Οι τραυματισμοί και οι ευθύνες στο σύγχρονο μπάσκετ

Τα νέα δεδομένα, στο κορυφαίο επίπεδο του μπάσκετ, θέλουν τους παίκτες να έχουν 40 παιχνίδια στην Ευρωλίγκα, 30+ για τις εθνικές λίγκες, συν τα προκριματικά για τις διοργανώσεις των εθνικών ομάδων, τα οποία δεν ξέρουμε ακόμα πότε θα γίνουν. Αλλά κρατήστε ότι θα προστεθούν στη σούμα. Σε ένα άκρως απαιτητικό και επίπονο, για τους αθλητές, σύνολο. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη νέα πραγματικότητα, μαζί και τους πολλούς τραυματισμούς που είδαμε πέρυσι, ζητήσαμε τη βοήθεια του ειδικού: αποταθήκαμε στον Κώστα Χατζηχρήστο, τον οποίον γνωρίζεις μεν, αλλά θα στον συστήσουμε λίγο καλύτερα.

Θεωρείται εκ των κορυφαίων προπονητών δύναμης και φυσικής κατάστασης, στην Ευρώπη. Είναι πτυχιούχος ΤΕΦΑΑ Αθηνών, με ειδικότητα στο μπάσκετ, έχει κάνει μεταπτυχιακό στην εργοφυσιολογία και την αθλητική διατροφή στο University of Texas, έχει διατελέσει γυμναστής στο University of Georgia (NCAA), μετείχε στο προπονητικό τιμ των LA Clippers στο Summer League του 2010, ενώ έχει εργαστεί και στο Athlete's Performance, εκ των καλύτερων προπονητών κέντρων του πλανήτη, όπου δούλεψε με αθλητές του NFL και του ΝΒΑ. Στην ημεδαπή έχει αναλάβει τον Ολυμπιακό, τον Πανιώνιο, ενώ τα τελευταία χρόνια θα τον βρεις στην CSKA Moscow. Πάμε τώρα, και στο θέμα μας, αφού κρατήσεις την ατάκα "είναι σαν να έχεις 15 μονοθέσια της Formula 1 και να ασχολούνται μόνο ένας ηλεκτρολόγος και ένας μηχανικός. Γίνεται;". Τώρα θα διαβάσεις και τι εννοεί.

Μεγαλύτερη η καταπόνηση και άρα ο κίνδυνος τραυματισμού

Σε πρώτη φάση, θελήσαμε να μάθουμε τι δίδαξε η πρώτη διευρυμένη (σε ματς) Ευρωλίγκα, σε επίπεδο ανθρώπινων αντοχών και ορίων. Εξηγεί πως "το πρώτο μήνυμα είναι πως έχουν αλλάξει τα δεδομένα που αφορούν τη ψυχολογική και σωματική καταπόνηση των παικτών. Δεν είναι μόνο ο αυξημένος ο αριθμός των παιχνιδιών, αλλά αυξήθηκε και η ένταση των αγώνων. Έχεις περισσότερα ματς που πρέπει να κερδίσει η ομάδα, παιχνίδια υψηλότερου επιπέδου, επομένως η καταπόνηση είναι μεγαλύτερη και η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλουν οι παίκτες, είναι επίσης μεγαλύτερη".

Στο μυαλό του είναι ξεκάθαρο πως πρέπει να γίνουν δυο πράγματα. "Το ένα είναι να οργανωθούν σε ακόμα πιο επαγγελματικά πρότυπα οι ομάδες. Δηλαδή, να αναπτύξουν τομείς που δεν είχαν τη δέουσα προσοχή για πολλά χρόνια, όπως είναι το ιατρικό κομμάτι, η δική μας δουλειά (η προετοιμασία και η αποκατάσταση των παικτών), καθώς και να προστεθούν κάποιες ανέσεις που πρέπει να 'χουν οι αθλητές -για παράδειγμα με μέσα αποκατάστασης.

