Ωμή βία και σεξισμός στη συνθηματολογία

Oι "μπαχαλάκηδες" στα ραντεβού θανάτου, ο Μπουρούσης που έχει φοβηθεί για την ζωή του και ο Πρόεδρος "πατερούλης" που αποζητάμε για να τα κάνει όλα. Η αμφιβολία του αρσενικού που φωνάζει τον αντίπαλο "ομοφυλόφιλο", η εξαγορά από το κράτος και το ερώτημα του Βασίλη Παπακωνσταντίνου.

Το SPORT24 ανοίγει τον φάκελο "Ωμή βία στα ελληνικά γήπεδα και σεξισμός στη συνθηματολογία", δίνοντας τον λόγο σε ειδικούς απ' όλους τους κοινωνικούς και αθλητικούς φορείς.

Έρευνα: Παντελής Βλαχόπουλος, Ηλίας Καλλονάς

Προλογίζει η Μαρία Χούκλη

Δημοσιογράφος

“Σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου όλα περιπλέκονται με την εμφάνιση της άλλης ομάδας” - Ζαν Πολ Σαρτ

Αν θέλαμε να συμπυκνώσουμε σε μια εικόνα την χρόνια αρρώστια του ελληνικού ποδοσφαίρου προσφέρεται ο φετινός τελικός κυπέλλου: διεξήχθη με άδειες τις κερκίδες στο φαραωνικό Ολυμπιακό Στάδιο, μεταξύ “συγγενών και φίλων” και παρότι οι αστυνομικοί ήταν τριπλάσιοι από τους θεατές δεν αποφεύχθηκαν τα επεισόδια.

Το εξοργιστικό με τη βία στα γήπεδα, δεν είναι μόνο η εκδήλωσή της , αλλά η συμφιλίωση μας με την ύπαρξή της, η σχεδόν μοιρολατρική αποδοχή της. Την αποδεχόμαστε περίπου σαν φυσικό φαινόμενο με εξάρσεις και υφέσεις. Όταν γίνονται έκτροπα, δίνονται και ξαναδίνονται διαβεβαιώσεις οτι “είναι η τελευταία φορά”. Έπειτα ξεχνάμε και τι έγινε και τι είπαμε, έως ότου επαναληφθεί η τελετουργία της βίας για να ακολουθήσει η αντίστοιχη των υποσχέσεων.

Ο καθρέφτης δεν ευθύνεται για το πρόσωπο που αντανακλά, όπως δεν ευθύνεται το θερμόμετρο για τον πυρετό. Ναι, το ποδόσφαιρο -όπως εξηγούν οι ειδικοί - είναι μια αρχιτεκτονημένη “σύγκρουση”. Ωστόσο, δεν είναι άναρχη, μας θυμίζει ο Αλμπέρ Καμύ με την διάσημη φράση του “Ολα όσα γνωρίζω περί ηθικής και πειθαρχίας τα έχω μάθει από το ποδόσφαιρο».

Τι φταίει, λοιπόν, και συχνά -μέσα κι έξω- από τα γήπεδα εκτυλίσσονται σκηνές άγριας βίας ,σωματικής και λεκτικής; Το υποτιθέμενο πάθος για την ομάδα μεταβάλλεται σε τυφλό μίσος για τους απέναντι και εκδηλώνεται “πολεμικά”; Δεν γίνεται μόνον έργω απόπειρα αφανισμού του “αντιπάλου” , γίνεται και λόγω, με ύβρεις και τα εμετικά συνθήματα, με ιαχές έμπλεες σεξισμού, ομοφοβίας και ρατσισμού. Οι οπαδοί γίνονται όχλος που βάζει στόχο τους παίκτες, διαιτητές, παράγοντες , τις οικογένειες τους με ιταμές εκφράσεις που άλλοτε ήταν αδιανόητο ότι θα εκστομιστούν.

Το πρόβλημα είναι σύνθετο και πολυπαραγοντικό. Σωστά το προσεγγίζουν όσοι μίλησαν στο SPORT24.

Μόνο που δεν αρκούν οι διαπιστώσεις γιατί και “τα λόγια κουράστηκαν”. Αν πολιτικοί και αθλητικοί παράγοντες ,όντως επιθυμούν να παταχθεί η βία, ας εφαρμόσουν τους κανονισμούς και τους νόμους. Άνευ διακρίσεων και σταθμίσεων. Τόσο όσο απλά. Για να επιβιώσουμε ως κοινωνίες από τις ενορμήσεις μας, θεσπίζουμε κανόνες και η παράβασή τους ενεργοποιεί κυρώσεις. Δεν γίνεται να περιμένουμε να θεραπευτούν οι γενεσιουργές αιτίες της βίας για να πάψει να υπάρχει. Αν δεν είναι πρόφαση, είναι ανοησία. Πολυπαραγοντικό το φαινόμενο, πολυμέτωπη και η αντιμετώπιση του , αρκεί να υπάρχει βούληση απο τους ιθύνοντες και όχι να αλληλοκαταγγέλλονται, αφήνοντας άθικτο τον -κυριολεκτικά- φαύλο κύκλο της βίας να αναπαράγεται στο διηνεκές, αποκαρδιώνοντας τους αληθινούς φίλους του ποδοσφαίρου.

Οσοι το αγαπούν ανιδιοτελώς, επιζητούν το καλό θέαμα, την στρατηγική, την επιδεξιότητα, την ευφυία των πρωταγωνιστών, το ομαδικό πνεύμα με στόχο την νίκη, αποδέχονται “τα σκληρά μαρκαρίσματα” και τις διαμαρτυρίες, τον θυμό και την απογοήτευση -μήπως δεν τα έχει και η ζωή- αλλά όλα εντός ορίων, έως την γραμμή του ανθρώπινου ανταγωνισμού. Η εξόντωση του άλλου, η λογική “ο θάνατός σου η ζωή μου”, η μηδενιστική συμπεριφορά δεν μπορεί να μένει ατιμώρητη ούτε χωρίς επιπτώσεις όσοι την υποδαυλίζουν και την υποθάλπουν, μεγαλοσχήμονες και μη. Αλλιώς κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, μονολογώντας συνεχώς οτι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο του ποδοσφαίρου, κυρίως όσοι έχουν την έχουν την ευθύνη να εφαρμόσουν τα δέοντα.Δεν είναι εύκολο καθώς πρέπει να τα βάλλουν με την ισχύ και το χρήμα.

Ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης, λάτρης του ποδοσφαίρου, του ΠΑΟΚ και του Άγιαξ είχε διαβλέψει από χρόνια: “...Άνοιξε το αλισβερίσι των συστημάτων, της κυριαρχίας του κόουτς-σκηνοθέτη, των αγοραπωλησιών και των λεγεωναρίων. Το θέαμα συνεχίζεται, συναρπαστικό -πάντα η πάλη για τη νίκη είναι συναρπαστική-, εντυπωσιακό αλλά χωρίς το νακ.
...Τώρα βασιλεύει η δυναστεία των συστημάτων, τα γκολ που μετρούν εντός και εκτός, οι υπολογισμοί και τα τεφτέρια. Θα μας θυμίσει άραγε κάποιος καμιά φορά πάλι πως το ποδόσφαιρο δεν είναι πια απλώς τεχνική, δεν είναι πια απλώς δύναμη, δεν είναι άθροισμα από εξωνημένες βεντέτες; Θα μας θυμίσει πάλι κανείς την έμπνευση, τη γοητεία του απρόοπτου, τον αυθορμητισμό που γίνεται σοφία και τη σοφία που φαντάζει σαν αυθορμητισμός, το ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι το πιο μοντέρνο χορογραφικό έργο τέχνης, όπως μας απέδειξαν και μας το δίδαξαν οι νέοι Νιζίνσκι της δεκαετίας του ’70;”

Οι Γιάννης Μπουρούσης, Γιώργος Βασιλειάδης, Γιώργος Μπαντής, Δώρα Παντέλη, Χρίστος Χαραλαμπόπουλος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Λέων Ναρ, Γιάννης Πανούσης, Ζωή Δημητράκου και Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης σχολιάζουν το θέμα.

