να το πάρουν από τα χέρια του δικτάτορα Βιδέλα. Ο οποίος Βιδέλα δήλωνε με τη σειρά του και με έναν απερίγραπτο κυνισμό ότι "ο λαός της Αργεντινής δεν αρνείται το παρόν του και βιώνει με χαρά, με μια ηρωική χαρά την πιθανότητα ενός γεμάτου υποσχέσεις μέλλοντος"...

Η ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ ΣΤΟ ΜΟΥΝΤΙΑΛ

Ας περάσουμε τώρα και στα αγωνιστικά. Είναι αλήθεια ότι η Αργεντινή είχε κατέβει στο Μουντιάλ με μια εκπληκτική ομάδα, όμως δεν ήταν κάποιο από τα μεγάλα φαβορί. Υπήρχαν η παγκόσμια πρωταθλήτρια Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του '74, Ολλανδία και η Βραζιλία. Η πίεση που έπεφτε πάνω στην "αλμπισελέστε", όπως είναι εύκολο να γίνει αντιληπτό, ήταν τεράστια. Η χούντα φρόντιζε να το καταστήσει σαφές σε κάθε ευκαιρία και με κάθε τρόπο. Ο Μενότι είχε στα χέρια του την πιο χαρισματική γενιά παικτών που είχε βγάλει ποτέ η χώρα.

Ο Μάριο Κέμπες, ο Ντανιέλ Πασαρέλα, ο Οσβάλντο Αρντίλες, ο "Πάτο" Φιγιόλ, ο Μπερτόνι, ο Χούσεμαν, ο Ολγκίν, ο Ταραντίνι και ο Βίγια ήταν τα μεγάλα ονόματα της Εθνικής ομάδας, η οποία, στον όμιλο έκανε μια φυσιολογική πορεία. Κέρδισε 2-1 την Ουγγαρία με τα τέρματα των Λούκε και Μπερτόνι, επιβλήθηκε με το ίδιο σκορ της Γαλλίας (Πασαρέλα & Λούκε) και έχασε 0-1 από την Ιταλία με το γκολ του Μπέτεγκα, τερματίζοντας έτσι στη δεύτερη θέση. Το γεγονός ότι στην τελευταία αγωνιστική, η Αργεντινή έπαιξε πιο αργά από το άλλο ματς (Γαλλία - Ουγγαρία), δεν έλεγε απολύτως τίποτα, αφού η πρόκριση είχε ήδη κριθεί από την δεύτερη αγωνιστική. Τα "θέματα" με τις ώρες διεξαγωγής θα εμφανίζονταν αργότερα.

Στη συνέχεια, οι 8 ομάδες που είχαν πάρει την πρόκριση από την πρώτη φάση, σχημάτισαν δυο ομίλους των τεσσάρων. Οι δυο ομάδες που θα τερμάτιζαν πρώτες, θα έπαιρναν το εισιτήριο για τον μεγάλο τελικό. Στο γκρουπ της Αργεντινής βρίσκονταν η Βραζιλία, η Πολωνία και το Περού. Τα δυο μεγάλα φαβορί, Αργεντινή και Βραζιλία, ξεκίνησαν με νίκες (3-0 η "σελεσάο" επί του Περού και 2-0 η "αλμπισελέστε" επί της Πολωνίας). Στη δεύτερη αγωνιστική, το ντέρμπι μεταξύ Βραζιλίας και Αργεντινής έληξε ισόπαλο 0-0. Έτσι, η μεν Βραζιλία έφτανε στο τελευταίο ματς με 3 βαθμούς και 3-0 τέρματα, ενώ η Αργεντινή με 3 βαθμούς και 2-0 τέρματα.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΩΡΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ

Στην τρίτη και τελευταία αγωνιστική η Βραζιλία αντιμετώπιζε την Πολωνία και η Αργεντινή το Περού. Οι διοργανωτές, αντί να βάλουν τα δυο ματς την ίδια ώρα, τοποθέτησαν αυτό της "αλμπισελέστε" μετά από αυτό της "σελεσάο", προκαλώντας τις αντιδράσεις των Βραζιλιάνων, που με το δίκιο τους διαμαρτύρονταν για άνιση μεταχείριση. Οι Αργεντίνοι δεν φρόντισαν καν να κρατήσουν τα προσχήματα, κάνοντας τουλάχιστον το ίδιο και στον άλλο όμιλο, όπου τα παιχνίδια της τελευταίας αγωνιστικής ξεκίνησαν την ίδια ώρα. Όμως...

