Μίχαλος: "Ήμουν ασόβαρος και τώρα πληρώνω τις δόσεις"

Χρειάστηκε να περάσουν 20 χρόνια από τότε που πρωτοπάτησε τα παρκέ της Α1, ως ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα του ελληνικού μπάσκετ, για να βρει την ισορροπία του και μαζί την ευκαιρία που έψαχνε. Στέκεται σε τρίτους, σε λάθη, στην δική του έλλειψη σοβαρότητας και τον πιάνουν τα νεύρα του. Για αυτά που δεν πέτυχε. Κοιτάει με οίκτο τον παλιό του εαυτό, όπως οι νηφάλιοι χαζεύουν τους μεθυσμένους στα μπαρ. Ήταν μικρός και τρελός, αλλά την αλήθεια την έμαθε στα 40. Λίγες ώρες αφού οδήγησε τον Πανιώνιο ξανά στην Α1, μιλάει για την καριέρα που δεν έκανε, τα εμπόδια που του έβαλε ο Ντούσαν Ίβκοβιτς, το μεγαλύτερο του λάθος και τις 36 δόσεις κανονικότητας που χρωστάει και του χρωστούν.

• Τάιμ-άουτ πρώτο: Πράγματα που μισώ: α) συνεντεύξεις που ξεκινούν με τις προσωποκεντρικές σκέψεις του δημοσιογράφου που κλέβει στο τζάμπολ κιόλας τη μπάλα από τον συνεντευξιαζόμενο και β) ανθρώπους με ταλέντο που το άφησαν να γλιστρήσει από τα χέρια τους, όπως προστάζει η εγωιστική διαστροφή των μετρίων. Επομένως κανονικά αυτή η συνέντευξη αφενός δεν έπρεπε να γίνει και αφετέρου δεν θα έπρεπε να ξεκινήσει έτσι. "Κανονικά". Επειδή, όμως, μιλάμε για την ιστορία του Νίκου Μίχαλου, απλά δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.

Η δική μου γενιά στις νότιες γειτονιές της Αθήνας μεγάλωσε με τον μύθο του Νίκου Μίχαλου. Του Νίκου που είχε βάλει 70 πόντους στον τελικό του σχολικού πρωταθλήματος, μπορεί να ήταν και 80, ποιος ξέρει έχουν περάσει χρόνια μπορεί οι πόντοι εκείνο το πρωινό να έχουν φτάσει πλέον και τους 90. Του Νίκου που έπαιζε στον Ολυμπιακό. Του Νίκου που έπαιζε στην Εθνική. Του Νίκου που κατέβαζε τη μπάλα, σταματούσε στα 9 μέτρα και ευστοχούσε σαν να είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Το μεγαλύτερο ταλέντο της γενιάς του. Ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα που ακούμπησαν την πορτοκαλί μπάλα. Ένας παίκτης που "μιλούσε" στη μπάλα, με ball handling επιπέδου Stephen Curry, πριν καν μάθουμε τον Curry. Σουτέρ φονικός με μοναδική επαφή με το καλάθι. Κι ίσως ο καλύτερος πασέρ που είδαμε τα τελευταία 20 χρόνια. Γκαρντ επιπέδου Euroleague. Επιπέδου Εθνικής Ανδρών. Το λένε συμπαίκτες και αντίπαλοι. Και προπονητές, όσοι τουλάχιστον πρόλαβαν να μην τσακωθούν μαζί του. Το καμάρι της αθλητικής Γλυφάδας, για όσους δεν πρόλαβαν τον Φραγκίσκο Αλβέρτη να κάθεται στο τελευταίο θρανίο του 2ου Λυκείου. Ο 17χρονος που έμπαινε στο αμάξι του Ρόι Τάρπλεϊ για να πάει στην προπόνηση του Ολυμπιακού του Ιωαννίδη, του Πάσπαλι, του Τόμιτς και του Φασούλα. Γιος του παλαίμαχου τερματοφύλακα πόλο και ομοσπονδιακού τεχνικού Τάκη Μίχαλου. Αδερφός του κολλητού μου.

Έπαιξε για πρώτη φορά στον Πανιώνιο το 1998. Πλέον έχοντας οδηγήσει την ομάδα από την Β' Εθνική στην Α1, έχει τη δυνατότητα, τον Μάιο του 2018, να τελειώσει την καριέρα του στην ίδια κατηγορία, στο ίδιο γήπεδο, φορώντας την ίδια φανέλα. Ο τέλειος κύκλος που είχε ξεκινήσει από τον Ολυμπιακό, συνεχίστηκε με Πειραϊκό, Πανιώνιο, Έσπερο, Μίλωνα, Α2, Β' ακόμη και Γ' Εθνική, με ενδιάμεσα σημεία καμπής το λάθος του Άρη και την παρολίγον μεταγγραφή στον Παναθηναϊκό. Και από εκεί -από σπόντα- στη Νέα Σμύρνη, στην δική του Ιθάκη, έστω και σε μορφή πλατείας.

Ο Ντούσαν Ίβκοβιτς και μια κοκακόλα ήταν ο λόγος που δεν στέριωσε στον Ολυμπιακό, μόνο που 20 χρόνια μετά, ο Ντούντα, ο προσωπικός του εφιάλτης, αποδεικνύεται αυτός που του δίδαξε μαθήματα ζωής, τα οποία χρειάστηκε να εμπεδώσει με τον σκληρό βιωματικό τρόπο. "Η τελευταία εντύπωση είναι αυτή που μένει, μικρέ" του είχε πει τότε. Αν ισχύει τότε η μπασκετική ιστορία δεν θα γράψει δίπλα από το όνομα του Μίχαλου τις λέξεις "χαμένο ταλέντο", αλλά "αυτός που κατάφερε να περάσει απέναντι".

