Ο αθλητισμός αποτελεί ένα βασικό θεσμό του ελεύθερου χρόνου μας και αναπόσπαστο στοιχείο της κοινωνικής οργάνωσης των σύγχρονων κοινωνιών. Ως εκ τούτου επηρεάζεται και επηρεάζει πολιτικά, πολιτισμικά, οικονομικά και κοινωνικά συμβάντα, με συνέπεια όσο αυξάνεται η επιθετικότητα στην κοινωνία με αντίστοιχο αναλογικό τρόπο να αυξάνεται και στον αθλητισμό.

Προσεγγίζοντας ιστορικά το φαινόμενο της βίας στους αθλητικούς χώρους, στην πιο ακραία του έκφρασή του συμπίπτει με την επαγγελματική οργάνωση και την εμπορευματοποίηση ορισμένων αθλημάτων (ειδικά του ποδοσφαίρου που ως λαοφιλέστερο άθλημα είναι η προμετωπίδα), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πριν τον επαγγελματισμό και την εμπορευματοποίηση δεν υπήρχαν ακραία περιστατικά βίας.

ΤΟ ΞΥΛΟ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΤΟ 1964 ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΩΦΟΡΟΥ

Χαρακτηριστικότερο όλων η ισοπέδωση της Λεωφόρου Αλεξάνδρας τον Ιούλιο του 1964, όταν οι οπαδοί Παναθηναϊκού και Ολυμπιακού, για πρώτη και τελευταία φορά «συνεργάστηκαν» και στράφηκαν εναντίον των διαιτητών και των ποδοσφαιριστών, επειδή εκτίμησαν ότι το παιχνίδι ήταν στημένο για εισπρακτικούς λόγους. Ήταν η πολλοστή ισοπαλία, πέναλτι δεν προβλέπετο να εκτελεστούν και όταν οι οπαδοί αντιλήφθηκαν ότι οι «αιώνιοι» βολεύονται με την ισοπαλία, έσπασαν τα κιγκλιδώματα, κυνήγησαν ποδοσφαιριστές-διαιτητές και κατόπιν κατέστρεψαν ολοσχερώς το γήπεδο του Παναθηναϊκού.

Ήταν τα πρώτα εκτεταμένα και σφοδρά επεισόδια στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, η πρώτη φορά που η βία άγγιξε σύσσωμη την ελληνική κοινωνία. Βαθμηδόν και πάντοτε συνεκτιμώμενων των κοινωνικοπολιτικών δεδομένων, εμφανίζονται νέες μορφές συμπεριφοράς στο χώρο των γηπέδων, με παραδείγματα όπως το ντέρμπι του 1973 στο Καραϊσκάκης, να σοκάρουν την κοινωνία.

Η κοινωνία όμως διαρκώς εξελίσσεται, σιγά-σιγά έπαψε να εντυπωσιάζεται και να σοκάρεται από «απλές εκδηλώσεις βίας» και περίμενε όλο και περισσότερο αίμα. Τα γήπεδα έγιναν θεσμοποιημένοι χώροι εκτόνωσης και ανοχής της παρέκκλισης, αποτέλεσαν και αποτελούν πόλους έλξης ατόμων με παραβατικές συμπεριφορές, μετατράπηκαν σε χώρο που υπό περιστάσεις συμβάλλει στην παραγωγή πρότυπων βίας, επιθετικής συμπεριφοράς και υποκουλτούρας. Το χρονικό σοκάρει, αλλά είναι αδύνατον να αγνοηθεί.

ΟΙ ΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΗΣΑΜΕ ΝΕΚΡΟΥΣ

Αφήνοντας εκτός συζήτησης το πολύνεκρο δυστύχημα της Θύρας 7 το Φεβρουάριο του 1981, ο ενδεικτικός κατάλογος βίας με αφορμή την ομάδα/το σύνδεσμο/τη «μαγκιά» είναι τρομακτικός. Πρόχειρα μπορεί να θυμηθεί κανείς περιστατικά ανά την Επικράτεια, ξεκινώντας απ'αυτά που κόστισαν ανθρώπινες ζωές.