Όμως, για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να αναφέρουμε το εξής. Τέσσερα χρόνια πριν, στο Μουντιάλ της Δυτικής Γερμανίας, οι διοργανωτές είχαν κάνει ακριβώς το ίδιο. Στην πρώτη φάση των ομίλων, τα ματς της τελευταίας αγωνιστικής είχαν διεξαχθεί όλα την ίδια ώρα, εκτός από το γκρουπ της Δυτικής Γερμανίας! Με την πρόκριση ανοιχτή και για τις 4 ομάδες (Δ. Γερμανία, Α. Γερμανία, Χιλή και Αυστραλία), πρώτα έπαιξαν η Χιλή με την Αυστραλία και μετά οι δυο Γερμανίες. Προφανώς ήταν κάτι εντελώς άδικο, αλλά εκεί δεν είχε ακουστεί κιχ.

Η Εθνική ομάδα της Αργεντινής που έπαιξε στον τελικό του Μουντιάλ. Πίσω, από αριστερά: Πασαρέλα, Μπερτόνι, Ολγκίν, Ταραντίνι, Κέμπες, Φιγιόλ. Μπροστά, από αριστερά: Γκαγιέγο, Αρντίλες, Λούκε, Ορτίς, Γκαλβάν.

Μάλιστα το ίδιο επαναλήφθηκε και στην τελευταία αγωνιστική της δεύτερης φάσης, ξανά στο γκρουπ της Δ. Γερμανίας, με τους Τεύτονες όμως να παίζουν το πρώτο ματς, προφανώς για να το "παίξουν" υπεράνω, με μια μικρή λεπτομέρεια όμως. Το δεύτερο ματς ήταν αδιάφορο, οπότε ούτε γάτα ούτε ζημιά. Ο σάλος που ξέσπασε στην Αργεντινή με τη διαφορά ώρας διεξαγωγής των κρίσιμων παιχνιδιών, ήταν μεν απόλυτα δικαιολογημένος αλλά και υποκριτικός, αφού τότε φορτώθηκε - δικαιολογημένα - στην χούντα, πριν 4 χρόνια όμως δεν είχε φορτωθεί πουθενά. Επειδή πάντως τα ίδια φαινόμενα παρατηρήθηκαν και στο Μουντιάλ της Ισπανίας το 1982 (με αποκορύφωμα το ματς μεταξύ της Δ. Γερμανίας και της Αυστρίας), η FIFA έκανε από το 1986 υποχρεωτική την παράλληλη διεξαγωγή των παιχνιδιών της τελευταίας αγωνιστικής και το πρόβλημα λύθηκε μια και καλή.

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΟΥ

Στον πρώτο αγώνα της τελευταίας αγωνιστικής της δεύτερης φάσης, η Βραζιλία κέρδισε 3-1 την Πολωνία και έφτασε τους 5 βαθμούς με 6-1 τέρματα. Αυτό αυτόματα σήμαινε ότι η Αργεντινή, για να φτάσει εκείνη στον τελικό του τουρνουά, θα έπρεπε να νικήσει το Περού με διαφορά τεσσάρων γκολ. Με αυτόν τον τρόπο, το δικό της 2-0 στον συντελεστή τερμάτων, θα γινόταν 6-0 (7-1, 8-2 κ.ο.κ) και θα ξεπερνούσε το 6-1 των Βραζιλιάνων. Πάρα πολλά έχουν ακουστεί για εκείνο το παιχνίδι και με το πέρασμα των χρόνων έχει περάσει στη σφαίρα του μύθου ως ένα 100% στημένο ματς, ως η μεγαλύτερη αγωνιστική σκιά στο Μουντιάλ του 1978. Καταρχήν, είναι μάλλον η πλειοψηφία, αυτή που πιστεύει ότι η Αργεντινή έπρεπε να κερδίσει 6-0 για να προκριθεί. Ενώ χρειαζόταν τέσσερα τέρματα.

