Η Uganda Super League βρίσκεται στην 19η αγωνιστική και της βαθμολογίας ηγείται η SC Villa, ομάδα που 'χει πάρει τους περισσότερους τίτλους στην ιστορία της λίγκας (βλ. 16). Την ακολουθούν, με ένα βαθμό διαφορά, η KCCA FC και η Vipers SC. Αντιλαμβάνεσαι υπάρχει ένα -έντονο- ενδιαφέρον. Αυτό που δεν υπάρχει είναι όπλα στα γήπεδα ή περιστατικά βίας σε κάθε αγωνιστική.

Γιατί άπαξ και οι ιθύνοντες αποφάσισαν να σώσουν το προϊόν, αυτό ακριβώς έκαναν. Άρα, δεν γίναμε Ουγκάντα. Μάλλον στα χειρότερα της η Ουγκάντα θα λέει "γίναμε Ελλάδα". Ας δούμε τι έχει συμβεί στο ποδόσφαιρο αυτής της χώρας, αφότου σας πούμε πως η εκεί Πειθαρχική Επιτροπή τιμωρεί τους παραβάτες -όσους τίτλους ή όσους οπαδούς και αν έχουν- το ίδιο.

Το περιστατικό βίας

Η Villa είδε δυο βαθμούς και δυο γκολ να κάνουν... φτερά "για χουλιγκανισμό των οπαδών της στην τρίτη αγωνιστική". Οι διοικούντες κλήθηκαν και να πληρώσουν 300.000 ευρώ. Τι έκαναν οι φαν της ομάδας που έχει το ρεκόρ τίτλων (16); "Μετά το πέναλτι που δόθηκε υπέρ των Vipers, οπαδοί βανδάλισαν την ιδιοκτησία". Επισημάνθηκε πως η -νεοσυσταθείσα- Πειθαρχική Επιτροπή, διάβασε όσα έγραψε ο διαιτητής στο φύλλο αγώνα, είδε όσα κατέγραψαν οι κάμερες και τις φωτογραφίες πριν καταλήξει στην τιμωρία. Ο μάνατζερ τιμωρήθηκε με τέσσερις αγωνιστικές ("γιατί απείλησε το διαιτητή"), έναν παίκτη "γιατί επιτέθηκε φραστικά στον ρέφερι και είχε αντιαθλητική συμπεριφορά". Η Kirinya-Jinja SS τιμωρήθηκε με 1 βαθμό και 1 γκολ "για φραστική επίθεση του προπονητή και άλλου αξιωματούχου της ομάδας προς τους διαιτητές, στην 8η αγωνιστική".

Ένα σύντομο ταξίδι στην ιστορία

To ποδόσφαιρο της Ουγκάντα γιορτάζει φέτος τα 120α γενέθλια από την πρώτη ημέρα που κάτοικοι της χώρας ασχολήθηκαν με το σπορ. Μπορούν να ευχαριστούν τους ιεραποστόλους της Αγγλικανικής Εκκλησίας, που τους το συνέστησαν και δη τον Αρχιεπίσκοπο Robert Henry Walker.Αρχικά μετείχαν λίγοι άνθρωποι, ειδικά οι ιεραπόστολοι που έπαιζαν οικογενειακά διπλά. Κάπου στο 1911 άρχισαν και οι αγώνες γηγενών. Δηλαδή, των μελών δυο ομάδων (Nsambya FC και Budo).

Το 1924 μπήκε και η οργάνωση στη μέση, στο βαθμό που δημιουργήθηκε η Uganda Football Association -μεταγενέστερα έγινε η FUFA (Federation of Uganda Football Associations). Έβαλαν το χεράκι τους -δηλαδή, μοιράστηκαν όλες τις γνώσεις που διέθεταν- οι κληρικοί της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Δηλαδή, ενημέρωσαν για όσα γίνονταν στη χώρα τους.