Το άλλο που αλλάζει είναι ο τρόπος της προπόνησης. Εμείς ως προπονητές-γυμναστές να βάλουμε κάτω τα γεγονότα και να δούμε πώς οι νέες απαιτήσεις επηρεάζουν τον τρόπο που προετοιμάζουμε τους παίκτες. Φυσικά, εξίσου σημαντικό είναι να δουν όλοι οι οργανισμοί που ασχολούνται με το μπάσκετ πώς θα κάνουν το πρόγραμμα των παικτών πιο εύκολο. Απόλυτη προτεραιότητα είναι πια η υποστήριξη των αθλητών, είτε είναι στους συλλόγους, είτε στις εθνικές ομάδες, ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Αλλιώς θα έχουμε φαινόμενα τραυματισμών ή κακής απόδοσης και άρνηση συμμετοχής σε κάποια τουρνουά. Αυτό είναι πολύ φυσιολογικό να γίνει".

Οι δυο κατηγορίες των τραυματισμών

Σε αυτήν την πρώτη χρονιά της Ευρωλίγκας, με 30 αγώνες στο πλαίσιο της κανονικής περιόδου, κατεγράφησαν περισσότεροι από 17 τραυματισμούς, που ήταν μυϊκοί. Δηλαδή, δεν προέκυψαν από ατυχή συμβάντα, όπως το να "κολλήσει" το πόδι στο παρκέ ή να πατήσει αθλητής σε πόδι άλλου κλπ. "Οι τραυματισμοί χωρίζονται -επιστημονικά- σε αυτούς που προκλήθηκαν από κάποια επαφή και σε αυτούς που δεν αφορούσαν επαφή. Το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, τουλάχιστον για την Ευρωλίγκα, αυτήν τη στιγμή. Από φέτος έχει ξεκινήσει προσπάθεια καταγραφής, ώστε να δούμε τι συμβαίνει. Δεδομένα, βέβαια είχαμε αρκετά κρούσματα τραυματισμών, με το πιο σημαντικό να είναι πως ένας τραυματίας χάνει πια περισσότερα παιχνίδια και άρα υπάρχει πολύ μεγαλύτερο κόστος για την ομάδα του. Ακόμα δηλαδή, και να έμεινε ίδιος ο απόλυτος αριθμός τραυματισμών, το κόστος ήταν μεγαλύτερο".

Τι εννοεί; "Παλαιότερα, αθλητής που έπρεπε να μείνει εκτός, μια εβδομάδα, λόγω τραυματισμού έχανε ένα ματς. Πλέον χάνει τρία και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που ο κόσμος πιστεύει ότι έχουν αυξηθεί οι τραυματισμοί. Πρέπει να δούμε σε απόλυτους αριθμούς τι συμβαίνει και αυτό είναι κάτι που πρέπει να φροντίσει κάθε ομάδα, ξεχωριστά".

Credit: CSKA.com

Πίσω στις κατηγορίες των τραυματισμών, αυτοί που δεν προέρχονται από επαφή αποτελούν ένδειξη πως κάτι γίνεται λάθος στην προετοιμασία και την αποκατάσταση των παικτών; Και ποια ακριβώς είναι τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν, από κακή διαχείριση; "Οι θλάσεις, αυτό που λέει ο κόσμος "διάστρεμμα", δηλαδή τραυματισμός στον αστράγαλο, τραυματισμοί αρθρώσεων -π.χ. ρήξη πρόσθιου χιαστού-, μυοσκελετικοί τραυματισμοί. Λόγω της καταπόνησης, της έντασης της προπόνησης και ίσως της ελλιπούς αποκατάστασης παρουσιάζεται ένα πρόβλημα, που μπορεί να γίνει και χρόνιο.