Έχουν περάσει λίγες ώρες από τον "τελικό" της Α2. Ο Πανιώνιος υποδέχτηκε το περασμένο Σάββατο τον Δούκα και χρειαζόταν μόνο νίκη για να εξασφαλίσει το πρωτάθλημα και την επάνοδο του στην Stoiximan.gr BasketLeague, μετά από δύο "πέτρινα" χρόνια στην Β' Εθνική και στην Α2. Αρχηγός της ομάδας; Ο Νίκος Μίχαλος, που όπως αποκαλύπτει πήγε "με πίεση και παρότι δεν ήθελε ο προπονητής" στη Νέα Σμύρνη για να σημάνει την αντεπίθεση. Ήταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής στην άνοδο από την Β' Εθνική και έμεινε στην ομάδα μετά την διοικητική αλλαγή και την έλευση του Ίωνα Βαρουξάκη, αρχικά ως τρίτο πλέι-μέικερ. Παρότι στο ξεκίνημα δεν έπαιζε πολύ, δεν το έβαλε κάτω και έφτασε να θεωρείται ο πολυτιμότερος παίκτης του Πανιωνίου στον δεύτερο γύρο, κουβαλώντας την ομάδα στις πλάτες του τις τελευταίες αγωνιστικές, ειδικά μετά τον τραυματισμό του Σάκη Καρύδα.

Τι κρατάς από το Σάββατο;

"Θυμάμαι το άγχος της εβδομάδας. Θυμάμαι ότι από την Τετάρτη όλοι οι παίκτες το βλέπαμε στην καθημερινότητα μας, ακόμη και στον ύπνο μας. Θυμάμαι την εικόνα του κόσμου όταν βγήκαμε έξω για ζέσταμα".

Από το ίδιο το παιχνίδι;

"Ήμασταν τυχεροί γιατί είχε τελειώσει το παιχνίδι ουσιαστικά νωρίς. Συνειδητοποιείς οπότε νωρίς το τι έχει γίνει. Έχεις καταλάβει ότι έχεις γίνει πρωταθλητής. Από το 35' μπουγελωνόμασταν, πηγαίναμε στον Καρύδα. Χαρήκαμε πολύ".

Ποιο ήταν το καλύτερο που άκουσες μετά;

"Την επόμενη ημέρα με σταμάτησε ένας ταξιτζής στο δρόμο και μου είπε: "ξέρω ότι είσαι Ολυμπιακός, αλλά η ομάδα που έχουμε σε κάνει Πανιώνιο. Πραγματικά έτσι είναι. Μπορεί να μεγαλώνεις υποστηρίζοντας μια άλλη ομάδα από μικρός, αλλά γίνεσαι Πανιώνιος με κάποιο μαγικό τρόπο". Ήταν τόσα πολλά που άκουσα. Το έζησα και πέρσι. Αυτό που μου άρεσε ήταν ότι και οι δικοί μου άνθρωποι, από τον αδερφό μου ως τους κολλητούς μου, ήταν πολύ περήφανοι. Ούτε καν αυτοί δεν το πίστευαν όλο αυτό, όταν υπέγραφα πριν από δύο χρόνια στον Πανιώνιο. Το Σάββατο το καταλάβαινα".

• Τάιμ-άουτ δεύτερο: Την παραμονή του αγώνα οι Νεοσμυρνιώτες κυκλοφόρησαν μια μπλούζα με όλες τις μεγάλες φιγούρες της ιστορίας του Πανιωνίου και τυπωμένο ένα μεγάλο "Ο Ιστορικός Αιώνιος". Βαρίκας, Δενδρινός, Φάνης, Γάσπαρης, Δρελιώζης, Διαμαντόπουλος, Μπόμπαν και Τέρνερ, Μπέιλι, Λάντσμπεργκερ, Χάτσον, Μπράουν και Μίσσας, Τζούροβιτς και Νίκος Μίχαλος.

Νόμιζα ότι θα μου έλεγες για τη μπλούζα...

"Μου το είπε ο Ήνοχος Παππάς, ένας διοικητικός παράγοντας και φίλος. Με πήρε και μου είπε ότι "έχουμε και τα μούτρα σου στη μπλούζα" και δεν έδωσα μεγάλη σημασία. Όταν είδα, όμως, ότι ήταν αυτοί δίπλα μου, ειδικά ο Φάνης και ο Μπόμπαν, κατάλαβα τι είμαι στον Πανιώνιο".

Όλη τη χρονιά έβαζες στα Social Media hashtags όπως #back2back #roadtochampionship #6may, εκφράζοντας τη σιγουριά σου για το δεύτερο πρωτάθλημα και την άνοδο. Υπήρχε κάποια στιγμή που πίστεψες ότι θα φας τα λόγια σου;

"Ναι! Μετά το παιχνίδι με τον Χολαργό και μέχρι να καταλάβω ότι ο Φάρος θα παίξει στα ίσα το παιχνίδι με τον Ηρακλή. Όταν έχασε ο Ηρακλής στο Φάρο είπα ότι τελείωσε, ότι είμαστε πρωταθλητές. Οι δύσκολες στιγμές ήταν μετά την ήττα με τον Χολαργό και μια περίοδος τον Οκτώβριο, όπου οι φανατικοί ξενέρωσαν με κάτι που έκανα. Υπήρχαν στιγμές που σχολίαζα τον Ολυμπιακό στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ και οι Πάνθηρες ενοχλήθηκαν. Και από εκεί που ήταν δίπλα μου, πήγαν απέναντι. Αποφάσισα να τους μιλήσω. Ένα βράδυ, καθίσαμε σε ένα τραπέζι με πέντε άτομα και τους ζήτησα συγγνώμη, γιατί δεν είχα καταλάβει τι μέγεθος είναι να είσαι ο αρχηγός του Πανιωνίου. Έκτοτε και μετά την παγωμάρα μου είπαν ότι είσαι μάγκας και επειδή μας ξηγήθηκες, σε θέλουμε στον Πανιώνιο".