Παίκτες σε ένα παιχνίδι που θα χάσουν

Γιάννης Πανούσης - Πρώην Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη, καθηγητής Εγκληματολογίας

Η βία υπήρχε πάντοτε. Το ποδόσφαιρο ήταν ανέκαθεν ένα άθλημα που είχε ένα δυναμισμό, είχε τη σωματική επαφή κι είχε ως στόχο την εκτόνωση. Έτσι, άλλωστε, ‘γεννήθηκε’ στην Αγγλία. Όταν ο κόσμος δούλευε έξι ημέρες την εβδομάδα, 18 ώρες την ημέρα και του έμενε μία Κυριακή για να εκτονωθεί.

Στην πορεία, η βία μετεξελίχθηκε, αφού μπήκαν στη μέση τα οικονομικά συμφέροντα. Τότε, λοιπόν, δημιουργείται μία βία οργανωμένων στρατών των προέδρων με ‘σημαία’ οικονομικά, πολιτικά και μιντιακά συμφέροντα. Ήταν ο εύκολος τρόπος προκειμένου να πιέσουν οι πρόεδροι καταστάσεις που αφορούσαν εξωαγωνιστικά ζητήματα.

Όταν ολοκληρώθηκε ο συγκεκριμένος κύκλος προχωρήσαμε σε μία άλλη μορφή βίας, όπου παρεισέφρησαν στα γήπεδα εγκληματοειδή στοιχεία. Που δεν τους ενδιαφέρει ο διαιτητής, η αντίπαλη ομάδα, αλλά είχαν ως μοναδικό στόχο να κάνουν επεισόδια. Οι συγκεκριμένοι χούλιγκαν συμμετέχουν και σε άλλου είδους μπίζνες που σχετίζονται τις περισσότερες φορές με τον κόσμο της νύχτας. Μοναδικός στόχος είναι να ασκήσουν ωμή βία, ακόμα και να σκοτώσουν αν τους δοθεί η ευκαιρία.

Παράλληλα, στους συνδέσμους των οργανωμένων οπαδών έχουν μπει και πολιτικοειδή στοιχεία. Και λέω πολιτικοειδή, διότι προέρχονται από μία άτυπη συνεργασία πολιτικών με επιχειρηματιών που στόχο έχουν να φανατίσουν ένα κοινό προκειμένου να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους. Μιλάμε για ξεκαθάρισμα λογαριασμών που ουδεμία σχέση έχει με την εκάστοτε ομάδα. Μιλάμε, ουσιαστικά, για περιθωριοποιημένους ανθρώπους, ηλικίας έως 30 ετών, που βρίσκουν μία ‘οικογένεια’ σ’ αυτούς τους οργανωμένους στρατούς.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, υπάρχουν κι οι ‘μπαχαλάκηδες’ τους οποίους μπορείτε να βρείτε παντού. Όχι μόνο γήπεδα. Είναι οι ίδιοι. Μάλιστα, πολλοί εξ αυτών είναι και μισθωμένοι. Πάει με το… κομμάτι. Όπως κατά καιρούς υπήρχαν άνθρωποι που μίσθωναν κόσμο για να κάψει τη μισή Αθήνα, κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις ομάδες. Είναι η δουλειά τους. Όμως, για να καταλάβεις τι πραγματικά συμβαίνει θα πρέπει να αναλύσεις όλο το οικονομικοπολιτικομιντιακό σύμπλεγμα.

Θεωρώ πως οι άνθρωποι που πηγαίνουν στα ραντεβού θανάτου δεν έχουν συνειδητοποιήσει απόλυτα πως είναι πιθανό να σκοτώσουν

Προφανώς, δεν μιλάμε για εγκληματοειδή στοιχεία που έχουν κάνει παρόμοια πράγματα στο παρελθόν, αλλά για εκείνους που συμμετέχουν με πρόφαση την υπεράσπιση της τιμής της ομάδας τους. Στην πραγματικότητα παρασύρονται από τον όχλο και προβαίνουν σε εγκληματικές πράξεις ύστερα από εντολές που λαμβάνουν από τον εκάστοτε αρχηγό ή καθοδηγητή. Παλαιότερα, όταν γίνονταν επεισόδια στεκόμασταν στον τομέα της δημόσιας τάξης. Πλέον, μιλάμε ξεκάθαρα για θέμα ασφάλειας. Στη Γαλλία, που είχαμε μελετήσει το φαινόμενο, ήταν άτομα του κοινού ποινικού δικαίου, μη ενταγμένοι μετανάστες και ακροδεξιοί. Εύφλεκτες ύλες.

Γιάννης Πανούσης

Θα πρέπει, βέβαια, να γνωρίζετε πως πολλοί εξ όσων συμμετέχουν στα επεισόδια μπορούν να βρίσκονται υπό την επήρεια ναρκωτικών, το οποίο αυτόματα σημαίνει πως δεν καταλαβαίνουν εκείνη την ώρα τι κάνουν. Όταν είσαι σε ένα αμόκ επιθετικής συμπεριφοράς δεν κάνεις διακρίσεις αν είναι γυναίκα ή άνδρας εκείνος που έχεις απέναντί σου. Εκείνη την στιγμή αν σου πουν να χτυπήσεις, θα χτυπήσεις. Επομένως τα βάζουν με όποιον βρουν.

Αν η Αστυνομία είχε συλλάβει κάποιους από αυτούς και κάναμε μία μελέτη γύρω από τα αίτια της επιθετικής συμπεριφοράς θα βλέπαμε ανθρώπους με σεξουαλικά προβλήματα, εθισμένους στις ναρκωτικές ουσίες, κλέφτες κλπ. Το οποίο σημαίνει πως αυτά τα άτομα στην πραγματικότητα δεν έχουν αναστολές. Η ομάδα είναι η πρόφαση. Δεν υπάρχουν αυτά πλέον. Η φανέλα έχει τελειώσει. Δεν μπορούμε να μιλάμε για τη φανέλα όταν 10 απ’ τους 11 που αγωνίζονται είναι ξένοι. Ποια ψυχή; Έχουν τελειώσει αυτά.

Όσον αφορά στο θέμα της συνθηματολογίας, είναι ξεκάθαρο πως το ποδόσφαιρο είναι άθλημα αρρενωπότητας, ανεξάρτητα αν έχουν δημιουργηθεί και γυναικεία τμήματα στις περισσότερες ομάδες. Είναι ανδρικό άθλημα, τέλος. Αλλά ας αφήσουμε το ποδόσφαιρο στην άκρη. Ας πούμε πως είμαστε έξω και μαλώνουμε. Οι εκφράσεις λεκτικής επιθετικότητας εμπεριέχουν στοιχεία ανδρισμού. Όταν αποκαλείς τον άλλον ‘γυναικείο όργανο’ έχεις ως στόχο να τον προσβάλλεις. Πρόκειται για υποσύστημα μίας κουλτούρας. Δεν είμαστε στην καθημερινότητα ‘κομ ιλ φο’ και στο γήπεδο βγάζουμε έναν διαφορετικό χαρακτήρα. Είμαστε παντού ίδιοι. Απλά στο γήπεδο μας καλύπτει η εν μέρει ανωνυμία, επειδή είναι κι άλλος κόσμος.

Γιατί, όμως, να προβαίνουμε σε αισχρούς χαρακτηρισμούς; Τι φταίει η μάνα κι η αδερφή του; Πρόκειται για ύψιστη ύβρη. Αν το πεις στη φυλακή, σε σκοτώνουν. Πρόκειται για ακραίες εκφράσεις που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Κανείς δεν το σταματά.

Δεν υπάρχει Fair Play. Θα πρέπει να μπει το μαχαίρι στο κόκκαλο. Αλλά για να μπει το μαχαίρι στο κόκκαλο θα πρέπει πρώτα να κοπούν και 5-6 κεφάλια της Λερναίας Ύδρας. Τα συμφέροντα δεν έχουν χρώμα. Πλέον η σύγκρουση παίρνει άλλα χαρακτηριστικά. Για εμένα θα έπρεπε να γίνονται ματς χωρίς θεατές και κυρίως χωρίς τηλεόραση. Χωρίς τηλεόραση δεν θα είχαμε επεισόδια.