Η ανάγκη να κάνει η χώρα μια αξιοπρεπή πορεία στο Africa Cup on Nations (είχαν τερματίσει τέταρτοι το 1962 και το 1968 έχασαν όλα τα ματς της φάσης των ομίλων) ήταν που ένωσε τον Αιδεσιμότατο Polycarp Kibuuka Kakooza και τον Henry Balamaze Lwanga, να συστήσουν την εθνική λίγκα της χώρας. Ο απώτερος στόχος ήταν μέσα από τις ακαδημίες των συλλόγων και τον ανταγωνισμό να προκύψουν οι διεθνείς που θα οδηγούσαν τη χώρα στο θρίαμβο.

Ο Αιδεσιμότατος Kakooza

Ο Αιδεσιμότατος Polycarp Kibuuka Kakooza πέθανε το Γενάρη του 2003, στα 90, από καρκίνο στον προστάτη. Το Βασίλειο της Buganda θρήνησε την απώλεια του ανθρώπου που συνέθεσε τον ύμνο της περιοχής και διετέλεσε κληρικός, εκπαιδευτικός, αθλητής, μουσικός, συγγραφέας και υπέρμαχος της μοναρχίας.

Ο Henry Balamaze Lwanga πέθανε το Σεπτέμβριο του 2011, στο σπίτι του. Παραδόθηκε στον καρκίνο με τον οποίον μαχόταν για δυο χρόνια. “Στην αρχή νομίσαμε πως είχε πάθει εγκεφαλικό, αλλά τον πήγαμε στην Ινδία για επέμβαση και εκεί διαπίστωσαν οι γιατροί πως έχει καρκίνο. Προχώρησαν στην εγχείρηση και για αυτό κρατήθηκε στη ζωή για άλλα δυο χρόνια”, είχε δηλώσει ο ανιψιός του, Timothy Lwang στην Daily Monitor (με έδρα στην Kampala). Ο Lwanga ήταν ο άνθρωπος που πιστώνεται τη συμμετοχή των Uganda Cranes στο Nations Cup του 1968 και την κατάκτηση τριών Cecafa Cups (το παλαιότερο τουρνουά ποδοσφαίρου, στην Αφρική, με τη συμμετοχή εθνικών ομάδων της Κεντρικής και της Ανατολικής Αφρικής).

Οι φυλακές, ο στρατός και η εταιρία καφέ

Στο πρώτο κάλεσμα, για τη δημιουργία της λίγκας, δεν συγκινήθηκε κάποιος. Πιθανότατα γιατί δεν υπήρχαν σύλλογοι. Για να δημιουργηθούν, έγιναν επαφές με όλες τις περιοχές της χώρας. Κάποιοι φάνηκαν πρόθυμοι να δοκιμάσουν και έτσι προέκυψαν ομάδες από τη φυλακή (η ομάδα λεγόταν Prisons πριν μετονομαστεί σε Maroons FC και πάρει πρωτάθλημα το 1968), το στρατό (και αυτοί βαφτίστηκαν εκ νέου, το 1975, από Army σε Simba FC), από εταιρία καφέ και τέσσερις περιφέρειες (Masaka, Mbarara και Mbale), συν το σύλλογο Jinja.

Δημιουργήθηκε έτσι, η ψευδαίσθηση μιας λίγκας που είχε αποτέλεσμα, αν σκεφτείς πως οι Uganda Cranes προκρίθηκαν τρεις φορές στην τελική φάση του AFCON (Africa Cup of Nations), τη δεκαετία του '70. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν η πρόκριση στον τελικό του 1978, όταν έχασαν (0-2) από την Ghana. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας έφτασε σε τελικό -ή κοντά εκεί.

Το πραξικόπημα και οι εκτελέσεις

Οι πολιτικές αναταραχές στη χώρα και πιο συγκεκριμένα η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας από το Ηνωμένο Βασίλειο και η άνοδος του δικτάτορα Idi Amin (από το 1962 έως το 1971) προφανώς και κάποια στιγμή επηρέασε και το ποδόσφαιρο. Ήταν η στιγμή που ενώ η Ουγκάντα είχε ανακηρυχθεί δημοκρατία (και κατάργησε τα παραδοσιακά βασίλεια) και ο Amin αποφάσισε πως ήθελε τον έλεγχο της χώρας. Τον πήρε με πραξικόπημα και κυβέρνησε με στρατό για οκτώ χρόνια, πραγματοποιώντας μαζικές εκτελέσεις για να μείνει εκεί όπου ήταν. Έχει υπολογιστεί πως περίπου 300.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, επί των ημερών του.