Αν θέλουμε να το δούμε μόνο από την αγωνιστική πλευρά, μπορούμε να πούμε τα εξής. Το Περού στον όμιλο της πρώτης φάσης, είχε μια πολύ καλή παρουσία με νίκες επί των Σκωτσέζων (3-1) και των Ιρανών (4-1), καθώς και μια ισοπαλία (0-0) με την Ολλανδία. Στη δεύτερη φάση όμως ξεκίνησε με ήττα 3-0 από τη Βραζιλία και συνέχισε με ήττα 1-0 από την Πολωνία. Άρα, όταν έφτασε στην τελευταία αγωνιστική, είχε αποκλειστεί και ήταν αδιάφορο. Το πρώτο ερώτημα είναι το ακόλουθο: αν οι Περουβιανοί, όταν ακόμα είχαν όλες τις πιθανότητές τους για πρόκριση στον τελικό ανοιχτές, έχασαν 3-0 από την "σελεσάο", βάσει ποιας λογικής δεν θα μπορούσαν να χάσουν 4-0 από την "αλμπισελέστε" όντας αδιάφοροι και αποκλεισμένοι;

Η Αργεντινή, έχοντας (τελείως άδικα) υπόψη της το σκορ με το οποίο θα έπρεπε να κερδίσει, μπήκε στο γήπεδο του Ροσάριο αποφασισμένη να πετύχει όσα περισσότερα γκολ μπορούσε, για να φτάσει στον στόχο της. Οι παίκτες της δάγκωναν μαχαίρια και σίδερα, συν του ότι ήταν σαφέστατα ανώτερη ομάδα από την αντίπαλό της. Επαναλαμβάνω, σε καμία περίπτωση δεν έπρεπε να διεξαχθούν τα δυο παιχνίδια σε διαφορετικές ώρες, αλλά αγωνιστικά, το να πετύχει η "αλμπισελέστε" 4 γκολ εναντίον του αποκλεισμένου Περού, ήταν κάτι προφανέστατα δυνατό. Όμως οι διοργανωτές φρόντισαν να γεμίσουν με επιπλέον σκιές το συγκεκριμένο ματς, δημιουργώντας δικαιολογημένα όλη αυτή την ιστορία περί στημένου.

Ο Λούκε πετυχαίνει το 4-0 απέναντι στο Περού και δίνει σκορ πρόκρισης στην Αργεντινή.

Πριν τον αγώνα, ο Βιδέλα, συνοδευόμενος από τον Χένρι Κίσινγκερ, "επισκέφθηκε" τα αποδυτήρια του Περού, για να "χαιρετήσει", όπως υποστήριξε μετά στον Τύπο, τους παίκτες και τους προπονητές. Ο Χουάν Κάρλος Ομπλίτας, παίκτης της "μπλανκιρόχα", είχε χαρακτηρίσει την επίσκεψη του Βιδέλα και της κουστωδίας του ως κάτι απίστευτο. Μαρτυρίες ποδοσφαιριστών του Περού έλεγαν ότι ο δικτάτορας τούς είχε μιλήσει για την "λατινοαμερικάνικη αδελφοσύνη", αλλά κανείς τους δεν είχε δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για τα λεγόμενα του Βιδέλα.

