Πέδρο Μαρτίνς: Στον δάσκαλό μας με αγάπη

Ο Ολυμπιακός των τελευταίων χρόνων δεν έχει αναδείξει μόνο εξαιρετικούς ποδοσφαιριστές και σπουδαίες ομάδες, ικανές πλέον να σταθούν στην ευρωπαϊκή ελίτ. Έχει επενδύσει, γαλουχήσει, “μεγαλώσει” πολύ σημαντικούς προπονητές. Κόουτς ικανούς που ήρθαν στην Ελλάδα φορτωμένοι όρεξη και φιλοδοξίες, οι οποίοι έδειξαν ικανοί για το επόμενο –ακόμη πιο μεγάλο– βήμα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν αναμφίβολα ο Ερνέστο Βαλβέρδε, ο Λεονάρντο Ζαρντίμ, ο Μάρκο Σίλβα.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ – ΑΝΤΩΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ

Η σημερινή μας κουβέντα, ωστόσο, δεν αφορά εκείνους. Αφορά τον άνθρωπο που βρίσκεται τώρα στο τιμόνι της ομάδας, συμπληρώνοντας σήμερα τρία χρόνια παρουσίας, εκείνον που ήρθε με το πιο σεμνό και ταπεινό του προφίλ, σε μία από τις πιο δύσκολες καμπές της ιστορίας του κλαμπ για να αποδειχθεί απλά ο καλύτερος.

Ναι, ο Πέδρο Μαρτίνς που ήρθε στη χώρα μας άγνωστος μεταξύ αγνώστων στις 9 Απρίλη του 2019 για να αναλάβει το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό καράβι της Ελλάδας, μέσα από 153 παιχνίδια απέδειξε ότι είναι ο κορυφαίος τεχνικός που κάθισε στον κόκκινο πάγκο. Μπορεί να μην είναι ο καλύτερος προπονητής του κόσμου, αλλά μαζί του ο Ολυμπιακός έχει πετύχει συνολικά επιτυχίες που κανείς από τους προκατόχους του δεν τις έζησε μαζεμένες στον Πειραιά.

Ο... Γιάννης Γούναρης της Πορτογαλίας όπως “βαφτίστηκε” από ορισμένους λόγω προφίλ όταν έκανε την εμφάνισή του στην πατρίδα μας, έφτασε να είναι ο “Professor” της κορυφαίας ελληνικής ομάδας. Καθισμένος μόνιμα με μία ηλεκτρική καρέκλα όπως είναι αυτή του προπονητή σε μια ομάδα που δεν σταματά να ζητά ποτέ το κάτι παραπάνω, ο 50χρονος σήμερα Πέδρο τη μετέτρεψε σε… θρόνο. Δεν είναι τυχαίο πως μετά τον πρώτο χρόνο παρουσίας του στο αθλητικό κέντρο του Ρέντη, σε οποιοδήποτε γκάλοπ, τα ποσοστά δημοφιλίας του ξεπερνούν σταθερά το 75-80%. Κι όλα αυτά σε έναν σύλλογο που έπειτα από κάθε στραβό αποτέλεσμα αυτός που “δείχνουν” πρώτο οι περισσότεροι για να ρίξουν ευθύνες δεν είναι άλλος από τον προπονητή…

Σε μια ιδιωτική συζήτηση πριν από αρκετό καιρό κι αφού είχε εξασφαλίσει τον πρώτο του τίτλο πρωταθλήματος με τον Ολυμπιακό, μπήκα στον πειρασμό να τον ρωτήσω ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς του από την ημέρα που συμφώνησε με τον Βαγγέλη Μαρινάκη για να αναλάβει την ομάδα.

“Οι πρώτοι μήνες”, απάντησε χωρίς να χρειαστεί δευτερόλεπτο σκέψης. “Έπρεπε να τα φτιάξουμε όλα από την αρχή. Να αποφασίσουμε ποιοι μας κάνουν και ποιοι όχι σε αυτό το νέο project. Να είμαστε έτοιμοι από το πρώτο παιχνίδι να παρουσιάσουμε τη δουλειά μας, να τα βάλουμε όλα σε μια σειρά. Και η χρονιά του νταμπλ ήταν πολύ δύσκολη και απαιτητική, αλλά όχι τόσο δύσκολη όσο οι πρώτοι μήνες”, ήταν η χαρακτηριστική ατάκα του.