Δύσκολη σεζόν για σένα...

"Πήγα στον Πανιώνιο με σκοπό να προπονηθώ για να βρω ομάδα. Πήγα στην ομάδα και ο Σορώτος δεν με ήθελε. Με κράτησε από πίεση τρίτων. Το ξέρουμε αυτό και ο εγώ και ο Κώστας, άλλο που είμαστε επαγγελματίες και το κρύψαμε. Ήταν μια περίεργη χρονιά πέρσι: υποτίθεται μου έκαναν χάρη για να με πάρουν, ενώ στη συνέχεια ήρθε ένας προπονητής, ο Βαγγέλης Ζιάγκος, που με έβαλε σε άλλα μονοπάτια επαγγελματισμού και του το οφείλω αυτό. Όσο για φέτος; Ξεκίνησε η χρονιά με έναν προπονητή που από την αρχή μου ξεκαθάρισα ότι με θέλει και με πιστεύει, αλλά είχε αμφιβολία αν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω. Εγώ, όμως, ήξερα. Μπορεί να ακούγομαι αλαζόνας, αλλά δεν είχα πρόβλημα. Είχα πρόβλημα να χάσω 7 κιλά τον Σεπτέμβριο, αλλά όχι στο μπάσκετ.

Στο πρώτο διάστημα προσπαθούμε να βρω τα πατήματα του και υπήρχε ένα δίμηνο που δεν έπαιζα πολύ. Είχαμε όμως 8-0 και 9-0, οπότε ο προπονητής ήταν λογικό να μην θέλει να αλλάξει πράγματα. Το κομβικό παιχνίδι ήταν το ματς με τον Δούκα, τελευταία αγωνιστική του πρώτου γύρου. Για μας ήταν το πρώτο ντέρμπι εκτός έδρας, όπου ο κόουτς χρειάστηκε τη βοήθεια από τους ώριμους παίκτες. Έκανα καλή εμφάνιση και εκεί γύρισε το παιχνίδι. Τόσο για τον προπονητή, όσο και για μένα. Από την αρχή της χρονιάς δούλευα, αλλά εκεί το ξέσκισα. Είπα στον εαυτό μου "τώρα ξεκίνα να δουλεύεις όσο δεν πάει, να φτάσεις ταβάνι.

Υπήρχαν στιγμές τον τελευταίο 1 1/2 μήνα που ξυπνούσα το πρωί και έκανα 100 push-ups, το έβλεπε στο σώμα μου ο γυμναστής και δεν το πίστευε. Το μόνο πρόβλημα που είχα να αντιμετωπίσω ήταν το πως θα πείσω τον προπονητή μου ότι μπορώ να παίξω το μπάσκετ που θέλει. Ακόμη και στον αγώνα του Σαββάτου, στο 32' λίγο πριν βγω, κερδίζαμε 25 πόντους και ήθελε 5'' για την επίθεση. Ε, εγώ κλασσικά σουτάρω από τα 9 μέτρα μπας και μπει και γίνει χαμός. Και μου το χτυπούσε επί 1 1/2 λεπτό! Με τη διαφορά στους 25 πόντους!

Ένιωθα καλά, όμως. Το έβλεπα στην προπόνηση και στα μάτια των συμπαικτών μου. Είναι αλλιώς να έχεις τον Πελεκάνο και τον Μπάρλο δίπλα σου. Το κέρδος μου σαν Μίχαλος, ήταν ότι τους μιλούσα μπασκετικά και με άκουγαν. Ποιος; Ο Πελεκάνος, που έχει παίξει στη Ρεάλ Μαδρίτης, στον Ολυμπιακό και στην Εθνική ομάδα".

Δεν υπάρχει στενοχώρια για αυτά που δεν πέτυχα, μόνο νεύρα. Πολλά νεύρα

Έχεις δουλέψει ξανά τόσο πολύ;

"Όχι, όχι... Το βλέπω και στο σώμα μου. Δούλεψα τόσο πολύ το 1997 όταν είχα πάει στην Ιταλία με τον Ολυμπιακό και προπονητή τον Ίβκοβιτς. Δούλεψα πολύ με τον Μίνιτς και τον Μεραχωβίτη, αλλά έσπασα το δάχτυλο μου σε ένα φιλικό με την Παρτίζαν και αυτό με κράτησε πίσω".

Δεν ξέρω αν ακούς τα λόγια σου. Είχες να δουλέψεις έτσι από το 1997. Πως νιώθεις τώρα που άφησες τα χρόνια να πάνε χαμένα;

"Δεν υπάρχει στενοχώρια. Μόνο νεύρα. Πολλά νεύρα. Χθες έλεγα ότι τα επόμενα δύο χρόνια δεν θα μπορούσα να παίζω έτσι, θα είμαι 42. Και με πιάνουν τα νεύρα μου. Λέω στον εαυτό μου "ρε μαλάκα δεν είναι δυνατόν να μην δούλεψες ούτε στο μισό εκείνη την περίοδο".

Γιατί δεν δούλεψες όσο έπρεπε;

"Οφείλεται σε τρεις λόγους. Πρώτα στην χαλαρότητα της οικογένειας μου. Τότε δεν είχαμε καταλάβει πόσα χρήματα θα μπορούσα να κερδίσω από το μπάσκετ. Δεν τους ρίχνω ευθύνες, βέβαια, γιατί λόγω της χαλαρότητας έχω βγει ένας άνθρωπος που νιώθω πολύ ωραία με τον εαυτό μου. Είμαι καλά μαθημένος από τον πατέρα μου. Το δεύτερο είναι ότι ατύχησα στην επιλογή προσώπων για να με βοηθήσουν. Είχα τρεις ατζέντηδες πριν πάω στον Γιώργο Πάνου (σ.σ που επίσης εκπροσωπεί τον Γιάννη Αντετοκούνμπο) και όσο με βοήθησε αυτός τα δύο τελευταία χρόνια αυτός, δεν με βοήθησαν οι άλλοι τρεις. Ο Πάνου πραγματικά με πίστεψε. Πριν δύο χρόνια που του ζήτησα να με αναλάβει και με κοιτούσε καλά καλά, γιατί ήμουν 37".