Παραδείγματος χάριν, ένας πόνος στο γόνατο, μπορεί να εξελιχθεί σε εκφύλιση του μηνίσκου ή αν κάποιος είναι κουρασμένος και έχει αδυνατίσει ο μυς, πατά με δύναμη το πόδι και του "φεύγει" το γόνατο. Δυστυχώς, είναι τέτοιο το φορτίο στους παίκτες που και με καλή προετοιμασία και με καλά ιατρικά τιμ, κάποιοι τραυματίζονται. Είναι τόσο μεγάλο το στρες και τόσο μικρός ο χρόνος αποκατάστασης που είναι πολύ δύσκολο να εξαλείψεις όλους τους τραυματισμούς.

Τι είναι ο performance director που προσέλαβε φέτος η ΤΣΣΚΑ;

"Γενικώς, ο κόσμος σπεύδει να κατηγορήσει ή να βγάλει συμπεράσματα, αλλά είναι πραγματικά δύσκολο να προβλέψεις ποιος θα τραυματιστεί ή πού θα τραυματιστεί. Μη ξεχνάτε πως όλοι αυτοί οι παίκτες δεν ξεκίνησαν το μπάσκετ χθες. Αγωνίζονται στο υψηλότερο επίπεδο για χρόνια, από 15-16 χρόνων και στην ηλικία των 23-24 έχουν συγκεντρώσει κοντά 10 χρόνια αγωνιστικής δράσης. Οπότε το σώμα είναι καταπονημένο".

Τι κάνει ένας γυμναστής, σε μια επαγγελματική ομάδα; "Θα μπορούσα να μιλάω για ώρες. Κατ' αρχάς θα πω ότι ήδη στο σύγχρονο μπάσκετ -και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη- μιλάμε για ομαδική δουλειά, για τιμ και στους γυμναστές. Οι εποχές που είχες έναν γυμναστή και ένα φυσικοθεραπευτή σε επαγγελματική ομάδα και ήταν αρκετοί, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Είναι τόσο μεγάλο το εύρος των ευθυνών και τόσο μεγάλο το πεδίο της γνώσης, που ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Δεν μπορεί να εξυπηρετήσει όλη την ομάδα μόνος του. Εμείς στην ΤΣΣΚΑ έχουμε από φέτος έναν performance director, έναν άνθρωπο που συντονίζει όλα τα τιμ (ιατρικό, γυμναστών, προπονητικό), για να μπορεί να υπάρξει κάλυψη των αναγκών".

Κάθε αθλητής έχει το δικό του, ξεχωριστό, πρόγραμμα

Η ασίστ που πέρασε ήταν τέτοια που δεν γινόταν να την πετάξω στα σκουπίδια. Τον διέκοψα για να του πω τη νέα ειδικότητα που υπάρχει τα τελευταία χρόνια, στο ΝΒΑ και είναι αυτή του "Sports Science Specialist". Είναι ο τύπος που συγκεντρώνει όσα στοιχεία έχουν να δώσουν γιατροί -στο τιμ έχουμε έναν χειροπράκτη, έναν ορθοπεδικό-, φυσικοθεραπευτές, μασέρ, γυμναστές, διατροφολόγος κλπ, ώστε να δημιουργήσει το πρόγραμμα του κάθε αθλητή -ξεχωριστά.

"Ο τίτλος κατά συνθήκη είναι Sports Scientist, γιατί όλοι εμείς είμαστε αθλητικοί επιστήμονες. Αυτό αναφέρεται στην ανάλυση κάποιων δεδομένων, που συλλέγονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Οι παίκτες φορούν κάποια μικρά μηχανάκια, με gps που στέλνουν σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή όλα τα δεδομένα". Σε περίπτωση που δεν έχεις υπ' όψιν σου τι εννοεί, να θυμίσω το θέμα του Sport24.gr για τη STATSports, την εταιρία που 'χει κάνει τους κορυφαίους αθλητές... να φορούν μπουστάκια εν ώρα προπονήσεων .