Μεταξύ των όσων έκανε ήταν να απελάσει και την ινδική μειονότητα (70.000 άτομα), που ήλεγχε τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Και ναι, η συνέπεια ήταν η οικονομική κατάρρευση. Η χώρα συνέχισε να ταλαιπωρείται για δεκαετίες και ήταν φυσικό το αυτό να ισχύει για ό,τι την αφορούσε. Τα πρωταθλήματα του 1972 και του 1973 δεν κατάφεραν να ολοκληρωθούν -για λόγους πολύ πιο σοβαρούς από αυτούς που ισχύουν στην Ελλάδα- και ακυρώθηκαν. Στo African Cup Nations μετείχε η Simba FC, ως η πρωταθλήτρια του 1971.

Από το 1974 το πρωτάθλημα άλλαξε όνομα και έγινε National Football League. Έμεινε ως τέτοιο έως το 1982, οπότε διατηρήθηκαν στη λίστα μόλις 10 ομάδες και αυτές μετείχαν πια στο Super League. Όπως ορθώς θα έχεις υποθέσει, πάλι δεν λύθηκαν όλα τα προβλήματα.

Οι παίκτες που πήδηξαν από το λεωφορείο -κυριολεκτικά

Το 2003 η λίγκα έφτασε στο χειρότερο δυνατό σημείο της. Δεν ήταν η πρώτη χρονιά που κάποιος, κάπου, κάποτε “έστησε” ματς. Ήταν όμως, το μεγαλύτερο σκάνδαλο. Οι SC Villa και Express FC διεκδικούσαν επί ίσοις όροις τον τίτλο. Έμεναν δυο αγωνιστικές για το τέλος και η Villa ήταν καλύτερη στη διαφορά τερμάτων (με 7). Μετά κάποιες... αμφισβητούμενες νίκες της Express, η Villa έπρεπε να νικήσει την ουραγό Akol με τεράστια διαφορά, για να πάρει την κούπα.

Λίγες ώρες πριν τη σέντρα, κάποιοι παίκτες της Akol πήδηξαν από το λεωφορείο της ομάδας -εν κινήσει, καθ' οδόν για το γήπεδο- και εξαφανίστηκαν. Οι... φήμες ήθελαν παίκτη της Villa να τους έχει πληρώσει για να δώσουν το ματς. Αυτοί που έφτασαν στο στάδιο, δήλωσαν ότι οι δραπέτες ακολούθησαν οδηγίες που τους είχαν δοθεί από τον πρόεδρο της Fufa, Denis Obua να μην “στήσουν” το ματς. Εννέα παρουσιάστηκαν στον αγωνιστικό χώρο και η Villa νίκησε 22-1, για να πάρει τον τίτλο.

Στην τελευταία αγωνιστική, η Kinyara πάλευε για τη σωτηρία της και έπρεπε να νικήσει την Simba -ομάδα που ήταν στα ψηλά της βαθμολογίας. Υπήρχαν πληροφορίες πως κάποιοι παίκτες τα 'χαν βρει να σώσουν την κατάσταση. Όταν άρχισε το ματς, οι συνήθως επιθετικοί παίκτες της Simba ήταν πιο... soft όταν πλησίαζαν οι φιλοξενούμενοι, οι φαν άρχισαν να ρωτούν “τι συμβαίνει;”, η Kinyara νίκησε 2-0 και έμεινε στην κατηγορία και ο στρατός (στον οποίον ανήκει η Simba) διέταξε... ΕΔΕ, συγκροτώντας επταμελή ομάδα να αναλάβει τις έρευνες για το αν υπήρξε δωροδοκία ή όχι. Το πόρισμα δεν βγήκε ποτέ.