Ναι, αλλά συζητάμε για τη δουλειά που δεν έκανες κι εσύ μου λες μόνο για άλλους...

"Για αυτό λέω για τους ανθρώπους που είχες δίπλα σου. Βλέπω τώρα ατζέντηδες που είναι με τον βούρδουλα. "Αν δεν δουλέψεις, θα με χάσεις. Δεν θα σου βρω ομάδα". Έτσι τους λένε, τα έχω ακούσει".

Το τρίτο;

"Δεν πήρα ποτέ μια ευκαιρία σε σωστό timing. Ήμουν άτυχος σε όλες οι ευκαιρίες που πήρα μικρός. Σαν να βγαίνεις με μια γκόμενα και μετά να εξαφανίζεται. Αν όμως βγεις και ξαναβγείς, μετά κολλάς. Έτσι ήταν και αυτό. Είναι και λάθος δικό μου. Όταν πήγα στον Άρη δεν έπαιξα ένα επίσημο παιχνίδι να δω 5.000 κόσμο και να πω "ώπα". Στον Ολυμπιακό δεν έπαιζα. Χρησιμοποιήθηκα μόνο με τον Παναθηναϊκό γιατί είχαν βγει όλοι οι άλλοι με 5 φάουλ".

Ποιο σουτ; Ο Άρης ήταν το μεγαλύτερο λάθος μου

• Τάιμ-άουτ τρίτο: Ο Ολυμπιακός υποδέχεται τον Παναθηναϊκό στο ντέρμπι του δεύτερου γύρου. Ο Νίκος Μίχαλος περνάει στο παρκέ στα 21 του χρόνια. Είχε παίξει 5 λεπτά ως εκείνο το σημείο στο πρωτάθλημα και είχε σκοράρει δύο πόντους. Κέρδισε δύο βολές στα 21'' με το σκορ στο 65-65. Του έκανε επίτηδες φάουλ ο Γιώργος Καλαϊτζής. Ήταν άστοχος και στις δύο παρθενικές του βολές στη σεζόν. Μετά από χαστούκι στη μπάλα αυτή κατέληξε ξανά στα χέρια του Τόμιτς. Νέα επίθεση, νέα ευκαιρία. Η μπάλα φτάνει στον Μίχαλο που δεν διστάζει να σουτάρει ξανά, δεν θα ήταν ο Μίχαλος αν δεν σούταρε. Ξανά σίδερο. Η αναπήδηση της μπάλας τη φέρνει στα χέρια του Αρτούρας Καρνισόβας που σκοράρει για το 67-65. Νίκη για τον Ολυμπιακό.

Θα είχε αλλάξει η ιστορία αν είχες ευστοχήσει σε εκείνο το σουτ;

"Μπα, όχι. Καμία σχέση. Ο Ντούντα είχε πάρει τις αποφάσεις του. Δεν βοηθούσε τους Έλληνες. Δεν θα άλλαζε τίποτα".

Ξέρεις, περίμενα να ακούσω κάτι άλλο: ότι πίστευες ότι το ταλέντο σου αρκούσε και δεν χρειαζόταν να δουλέψεις

"Όχι. Δεν μου αρκούσε. Τα λάθη που έκανα ήταν με τον Ολυμπιακό και τον Άρη. Στον Ολυμπιακό ήταν ένας προπονητής που δεν με πίστευε εξαρχής και με έδιωξε στην προετοιμασία. Αλλά δεν είναι μοιραίο λάθος. Γιατί, ΟΚ, ήμουν 21 ετών, τότε. Είχα την πολυτέλεια να το γυρίσω τούμπα. Το σοβαρό λάθος το έκανα στον Άρη. Μετά από ένα καλό πρωτάθλημα που είχα κάνει στον Μίλωνα με πήρε ο Άρης για να παίζω 25 λεπτά. Και εγώ..."

Γιατί έφυγες από τον Άρη;

"Γιατί δεν μου άρεσε που ήμουν μόνος μου και που είχα χάσει τους φίλους μου. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος της ζωής μου".

Ο Ντούντα είναι ο κορυφαίος, αλλά δεν έχει καλή καρδιά

Γιατί σε είχε διώξει ο Ίβκοβιτς από την προετοιμασία;

"Ήταν άδικος, δεν μου φέρθηκε ωραία. Με πέταξε έξω σε ένα βράδυ χωρίς να φταίω. Ήταν μεσημέρι και μόλις είχαμε φάει. Πήγαμε οπότε με τον Παπανικολάου και τον Καραπλή σε ένα μαγαζί εκεί κοντά να πάρουμε μια κοκα-κόλα. Πήγαμε και τον όταν γυρίσαμε τον είδαμε μέσα, τον χαιρετήσαμε και πήγαμε στα δωμάτια μας. Στις 17.00 μας καλούν σε meeting, που δεν ήταν προγραμματισμένο. Όταν το έμαθα πήγα στον Φασούλα και του είπα "θα με διώξει". Και εκείνος δεν το πίστευε, μου έλεγε: "θα σε διώξει για μια κοκακόλα; Γάμησε με ρε τώρα".