Κάπου εδώ θα πρέπει να δώσουμε το πρώτο credit σε εκείνους που τον… εντόπισαν, τον επέλεξαν και τον “έψησαν” τελικά να ηγηθεί της προσπάθειας να δημιουργηθεί ο νέος Ολυμπιακός. Όχι μια νέα ομάδα του Ολυμπιακού, αλλά μια ομάδα ικανή για όλα που να τη γουστάρει και ο κόσμος της. Τεράστιος ο βαθμός δυσκολίας ακόμη και για προπονητές επιπέδου Μουρίνιο, όχι για έναν τεχνικό, ο οποίος έφυγε για πρώτη φορά από την Πορτογαλία, έχοντας προϋπηρεσία σε συλλόγους επιπέδου Μαρίτιμο, Ρίο Άβε, Γκιμαράες.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΨΗΣΤΗΡΙ

Από το καλοκαίρι του 2017 ξεκίνησαν οι επαφές κι έγινε το σχετικό ψηστήρι. Η πρώτη προσέγγιση και πρόταση από πλευράς Ολυμπιακού έγινε τότε. Ο πρόεδρος της Γκιμαράες είπε “όχι”, εμμένοντας στο buy out που υπήρχε στο συμβόλαιο του Μαρτίνς και είχε οριστεί στο ένα εκατομμύριο ευρώ. Η δεύτερη επαφή έγινε τον Δεκέμβριο της ίδιας σεζόν, μιας σεζόν που από τον “κόκκινο” πάγκο πέρασαν διαδοχικά Μπέσνικ Χάσι, Τάκης Λεμονής, Όσκαρ Γκαρθία και Χρήστος Κόντης. Η απάντηση του προέδρου της Γκιμαράες ήταν ίδια. Η τρίτη και καθοριστική επαφή, έγινε μετά την παραίτηση του Μαρτίνς από τον πάγκο της πορτογαλικής ομάδας. Ακολούθησε η καθοριστική συνάντηση με τον Βαγγέλη Μαρινάκη στο Λονδίνο. Εκεί μίλησαν για όλα, συμφώνησαν, έδωσαν τα χέρια και ο κόουτς έφτασε, λίγες εβδομάδες μετά, στην Αθήνα.

Ήρθε και ανακοινώθηκε μια βδομάδα μετά τους “κεραυνούς” Μαρινάκη στις εγκαταστάσεις του Ρέντη, τότε που ο πρόεδρος είπε “θα σας διώξω όλους και θα φτιάξω την ομάδα από την αρχή”. Ήταν αποφασισμένος να το κάνει και βρήκε στο πρόσωπο του Πέδρο εκείνον που θα ηγηθεί της προσπάθειας. Με μια διαφορά. Τα κλειδιά του μαγαζιού του τα έδωσε, “λευκή επιταγή” για να αποφασίσει επίσης. Όχι όμως και… ατελείωτο χρόνο. Τον χρόνο για να μείνει στη θέση του και να δουλέψει, ο Πέδρο Μαρτίνς τον μάζεψε μόνος του, μέρα – μέρα, αγώνα τον αγώνα...

Τον πρώτο κύκλο των επαφών ανέλαβε εξ αρχής, ο Κριστιάν Καρεμπέ. Αυτός τις συντήρησε, αυτός διατήρησε και τον δίαυλο επικοινωνίας ανοιχτό, όταν η πόρτα της Γκιμαράες έμενε κλειδωμένη. Δεν έχει διευκρινιστεί σε απόλυτο βαθμό το πώς οι αρμόδιοι του συλλόγου έφτασαν στον Μαρτίνς. Ήταν αναμφίβολα μια ψαγμένη επιλογή, μια ψαγμένη κίνηση. Ο ίδιος ο Μαρτίνς εκτιμά πως προέκυψε μέσω των προσβάσεων και του δικτύου που έχει ο Ολυμπιακός στην Πορτογαλία και την Ιβηρική γενικότερα. Ακόμη και σήμερα, ωστόσο, δεν παίρνει όρκο για το πώς έφτασε ο Ολυμπιακός να του χτυπήσει την πόρτα...