Το “έως εδώ και μη παρέκει” των δημοσιογράφων -που αρνήθηκαν την κάλυψη

Όσα έγιναν ήταν τόσο εξόφθαλμα που πέραν της εξαφάνισης των οπαδών, υπήρξε και εξαφάνιση των media. Συμφώνησαν να μην ασχολούνται με όσα συμβαίνουν στο ποδόσφαιρο της χώρας, αν δεν αλλάξει κάτι. Να θυμίσω πως στην Ελλάδα μια φορά πάρθηκε η απόφαση 15λεπτης αποχής που δεν τηρήθηκε -από κανέναν. Η συνέχεια της φάσης ήταν άδεια γήπεδα, απλήρωτοι παίκτες, κακοί διαιτητές και ακόμα πιο κακοί προπονητές. Η λίγκα είχε πιάσει πάτο, όταν τον Γενάρη του 2010 η Uganda Super League κλήθηκε να πάρει τις αποφάσεις της, μαζί με μέλη της National Executive Committee της FUFA, υπό την επίβλεψη της FIFA.

Οι συσκέψεις διήρκεσαν μια εβδομάδα. Ως μεγαλύτερη αδυναμία αναγνωρίστηκε η ερασιτεχνική κατάσταση της λίγκας. Οι καθ' ύλην αρμόδιοι συμφώνησαν και επί μιας σειράς αποφάσεων που είχαν ως στόχο να έχει θεραπευτεί η λίγκα (μέσω της θεραπείας των μεγαλύτερων παθογενειών των συλλόγων της) έως το 2014.

Πενταμελής επιτροπή ορίστηκε για να κατευθύνει, να παρακολουθεί την πρόοδο των εργασιών και να φροντίζει για την εφαρμογή των αποφάσεων.

Η αρχή έγινε με την εγγραφή των συλλόγων ως εταιριών περιορισμένης ευθύνης, με φυσικές διευθύνσεις και σύνδεση με τους παίκτες, μέσω επαγγελματικών συμβάσεων. Μετά δημιουργήθηκε η Uganda Super League Limited, ως το νομικό σώμα που δέσμευε τους συλλόγους και είχε την ευθύνη της διεξαγωγής του πρωταθλήματος, με πλήρη ανεξαρτησία (συμπεριλαμβανομένης της εμπορικής) από τη FUFA -που αποδεδειγμένα είχε μερίδιο ευθύνης λαθών. Οι σύλλογοι ήταν 16 και υπέγραψαν τη συμφωνία ιδρυτικών μελών, τον Ιούλιο του 2010. Στα έγγραφα υπήρχαν οι βασικές αρχές της USL. Υπήρχε χρηματικό ποσό που κατέθεταν για να πάρουν μέρος στη λίγκα και το οποίο σε περίπτωση υποβιβασμού, επιστρεφόταν. Κάθε ομάδα έπρεπε να δηλώνει 25 παίκτες, 15 εκ των οποίων έπρεπε να έχουν προσληφθεί ως επαγγελματίες. Είχε εκτιμηθεί πως τα πρώτα κέρδη όλης αυτής της ιστορίας θα προκύψουν το 2014.

Οι ομάδες είχαν χρήματα και δεν ασχολήθηκαν με τις υποδομές

Ο αντιπρόεδρος της FUFA, με δίπλωμα διοικητικού παράγοντα από τη FIFA, επαγγελματίας μηχανικός και μέλος της African Development Bank, Μoses Magogο Hassim έγραψε το 2011 άρθρο που δημοσιεύθηκε στο fufa.co.ug, για να εστιάσει στο πρώτο πρόβλημα της λίγκας. Αν το διαβάσεις, θα καταλάβεις πολλά -που θα ήταν χρήσιμο να συμβαίνουν και στην Ελλάδα και επίσης, χρήσιμο θα ήταν να τα 'χει καταδείξει κάποιο στέλεχος του ελληνικού ποδοσφαίρου, πριν καταλήξει σε ρεαλιστικές λύσεις.