Από κάτω κρύβεται ένα μηχάνημα (Viper Pod), το οποίο “στέλνει” όλα τα δεδομένα του κατόχου του (ένταση, ταχύτητα, επιτάχυνση, βηματισμό, αλλαγή κινήσεων, χτύποι καρδιάς, επίπεδο στρες κλπ) σε ένα κεντρικό σύστημα, σε πραγματικό χρόνο. Το προπονητικό επιτελείο γνωρίζει έτσι, ανά πάσα ώρα και στιγμή σε τι κατάσταση είναι ο κάθε αθλητής και αν είναι επικίνδυνο να συνεχίσει -ή... αν έχει περιθώριο να φορτσάρει περισσότερο. Μεταξύ των πολλών που προσφέρει το STATSports είναι και η αποτροπή ελαφριών τραυματισμών που υπό άλλες συνθήκες δεν θα μπορούσαν να αποφευχθούν.

Έχουμε φτάσει στο σημείο να καταγράφουμε και να αξιολογούμε τον ύπνο των παικτών

Ή δεν είναι έτσι; "Έχουμε φτάσει στο σημείο να καταγράφουμε και να αξιολογούμε την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου, για κάθε παίκτη. Ασχολούμαστε με λεπτομέρεια με ό,τι συμβαίνει στη ζωή των αθλητών. Οι Sports Scientists αναλύουν λοιπόν, όλα αυτά τα δεδομένα και τα δίνουν στον επικεφαλής γυμναστή που θα επικοινωνήσει μετά, με το προπονητικό τιμ ώστε να βγάλουν το πρόγραμμα προπόνησης της ομάδας. Δεν λειτουργεί με απόλυτους αριθμούς όλο το σύστημα, αλλά δείχνει σε τι βάθος έχει μπει η αθλητική επιστήμη. Και πλέον δεν είναι αρκετό να κάνει αυτή τη δουλειά, ένας απόφοιτος ΤΕΦΑΑ ή όποιας άλλης σχολής".

Πάρε λοιπόν, μολύβι και χαρτί και σημείωσε τι κάνει πια ένας γυμναστής σε επαγγελματική ομάδα: "Είναι υπεύθυνος α) για τη φυσική προετοιμασία των παικτών, να είναι δηλαδή, σε καλή κατάσταση να μπορούν να παίζουν στο επίπεδο που πρέπει να παίξουν, β) για την ανάδειξη των νέων παικτών, οι οποίοι δεν παίζουν πολύ, αλλά σε 1-2 χρόνια πρέπει να είναι έτοιμοι από φυσικής άποψης, γ) για τη διατροφή των παικτών, δ) για την πρόληψη των τραυματισμών, ε) για να δίνει έμπνευση στους παίκτες, να διασφαλίζει το καλό κλίμα στα αποδυτήρια, στ) για την αποκατάσταση τραυματισμών έπειτα από τον φυσικοθεραπευτή, όταν ο παίκτης σταματά να πονά, αλλά πρέπει να βρει τη φυσική του κατάσταση. Αυτό είναι ένα βασικό λάθος που κάνουν οι ομάδες. Με το που σταματά να πονά, τον βάζουν να παίξει και τραυματίζεται εκ νέου".

Credit: CSKA.com

Ο γυμναστής είναι ο ενδιάμεσος κρίκος, μεταξύ των παικτών και των προπονητών. "Μεταφέρει τι συμβαίνει στην ομάδα, από πλευράς κούρασης και καταπόνησης στον κόουτς. Είναι πολύ λεπτομερής δουλειά, με μεγάλη καθημερινή αφοσίωση στον κάθε παίκτη ξεχωριστά. Γιατί κάθε αθλητής έχει τις δικές του ανάγκες, το δικό του πρόγραμμα, κουβαλάει τη δική του ιστορία τραυματισμών, έχει διαφορετικούς στόχους. Πρέπει όλο αυτό να είναι υπό συνεχή επιτήρηση και πάντα σε συνεργασία με όλους τους άλλους υπευθύνους".