Αυτό όμως για το οποίο είχαν μιλήσει αρκετοί Περουβιανοί παίκτες, ήταν η αίσθηση ότι κάποιοι συμπαίκτες τους είχαν περίεργη συμπεριφορά μέσα στο γήπεδο, αφήνοντας σαφείς αιχμές για στημένο παιχνίδι.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι περισσότερες υποψίες έπεσαν πάνω στον τερματοφύλακα της Εθνικής Περού, Ραμόν Κιρόγα, ο οποίος ήταν Αργεντίνος που είχε πάρει την περουβιανή υπηκοότητα. Σε εκείνο το παιχνίδι έπαιζε μπροστά στους συμπολίτες του, αφού είχε γεννηθεί, μεγαλώσει και ξεκινήσει την ποδοσφαιρική του καριέρα στο Ροσάριο. Μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκαθαρίσει τί ακριβώς έγινε στην κρίσιμη συνάντηση της Αργεντινής με το Περού. Αυτή όμως είναι η μεγαλύτερη (ίσως και μοναδική) αγωνιστική σκιά στην πορεία της "αλμπισελέστε" προς την κατάκτηση του τίτλου. Ενός τίτλου που ήρθε μετά από 120 δραματικά λεπτά στον τελικό του Μπουένος Άιρες.

Ο ΤΕΛΙΚΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Μετά την νίκη με 6-0 επί του Περού και την πανηγυρική πρόκριση της Αργεντινής στον τελικό, έφτασε η πιο μεγάλη στιγμή τόσο για τη διοργάνωση, όσο και για την χούντα. Η αλήθεια είναι ότι ο αργεντίνικος λαός, με το ποδόσφαιρο, το τάνγκο και την εξέγερση να κυλάνε στις φλέβες του, ήταν ενθουσιασμένος στην προοπτική της κατάκτησης του πρώτου Μουντιάλ από την Εθνική του ομάδα. Αντίπαλος ήταν η φιναλίστ και του προηγούμενου παγκοσμίου Κυπέλλου, Ολλανδία, με παρόντα όλα τα αστέρια της (εκτός του Κρόιφ).

Ο τελικός διεξήχθη στις 25 Ιουνίου στο "Μονουμεντάλ", μπροστά σε 72.000 θεατές που είχαν κατακλύσει το γήπεδο της Ρίβερ Πλέιτ. Ο Ερνστ Χάπελ παρέταξε την ομάδα του με κυριότερα ονόματα αυτά των Ρένζενμπρικ, Νέεσκενς, Ρεπ, Κρολ, Χάαν και τους Ρενέ και Βίλι Φαν Ντε Κέρκοφ. Από την άλλη μεριά, η Αργεντινή μπήκε στον αγωνιστικό χώρο αποφασισμένη να κατακτήσει το τρόπαιο. Οι Ολλανδοί έκαναν λόγο για εχθρική ατμόσφαιρα, αλλά για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, είτε με χούντα, είτε χωρίς αυτήν, οι κερκίδες θα "έβραζαν" όποιος και αν ήταν ο αντίπαλος.

Οι γηπεδούχοι πάντως φρόντισαν να παίξουν λίγο με τα νεύρα των Ολλανδών, ζητώντας από τον διαιτητή να ελέγξει τον νάρθηκα που φορούσε στον τραυματισμένο καρπό του ο Ρενέ Φαν Ντε Κέρκοφ. Το παιχνίδι ξεκίνησε τελικά με δεκάλεπτη καθυστέρηση και ήταν ο Κέμπες αυτός που έδωσε προβάδισμα στην ομάδα του προς το τέλος του πρώτου ημιχρόνου. Οι Ολλανδοί ισοφάρισαν στο 82' με την κεφαλιά του Νανίνγκα και έφτασαν πολύ κοντά στη νίκη, αλλά η προβολή του Ρένζενμπρικ στο πρώτο λεπτό των καθυστερήσεων σταμάτησε στο κάθετο δοκάρι.

Ο Πασαρέλα με το Κύπελλο και πίσω του οι άνθρωποι της χούντας.

Το παιχνίδι οδηγήθηκε στην παράταση και εκεί ο "Ματαδόρ" Κέμπες έδωσε ξανά προβάδισμα στην "αλμπισελέστε", μετά από εξαιρετική ατομική προσπάθεια. Ο θρίαμβος ολοκληρώθηκε με ένα τρίτο γκολ, αυτή τη φορά από τον Μπερτόνι και όταν ο Ιταλός διαιτητής Γκονέλα σφύριξε τη λήξη, το "Μονουμεντάλ" αλλά και ολόκληρη η Αργεντινή έζησαν στιγμές έκστασης με το απόλυτο ντελίριο να επικρατεί σε κάθε γωνιά της χώρας. Οι Ολλανδοί αρνήθηκαν να παραστούν στην απονομή και ο ευτυχισμένος Βιδέλα παρέδωσε το τρόπαιο στον Πασαρέλα.