Οι χούλιγκαν είναι παίκτες σε ένα παιχνίδι που θα χάσουν. Διότι στο τέλος θα χάσουν, δεν υπάρχει περίπτωση. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι που εκείνη την ώρα εκτονώνονται και στη συνέχεια πηγαίνουν στην ταβέρνα και λένε στους άλλους ‘τους γαμ@@α’ θα έχουν σίγουρα κακό τέλος. Το σύστημα το οποίο τον χρησιμοποιεί θα τον τελειώσει.

~~~

Έχω φοβηθεί για τη ζωή μου

Γιάννης Μπουρούσης - Αρχηγός Εθνικής ομάδας μπάσκετ

Το θέμα της βίας στα γήπεδα στην Ελλάδα είναι πολυεπίπεδο. Προφανώς και στο εξωτερικό αντιμετωπίζουν το συγκεκριμένο πρόβλημα, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Εμένα, προσωπικά, άλλο πράγμα μου προκαλεί τρομερή εντύπωση. Όλοι αυτοί που είναι οπαδοί δεν δουλεύουν κάπου; Ο κόσμος δεν με ξέρει. Είμαι χαβαλές. Είμαι ανοιχτός να μιλήσω με φιλάθλους, αρκεί να μην μου κάνεις τσαμπουκά. Με βρίζεις συνέχεια στο γήπεδο. Ε, μην με βρίζεις κι όταν με βλέπεις έξω. Έχω πάει λοιπόν σε γραφείο και συναντάω ένα φίλαθλο. Του λέω: “τι ομάδα είσαι;”, μου λέει: “Παναθηναϊκός”. Του λέω: “δούλευε κι εγώ θα κάθομαι πάνω απ’ το κεφάλι σου και θα σε βρίζω”. Τον έβριζα επίτηδες και μας κοιτούσε ο κόσμος και απορούσε. Του λέω: “πως αισθάνεσαι;”.

Λένε πως είμαστε επαγγελματίες και πληρωνόμαστε αδρά. Δεν πληρωνόμαστε, όμως, για να ακούμε τα σχολιανά μας. Πριν μερικά χρόνια έπαιξα κόντρα στον Ολυμπιακό και μου έβριζαν τη γυναίκα και το παιδί μου. Έψαξα και βρήκα ποιος με έβριζε, επειδή ήμουν 5 χρόνια στην ομάδα και τον πήρα τηλέφωνο. Παρακάλια και συγγνώμες. Του λέω όμως την επόμενη φορά δεν θα έχει παρακάλια και συγγνώμη. Δεν το λέω απειλητικά, αλλά όχι τη μάνα και το παιδί ρε φίλε. Και μπροστά στα μούτρα μου. Το αστείο είναι πως με τον συγκεκριμένο τύπο έχουμε γίνει φίλοι πλέον.

Γιάννης Μπουρούσης

Πολλοί λένε γιατί δεν σηκωνόμαστε να φύγουμε από το γήπεδο όταν μας βρίζουν. Δεν είναι τόσο απλό. Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος νόμος πάνω στον οποίο θα “πατήσουμε” οι αθλητές και θα προχωρήσουμε στη συγκεκριμένη κίνηση. Είναι χοντρό να πάνε ο Μπουρούσης, ο Διαμαντίδης, ο Σπανούλης και να πουν από μόνοι τους “φεύγω”.

Δεν σου κρύβω πως έχουν υπάρξει φορές που έχω φοβηθεί για τη ζωή μου. Μου την έχουν πέσει στο δρόμο. Δεν με χτύπησαν, αλλά με τραμπούκισαν

Έχει υπάρξει τύπος στο Κολωνάκι που με πετυχαίνει στο φανάρι, την ώρα που έπινα πορτοκαλάδα κι αρχίζει να με βρίζει αισχρά. Του πέταξα την πορτοκαλάδα και το αστείο ήταν πως βρισκόταν δίπλα κι η μάνα του. Δεν είμαι αισιόδοξος όσον αφορά στην αλλαγή νοοτροπίας στην Ελλάδα.

Για το κομμάτι των υβριστικών συνθημάτων είναι ξεκάθαρα θέμα γλώσσας. Η δική μας είναι πλούσια σε... μπινελίκια. Μ’ αυτό τον τρόπο ο οπαδός προσπαθεί να “πειράξει” το μυαλό του παίκτη. Του βρίζει μάνα, γυναίκα, παιδί για να επηρεάσει την απόδοσή του. Προσωπικά, τις πρώτες φορές με ενοχλούσαν ιδιαίτερα. Μετά συνήθισα.

Θέλουμε έναν πρόεδρο "πατερούλη"

Χρίστος Χαραλαμπόπουλος - Δημοσιογράφος, μεταφραστής

Η λύση στο πρόβλημα της βίας στα γήπεδα μπορεί να βρεθεί. Το ζήτημα είναι αν στην Ελλάδα θέλουμε πραγματικά να παταχθεί το φαινόμενο. Προσωπικά, δεν μπορώ να δεχθώ ότι το 2019, την στιγμή που το ποδόσφαιρο αναπτύσσεται παντού, στην Ελλάδα κάνουμε βήματα πίσω. Απλά η συγκεκριμένη κατάσταση εξυπηρετεί τους πάντες. Την πολιτεία, την Αστυνομία, τους παράγοντες, τους ιδιοκτήτες των ομάδων και όσους βρίσκονται γύρω τους. Ουσιαστικά, η βία στα γήπεδα είναι μία ελεγχόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια. Στην πραγματικότητα δεν έχουμε καθίσει ποτέ να βρούμε μία ουσιαστική λύση στο πρόβλημα.

Απ’ όσο γνωρίζω υπάρχει μία Διαρκής Επιτροπή για την καταπολέμηση της βίας. Δεν θυμάμαι κάποια χρονιά να κατέθεσε μία έκθεση η συγκεκριμένη Επιτροπή που να παρουσιάζει τα περιστατικά βίας κάθε χρόνο, να αναλύει τα αίτια και να προτείνει τρόπους προκειμένου να εξαλειφθεί ή έστω να μειωθεί το φαινόμενο. Έχουμε φτάσει το 2019 ο Υφυπουργός Αθλητισμού να απαγορεύει την οργανωμένη μετακίνηση οπαδών του Ηρακλή στην Καλαμαριά. Αν αυτή η επιλογή υπήρχε σε video game θα “έσπαγε” τα ταμεία.

Πριν από μερικά χρόνια στο Ηράκλειο ένας φίλαθλος του Εθνικού έχασε τη ζωή του σε επεισόδια. Μυαλό; Κανείς. Όσο δεν μας αγγίζει η ανθρώπινη απώλεια δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά. Προφανώς δεν πρόκειται για βία του ποδοσφαίρου. Έγκειται σε κοινωνικά πρότυπα. Απλά στο χώρο του ποδοσφαίρου βρίσκει πιο πρόσφορο έδαφος για να εκφραστεί και μεταφέρεται εκεί. Σε συνθήκες φτώχειας, κοινωνικού αποκλεισμού δημιουργείται οργή. Η οργή γεννά βία. Η βία εκφράζεται και μέσα στα γήπεδα. Δεν υπάρχει μόνο η βία των γηπέδων. Κι επίσης, δεν ισχύει αυτό που λένε ότι είναι 150-200 άτομα. 150-200 άτομα μπορεί να ήταν πριν 15-20 χρόνια. Τώρα είναι πολύ περισσότεροι. Κι είναι άνθρωποι που πηγαίνουν στο γήπεδο γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο.

Ξέρεις, όμως, ποια είναι η πλάκα; Ότι η αστυνομία έχει έναν και μοναδικό τρόπο για να καταστείλει τα επεισόδια. Τα δακρυγόνα! Γίνεται κάτι έξω απ’ το γήπεδο και πετούν αμέσως δακρυγόνα. Την ίδια ώρα που μέσα στο γήπεδο βρίσκονται γονείς με μικρά παιδιά. Αποτέλεσμα, ο πατέρας να παίρνει έντρομος το παιδί του και να φεύγει απ’ το γήπεδο. Αυτό αποδεικνύει πως κι οι δυνάμεις καταστολής είναι ανεκπαίδευτες. Βρίσκει την εύκολη λύση γιατί δεν ξέρει να κάνει κάτι άλλο. Θεωρώ πως από τύχη δεν έχουμε θρηνήσει περισσότερα θύματα.

Χρίστος Χαραλαμπόπουλος

Σε ένα πρωτάθλημα, όπως το ελληνικό, όπου υπάρχει διαφθορά, αναξιοκρατία, αδιαφάνεια, όπου ο κόσμος καταλαβαίνει πως επικρατεί ο νόμος του ισχυρού, είναι λογικό να γεννηθεί δυσαρέσκεια. Επίσης, γεννά βία που έχει γηπεδικά χαρακτηριστικά και αφορά το ίδιο το παιχνίδι. Για παράδειγμα, η ορμή των φιλάθλων του ΠΑΟΚ για την κατάκτηση του πρωταθλήματος είναι εν μέρει και δικαιολογημένη. Ξέρεις γιατί; Διότι το βλέπουν ως την εκδίκηση που παίρνει η περιφέρεια από το κέντρο. Για χρόνια η Θεσσαλονίκη και γενικότερα η Βόρεια Ελλάδα είναι αγνοημένη. Τώρα μπαίνει στο χάρτη και λέει “είμαι εδώ και καλά σας κάνω, γιατί τόσα χρόνια μου κάνατε πολλά”. Σίγουρα η ρεβανσιστική αντίληψη είναι λάθος. Όμως, σκέψου ότι έχεις περιφρονήσει για χρόνια κάποιον και κάποια στιγμή έρχεται κι η σειρά του. Μην έχεις την απαίτηση ο κόσμος να δείξει ψυχραιμία.

Βία γεννάει, επίσης, κι η διαπλοκή των παραγόντων. Όπως μου είχαν πει κάποτε: “Η ομάδα χρησιμοποιούνται είτε ως ξίφος, είτε ως ασπίδα”. Ξίφος για να διεκδικήσεις εκείνο που θες. Ασπίδα για να προστατευτείς όταν τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται δύσκολα για εσένα. Το είδαμε και συνεχίζουμε να το βλέπουμε στην Ελλάδα.

Όσον αφορά στο σεξιστικό κομμάτι, δεν θεωρώ πως ισχύει τώρα. Ίσχυε από παλιά. Θυμάμαι, τη δεκαετία του ’70, όταν πήγα για πρώτη φορά στο γήπεδο, άκουσα τη φράση “τους γαμ@@@ε”. Το ποδόσφαιρο θεωρείται ανδρικό σπορ. Πόσες φορές έχεις ακούσει το “παντελονάτα”; Στις μέρες μας, μία τέτοια εκδήλωση μπορεί να αναπαραχθεί πολύ περισσότερο σε σχέση με τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Τότε υπήρχε μόνο μία τηλεόραση, η κρατική. Δεν υπήρχαν social media, internet, κινητά τηλέφωνα. Σαφώς και τέτοιες εκφράσεις είναι απαράδεκτες, αλλά σεξιστικά χαρακτηριστικά υπάρχουν και έξω απ’ τα γήπεδα. Δεν είναι το γήπεδο που δημιουργεί τον σεξισμό. Ρατσιστικές εκδηλώσεις υπάρχουν κι εκτός γηπέδων. Δεν είναι το γήπεδο που δημιουργεί το ρατσισμό. Το ποδόσφαιρο δεν αναπτύσσεται in vitro, δηλαδή σε έναν δοκιμαστικό σωλήνα. Το ποδόσφαιρο είναι κομμάτι της κοινωνίας.

Για το θέμα της ευθύνης των αθλητών, έχω ξεκάθαρη άποψη. Οι επαγγελματίες αθλητές έχουν ένα συνδικαλιστικό σωματείο, τον ΠΣΑΠ. Τι έχει τόσα χρόνια ο ΠΣΑΠ για τη βία τα γήπεδα;Ο Χατζηδάκις έλεγε: “Όταν συνηθίζεις το τέρας, αρχίζεις να του μοιάζεις”. Θεωρείται κάτι “φυσιολογικό”. Ε δεν είναι ρε μπαγάσηδες. Γιατί αυτό που είναι φυσιολογικό τώρα, αύριο θα είναι ένα πανό που θα λέει “Μπράβο που τον σκοτώσατε”. Επομένως, θεωρώ πως οι αθλητές έχουν μεγάλη ευθύνη διότι στις μεγάλες ομάδες λειτουργούν ως ντίβες και θέλουν να θεωρούνται ως κάτι άπιαστο, που δεν έχει σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία.

Στην Ελλάδα θέλουμε έναν πρόεδρο ‘πατερούλη’. Να τα κάνει όλα, να κερδίζει και να ‘κονομάμε’ εμείς

Για να βγαίνουμε να πουλάμε μούρη. Είναι τελείως διαφορετικό να είσαι υπεύθυνος για τις αποφάσεις στο σύλλογό σου. Όπως συμβαίνει, δηλαδή, στη Γερμανία. Εκεί οι φίλαθλοι ψηφίζουν και αποφασίζουν ποιος θα έχει τις τύχες της ομάδας. Και ζητούν τις ευθύνες από εκείνον. Αν τιμωρείται κάποιος τιμωρείται αυτός, όχι η ομάδα. Αν αυτός που επιλέξω ως πρόεδρος είναι λαμόγιο, τότε εκείνος θα πάει φυλακή. Ο Χένες έκανε τις παρανομίες, αλλά δεν αφαίρεσαν βαθμούς από την Μπάγερν. Τον έβαλαν πίσω από τα κάγκελα. Δεν έφταιγε η Μπάγερν επειδή ο Χένες ήταν ρεμάλι.