Πλέον διαχειριζόμαστε... τσουνάμι πληροφορίων, που δεν είναι όλες χρήσιμες

"Δηλαδή, η τεχνολογία έχει προχωρήσει σε απίστευτα επίπεδα και πιστεύω ότι ακόμα δεν έχουμε δει τίποτα. Προς το παρόν καλούμαστε να δούμε και να αποφασίσουμε τι από όλα αυτά που έχουμε στη διάθεση μας, είναι σημαντικό. Θέλει συνεχή παρατήρηση του γίγνεσθαι, να ψάχνεις διαρκώς τη νέα γνώση και το πιο σημαντικό είναι να μπορούμε να ξεχωρίσουμε τι από όλα αυτά είναι χρήσιμο, ώστε να μην "πνιγεί" από την πληροφορία ή να μην γίνει θύμα μάρκετινγκ. Ως επιστήμονας, οφείλεις να τσεκάρεις τα πάντα για να δεις αν έχουν αποτέλεσμα -αν μπορούν να βοηθήσουν τους αθλητές-, να διαβάζεις τις έρευνες, να παρακολουθείς τα αποτελέσματα και να αποφασίζεις τι χρειάζεται η ομάδα σου. Θα ήταν ευχής έργον να μπορούσαμε να τα αγοράσουμε όλα, αλλά αυτό δεν γίνεται".

Εστίασε στην ανάγκη που υπάρχει πια, να αλλάξουν σκεπτικό οι ομάδες "και να επενδύσουν στις νέες τεχνολογίες, γιατί το μόνο που μπορεί να σου φέρει λεφτά πίσω είναι να προστατεύσεις τους παίκτες σου. Άρα, πρέπει να επενδύσεις σε υλικοτεχνική υποδομή και σε ανθρώπους που είναι καλοί στη δουλειά τους. Ο δικός μας ο ρόλος είναι και να συμβουλεύουμε τις διοικήσεις και τους προπονητές για το τι πραγματικά θα βοηθήσει την ομάδα και τι είναι απλώς μια μόδα του μάρκετινγκ".

Οι γυμναστές και η ευαίσθητη ψυχολογία των παικτών

Να υποθέσω ότι οι γυμναστές είναι υπεύθυνοι και για την αποκατάσταση του ευαίσθητου στη ψυχολογία του τραυματία παίκτη, που νιώθει πως έχει χάσει τη γη κάτω από τα πόδια του. "Βέβαια. Αυτό είναι ένα τεράστιο κομμάτι. Ένας τραυματισμός δεν σημαίνει μόνο πως ένας παίκτης θα απουσιάσει από κάποια παιχνίδια, αλλά και το πώς θα διαχειριστεί τη ψυχολογική επιβάρυνση. Έχει άγχος για τη δουλειά του, την οικογένεια και την καριέρα του. Κάποιοι είναι βιαστικοί, άλλοι απογοητεύονται. Είναι πολύπλοκη η δουλειά και πάει σε μεγάλο βάθος. Όπως είναι η δουλειά κάθε προπονητή (γυμναστή ή τεχνικής). Για αυτό και πριν βγάλουμε συμπεράσματα για τον "άλφα" ή τον "βήτα", ας έχουμε υπ' όψιν μας πως δεν είναι εύκολη δουλειά".

Credit: CSKA.com

Δεν ξέρω αν κατάλαβες, αλλά για να λειτουργήσει υποδειγματικά, εντός παρκέ, η όποια ομάδα από τις κορυφαίες του πλανήτη, χρειάζεται να απολαμβάνει την συνεργασία πολλών γκρουπ, υπεύθυνων το κάθε ένα για το κομμάτι του. "Μα για αυτό και η ΤΣΣΚΑ έχει περάσει τη δουλειά στο επόμενο επίπεδο. Υπάρχει μια ιεραρχία και συγκεκριμένες ευθύνες για κάθε μέλος μας. Υπάρχει και αυτός που συγκεντρώνει τις πληροφορίες από όλα τα τιμ, ώστε όταν μιλήσουν με τον κόουτς Ιτούδη να του πουν 2-3 πληροφορίες που είναι χρήσιμη για το εύρυθμο της ομάδας, εντός παρκέ. Εξυπακούεται πως ο κόουτς δεν μπορεί να γίνει δέκτης δεκάδων πληροφοριών.