Ο Magogo σημείωσε πως “το γεγονός ότι ιδρύματα που είχαν το ανθρώπινο δυναμικό και τους οικονομικούς πόρους για να αναλάβουν τα διοικητικά και οργανωτικά των συλλόγων, είχαν ως αποτέλεσμα να μην δημιουργήσουν τα clubs υποδομές και δομές. Η Coffee Marketing Board είχε τους περισσότερους υπάλληλους, με εξαιρετικές διαδικασίες διοίκησης, με οικονομικά μέσα, γραφεία και εγκαταστάσεις, εν τούτοις η κύρια δραστηριότητα της ήταν να αγοράζει και να πουλά καφέ. Όταν πήγαιναν καλά οι δουλειές, ανθούσε και ο σύλλογος. Όταν δεν πήγαιναν καλά οι δουλειές, οι πρώτες περικοπές που γίνονταν, αφορούσαν το ποδόσφαιρο.

Τη σήμερον ημέρα δεν έχει μείνει τίποτα να θυμίζει αυτό το club”. Στο ίδιο κείμενο αναφέρθηκε και ότι “ένας επαγγελματικός ποδοσφαιρικός σύλλογος συντίθεται από μια επιχειρηματική μονάδα, της οποίας η ιδιοκτησία είναι ξεκάθαρη, με χρήματα, ιατρικές υπηρεσίες, στάδιο, γραφεία, ακαδημίες, καλή πρώτη ομάδα, τμήμα μάρκετινγκ που να διοργανώνει και events, ώστε να “κερδίζει” το club φιλάθλους και να τους διατηρεί. Χρειάζεται καλή στρατηγική επικοινωνίας των φιλάθλων, των ιδιοκτητών, των υπαλλήλων και των άλλων ποδοσφαιρικών οργανώσεων ώστε να εμπλέκονται όλοι. Για αυτό και ένα club δεν μπορεί να είναι τμήμα άλλου οργανισμού”.

Δεν υπάρχει γνώση και πρόγραμμα και οι διοικούντες είναι εγωκεντρικοί

Το 2011 υπήρχαν 10 ιδρύματα και 6 σύλλογοι που άνηκαν σε ιδιώτες. “Με όλο το σεβασμό” συνέχισε ο Magogo, “αλλά τέσσερις ομάδες, οι Bunamwaya, Proline, Hoima και Victors αποτελούνται από ανθρώπους που απλά αγαπούν το ποδόσφαιρο. Δεν έχουν τους πόρους να στηρίξουν την προσπάθεια, ούτε την εμπειρογνωμοσύνη”. Άλλες τρεις (UPDF, Prisons, Uganda Police) είναι σύλλογοι που έχουν ως στόχο την αναψυχή, ενώ οι URA, BIDCO, National Water, Masaka, UTODA, KCC και Fire Masters ανήκουν σε εταιρίες που δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν και τα άτομα που εξουσιοδοτούν για να ψηφίσουν, κάνουν deals με ίδιον όφελος”. Κάπως έτσι έμειναν δυο αμιγώς ποδοσφαιρικά σωματεία: οι Express και SC Villa. “Δεν είναι τυχαίο πως έχουν τους περισσότερους φιλάθλους, όπως είναι γεγονός πως κάποια πράγματα έχουν γίνει στην τύχη, δεν υπάρχει γνώση ή πρόγραμμα, ενώ οι διοικούντες είναι εγωκεντρικοί. Εξ ου και δεν υπάρχει διεθνής διάκριση”.