Αυτό που δήλωσε σε μία από τις πρόσφατες συνέντευξεις του, ότι πρακτικά μπήκε στο αεροπλάνο και ήρθε στην Αθήνα χωρίς να έχει συμφωνηθεί τίποτα στο οικονομικό σκέλος, είναι απολύτως αληθές. Στις συζητήσεις που είχε με τη διοίκηση συνολικά, δεν έγινε αρχικά κουβέντα για το οικονομικό, δείγμα και της επιθυμίας του ίδιου να έρθει στον Ολυμπιακό. Σε πρώτη φάση, δέχτηκε την πρόκληση και την προοπτική. Με δεδομένη και ξεκάθαρη από την πρώτη στιγμή την απόφαση του club, να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές στο ρόστερ. Να χτίσει κάτι στέρεο από την αρχή.

Του ζητήθηκε, επίσης, να έχει τον πρώτο λόγο σε αυτό το ξεκαθάρισμα, παρότι δεν είχε σαφή εικόνα του δυναμικού. Κάπως έτσι προέκυψε και η “ανάγκη” να ανακοινωθεί, κόντρα στις συνηθισμένες πρακτικές του Ολυμπιακού, πολύ νωρίς, ώστε να έρθει στην Αθήνα για μόνιμη εγκατάσταση από αρχές Απρίλη, προκειμένου να είναι σε θέση να μάθει, να παρακολουθεί, να αποφασίσει και να εισηγηθεί για τα πάντα...

“ΑΥΤΟΣ ΕΙΜΑΙ, ΕΤΣΙ ΔΟΥΛΕΥΩ”

Στις σχέσεις του με τους ποδοσφαιριστές, νέους και παλιούς, Έλληνες και ξένους, φρόντισε να… συστηθεί με το “καλημέρα”. Το πιο βασικό συστατικό της επιτυχίας του ήταν αυτές ακριβώς οι κουβέντες που τηρήθηκαν και τηρούνται ως ευαγγέλιο στα αποδυτήρια της ομάδας. “Αυτός είμαι, έτσι δουλεύω, θα είμαι πάντα δίκαιος απέναντί σας”. Κάπως έτσι θα μπορούσαμε να περιγράψουμε με δέκα λέξεις τη φιλοσοφία του.

Ζητά συγκεκριμένα πράγματα και περιμένει να τα πάρει από τον κάθε παίκτη. Με την ίδια άνεση που θα τον καλέσει στο γραφείο του για να του εξηγήσει το αν θα παίξει ή όχι και γιατί, μαζί με το πλάνο για το κάθε παιχνίδι, μπορεί να τον βγάλει στη… σέντρα μπροστά σε όλους όταν δεν τηρεί τους κοινούς κανόνες. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από την ιστορία με τον Γιάγια Τουρέ δεν υπάρχει. Δεν ήταν δική του εισήγηση ο Ιβοριανός σούπερ σταρ. Δέχθηκε και συναίνεσε στο ότι η επιστροφή του θα ήταν σημαντική για το κλαμπ γενικότερα και δεν έφερε αντιρρήσεις. Όταν, όμως, διαπίστωσε ότι ο 35χρονος Τουρέ ήθελε “ειδική μεταχείριση” δεν το επέτρεψε.

Ο Γιάγια πέρα από την απαίτηση να πηγαίνει στην προπόνηση με… σοφέρ επειδή βαριόταν να οδηγεί, ήταν τσακωμένος με το ξυπνητήρι του και στις περισσότερες προπονήσεις εμφανιζόταν με καθυστέρηση. Οι κακές γλώσσες λένε ότι του ήταν πολύ δύσκολο να ξυπνήσει από τη στιγμή που αργούσε να κοιμηθεί, στη σουίτα του πολυτελούς ξενοδοχείου που ζήτησε να μένει από την πρώτη μέρα της επιστροφής του στην Ελλάδα…

“ΟΠΩΣ ΣΕ ΣΕΒΟΜΑΣΤΕ, ΘΑ ΣΕΒΕΣΑΙ...”