Πρέπει να είσαι σε θέση να δώσεις τρία σημεία-κλειδιά, ώστε να του εξηγήσεις τι συμβαίνει, τι χρειάζεται, αλλά και τι πρέπει να γίνει. Το -ας πούμε- κάτω μέρος της πυραμίδας, προσπαθούμε να λειτουργήσουμε ως "ένα", είμαστε υπεύθυνοι για να δώσουμε συγκεκριμένα στοιχεία, κατόπιν επικοινωνίας που έχουμε καθημερινά. Για αυτό είπα και στην αρχή πως έχει σταματήσει η εποχή του ενός γυμναστή και του ενός φυσικοθεραπευτή", όπως έχει σταματήσει η εποχή που τα εργομετρικά ήταν το άπαν.

Είναι σαν να έχεις 15 μονοθέσια της F1, με έναν μηχανικό και έναν ηλεκτρολόγο

Το Sport24.gr σε είχε ενημερώσει και για το τι είναι τα εργομετρικά , για τα οποία διάβαζες, αλλά... μάλλον δεν ήξερες ακριβώς την ακριβή διαδικασία από την οποία περνούν όλοι οι αθλητές, πριν την εκκίνηση κάθε αγωνιστικής περιόδου .

"Είναι σαν να έχεις 15 μονοθέσια της Formula 1 και να έχεις ένα μηχανικό και έναν ηλεκτρολόγο. Γίνεται; Πρέπει να 'χεις τα καλύτερα εργαλεία και μια ομάδα ανθρώπων για να λειτουργεί σωστά η ανθρώπινη μηχανή, που είναι η πιο πολύπλοκη στο σύμπαν. Αυτό με τα εργομετρικά είναι μια τεράστια ιστορία. Έχει σημασία τι θα μετρήσεις, πότε θα το μετρήσεις, πόσο συχνά θα το τσεκάρεις, με τι εργαλεία και αν ξέρεις να τα χρησιμοποιείς, να τα "διαβάζεις". Προς Θεού δεν λέω πως ξέρω εγώ -μην παρεξηγηθώ. Μιλάμε για δυο διαφορετικά πράγματα: για την αξιολόγηση που μπορεί να είναι έως δυο φορές το χρόνο και για τον όρο "παρακολούθηση" που είναι καθημερινή. Δηλαδή, έπειτα από ένα παιχνίδι του Ολυμπιακού, ας πούμε, στη Βαρκελώνη η κατάσταση των παικτών έχει αλλάξει δραματικά, από ό,τι δυο ημέρες πριν. Έχουν παίξει ένα παιχνίδι, δεν έχουν κοιμηθεί, δεν έχουν φάει καλά. Αυτό πρέπει να το παρακολουθείς".

Ας πάμε όμως, λίγο και στην ΤΣΣΚΑ και τι να περιμένουμε φέτος, δεδομένου ότι πρόκειται για ομάδα που ανήκει πάντα στα φαβορί και οφείλει να ανταποκρίνεται στον τίτλο. "Κατ' αρχάς είναι ομάδα που σε σχέση με όσα συζητήσαμε πριν, είναι από τις λίγες που ξέρω και είναι πάντα θετική. Που προχωρά σε αλλαγές και σε επενδύσεις τέτοιου είδους. Σου λέει "ό,τι ζητάς το παίρνεις" (πληρώνει τα σεμινάρια μας, αγοράζουμε τα εργαλεία που πρέπει να 'χουμε και με τη βοήθεια του κόουτς που έχει συνδράμει πολύ στην αλλαγή της νοοτροπίας), άρα οι προσδοκίες είναι υψηλές. Σου λένε "αφού έχεις όσα χρειάζεσαι, κάνε τώρα τη δουλειά σου", που είναι και αυτό που θέλουμε. Θέλουμε να έχουμε υψηλούς στόχους, αλλιώς δεν αξίζουμε να είμαστε εκεί.