~~~

Έβαλα τα κλάματα απ' όσα άκουγα

Δώρα Παντέλη - Παρουσιάστρια, ψυχολόγος, αναλύτρια μπάσκετ

Η βία στα γήπεδα είναι κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο σημαίνει πως προφανώς κι έχει ρατσιστικά και σεξιστικά στοιχεία. Είναι θέμα κουλτούρας και παιδείας. Αφορά το κοινωνικό, πολιτικό, μορφωτικό και οικονομικό background του καθενός.

Παρότι είμαστε μία χώρα που αναπτύχθηκε και εξαιτίας του αθλητισμού, δεν έχουμε καταφέρει να μπολιάσουμε στις νεότερες γενιές τη σωστή νοοτροπία όσον αφορά στη συμπεριφορά στο γήπεδο. Βέβαια, παίζει ρόλο και το γεγονός πως οι άνθρωποι που ηγούνται τόσο των ομάδων όσο και των Ομοσπονδιών δεν έχουν το κατάλληλο επίπεδο μόρφωσης, αλλά και συμπεριφοράς.

Το θετικό, τη δεδομένη χρονική στιγμή, είναι πως ο Υφυπουργός Αθλητισμού, Γιώργος Βασιλειάδης είναι γνώστης των σοβαρών θεμάτων που αντιμετωπίζει ο ελληνικός αθλητισμός, αλλά θα πρέπει κι οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω του να τον βοηθήσουν ακόμα περισσότερο για να εξαλειφθεί το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα.

Βέβαια, η ατιμωρησία έχει παίξει καθοριστικό ρόλο προκειμένου η βία στα γήπεδα να αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Επικρατεί ένας ωχαδελφισμός, με αποτέλεσμα το πρόβλημα αντί να λύνεται, να διαιωνίζεται και να παρουσιάζει μία ανεξέλεγκτη κι άσχημη τροπή.