Το να πηγαίνει στην προπόνηση με οδηγό ο Τουρέ δεν ήταν κάτι που απασχόλησε τον Μαρτίνς. Το να δίνει δικαιώματα, ωστόσο, δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό. Όχι τόσο για τον ίδιο που είχε επιλέξει αυτόν τον τρόπο για να μην… παίζει, αλλά επειδή δημιουργούσε κακό προηγούμενο σε όλους. Και για τον Μαρτίνς η δικαιοσύνη αποτελεί το “άλφα” και το ωμέγα” της επιτυχίας. Μια μέρα, λοιπόν, που ο Τουρέ δεν κατέβηκε έγκαιρα για πρωινό ή μάλλον δεν κατέβηκε καθόλου, στο προκαθορισμένο διάστημα, ο Πέδρο έδειξε το άλλο του πρόσωπο.

Πριν ξεκινήσει η προπόνηση της ίδιας ημέρας, κάλεσε τους παίκτες γύρω του και είπε: “Γιάγια ξέρουμε όλοι τι σημαίνει η παρουσία σου για την ομάδα. Γι’ αυτό και όλοι με πρώτο εμένα, σου συμπεριφερόμαστε με το σεβασμό που σου αρμόζει. Το να μη σέβεσαι εσύ, τους κανόνες και τους συμπαίκτες σου, όμως, δεν είναι αποδεκτό. Το λέω εδώ μπροστά σε όλους, πως όσοι είμαστε εδώ οφείλουμε να τηρούμε τους κανόνες κατά γράμμα. Με πρώτο εσένα που οφείλεις να είσαι καλό παράδειγμα και για τους επόμενους…”.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΝΤΕΝΣΕ

Αυτή η μάχη που δόθηκε εκτός αγώνα, ήταν η πιο σημαντική νίκη του Μαρτίνς. Κατάλαβαν άπαντες πως οι εντολές ισχύουν για όλους, μηδενός εξαιρουμένου. Το δεύτερο ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι ποτέ δεν είχε “παιδιά και αποπαίδια”. Για τον Ποντένσε έδωσε τεράστιο αγώνα προκειμένου να πείσει και τον ίδιο και τη διοίκηση για να έρθει στον Πειραιά. Ήταν μια ούτως ή άλλως δύσκολη ιστορία, ήθελε λεπτούς χειρισμούς, χρειάστηκε να βάλει πλάτη και με προσωπικές γνωριμίες για να στηρίξει την προσπάθεια της ΠΑΕ, προκειμένου να γίνει το μεγάλο deal.

Ο “κοντός” που πλέον αγωνίζεται με τη φανέλα της Γουλβς, δεν υπήρχε αγώνας ή προπόνηση που να μην τα ακούσει από τον Πέδρο. Σε κάθε λάθος επιλογή, ακόμη και σε στιγμιαία χαλάρωση, άκουγε τη φωνή του Μαρτίνς: “Ντανιέλ πάμε”, “μη σταματάς”, “γύρνα να μαρκάρεις”. Καμία… χάρη σε κανέναν! Όπως χρησιμοποιεί το καρότο (συνήθως), το ίδιο εύκολο είναι να βγάλει και το μαστίγιο. Ακόμη και στα δικά του παιδιά. Η ομάδα πάνω απ’ όλους. Παίζεις καλά, θα είσαι στην ενδεκάδα. Δεν παίζεις; Θα περάσει ο επόμενος μέχρι να πάρεις την επόμενη ευκαιρία. Αυτούς τους απλούς, αλλά πολύ δύσκολους στην εφαρμογή τους κανόνες, ο Μαρτίνς τους έκανε καθημερινότητα στου Ρέντη. Μην ξεχνάμε ότι με την ίδια όρεξη που έφερε στην ομάδα Βινάγκρε και Πέπε, με την ίδια ευκολία τους... έστειλε, αφού είδε ότι δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν...