Στο meeting ο Ίβκοβιτς - το θυμάμαι σαν τώρα- μου είπε "δεν θα μου γαμήσεις την ομάδα", άρχισε να με βρίζει μπροστά σε όλους και μου ζήτησε να φύγω με το πρώτο αεροπλάνο. Έβαλα τα κλάματα και του έλεγα "κόουτς μια κοκακόλα πήρα". Το βράδυ με πήραν ο Φασούλας, ο Ρότζερς και ο Τάρλατς και μου είπαν να του ξαναμιλήσω στο τραπέζι. Κι εγώ το ξαναμίλησα. "Κόουτς συγγνώμη, δεν θα το ξανακάνω, λάθος μου". Όχι και πάλι. Ο Παναγιώτης επέμεινε, το ίδιο και ο Καρνισόβας. "Ξαναμίλα του στο πρωινό" μου ζήτησαν και εγώ του ξαναμίλησα. "Δεν θέλω να σε βλέπω μου είπε" και εκεί έσπασα. Αν ένας προπονητής θέλει να σε κρατήσει με τρία συγγνώμη σε κρατάει".

Είχατε επαφή έκτοτε, ή η πρώτη φορά ήταν όταν πλακωθήκατε στο Έσπερος-ΑΕΚ; Θύμισέ μου πώςς ξεκίνησε η ιστορία...

"Πήγα στην γραμματεία και διαμαρτυρήθηκα που δεν μου έδωσαν ένα φάουλ που μου έκανε ο Κορωνιός. Και καθώς διαμαρτυρόμαστε εγώ τον σπρώχνω και αυτός μου ρίχνει μια κλωτσιά. Και συνεχίσαμε να βριζόμαστε στα αποδυτήρια. Τον σέβομαι απεριόριστα ως προπονητή. Αυτά που έκανε το 1997 τα κάνουν τώρα το 2017. Σαν χαρακτήρα, όμως, δεν τον σέβομαι. Ξέρω κι άλλες ιστορίες από μεγάλους παίκτες. Ήταν άνθρωπος αριβίστας. Δεν μάσαγε. Δεν είχε καλή καρδιά. Σαν προπονητής, όμως, είναι ο κορυφαίος στην Ευρώπη. Τι να λέμε; Είδαμε βίντεο όταν παίξαμε με τον Τζόρνταν, πως θα τον σταματήσουμε. Ήταν πολύ μπροστά".

Ήμουν ασόβαρος. Το παραδέχομαι

Επιμένω, όμως: έχεις πει ότι φταίνε όλοι, αλλά για σένα δεν έχεις πει τίποτα.

"Δεν ήμουν σοβαρός. Όχι ότι δεν δούλευα. Είναι διαφορετικό να δουλεύεις και διαφορετικό να είσαι σοβαρός. Υπάρχουν πολλοί που δουλεύουν στο γήπεδο, αλλά είναι ασόβαροι. Έτσι κι εγώ. Ήμουν ασόβαρος. Έπρεπε το μπάσκετ να το έχω κορυφή. Να μη δίνω δικαιώματα, να μη βγαίνω πολύ, να μη με νοιάζει το φαίνεσθαι. Να τελειώνω την προπόνηση και να κάθομαι μισή και μιάμιση ώρα παραπάνω. Και αυτό ενδεχομένως να το εξαργύρωνα κάποια στιγμή, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται".

Συνειδητοποιούσες το ταλέντο σου;

"Το έβλεπα αυτό. Συνέχεια. Υπάρχουν στιγμές που συνειδητοποιώ πόσο ταλέντο είχα. Στην Εθνική Ελπίδων για μένα έκοψαν τον Παπαλουκά. Ποιον τον Παπαλουκά, που πήρε ευρωπαϊκά και έβγαλε 20 εκατομμύρια. Στενοχώρια δεν έχω. Μόνο νεύρα. Στη ζωή μου σταμάτησα να στενοχωριέμαι από την ημέρα που έχασα τον Τάκη, τον πατέρα μου. Έγινα ρεαλιστής και ψυχρός. Και στη ζωή και στο μπάσκετ. Απλά για το μπάσκετ έχω νεύρα. Πολλά νεύρα".

Αν ο ανιψιός σου θέλει να παίξει επαγγελματικά μπάσκετ, τι συμβουλές θα του δώσεις; Ποια λάθη που έκανες πρέπει να αποφύγει;

"Θα έλεγα στον πατέρα του βασικά να είναι από πάνω. Όσο και να είναι πιεστικό. Δεν κατηγορώ την οικογένεια μου, αλλά αν είσαι από πάνω καταλαβαίνει το παιδί ότι κάτι συμβαίνει. Πρόσεξε, όμως, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος. Ο πατέρας μου ήταν προπονητής στην Εθνική Ανδρών στο πόλο, δεν έπιασε ποτέ κάποιον προπονητή για να με βάλουν στην12άδα. Είχε επίπεδο. Ήταν ο ίδιος προπονητής. Και αν στο Παγκόσμιο του 1995 ήμουν στη 12άδα, ή στην Προύσα, μπορεί η ζωή μου να είχε αλλάξει. Δεν θα άλλαζε με το τρίποντο κόντρα στον Παναθηναϊκό. Αν ήμουν με τον Ρεντζιά, τον Καράγκουτη και τον Μπαρλά εκεί θα άλλαζαν όλα. Ήμουν μικρότερος, το 1997, αλλά πάντα έφτανα στην 16άδα. Αυτό θα μου άλλαζε όλη τη μπασκετική καριέρα, όπως άλλαξε και στους 12 που πήραν εκείνο το χρυσό. Δεν υπήρχε μια ωραία ευκαιρία που να θυμάμαι. Αν έπαιρνα το πρωτάθλημα κόσμου, θα έλεγα τι γίνεται εδώ; Και θα πιεζόμουν να δουλέψω παραπάνω".

Λες και ήμουν μεθυσμένος και δεν καταλάβαινα τι γίνεται

Ποιο επίθετο σου κολλάει; Αδικημένος; Άτυχος; Ποιο;

"Αδικημένος; Όχι. Δεν μου αρέσει σαν λέξη. Ούτε άτυχος θα έλεγα. Μεθυσμένος. Αυτό. Λες και ήμουν μεθυσμένος. Δεν ήμουν νηφάλιος να καταλάβω τι γίνεται".