Επειδή έχω υπάρξει αθλήτρια, οφείλω να σου ομολογήσω ότι έχω ακούσει πάρα πολλά πράγματα στα γήπεδα. Δεν σκέφτηκα, όμως, ποτέ να αποχωρήσω από το γήπεδο επειδή θεωρούσα πως ήταν μέρος της δουλειάς μου. Ο κόσμος μπορεί να μην το γνωρίζει, αλλά σε γυναικείους αγώνες οι βωμολοχίες και οι χυδαιολογίες είναι 10 φορές χειρότερες σε σχέση με ένα παιχνίδι ανδρών. Ακούμε πολύ χειρότερα πράγματα. Εγώ, προσωπικά, σκεφτόμουν τον πατέρα μου, ο οποίος ερχόταν στο γήπεδο κι άκουγε τα εξ αμάξης για την κόρη του.

Δώρα Παντέλη

Τώρα, έχοντας περάσει στην άλλη πλευρά, αυτή της δημοσιογράφου, αισθάνομαι περισσότερη στεναχώρια για όσα συμβαίνουν στα γήπεδα. Έρχονται πατεράδες στα γήπεδα, κρατούν από το χέρι τα παιδιά τους και βρίζουν χυδαία.

Αυτή είναι δυστυχώς η κουλτούρα του Έλληνα οπαδού. Θεωρεί τον εαυτό του παντογνώστη, βγάζει κακία, προδικάζει αποτελέσματα και κατηγορεί παίκτες, προπονητές χωρίς να έχει ιδέα

Πρόκειται για αρρώστια και καρκίνωμα στην κοινωνία. Δεν επηρεάζουν μόνο την αθλητική ζωή όσα συμβαίνουν στους αγωνιστικούς χώρους, αλλά υπάρχουν επιπτώσεις και στην κοινωνία. Οι ίδιοι άνθρωποι που τα σπάνε στα γήπεδα, αύριο-μεθαύριο θα γυρίσουν στο σπίτι τους και ξεσπάσουν στη σύζυγο και τα παιδιά τους. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν παρουσιάζουν μόνο οι άνδρες βίαιη συμπεριφορά, αλλά κι οι γυναίκες. Δεν είναι σεξιστικό το ζήτημα. Απλά οι άνδρες είναι περισσότεροι στα γήπεδα και πιο αυθόρμητοι στις αντιδράσεις τους. Εννοείται, επίσης, πως κι η οικονομική κρίση έχει παίξει το ρόλο της. Η αύξηση της ανεργίας έχει ως συνέπεια οι πολίτες να στραφούν περισσότερο πως τα πράγματα που τους αρέσουν, όπως είναι ο αθλητισμός, προκειμένου να ξεσπάσουν, με τα γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα.

Η αλήθεια είναι πως στην Ελλάδα η δουλειά του δημοσιογράφου είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Κι ειδικά αν είσαι γυναίκα δημοσιογράφος, αφού υπάρχει αρκετός κόσμος που θεωρεί πως δεν πρέπει να εκφέρουμε άποψη. Είναι μία στερεοτυπική αντίληψη που ζει και βασιλεύει στην Ελλάδα. Μπορεί ως αθλήτρια να μην έφυγα ποτέ από το γήπεδο, αλλά ως δημοσιογράφος έχω φύγει. Συγκεκριμένα, ύστερα από μία ήττα ελληνικής ομάδας βγήκα να κάνω εκπομπή και στα 31 μου χρόνια δεν έχω νιώσει μεγαλύτερη ντροπή από αυτά που άκουγα από τους οπαδούς. Έβαλα τα κλάματα αυθόρμητα, χωρίς να το θέλω, παρότι είμαι πολύ σκληρός άνθρωπος, απ’ την ντροπή μου.

Δεν γίνεται να προσπαθώ να κάνω σωστά τη δουλειά μου και να υπάρχουν 20 ανεγκέφαλοι που ν’ απειλούν τη ζωή μου. Αποτέλεσμα, έβγαλα τα ακουστικά και έφυγα πριν αρχίσει η εκπομπή. Το συγκεκριμένο συμβάν επαναλήφθηκε, αλλά την επόμενη φορά μπόρεσα να το διαχειριστώ και έμεινα στη θέση μου. Δεν πιστεύω πως τέτοια περιστατικά γίνονται σε άλλη χώρα του κόσμου. Ξέρεις, είναι πολύ ωραίο που πηγαίνουμε με ψηλά τακούνια και όμορφα φορέματα στο γήπεδο, αλλά ο κόσμος δεν καταλαβαίνει πόσο δύσκολο είναι για μία γυναίκα να κάνει τη δουλειά της με αξιοπρέπεια, έχοντας απέναντί της κάποιους ανθρώπους με “χαλασμένη” νοοτροπία που δεν αρμόζει στον αθλητισμό. Αυτό έχει ως συνέπεια πολλά κορίτσια να σκέφτονται δύο και τρεις φορές αν αξίζει να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Πράγμα παρανοϊκό…

~~~

Ο οπαδός αμφιβάλλει αν είναι αρσενικό

Δρ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης - Πρόεδρος Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών

Ο ανίκανος άνδρας είναι θυμωμένος άνδρας. Δηλαδή, ο άνδρας, ο οποίος φωνάζει μέσα στα γήπεδα, πρέπει να ψάξει λίγο τη σεξουαλική ζωή και την ανικανότητά του. Ο κύριος ‘γαμ@ω και δέρνω τον απέναντι μου’ ανήκει συνήθως στην κατηγορία ‘σκυλί που γαβγίζει, δεν δαγκώνει’. Στα γήπεδα το πλήθος εκτονώνεται. Βέβαια, η αρένα και η βία, κυρίως των αρσενικών που είναι μεγαλωμένα σαν αγέλη, είναι το Κολοσσαίο που φώναζαν ‘σκότωσε τον αντίπαλο’. Η βία στο πλήθος πολλαπλασιάζεται ως μέγεθος και δημιουργούνται επικίνδυνες καταστάσεις. Η βία και το σεξ πηγαίνουν μαζί γιατί και το σεξ είναι ένα βίαιο γεγονός. Είναι παραβίαση της ιδιωτικότητας του άλλου, αλλά και της δικής σου. Όταν πας να κάνεις σεξ, παραβιάζεις την ιδιωτικότητά σου. Μοιράζεσαι κάτι, σπας το ‘κέλυφός’ σου, την πανοπλία σου.

Ο άνθρωπος είναι βίαιο ζώο, ίσως το πιο βίαιο απ’ όλα τα υπόλοιπα ζώα που είναι άλογα. Εμείς είμαστε έλλογα, αλλά είμαστε ζώα. Στα άλογα ζώα, η βία σταματάει όταν πρόκειται να μοιραστούν το φαγητό. Πάνω από το σκοτωμένο ελάφι τα λιοντάρια μοιράζονται το φαγητό τους. Αντίθετα, στην ανθρώπινη κοινωνία η εξόντωση του άλλου είναι αυτοσκοπός. Γι’ αυτό υπάρχουν αυστηροί θεσμοί, θρησκείες. Διότι ο άνθρωπος πραγματικά δεν σταματάει αν βγει το κτήνος από μέσα του. Κι επίσης, επειδή ο άνθρωπος δεν είναι μόνο βίαιο, αλλά είναι και μιμητικό ζώο, ο ένας αντιγράφει τον άλλον. Στα γήπεδα τι συμβαίνει; Ο οπαδός ακολουθεί τους υπόλοιπους που φωνάζουν. Αν ήταν μόνος του δεν θα φώναζε προφανώς. Στην πραγματικότητα, δυναμώνει τη φωνή του για να ‘σκοτώσει’ τον αντίπαλο.

Δρ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης

Όταν στο γήπεδο φωνάζεις ‘θα τους σκίσω’, ουσιαστικά θες να δείξεις πως είσαι άνδρας. ‘Θαυμάστε με’. Γιατί, καμία φορά, η μειωμένη αυτοπεποίθηση στην προσωπική του ζωή, η αποτυχία στο σπίτι του, στην οικογένειά του, μέσα στην ομάδα μετατρέπεται σε δύναμη και βία. Κι εκεί είναι το επικίνδυνο. Διότι όταν ο άλλος δεν πατήσει φρένο και ξεφύγει, μπορεί να κάνει οτιδήποτε. Γι’ αυτό υπάρχουν ο φανατισμός και τα βίαια επεισόδια. Η ομάδα σβήνει την προσωπικότητα, τον πολιτισμό. Γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται μετά η κατατρομοκράτηση, η απειλή, η απαγόρευση και η φυλάκιση.

Ο άνδρας αποκαλώντας τον αντίπαλο οπαδό ‘ομοφυλόφιλο’ θέλει να δείξει πως είναι ανώτερος. Είναι ο νόμος της ζούγκλας. Το αρσενικό τα παίρνει όλα

Ο μεγάλος πίθηκος νικάει τον μικρό, ο μεγάλος ουρακοτάγκος τον μικρό κλπ. Οι αναφορές γύρω από την ομοφυλοφιλία έχουν ως στόχο να τονώσουν τον ανδρισμό του οπαδού εκείνη την στιγμή. ‘Δεν είμαι ομοφυλόφιλος, είμαι αρσενικός. Θαυμάστε με’. Ο άνδρας έχει μία μειωμένη αυτοπεποίθηση όσον αφορά στον ανδρισμό του. Η φράση είναι ‘φέρσου σαν άνδρας’. Δεν λέει κάποιος ‘φέρσου σαν γυναίκα’. Γιατί; Διότι η γυναίκα δεν έχει να αποδείξει τη γυναίκεια της υπόσταση. Είναι γυναίκα. Ο άνδρας πρέπει να αποδείξει ότι είναι άνδρας. Η αρρενωπότητά του δεν θεωρείται δεδομένη στην κοινωνία. Είναι εύθραυστη. Γι’ αυτό και προτιμά μέσα από μία ομάδα ατόμων, στη συγκεκριμένη περίπτωση οπαδών, να χάνεται η υποψία πως μπορεί να μην είναι τόσο άνδρας. Ο ανδρισμός όπως εμφανίζεται στα γήπεδα είναι υποψία για μία εκφύλιση του αρσενικού. Αμφιβάλλει αν είναι αρσενικό.

Θεωρώ πως τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία αύξηση του σεξισμού στα γήπεδα, διότι οι κοινωνίες που βρίσκονται σε κρίση, πολιτιστική και κοινωνική, γίνονται πιο βίαιες. Ο πολιτισμός φαίνεται από το σεβασμό προς τον αντίπαλο, τις μειοψηφίες και τη θηλυκότητα. Το ‘είμαι ωραίος, δυνατός και πλούσιος’ είναι λάθος και αδυναμία πολιτική και πολιτιστική.