Και κάτι ακόμη. Ό,τι κι αν συμβεί, ακόμη κι αν οι ποδοσφαιριστές θα βγουν από το πούλμαν για να χαιρετήσουν τον κόσμο που τους αποθέωνε μετά το πρόσφατο 5-1 επί της ΑΕΚ στο ΟΑΚΑ, θα περάσει από τη δική του έγκριση. Θα πει “ναι”, αλλά πρώτα θα ερωτηθεί. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς την επίβλεψη ή τη συγκατάθεσή του...

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, ΤΑ “ΌΧΙ” ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ

Στο διάστημα αυτών των τριών χρόνων αρνήθηκε διάφορες προτάσεις. Δυο φορές είπε όχι στη Σπόρτινγκ Λισσαβόνας, άλλες τόσες στα πετροδόλαρα από την Αραβία. Η μία πρόταση ήταν από την Αλ Χιλάλ πριν πάνε -και τελικά καταλήξουν- στην επιλογή Λουτσέσκου. Είχε κρούσεις από ομάδα της Κίνας, ενώ επίσης άλλες δύο φορές αρνήθηκε προσφορές από ομάδες της Βραζιλίας. Η τελευταία ήταν από την Παλμέιρας, πριν καταλήξει στον Αμπέλ Φερέιρα.

Το τελευταίο φλερτ, προέκυψε από τη γαλλική Νις, παρότι ο ίδιος δεν μπήκε καν σε συζήτηση και είναι ενδεικτικό του upgrade που έχει πετύχει στην στόχευσή του σε αγορές που πλέον “βλέπει” για το μέλλον. Θέλει και δεν το κρύβει να δουλέψει μια μέρα στην Πρέμιερ Λιγκ, το έχει πει, άλλωστε, και σε δημόσιες τοποθετήσεις του. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι πως δεν θα έλεγε ποτέ όχι σε μια αξιόλογη προοπτική από τη Γερμανία. Επίσης, οποτεδήποτε και αν ο ίδιος έδινε σήμα πως είναι ανοιχτός στο να συζητήσει πιθανότητα επιστροφής στην Πορτογαλία, η Μπενφίκα θα ήταν μια πιθανή επιλογή.

Ο πρόεδρος της, ο Βιέιρα, τον ζαχαρώνει από τότε που έφυγε από την Γκιμαράες, ποτέ όμως για λόγους «ιεραρχίας» -προτίμηση δηλαδή σε προπονητές που έχουν σχέση άμεση ή έμμεση με την Μπενφίκα– δεν του έκανε επίσημη πρόταση. Ίσως γιατί και ποτέ δεν του έδωσε ο Μαρτίνς το δικαίωμα να φτάσει ως εκεί.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΕΜΠΕ

Από την πρώτη στιγμή, ο Καρεμπέ ήταν δίπλα του. Στήριγμα σοβαρό και αταλάντευτο όλα αυτά τα χρόνια. Στη διάρκεια της πρώτης προετοιμασίας, έπειτα από κάποιες ζόρικες ήττες, στη διοίκηση δημιουργήθηκαν αμφιβολίες για την ορθότητα της επιλογής. Κάπου εκεί ο Κριστιάν φρόντισε να ξεκαθαρίσει ευγενικά και… γλυκά ότι “αν φύγει ο Πέδρο, μάλλον και η δική μου παρουσία είναι περιττή”, φρενάροντας το συγκεκριμένο σενάριο. Κάτι ήξερε...

Δεύτερο στήριγμα της δουλειάς του Πέδρο είναι τα αποδυτήρια. Όλοι όσοι έχουν συνεργαστεί μαζί του (όχι μόνο παίκτες, αλλά κυρίως αυτοί) και έχουν περάσει ώρες κοντά του, έχουν να το λένε για τη δικαιοσύνη που τον χαρακτηρίζει στις αποφάσεις του. Ακόμη και όσοι αδίκησε. Χαρακτηριστικά παραδείγματα και της δικαιοσύνης, αλλά και του τρόπου που σιγά - σιγά κέρδισε εμπιστοσύνη και στη διοίκηση (πάντα σε επίπεδο ευθυκρισίας και διαχείρισης σε αποδυτήρια) ήταν πλην του Τουρέ και ο Εμρέ Μορ. Παικτών δηλαδή που δεν πέταγε την σκούφια του, ήξερε φυσικά το background των επιλογών τους, αλλά δεν “μάσησε” και πέρασε αρμονικότατα τη δική του γραμμή, χωρίς να διαταράξει το κλίμα και τις ισορροπίες.