Οι λύσεις που πρότεινε

Είχε να προτείνει και λύσεις: “Για να προχωρήσουμε προς τα εμπρός, πρέπει να επιστρέψουμε στα βασικά: να δημιουργήσουμε πραγματικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Μετά, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε σοβαρά και σωστά τα θέματα ιδιοκτησίας, ώστε να λειτουργούν υπέρ μακροπρόθεσμου στόχου που θα είναι η δημιουργία αυτοσυντήρητων οργανισμών. Πρέπει να υπάρχει διακριτός διαχωρισμός των ρόλων των ιδιοκτητών, των υπαλλήλων (τεχνοκρατών) και των πελατών (φιλάθλων). Δεν υπάρχει πια χώρος για ιδιοκτήτες να αναλαμβάνουν ρόλους στο διοικητικό συμβούλιο και τελικά τη διοίκηση.

Η αστυνομική δύναμη της Oυγκάντα, ως αφεντικό της ομάδας πρέπει να συγκροτήσει ΔΣ που θα έχει μέλη και εκτός αστυνομίας. Να προσλάβει CEO και υπαλλήλους (με πλήρη απασχόληση και επαγγελματίες) που θα ασχολούνται καθημερινά με το σύλλογο. Χωρίς στρατηγικές που να αφορούν την αύξηση των φιλάθλων, δεν θα δούμε ποτέ την όποια εξέλιξη. Τα έσοδα του ποδοσφαίρου έρχονται από τους φιλάθλους. Η αξία των media rights και των χορηγιών είναι άμεσα ανάλογες με τους φιλάθλους που έχει ο κάθε σύλλογος. Η πώληση εισιτηρίων και υλικού με το σήμα της ομάδας εξαρτώνται από τον αριθμό των φιλάθλων.

Ό,τι και αν κάνουν η FUFA και η USL (Uganda Super League) δεν θα αλλάξει κάτι στην ανταπόκριση του κοινού. Μόνο οι σύλλογοι, με μακροπρόθεσμες στρατηγικές μπορούν να επιτύχουν καλύτερο αποτέλεσμα

Διαφορετικά, ουδένας σύλλογος της χώρας έχει την ηθική εξουσία να απολύσει προπονητή, για κακά αποτελέσματα, διότι υπάρχουν τόσες ελλείψεις που είναι φύσει αδύνατο να βρεθεί κόουτς που να οδηγήσει στις διακρίσεις”.

To 2014 ανέλαβε νέα διοίκηση και άλλαξε το όνομα σε Uganda Premier League. Έκτοτε υπάρχει μια ηρεμία. Εννοώ δεν έχει προκύψει κάποιο σκάνδαλο, δεν έχει γίνει κάποιο ντου,... γενικά δεν. Τουναντίον, η εθνική έχει λέει βάσιμες ελπίδες πρόκρισης στο African Champions League.

Οι φίλαθλοι με παραβατική συμπεριφορά μπορούν να μας στοιχίσουν χορηγίες

Πριν τρεις εβδομάδες, σε βράβευση τριών παικτών (των καλύτερων για το Νοέμβριο, το Δεκέμβριο και τον Φλεβάρη), ο CEO της λίγκας, Benard Bainamaini ενημέρωσε πως “οι διαπραγματεύσεις για την ανανέωση του συμβολαίου που έχουμε με τον κύριο χορηγό έχουν αρχίσει. Η πρώτη που κάναμε ήταν μικρής διάρκειας, γιατί θέλαμε να δούμε πώς πάει το πράγμα και αν μπορούμε να επωφεληθούμε και οι δυο πλευρές. Αποδείχθηκε πως η κατάσταση ήταν win win”.

Ευχαρίστησε τους φιλάθλους για την κόσμια συμπεριφορά τους και προειδοποίησε εκείνους που έδειξαν μια παραβατική διάθεση πως “με τα όσα κάνουν μπορούν να φοβίσουν και τελικά να διώξουν μακριά τους χορηγούς και δυνητικούς συνεργάτες, οι οποίοι μας έχουν προσεγγίσει χάριν της καλής εικόνας που υπάρχει εντός αγωνιστικών χώρων -στο γήπεδο και στις εξέδρες”. Όταν το ακούσουμε αυτό, από άνθρωπο αντίστοιχου αξιώματος στην Ελλάδα, θα 'χουμε γίνει Ουγκάντα.