~~~

Το κράτος θέλει να εξαγοράσει τη συνείδηση του οπαδού

Γιώργος Μπαντής - Πρόεδρος ΠΣΑΠ, τερματοφύλακας Λαμίας

Θεωρώ ότι υπάρχουν κοινωνικές προεκτάσεις στο φαινόμενο της βίας στα γήπεδα. Βεβαίως, έχει να κάνει και με την καλλιέργεια της βίας σε κάθε επίπεδο της κοινωνίας τα τελευταία χρόνια, με την όξυνση που φέρνει η ανέχεια, με τον τρόπο που καλλιεργείται η βία μέσα από τα Μέσα και τα Νέα Μέσα (Social Media), αλλά σίγουρα και με μια ριζωμένη κουλτούρα και αντίληψη, η οποία αντί να αλλάζει προς το καλύτερο, δεδομένης και της κρίσης στην παιδεία, γίνεται χειρότερη.

Η βία στον αθλητισμό έχει σεξιστικά και ρατσιστικά χαρακτηριστικά, όχι όμως οργανωμένα και αυτό για μένα είναι κάτι σημαντικό. Είναι κάποια μεμονωμένα περιστατικά τα οποία προσπαθούν να εισχωρήσουν στις κερκίδες, οι οποίες όμως αντιμάχονται σθεναρά. Δυστυχώς κάποιες φορές η συνθηματολογία είναι ακραίως σεξιστική και ρατσιστική, όχι όμως συνειδητά. Τέτοια φαινόμενα τα συναντάμε περισσότερο μέσω του διαδικτύου πάρα μέσα στο γήπεδο.

Γιώργος Μπαντής

Νομίζω πως οι αθλητές έχουν το μικρότερο μερίδιο. Πολλές φορές μέσα στην ένταση ενός αγώνα μπορεί να προκαλέσουμε. Ως αθλητές πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μην παρασυρόμαστε από οποιοδήποτε. Είμαστε πρότυπα σε παιδιά και πρέπει να προστατεύσουμε και το άθλημα και τους μελλοντικούς αθλητές ή οπαδούς.

Είναι ξεκάθαρο πως στην Ελλάδα έχουν γίνει πολλά τραγικά συμβάντα στα γήπεδα, αλλά δεν είδαμε αποφάσεις

Το κράτος παρότι έχει χαρίσει μεγάλα ποσά στις ομάδες, ο στόχος του είναι να εξαγοράσει τη συνείδηση του οπαδού ενόψει εκλογών. Ουσιαστικά δεν ασχολείται καθόλου με το ποδόσφαιρο και με τον αθλητισμό γενικότερα.