Σε ότι αφορά τη συνεργασία με τους Ελληνες τόσο του σταφ όσο και της διοίκησης; Άψογη σε όλα τα επίπεδα. Δεν μπήκε ποτέ στη διαδικασία το extreme makeover του ρόστερ να το επιβάλλει και στο σταφ. Όσες αλλαγές και αν έγιναν τα τελευταία χρόνια ήταν προσεκτικές, μελετημένες, όχι απότομες, όχι βίαιες και πάντα δικαιολογημένες σε όλους.

Παράλληλα, η πόρτα του ήταν πάντα ανοικτή να συνεργαστεί όχι μόνο με τους “δικούς” του ή τον Καρεμπέ, αλλά και τον Φρανσουά Μοδέστο, τον Βασίλη Τοροσίδη που τοποθετήθηκαν σε θέσεις - κλειδιά. Όποιος έκρινε ότι είχε κάτι να δώσει στο οικοδόμημα, ανεξάρτητα από το ποιος εισηγήθηκε τη συνεργασία ή ήταν δική του, έβρισκε ανοικτή την πόρτα. Με άλλα λόγια, πάντα το κριτήριο ήταν το καλό της ομάδας κι αυτό τοποθετήθηκε πάνω από προσωπικές επιθυμίες, φιλίες ή συμφέροντα.

Οι δύσκολες στιγμές του στο διάστημα αυτής της τριετίας δεν ήταν και λίγες. Η πρώτη φορά που όντως αγχώθηκε για πιθανή απόλυση ήταν μετά τον αποκλεισμό στο Κύπελλο από τη Λαμία. Η δεύτερη και ακόμη πιο έντονη, ήταν παραμονές του αγώνα με τον Ερυθρό Αστέρα, στο φινάλε του Τσάμπιονς Λιγκ, πέρυσι. Εκεί πρακτικά ήξερε πως αν δεν συνέχιζε στο Γιουρόπα, θα είχε σοβαρό θέμα παραμονής στον πάγκο του Ολυμπιακού.

Στο μεταγραφικό σκέλος δικοί του παίκτες, δικές του κινήσεις 1000% που τις πήρε πάνω του μέχρι να τελειώσουν ήταν, πλην Ποντένσε, οι Σεμέδο και Πέπε. Ειδικά για τον Ρούμπεν, το ξεψάχνισμα που έπεσε (για ευνόητους λόγους) και το ρίσκο που πήρε σε επίπεδο διαχείρισης και κουλαντρίσματος, έχει να το λέει.

Από την πρώτη στιγμή και ενώ καλά - καλά δεν έπαιζαν, είχε ξεχωρίσει (και δεν το έκρυβε) τους Τσιμίκα και Μπα. Τους αποθέωνε και ήταν σίγουρος για την εξέλιξη, ενώ δεν τους έπαιρνε καν στην αποστολή. Θεωρούσε πως θα εξελιχτούν σε world class players. Επίσης, στάζει μέλι για τον “αθόρυβο” leadership Μπουχαλάκη και θεωρεί (όπως έχει παραδεχθεί σε ιδιωτικές συζητήσεις) case study τον Καμαρά. Πρότυπο εξέλιξης, προόδου και δουλειάς.

Σε προσωπικό επίπεδο, είναι γεγονός ότι ζορίστηκε πολύ από την απουσία της οικογένειας του. Δεν έκανε ότι ο συμπατριώτης του Ζαρντίμ που κοιμόταν στο Ρέντη, αλλά, έτσι κι αλλιώς, το κάλυψε δουλεύοντας αρκετά εκεί. Εχει μάθει τα βασικά ελληνικά, ώστε να μπορεί να συνεννοηθεί. Τον βοηθούν στην καθημερινότητά του και στις… παραγγελίες του όταν πηγαίνει στα (πολύ) νότια για ψαράκι και κρασάκι. Συνήθως (αν όχι πάντα) με την παρέα των συμπατριωτών του και των πολύ μετρημένων Ελλήνων φίλων που έχει κάνει εδώ.