Πότε άλλαξε όλο αυτό;

"Στα 33 μου χρόνια όταν έχασα τον Τάκη. Εκτός από τα άλλα ταλέντα του, είχε και αυτό: έφυγε και μας "έφτιαξε" σαν γιους. Εκεί αλλάξαμε κι οι δύο. Δεν σου κρύβω ότι από τότε άλλαξα σαν άνθρωπος. Και στη δουλειά και παντού. Το δεύτερο βήμα για την αλλαγή μου ήταν ο Πανιώνιος, έστω κι αν ήρθε αργά. Ο Πανιώνιος με έβαλε σε άλλο μενταλιτέ. Έχω νεύρα σου λέω. Ξέρω ότι του χρόνου αν πάω στην Α1, ξέρω ότι δεν θα έχω πρόβλημα λόγω ηλικίας. Βάζω και στοιχήματα. Όπως έβαλα και στοιχήματα τις δύο προηγούμενες χρονιές ότι θα πάρουμε το πρωτάθλημα. Καλά, δεν βάζω για το πρωτάθλημα, γιατί δεν θα το πάρουμε με Ολυμπιακό-Παναθηναϊκό, αλλά για δέκα λεπτά νομίζω ότι μπορώ να κάνω πολύ ωραία πράγματα και να λέει ο κόσμος "Έλα Χριστέ και Παναγία". Για αυτό και δεν σταματάω, γιατί το έχω βάλει στόχο".

Πάω για βάρη και με τρολάρουν

Είχες πει ότι θέλεις να παίξεις στην Α1 και να αποσυρθείς. Το έχεις πάρει απόφαση να παίξεις μόνο μια χρονιά, ή σκέφτεσαι τουλάχιστον έναν χρόνο ακόμα;

"Έχω γυμναστεί πολύ. Λόγω Ζιάγκου και Οικονόμου έχω φτάσει σε άλλα επίπεδα. Τώρα να φανταστείς είναι Δευτέρα και έχω κανονίσει να κάνω κανονικά προπόνηση. Έχω πάρει τον γυμναστή και του είπα ότι θέλω να κάνω βάρη. Και μου λέει "δεν το πιστεύω". Και ξέρω ότι θα φάω τρολάρισμα επικό από τους συμπαίκτες μου. Θα έρθουν να με τραβήξουν φωτογραφίες. Έχω τρελαθεί με αυτό".

Γιατί πάντα προτιμούσες ομάδες με κόσμου, όπως η Νήαρ Ηστ, ο Παπάγου, βάζοντας τα χρήματα σε δεύτερη μοίρα;

"Τα χρήματα τα τελευταία 5 χρόνια δεν τα βάζω σε πρώτη μοίρα, μην σου πω ότι σε δεύτερη. Έχω φτιάξει μια ζωή που κάνω και άλλα πράγματα. Μου αρέσει να έχει κόσμο στο γήπεδο. Το έβλεπα και στα πρόσωπα των παιδιών, όταν βγαίναμε για ζέσταμα στις 16.30 και είχε 20 άτομα. Στενοχωριόμουν που έβλεπαν ένα άδειο γήπεδο. Και εγώ τους έλεγαν ότι είναι άτυχοι που δεν πέρασαν το περσινό".

Στον Πανιώνιο, δηλαδή, ένιωσες σαν το σπίτι σου.

"Αυτό δεν ξέρω πως γίνεται αυτό στον Πανιώνιο. Σαν να υπάρχει ένας μαγικός τρόπος και όλοι οι παίκτες να δένονται. Τρώγαμε όλοι μαζί, βγαίναμε έξω, πηγαίναμε στην παραλία. Αυτό βγαίνει και στους αγώνες. Υπήρχαν δύσκολες στιγμές, αλλά μείναμε ενωμένοι. Είναι το γήπεδο; Είναι η οργάνωση της ομάδας; Είναι τα αποδυτήρια που μπαίνεις και βλέπεις τη φάτσα του Φάνη; Δεν ξέρω τι είναι".

Μεγάλη δικαίωση για σένα. Συμφωνείς;

"Η ζωή έχει την τάση να επιστρέφει συμπεριφορές. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ότι, δηλαδή, μου δόθηκε η ευκαιρία να ανεβάσω τον Πανιώνιο το δεύτερο γύρο. Δεν στέκομαι στον τραυματισμό του Σάκη, γιατί ο Σάκης μας είχε στην κορυφή 26 αγωνιστικές. Στενοχωρηθήκαμε που είδαμε τον Σάκη στενοχωρημένο, αλλά δεν μας πτόησε. Αν δεν είχαμε τον Σάκη στις 26 αγωνιστικές δεν θα ήμασταν εκεί. Το πιστεύω. Είναι ο Σάκης ο Καρύδας. Ήταν πρώτος στα κλεψίματα μέχρι να χτυπήσει. Είχε κάτι πάνω του. Ακόμη και σε έντονες κι δύσκολες, έβαζε δύο τρίποντα και ηρεμούσαμε".

Σε φόβισε ο τραυματισμός του;

"Με έβαλε σε σκέψεις για το τι μπορεί να προκαλέσει ένας τραυματισμός σε αυτή την ηλικία. Ευτυχώς δεν είχα τραυματισμούς στην καριέρα μου".