Πιστεύω πως ζούμε στην εποχή όπου οι παίκτες βρίζονται χυδαία είτε παίζουν στην Εθνική ομάδα, είτε στον σύλλογο που υποστηρίζουν και φυσικά όταν παίζουν σε αντίπαλη ομάδα. Ειδικά μέσω των Social Media ο καθένας πιστεύει ότι διαθέτει την εξουσία απέναντι στον παίκτη. Πολλές φορές όσο πιο μεγάλος γίνεται ένας παίκτης αγωνιστικά τόσο μεγαλύτερη γίνεται η ηδονή να τον καταρρακώσεις.

~~~

Η κουλτούρα των γηπέδων είναι ιδιότυπη

Λέων Α. Ναρ - Ιστορικός, συγγραφέας

Σίγουρα υπάρχουν κοινωνικές προεκτάσεις στο φαινόμενο της βίας στα γήπεδα. Δεν υπάρχει ανάλογο είδος δημόσιας συνάθροισης, στο οποίο θεατές επινοούν συστηματικά λόγο που αναφέρεται, είτε επαινετικά είτε υβριστικά, σε ομάδες ανθρώπων που ενώνονται κάτω από μια κοινή αναφορά. Η ένταξη των οπαδών στον όχλο αίρει αυτόματα κάθε αναστολή που μεμονωμένα ίσως έχει κανείς, όταν είναι μόνος. Ο μορφωμένος, ο αμαθής, ο ημιμαθής, η ιδιοφυία, όλοι τείνουν να συγκλίνουν προς μια κοινή συμπεριφορά, αντιδρώντας σε διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Στο γήπεδο εξαφανίζεται η ατομικότητα του καθενός, όλοι συντονίζονται σε μια κοινή, απόλυτα ομοιόμορφη δράση. Έτσι, με δεδομένη την ασφάλεια που προσφέρει το απρόσωπο πλήθος ο καθένας -και όλοι μαζί- μπορεί ελεύθερα να βάλλει εναντίον προσώπων που περιορίζουν τη ελευθερία κινήσεων της ομάδας, του εαυτού τους, αλλά και των οπαδών γενικότερα.

Το αρνητικό είναι πως -πολύ συχνά δυστυχώς- η βία στον αθλητισμό έχει σεξιστικά και ρατσιστικά χαρακτηριστικά. Ήδη κάποιες μεγάλες ομάδες του εξωτερικού κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και τιμωρούν παραδειγματικά οπαδούς τους οι οποίοι εκφέρουν ρατσιστικό λόγο στο γήπεδο.

Για όλους εμάς τους εραστές της κυριακάτικης ποδοσφαιρικής μαγείας η μπάλα εξακολουθεί να κάνει γκελ στην ψυχή μας, είναι πάθος δυνατότερο από όλα τα άλλα, ‘είναι αλκολίκι’, όπως είχε δηλώσει κάποτε ο μέγιστος Γιώργος Κούδας. Αλλά αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω πραγματικά είναι πώς γίνεται τη μία στιγμή οι οπαδοί να αποθεώνουν τους παίκτες ενώ αγωνίζονται με την Εθνική και σε ματς εναντίον της ομάδας τους να τους βρίζουν χυδαία. Προφανώς το οπαδικό μίσος τους κυριεύει και παρεκτρέπονται.

Σε ό,τι αφορά στο περιεχόμενο της συνθηματολογίας, συχνά τα συνθήματα έρχονται ως απάντηση στους αντίπαλους οπαδούς, για να ακυρώσουν το περιεχόμενο ενός άλλου συνθήματος που έχει προηγηθεί, άλλα εκφράζουν την ‘ηθική’ της αφοσίωσης στον σύλλογο, και άλλα προσπαθούν να επιβληθούν, εμπνέοντας τον φόβο στους αντίπαλους οπαδούς. Από τα πειράγματα και τα αστεία μεταξύ των οπαδών παλιότερων δεκαετιών, σε εποχές δηλαδή όπου η πιο βαριά βρισιά ήταν ‘κουρέλες’, σήμερα έχουμε περάσει σε πολύ πιο ωμή συνθηματολογία, με ευρεία χρήση σεξουαλικών υπονοούμενων, με ποικίλη περιγραφή του ευρύτερου κοινωνικού πεδίου.

Λέων Α. Ναρ

Είναι να απορεί κανείς με την ευρηματικότητα όλων αυτών των σπουδαίων στιχοπλόκων που εμπνέονται από όσα βλέπουν, και προσαρμόζουν τις μελωδίες γνωστών τραγουδιών ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής. Η μπάλα, άλλωστε, σίγουρα δεν παίζεται μόνο μέσα στο γήπεδο, παίζεται και στις κερκίδες από χιλιάδες κατά φαντασίωση γκολτζήδες με τέτοιο πάθος, που συχνά δεν το έχουν ούτε και οι ίδιοι οι αθλητές. H μαγεία αυτή σε μεγάλο βαθμό έχει χαθεί.

Τα επιλεγμένα συνθήματα, εμπνευσμένα από οπαδούς διαφορετικών ομάδων, αναδεικνύουν το κλίμα και το περιβάλλον της αναμέτρησης των οπαδών. Συγκινούνται ακόμα και αυτοί που δεν είναι φίλαθλοι, αυτούς που έχουν πάει στο γήπεδο μία δύο φορές από σπόντα. Αναφέρομαι σε όσους έχουν σηκωθεί όρθιοι όταν δεν πρέπει, σε όσους δεν παίρνουν μαζί τους πασατέμπο και αναζητούν απεγνωσμένα ύστερα από την τακτοποίησή τους στην κερκίδα, σε όσους έχουν στην κατοχή τους κέρματα, που αναγκαστικά θα τους τα κρατήσουν στην είσοδο. Τώρα, πώς προκύπτουν όλα αυτά τα συνθήματα, μη με ρωτάτε να σας πω…

Αναρωτιέμαι και εγώ ποιοι τα εμπνέονται, δεν έχω καταλήξει αν αποτελούν μια σύγχρονη εκδοχή δημοτικών τραγουδιών

Δεν είμαι σίγουρος αν πρέπει να υπάρχουν ηθικοί περιορισμοί στη χρήση τους ούτε και για τα σχετικά με τις κοινωνικές τους προεκτάσεις. Άλλωστε, μη νομίζετε ότι αυτά συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, και στο εξωτερικό τα ίδια πάνω κάτω συναντά κανείς. Για ένα πράγμα όμως είμαι απόλυτα σίγουρος: η κουλτούρα των γηπέδων είναι ιδιότυπη, ή τη γουστάρεις ή δεν μπορείς να την ανεχτείς. Ενδιάμεσες καταστάσεις δεν υπάρχουν.

Χωρίς καμία υπερβολή, τα οπαδικά συνθήματα χρήζουν κοινωνιολογικής ανάλυσης. Η κερκίδα είναι από τους τελευταίους ζωντανούς χώρους δράσης του λαϊκού πολιτισμού. Η ένταση ίσως οφείλεται στο ότι στο γήπεδο υπάρχει απόλυτη εξομοίωση. Στο γήπεδο δεν υπάρχουν κοινωνικές περγαμηνές, η οικονομική επιφάνεια καταδεικνύεται μόνο σε σχέση με το τμήμα της κερκίδας που ο κάτοχος του εισιτηρίου επιλέγει για να παρακολουθήσει τον αγώνα. Στο γήπεδο θέλεις απλώς να κερδίσει η ομάδα σου, θέλεις εσύ ο ίδιος να κατεβάσεις τη δική σου ενδεκάδα, να ταυτιστείς απόλυτα με τα ινδάλματά σου.

~~~

Είμαι κι εγώ μέρος αυτής της βίας

Ζωή Δημητράκου - Δημοσιογράφος, πρώην διεθνής μπασκετμπολίστρια

Ένας από τους λόγους της έξαρσης της βίας στα ελληνικά γήπεδα είναι αρχικά η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού που μεγαλώνει τον ανταγωνισμό των οπαδών και οδηγεί στον φανατισμό. Άμεση σύνδεση έχουν και τα στοιχήματα τα οποία εντείνουν την κατάσταση. Επίσης, οι σημερινές πιεστικές συνθήκες ζωής όπως η ανεργία και η οικονομική κρίση οδηγούν πολλούς νέους, που δεν μπορούν να διακρίνουν ένα πιο αισιόδοξο μέλλον, σε πράξεις χουλιγκανισμού. Όπως και οι μη επαρκείς νόμοι από την κυβέρνηση, έτσι ώστε να καταπολεμηθεί η βία με αυστηρές ποινές για αυτούς που βιαιοπραγούν και όχι για την ομάδα τους.

Σίγουρα η βία στον αθλητισμό έχει σεξιστικά και ρατσιστικά χαρακτηριστικά, αφού στα αθλήματα που παρατηρείται η βία είναι ιδιαίτερα το ποδόσφαιρο και λίγο το μπάσκετ που κατά κύριο λόγο θεωρούνται περισσότερο αντρικά αθλήματα. Θεωρώ πως οι περισσότεροι αθλητές δεν έχουν κάποιο μερίδιο ευθύνης εκτός βεβαίως από αυτούς που εντείνουν με τη συμπεριφορά τους την κατάσταση. Καλό θα ήταν, βεβαίως, να πραγματοποιούνται καμπάνιες αλλά και προσωπικά βίντεο κατά της βίας από τους ίδιους τους αθλητές.

Ζωή Δημητράκου

Προσωπικά δεν έχει τύχει να θελήσω να φύγω από το γήπεδο λόγω άσχημης συμπεριφοράς από οπαδούς. Ως αθλήτρια νιώθω τους οπαδούς της ομάδας μου σαν τον έκτο παίχτη μέσα στο γήπεδο. Σαν συμπαίκτη. Έτσι, όπως δεν μ’ αρέσει μια συμπαίκτριά μου να φέρεται βίαια και να μιλάει άσχημα μέσα στο γήπεδο ακόμα και στις αντίπαλες παίκτριες, έτσι όταν οι οπαδοί της ομάδας μου συμπεριφέρονται άσχημα με κάνουν να νιώθω λίγο άβολα. Δηλαδή ότι κι εγώ είμαι μέρος αυτής της βίας. Κάτι που σίγουρα δεν με εκφράζει.