Η ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ

Η "αλμπισελέστε" μπορεί να κατέκτησε το τρόπαιο, όμως ο Βιδέλα χειραγώγησε όλη την Αργεντινή, χειραγώγησε τους πάντες. Ήταν σίγουρα η πιο θλιβερή σελίδα στην ιστορία των Μουντιάλ. Αν ο Ολυμπισμός "λεκιάστηκε" από τους Αγώνες του Βερολίνου το 1936, το ποδόσφαιρο "υπέφερε" το 1978. Μια υπέροχη γενιά παικτών κέρδισε το Κύπελλο χωρίς όμως να προκαλέσει τον Βιδέλα, ο οποίος πανηγύριζε τα γκολ του τελικού χωρίς την στρατιωτική του στολή. Ένας Βιδέλα που παρακολούθησε ζωντανά αυτό το ματς επειδή του το επέτρεψε η διεθνής κοινότητα. Επειδή τον στήριξαν οι ΗΠΑ και η CIA. Επειδή τον βοήθησε η FIFA. Επειδή ελάχιστοι ξένοι ποδοσφαιριστές προέβαλλαν αντίσταση. Επειδή ελάχιστοι ξένοι ανταποκριτές υπήρξαν γενναίοι. Η Αργεντινή δεν ήταν η μόνη ένοχη σε αυτή την ιστορία. Απέδειξε όμως ότι είναι μεγάλη, γιατί σε αντίθεση με άλλους, έβαλε χρόνια αργότερα τον δικτάτορα στη φυλακή.

Την ώρα που οι θεατές του "Μονουμεντάλ" πανηγύριζαν τα γκολ της Εθνικής, οι συμπατριώτες τους βασανίζονταν λίγα τετράγωνα πιο κάτω, στην κόλαση της ESMA. Μόλις έληξε ο τελικός, ένας από τους βασανιστές, ο Χόρχε "Τίγρε" Ακόστα, όρμησε μέσα στα κελιά ουρλιάζοντας στους κρατούμενους "κερδίσαμε, κερδίσαμε". Από εκεί ξεκινούσαν οι περίφημες "πτήσεις του θανάτου", αεροπλάνα που απογειώνονταν για να ρίξουν από ψηλά στο κενό τους μελλοθάνατους. Την ημέρα του τελικού, πολλοί κρατούμενοι υποχρεώθηκαν να βγουν στους δρόμους, συνοδευόμενοι από τους δήμιούς τους, για να πανηγυρίσουν την κατάκτηση του Μουντιάλ. Κάποιοι άλλοι αναγκάστηκαν υπό την απειλή όπλων να παρουσιαστούν ως δημοσιογράφοι στις συνεντεύξεις Τύπου για να υποβάλλουν στημένες ερωτήσεις που βόλευαν την χούντα.

"Μας χρησιμοποίησαν για να σκεπάσουν τους 30.000 αγνοούμενους. Νιώθω εξαπατημένος και αναλαμβάνω την ευθύνη που μου αναλογεί. Ήμουν ένα μαλακισμένο που δεν έβλεπε πιο μακριά από την μπάλα", εξομολογήθηκε χρόνια αργότερα ο Ρικάρδο Βίγια, μέλος της πρωταθλήτριας ομάδας της Αργεντινής. Ο Χόρχε Ραφαέλ Βιδέλα πέθανε πέρυσι τον Μάιο, στη φυλακή του Μάρκος Πας, σε ηλικία 87 ετών. Ελάχιστοι τον έκλαψαν. Κανείς δεν θα τον ξεχάσει...

Πηγές: ole.com.ar, clarin.com, infobae.com, panenka.org, laprensa.pe, latercera.com, elconfidencial.com, elpais.com, abc.es, larepublica.pe, taringa.net