1. Club Rainbow, Αθήνα 1985. Mαχαιρώνονται δύο οπαδοί της ΑΕΚ μετά από συμπλοκή με αντίπαλους οπαδούς μέσα στο μαγαζί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης. Ο ένας εκ των δύο υπέκυψε στα τραύματά του στο νοσοκομείο, τρεις εβδομάδες αργότερα.

2. Λάρισα, 26 Οκτωβρίου 1986. Το πρώτο πραγματικό σοκ για την ελληνική κοινωνία: Ο καθηγητής μαθηματικών στη ΣΕΛΕΤΕ, Χαράλαμπος Μπλιώνας έχει επισκεφτεί την ιδιαίτερη πατρίδα του, Ελασσόνα, για να δει τη μνηστή του που επρόκειτο να αρραβωνιαστεί. Παίρνει ταξί για τη Λάρισα προκειμένου να πάρει το ΚΤΕΛ για Αθήνα. Για δέκα λεπτά θα χάσει το λεωφορείο και μέχρι το επόμενο έχει στη διάθεσή του τρεις ώρες. Ο – άσχετος με ποδόσφαιρο – καθηγητής θα επιλέξει να περάσει την ώρα του στο Αλκαζάρ που έχει αγώνα: Λάρισα-ΠΑΟΚ, το καμάρι της Θεσσαλίας στα ντουζένια του. Παίρνει την εφημερίδα του, κάθεται στη Θ1 χωρίς να γνωρίζει ότι τότε εκεί κάθονταν οι «οργανωμένοι» της ΑΕΛ και περιμένει να ξεκινήσει το παιχνίδι. Απέναντι, στη θύρα των φιλοξενούμενων, οι ΠΑΟΚτσήδες με άγριες διαθέσεις. Φωτοβολίδες, συνθήματα, απειλές για «ντου». Στο γήπεδο γίνεται σαφές ότι υπάρχει και ειδικό πιστόλι, αφού κάποιες φωτοβολίδες περνούν και τη μεσαία γραμμή. Μία, στο κέντρο. Δύο, λίγο πιο πάνω. Η τρίτη ήταν μοιραία.

Διέσχισε όλο το γήπεδο, από το ένα πέταλο στο άλλο, εξοστρακίστηκε στα κάγκελα και καρφώθηκε στο λαιμό του ανυποψίαστου καθηγητή. Η φωτοβολίδα καίει ακόμα στο λαιμό όταν οι διπλανοί του προσπαθούν να τον βοηθήσουν, τα μεγάφωνα συστήνουν ψυχραιμία, το Αλκαζάρ έχει παγώσει. Το θαυμαστό ελληνικό κράτος δεν έχει φροντίσει να υπάρχει ασθενοφόρο στο γήπεδο, ο Μπλιώνας μεταφέρεται με ένα αγροτικό πάνω σε ένα φορείο, από εκείνα που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή για την έξοδο των ποδοσφαιριστών από τον αγωνιστικό χώρο. Ο άτυχος καθηγητής ξεψυχάει καθ’ οδόν για το νοσοκομείο, στην καρότσα ενός αγροτικού.

Η κινητοποίηση της αστυνομίας είναι άμεση, συλλαμβάνονται 11 οπαδοί του ΠΑΟΚ, ένας εξ αυτών ο 19χρονος Β.Θ. γιος ψαρά (από τον πατέρα του είχε πάρει τις «ναυτικές») ομολογεί την ενοχή του. «Ήταν ατύχημα» ψελλίζει στην κατάθεσή του στους αστυνομικούς, καταδικάζεται σε 8 χρόνια κάθειρξη, εκτίει την ποινή του στις φυλακές του Βόλου. Το γήπεδο βράζει, θυμός, οργή, λύπη, για το θλιβερό γεγονός. Ο αγώνας θα διεξαχθεί κανονικά. Το ελληνικό ποδόσφαιρο πενθεί, ο Χαράλαμπος Μπλιώνας παραμένει μέχρι και σήμερα η εμβληματικότερη περίπτωση θανατηφόρου περιστατικού βίας σε γήπεδο.