Το τέλος της καριέρας σου το σκέφτεσαι;

"Δεν έχω σκεφτεί το τέλος. Ίσως γιατί δεν θέλω να το σκέφτομαι. Το σίγουρο είναι ότι θα μείνω στο μπάσκετ. Ήδη έχω κάνει τα χαρτιά μου, μαζί και ο Δημητριάδης και ο Μπάρλος, για να παρακολουθήσουμε τη Σχολή Προπονητικής. Δεν ξέρω βέβαια πως θα τα φέρει η ζωή. Μπορεί να το κάνω και μετά από τρία χρόνια να καταλάβω ότι δεν μου αρέσει, αλλά θα το κάνω. Αυτό που σε κάνει να μη θέλεις να πιστέψεις ότι τελειώνεις, είναι ότι δεν μπορώ να σκεφτώ τον εαυτό μου χωρίς τα αποδυτήρια. Ο Πανιώνιος με δυσκολεύει να σταματήσω το μπάσκετ. Είναι πιο εύκολο να σταματήσεις παίζοντας σε ομάδες χαμηλού επιπέδου, χωρίς κόσμο, χωρίς τίποτα και να σκέφτεσαι "τι κάνω τώρα εδώ". Στον Πανιώνιο δεν μπορείς να πεις "βαρέθηκα".

Δεν θέλω να σταματήσω, όμως, έχοντας πέσει. Αυτό που κατάφερα τα δύο αυτά τα χρόνια και με θυμήθηκαν ξανά όλοι, δεν το χαραμίζω για κανέναν. Θα σταματήσω ψηλά. Και θα το καταφέρω, γιατί το έχω βάλει στόχο. Αγαπώ πάρα πολύ τον Πανιώνιο. Περισσότερο και από τον Ολυμπιακό. Δεν το πίστευα. Το λέω και συγκινούμαι. Είναι η οικογένεια μου. Μόνο και μόνο που βλέπω τον αδερφό μου και πόσο πολύ το ζει εκεί μέσα, τον αγαπώ πολύ".

Ο Ντούντα μου χάλασε τη μεταγραφή στον Παναθηναϊκό

Από τη σεζόν 1998-99, την πρώτη σου στον Πανιώνιο, τι θυμάσαι;

"Έπαιζα 12-13 λεπτά. Είχαμε καλό κλίμα με τον Λημνιάτη, τον Δρελιώζη, τον Καράγκουτη και τον Κικίλια. Θυμάμαι πολύ την ευρωπαϊκή πορεία και τα ταξίδια που κάναμε. Θυμάμαι επίσης ότι έπαιζα αντίπαλος με τον Ναβάρο στον ημιτελικό. Είναι κάποιες στιγμές στη ζωή μου και εκεί έρχεται στενοχωριέσαι. Έπαιξα με τον Τζόρνταν, τι ωραίο που θα ήταν να έπαιζα 15 λεπτά απέναντι σε εκείνο το παιχνίδι.

Θα σου πω μια ιστορία, που δεν την ξέρει κανείς: Ήταν ένα καλοκαίρι που προερχόμουν από εξαιρετική χρονιά στην Α1. Είχα μάνατζερ τον Παπαδάκη και ο Παναθηναϊκός είχε προπονητή τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς, ο οποίος έψαχνε τρίτο πλέι-μέικερ. Βασικοί υποψήφιοι ήταν ο Γκαγκαλούδης και ο Σιούτης. Θυμάμαι ένα πρωί με πήρε ο ατέντζης μου και μου είπε "σε θέλει ο Παναθηναϊκός". Θυμάμαι και την απάντηση μου: "άσε μας ρε Κώστα πρωινιάτικα".

Το αφήνω λίγο. Λίγες ημέρες μετά θυμάμαι πάω να πάρω τον πατέρα μου από το αεροδρόμιο και ήμαστε στη Βάρης-Κορωπίου. Σταματάω στο φανάρι και δίπλα ένα μεγάλο αυτοκίνητο με τον Θανάση Γιαννακόπουλο στο τιμόνι. Κι ο πατέρας μου, ο τρελός, ανοίγει παράθυρο! Δεν το πίστευα. "Πρόεδρε, ο γιος μου έρχεται σε σας" του λέει και με δείχνει. "Ποιος είναι" ρωτάει ο Θανάσης και κάνω πιο μπροστά για να με δει, με τον πατέρα μου να λέει "ο Μίχαλος". Και ο Θανάσης απαντά: "Α, κάτι έχω ακούσει". Κλείνουμε τα παράθυρα και φεύγουμε. Και ένα πρωί, πίνω καφέ στη Γλυφάδα και με παίρνει ο Παπαδάκης και μου λέει "στη χάλασε τη μεταγραφή ο Ντούντα".

Κάποια πράγματα στη ζωή σαν να μην είναι γραφτά να γίνουν. Και να δούλευα στον Ολυμπιακό δεν είχα τύχη. Στον Άρη, όμως, άλλο. Αν δούλευα με τον Γιατζόγλου μπορεί να έπαιζα ακόμη εκεί. Δεν είχα μια καλή ευκαιρία στις μεγάλες ομάδες. Μια! Για αυτό αγαπάω τον Πανιώνιο, γιατί μου την έδωσε".

Ανώριμος και ανισόρροπος: δεν παλευόταν η φάση μου

Τι απαντάς σε αυτούς που σε αποκαλούν "τρελό";

"Σε αυτό συμφωνώ. Δεν παλεύεται η φάση μου. Ο θάνατος του πατέρα μου ήταν το κόκκινο φανάρι που με σταμάτησε. Μέχρι τότε δεν υπήρχε έλεγχος. Τσακωνόμουν με όλους. Έβριζα οπαδούς. Θυμάμαι είχα βρίσει την ORIGINAL και με περίμεναν κάτω από το σπίτι μου. Πλακωνόμουν στο παιχνίδι με φίλους μου, που πίναμε καφέ μαζί και δεν ξαναμιλούσαμε. Υπήρχε τρέλα. Αν ήμουν 27 και παίζαμε το παιχνίδι του Σαββάτου, θα είχα τσακωθεί με όλους. Δεν υπήρχα τότε. Τρελός με χαρτί γιατρού. Ήμουν ανώριμος και ανισόρροπος. Σκέφτομαι τον εαυτό μου πως ήμουν παλιά και δεν το πιστεύω. Έχω μεγάλη αλλαγή ως άνθρωπος.