Ως λαός λέμε πως δεν είμαστε καταπιεσμένοι. Δεν γνωρίζουμε όμως ποσό καταπιεσμένος μπορεί να νιώθει ο καθένας στο σπίτι του. Όταν οι πόρτες είναι κλειστές

Όσον αφορά στο ζήτημα της πάταξης του φαινομένου της βίας στα γήπεδα, νομίζω πως μπορεί να αντιμετωπιστεί με πολύ αυστηρούς νόμους όπως αυτούς στη Γερμανία και την Αυστρία. Και πάντα στα άτομα προσωπικά που διαπράττουν το αδίκημα και όχι στις ομάδες. Έπειτα καλό θα είναι οι γονείς να δώσουν στα παιδιά τους την ελευθερία να κάνουν όνειρα ότι μπορούν και θα γίνουν αυτοί οι αθλητές που θαυμάζουν και όχι απλώς αυτοί που παρακολουθούν! Βεβαίως όχι μόνο για τον αθλητισμό! Για οτιδήποτε θέλουν να πετύχουν στη ζωή τους. Δεν μπορούν να γίνουν όλοι πρωταθλητές. Να είναι οι ίδιοι αυτοί που καταφέρνουν πράγματα και όχι αυτοί που παρακολουθούν τους άλλους να καταφέρνουν.

~~~

Η Πολιτεία έχει μερίδιο ευθύνης στη βία

Γιώργος Βασιλειάδης - Υφυπουργός Αθλητισμού

Προσωπικά, βλέπω μία έξαρση της βίας στα γήπεδα της Ευρώπης γενικότερα. Μπορεί να φαίνεται πως θέλω να αλλάξω θέμα συζήτησης, αλλά πιστεύω πως (η έξαρση της βίας) είναι αποτέλεσμα των οικονομικών επιλογών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όλα αυτά τα χρόνια. Της επικράτησης του φιλελευθερισμού, της φτωχοποίησης στρωμάτων της κοινωνίας και κατ’ επέκταση μίας παρεπόμενης βίαιης μετάλλαξης της κοινωνίας.

Στα γήπεδα είναι πιο εύκολο να δούμε αυτή τη βίαιη μετάλλαξη, αλλά δεν θεωρώ πως συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα. Προφανώς υπάρχει μία έξαρση βίας στην Ελλάδα, αλλά κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Για παράδειγμα, όταν βλέπεις να διακόπτεται πέρυσι ο τελικός του Κυπέλλου Σουηδίας λόγω σοβαρών επεισοδίων, καταλαβαίνεις πως υπάρχει ένα συνολικό λάθος.

Από εκεί και πέρα, υπάρχει μία σοβαρή αλλαγή στον τρόπο που λειτουργεί ο επαγγελματικός αθλητισμός, στο πώς λειτουργούν οι πρόεδροι και στο πώς χρησιμοποιούνται οι οπαδοί, σαν μία στρατιά, για να επιτύχει ο καθένας ό,τι έχει στο μυαλό του. Άρα, ο συνδυασμός του οικονομικού κλίματος με τις επιδιώξεις των εκάστοτε παραγόντων δημιουργεί ένα εκρηκτικό αποτέλεσμα που ως πολιτεία καλούμαστε να το διαχειριστούμε.

Θεωρώ ξεκάθαρα πως αν ήθελαν οι ομάδες, οι Ομοσπονδίες και γενικότερα οι φορείς του αθλητισμού θα μπορούσαν να βρουν μία λύση για την πάταξη του φαινομένου της βίας σε πέντε λεπτά

Ωστόσο, κανείς δεν θέλει να δώσει λύση στο πρόβλημα. Πολλές φορές βολεύει η συγκεκριμένη κατάσταση προκειμένου να δικαιολογείς τα δικά σου προβλήματα. Όλα αρχίζουν και τελειώνουν στη βούληση των ομάδων.

Γιώργος Βασιλειάδης

Βέβαια, κι η πολιτεία έχει μερίδιο ευθύνης σε όσα συμβαίνουν. Πότε δεν θέλησα να κρυφτώ πίσω από το δάκτυλό μου. Υπάρχει μία πολυνομία, ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο πολλές φορές είναι αδύνατον να εφαρμοστεί επειδή είναι… αυστηρό. Βέβαια, το πρόβλημα συντονισμού της Πολιτείας είναι αποτέλεσμα και της απροθυμίας των φορέων του αθλητισμού να συνεργαστούν για έναν κοινό σκοπό.

Όσον αφορά στο κομμάτι της συνθηματολογίας, έχουμε δημιουργήσει μία προβληματική παράδοση. Όλα ξεκινούν από το έλλειμμα παιδείας και αθλητικής κουλτούρας. Ο αθλητισμός είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας. Δεν χρειάζεται να πάμε στα γήπεδα. Σκεφτείτε πώς συμπεριφέρονται οι γονείς όταν βλέπουν τα παιδιά τους να αγωνίζονται στις ακαδημίες. Είναι μία χώρα που χρειάζεται πολλά για να αλλάξει νοοτροπίες δεκαετιών και αρρωστημένες καταστάσεις.

Εμείς, ως Υπουργείο, προσπαθούμε να φέρουμε τα παιδιά κοντά στον αθλητισμό, με τα πενιχρά μέσα που έχουμε. Παλεύουμε για το ιδεώδες του αθλητισμού, για τη χαρά του αθλητισμού. Έχουμε ξεκινήσει πιλοτικά στον Πειραιά, στη Νότια Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα προγράμματα όπου τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και μαθαίνουν τη σημαίνει ο αθλητισμός. Γιατί ο αθλητισμός είναι παιχνίδι, είναι χαρά. Θα πρέπει, όμως, κι οι πολιτικοί να μην λαϊκίζουν και να μην σκέφτονται ψηφοθηρικά. Η αλλαγή της νοοτροπίας είναι δύσκολο επίτευγμα, αλλά στο σημείο που έχουν φτάσει δεν υπάρχουν εναλλακτικές.

Εμείς τι κάνουμε για όλο αυτό;

Βασίλης Παπακωνσταντίνου - Τραγουδιστής, συνθέτης

H βία στα γήπεδα είναι ένα επιμέρους κομμάτι της γενικότερης βίας που κυριαρχεί στην ελληνική κοινωνία. Δεν μου αρέσει να γενικεύω και να ‘ομογενοποιώ‘ τους λαούς -είναι εντελώς άστοχες τέτοιες γενικεύσεις- αλλά από την άλλη δεν μπορώ να κάνω πως δεν βλέπω ότι μας λείπει απόλυτα η κουλτούρα του διαλόγου και της συνύπαρξης.

Υπάρχει πολύς θυμός που είναι απότοκο τόσο του τρόπου με τον οποίο ασκήθηκε η πολιτική σε αυτήν την χώρα –όλοι αισθανόμαστε αδικημένοι και πιόνια σε στημένα παιχνίδια- όσο και της αδυναμίας μας να προβούμε σε στοιχειώδη αυτοκριτική και να δούμε πού φταίμε κι εμείς.

Το ποδόσφαιρο θα έπρεπε να είναι γιορτή. Εγώ έτσι το έμαθα, σαν μια κυριακάτικη γιορτή

Όσο απαγορεύονται οι μετακινήσεις φιλάθλων, όσο φοβάσαι να πάρεις το παιδί σου στο γήπεδο, όσο οι παράγοντες θα φλερτάρουν με ποινικά αδικήματα και όσο θα αισθάνεσαι πως δεν παίζεται επί ίσοις όροις, δεν πρόκειται να γίνει ποτέ ξανά όπως πριν.

Βασίλης Παπακωνσταντίνου

Δυστυχώς δεν έχουν λείψει οι τραγωδίες στα γήπεδα, από τις οποίες θα περίμενε κανείς να ξεκινήσει ένας ειλικρινής προβληματισμός για τη βελτίωση της κατάστασης. Δεν δείχνει να τους απασχολεί ούτε η γελοιοποίηση του αθλήματος με το να γίνεται τελικός Κυπέλλου σε άδειο γήπεδο χωρίς φιλάθλους.

Αλλά από την άλλη δεν γίνεται να εξυγιάνεις μεμονωμένα κύτταρα της κοινωνίας. Το κακό είναι τόσο γενικευμένο πια που η βία στα γήπεδα είναι απλά ένα αποτέλεσμα της οργής όσων αισθάνονται πως δεν έχουν ούτε παρόν ούτε μέλλον.

Τα πάντα είναι πολιτική και πολιτισμός και ζήτημα δημοκρατίας. Μέσω αυτών λύνονται. Πολλοί ονειρεύονται την κατάλυση και των τριών επενδύοντας στην απόγνωση και τα τεχνητά αδιέξοδα. Το θέμα επιστρέφει πάλι σε εμάς. Εμείς τι κάνουμε για όλο αυτό;

~~~

Photo Credits: Eurokinissi, Tourette Photography, Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson

Σύνθεση Φωτογραφιών: Ειρήνη Αναδιώτη