Credit: CSKA.com

Το Final Four δεν είναι αρκετό για την CSKA

Έχουμε πάντα παίκτες που είναι πάντα από το πάνω ράφι και πάντα θα είμαστε καταδικασμένοι να πρωταγωνιστούμε. Για εμάς, επιτυχία είναι ο τελικός της Ευρωλίγκας. Όχι το να πάμε στο Final Four. Ο τελικός και φυσικά, ο τίτλος. Το Final Four είναι πραγματική επιτυχία για όλες τις ομάδες, γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να φτάσεις εκεί.

Για εμάς όμως, ο πήχης είναι ακόμα πιο ψηλά: να κερδίσουμε τον τελικό. Για εμάς είναι τεράστια η πρόκληση και για αυτό είμαστε εκεί. Αυτό θα κυνηγήσουμε και φέτος. Η περυσινή σεζόν έδειξε πως είσαι τόσο μακρύ και απρόβλεπτο το πρωτάθλημα, που ισχύει το κλισέ "κάθε παιχνίδι ξεχωριστά". Κοιτάμε την κάθε στιγμή ξεχωριστά. Είναι τόσοι οι αστάθμητοι παράγοντες. Επίσης, μη ξεχνάμε ότι παίζουν και οι άλλοι, δεν παίζουμε μόνοι μας. Υπάρχουν ομάδες εξαιρετικές, παραδοσιακές δυνάμεις, ενώ κάθε χρόνο ξεπετάγεται και μία έκπληξη".

Του ζητήσαμε να ευθυμήσουμε για το φινάλε, με την αναφορά... παικτών που ό,τι και αν του πρόσφεραν ώστε να γίνει καλύτερος, εκείνος αρνείτο να ενταχθεί και συνέχισε να κάνει αυτό που ήθελε. "Υπάρχουν αρκετές τέτοιες περιπτώσεις που έχω συναντήσει στην καριέρα μου. Όχι στη Μόσχα. Είμαι ευγνώμων για τις συνεργασίες που είχα και το λέω με το χέρι στην καρδιά. Όλοι μου έμαθαν κάτι και είχαμε μια καλή σχέση, άσχετα από το αν είχαν δικό τους σκεπτικό. Δυστυχώς όμως, υπάρχουν πολλά παραδείγματα παιδιών που για δικούς τους λόγους δεν μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά που χρειάζονταν, για να φτάσουν στο μάξιμουμ. Είναι κρίμα που δεν έφτασαν εκεί όπου μπορούσαν. Είναι θέμα βαθύτερα ψυχολογικό. Δεν εξηγείται με τη λογική. Κανείς από αυτούς δεν ήταν βλάκας ή δεν καταλάβαινε".

Με τη σύζυγο του, Ράνια Γκούζου

Άρα οι γυμναστές λειτουργούν... και λίγο ως ψυχολόγοι. "Είμαι από αυτούς που υποστηρίζουν πως ο καθένας πρέπει να ασχολείται μόνο με τη δουλειά του, την ειδικότητα του. Το coaching βέβαια, εμπεριέχει και τη διαχείριση προσωπικοτήτων. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι, όπως διαβάζουμε ανατομία, να ασχολούμαστε και με τη ψυχολογία και την προσωπικότητα του κάθε παίκτη". Με τη δική του ποιος ασχολείται; "Πληρώνουμε ειδικούς (γελάει). Οι γυναίκες μας τα τραβούν όλα!".