Ο Ντούντα μου είχε πει κάτι σημαντικό: η τελευταία εντύπωση είναι που μένει, στις γκόμενες, στη ζωή σου και στη δουλειά σου. Έτσι μου είπε την ημέρα που με έδιωξε: "η τελευταία εντύπωση είναι που μένει, μικρέ". Αυτό μου έχει κολλήσει. Αυτό και κάτι άλλο: μου είχε πει ότι το πουλάκι μια φορά θα κάτσει στον ώμο σου, άπαξ και πετάξει δεν το ξαναβρίσκεις. Αυτό δεν το πιστεύω, όμως, ολοκληρωτικά. Πιστεύω ότι το ξαναβρίσκεις, απλά θα είναι άλλο πουλί. Μπορεί να είναι μικρότερο, αλλά θα κάτσει ξανά στον ώμο σου".

• Τάιμ-άουτ τέταρτο: Χρειάστηκε να περάσουν 20 χρόνια από την ημέρα που ο Ντούσαν Ίβκοβιτς τον έδιωξε από τον Ολυμπιακό, στην πιο δύσκολη ίσως στιγμή της καριέρας του. Χρειάστηκε να φτάσει 40 χρονών για να το καταλάβει. Ωπ, νέος κύκλος.

Το ότι δεν έχω 6 εκατ. στην άκρη είναι δική μου μαλακία

"Το μπάσκετ των δύο τελευταίων ετών με έχει κάνει αποδεκτό από πολλούς ανθρώπους. Αυτό που με ενδιαφέρει και με έχει κάνει περήφανο είναι που έγινα αποδεκτός για την προσπάθεια που κάνω. Δεν θέλω τα εύσημα για το πόσο καλός παίκτης είμαι. Είμαι πολύ καλός παίκτης. Ξέρω ότι είναι λίγοι αυτοί που μιλούν έτσι για τον εαυτό τους, αλλά εγώ σου λέω ότι είμαι πολύ καλός μπασκετμπολίστας. Έχω τεράστιο ταλέντο και το ότι δεν έχω 6 εκατομμύρια στην άκρη, είναι δική μου μαλακία.

Μου αρέσει, όμως, που με παραδέχονται για την προσπάθεια που κάνω τον τελευταίο καιρό. Προχθές ο ένας από τους τρεις διαιτητές του αγώνα με τον Δούκα, όταν μου έδωσε τη μπάλα στο ημίχρονο για την επαναφορά μου λέει: θα ήθελα πάρα πολύ να σε δω στην Α1 του χρόνου. Δεν το έχω ξαναπάθει αυτό. Τώρα μπορώ να το διεκδικήσω. Και στα 40. Αυτήν την εξιλέωση ψάχνω σε φίλους και γνωστούς που έλεγαν ότι "το παλικάρι δεν είναι για τίποτα". Λόγω του Πανιωνίου, όμως, αυτό το παλικάρι πέτυχε κάποια πράγματα. Ανεβάσαμε τον Πανιώνιο στην Α1".

• Τάιμ-άουτ πέμπτο και τελευταίο: το μεγαλύτερο ταλέντο της γενιάς του, χρειάστηκε να περιμένει το τέλος της καριέρας του για να αποκαθηλώσει την έννοια "ταλέντο" και να παραδεχτεί ότι θέλει να τον παραδέχονται για την προσπάθεια του, τη δουλειά που δεν έριξε τα προηγούμενα χρόνια.

Τι είναι το μπάσκετ για σένα; Αγγαρεία; Παιχνίδι; Σόου;

"Τώρα; Σόου. Πιέστηκα τα τελευταία 8 λεπτά που δεν έπαιξα. Στους 20 πόντους μπορούσα να κάνω παπάδες. Το βλέπω σαν σόου. Δεν είναι εύκολο, όμως, αυτό. Πρέπει να έχεις 2.500 κόσμο. Με 20 άτομα σόου δεν γίνεται. Επίσης το μπάσκετ όλα αυτά τα χρόνια είναι δίπλα μου. Πιστό. Εκτός από τη μητέρα μου και τον αδερφό μου δεν έχω τίποτα άλλο πιστό στη ζωή μου. Αλλά το μπάσκετ το έχω δίπλα μου 25 χρόνια. Είναι η οικογένεια μου.

Ένας άνθρωπος κοντινός μου, μια γυναίκα, που με έχει βοηθήσει πολύ τα τελευταία δύο χρόνια, μου είχε πει: "ήσουν για τα πανηγύρια, για αυτό και δεν σου ερχόταν τίποτα καλά. Όταν αποφασίζεις να γίνεις σωστός, δεν γίνεται από τη μια ημέρα στην άλλη. Σαν να πήρες 36 δόσεις. Σαν δάνειο. Είσαι στην 28η, μην νομίζεις ότι τελείωσες. Και το βλέπω καθημερινά. Ίσως κάποιος που είναι ισορροπημένος να μην μπορεί να το καταλάβει. Εμείς, οι άνθρωποι που είχαμε θέματα όταν αποφασίζουμε να πάμε απέναντι, πρέπει να πληρώσουμε δόσεις για να πάμε. Έχω φτάσει στην 33η και ξεχρεώνω. Αυτή ήταν ο Πανιώνιος. Μένουν τρεις. Η μια είναι η Α1, η άλλη το να κάνω οικογένεια και η τρίτη η υγεία μου και η υγεία των δικών μου ανθρώπων".

Επόμενη δόση; Στην Α1 με τον Πανιώνιο. Στα 40 του να γίνει ο μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης της κατηγορίας. Να επιστρέψει για πρώτη φορά μετά το 2002. Ξέρω, ξέρω... Ακούγεται τρελό. Όπως τα δύο σερί πρωταθλήματα με τον Πανιώνιο. Κι αυτά τρελά ακουγόντουσαν. Για μας τους κανονικούς τουλάχιστον. Ο Νίκος Μίχαλος δεν είναι κανονικός.