3. Νέα Φιλαδέλφεια, 13 Ιανουαρίου 1991. Ο τραγικός χαμός του 17χρονου Γιώργου Παναγιώτου από φωτοβολίδα. Ντέρμπι ΑΕΚ-Ολυμπιακός στη Φιλαδέλφεια, πορείες, κατεστραμμένα αυτοκίνητα, διαλυμένες βιτρίνες, φωτιές, «ντου», αίμα. Το άτυχο παιδί δέχθηκε στην κοιλιακή χώρα κροτίδα, που είχε εκτοξευθεί με το ειδικό πιστόλι για ρίψη φωτοβολίδων. Μεταφέρθηκε άμεσα στο νοσοκομείο «Αγία Όλγα» όπου μετά από δίωρο χειρουργείο κατέληξε.

4. Εθνική οδός, 10 Απριλίου 1991. Ο χαμός του Ευθύμιου Λιάκα και του Κώστα Ντόλια, κατά την επιστροφή τους στη Θεσσαλονίκη, μετά τον τελικό του Κυπέλλου Πανιωνίου-ΠΑΟΚ στο μπασκετ. Το ΙΧΕ στο οποίο επέβαιναν φέροντας διακριτικά της ομάδας τους, δέχεται βόμβα μολότωφ και τυλίγεται στις φλόγες. Οι δύο φίλοι κάθονται πίσω, δεν προλαβαίνουν να απεγκλωβιστούν και καίγονται ζωντανοί.

5. Γλυφάδα, 12 Μαΐου 1993. Ο Γιώργος Καρνέζης οπαδός του Παναθηναϊκού, συνδεσμίτης από του Ζωγράφου, δέχεται επίθεση έξω από καφετέρια-αίθουσα ηλεκτρονικών παιχνιδιών στη Γλυφάδα, το 1993 μετά τον αγώνα μπάσκετ των «αιωνίων». Μαχαιριές, ξύλο, μπουκάλια, τραυματίες. Ο 25χρονος Καρνέζης δεν τη γλύτωσε, ξεψύχησε στο πεζοδρόμιο από ακατάσχετη αιμορραγία.

6. Περιστέρι, Απρίλιος 1998. Ο μετανάστης από τη Νιγηρία Ούτσε Ογκμπουέφι πέφτει νεκρός έξω από «λέσχη φιλάθλων» του Παναθηναϊκού στο Περιστέρι. Είναι η πρώτη «ρατσιστική» δολοφονία που αποδίδεται σε οπαδούς, παρότι δεν απεδείχθη ποτέ, με την αστυνομία να μην αποκλείει και το τυχαίο γεγονός.

7. Λεωφόρος Λαυρίου, 29 Μαρτίου 2007. Προκαθορισμένο ραντεβού των οπαδών του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού πριν την έναρξη του αγώνα βόλεϊ γυναικών ανάμεσα στις δύο ομάδες. Ο Μιχάλης Φιλόπουλος δολοφονείται. Είναι το σημείο μηδέν, ο πάτος, δεν πάει πιο κάτω. Ο 22χρονος οπαδός του τριφυλλιού άφησε την τελευταία του πνοή στη Λεωφόρο Λαυρίου υποκύπτοντας σε δεκάδες χτυπήματα και μαχαιριές. Ο χαμός του σηματοδοτεί βεντέτα μεταξύ πράσινων και κόκκινων, ενώ σύσσωμη η ελληνική κοινωνία (και η Πολιτεία) καταδικάζει έντρομη. Είναι το μεγάλο «καμπανάκι», εκείνο που έφερε επί της ουσίας την επαναθέσπιση του «ιδιώνυμου» αδικήματος.

Η λίστα με τα «απόνερα Φιλόπουλου» μοιάζει ατέλειωτη το επόμενο τρίμηνο: Αιματηρή συμπλοκή, με τρεις τραυματίες, μεταξύ οπαδών του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού έξω από το σύνδεσμο του ΠΑΟ στα Πετράλωνα. - Αγνωστοι τοποθετούν ξημερώματα εκρηκτικό μηχανισμό σε σύνδεσμο του Παναθηναϊκού στην οδό Αχαρνών. Η έκρηξη προκάλεσε μικρής έκτασης πυρκαγιά και μεγάλες φθορές στην είσοδο του συνδέσμου. - επεισόδια επί μισή ώρα στο Βόλο, με καδρόνια, αλυσίδες, πέτρες, τα πάντα.

8. Ηράκλειο, 5 Σεπτεμβρίου 2011. Ο 21χρονος Γιάννης Ρουσάκης από τα Μάλλια ξεψύχησε στο γεφυράκι έξω από το Παγκρήτιο, μετά από συμπλοκή οπαδών. Το ραντεβού είχε δοθεί στις 03.00 στην παραλιακή λεωφόρο του Ηρακλείου κοντά στο Παγκρήτιο Στάδιο, μεταξύ οπαδών του ΟΦΗ, του Παναθηναϊκού και του Ηρόδοτου. Η αστυνομία λόγω του προχωρημένου της ώρας έφτασε καθυστερημένα στην περιοχή. Τέσσερις συλλήψεις και «δικαιοσύνη».

9. Αλικαρνασσός, 14 Σεπτεβρίου 2014. Το επόμενο χτύπημα ήρθε το Σεπτέμβριο και ήταν ο χαμός του Κώστα Κατσούλη. Ηρόδοτος-Εθνικός στην Αλικαρνασσό, το τελευταίο ματς που θα περίμενε κανείς να μετατραπεί σε πεδίο μάχης. Διάφοροι τύποι χτυπούσαν με σιδηρογροθιές και κλωτσιές στο κεφάλι όποιον έβρισκαν μπροστά τους, μεταξύ των οποίων και τον 46χρονο οπαδό του Εθνικού που τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι. Ο άτυχος άνδρας μεταφέρθηκε με C-130 στην Αθήνα και κατόπιν στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο για να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, υπέκυψε όμως στα τραύματά του και κατέληξε στις 29 Σεπτεμβρίου.

Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

1. Χαριλάου, Θεσσαλονίκη 1982. Μαχαιρώνεται ο φίλαθλος Αριστείδης Δημητριάδης σε καυγά που στήθηκε με αφορμή το ντέρμπι Άρη-ΠΑΟΚ.

2. Καλλιθέα, 1985. Συμπλοκή οπαδών σε καφετέρια, ο φίλαθλος της ΑΕΚ Κώστας Γιάνναρης τραυματίζεται πολύ σοβαρά και χάνει την όρασή του.

3. Το περίφημο "μακελειό" στην Πάτρα το 1988 με πάνω από 30 τραυματίες και τρόμο στους δρόμους της Αχαϊκής πρωτεύουσας .

4. Καραϊσκάκη, Φεβρουάριος 1990. Το "στημένο" (για τα παιδιά στα πέταλα) Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός 3-4 , με τις ομάδες να «κανονίζουν» το ματς μεταξύ τους προκειμένου να φύγουν ποδοσφαιριστές και διαιτητές σώοι και αβλαβείς από το «Καραϊσκάκης». Συμπλοκές και επεισόδια εντός και εκτός γηπέδου, τσιμέντα να ίπτανται, λιπόθυμοι διαιτητές, φορεία, κυνηγητό και σπασμένα πούλμαν και αυτοκίνητα.

5. Καραϊσκακη, Φεβρουάριος 1991. Ο "φονιάς" και οι Επιστήμονες, Ολυμπιακός-Αθηναϊκός, ντου, τσιμέντα, κυνηγητό εντός γηπέδου, σίδερα και ο Σαλιαρέλης να ξεστομίζει ότι εκείνοι που προκάλεσαν τα επεισόδια «είναι επιστήμονες άνθρωποι».

6. Τούμπα, Οκτώβριος 1992. Σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση, έκπληκτη η Ευρώπη παρακολουθεί τους οπαδούς του ΠΑΟΚ να δέχονται (και να δίνουν) πολύ ξύλο μετά από επιχείρηση της αστυνομίας που προσπαθούσε να αναχαιτίσει την εισβολή τους στον αγωνιστικό χώρο, στο περιθώριο του αγώνα του κυπέλλου UEFA εναντίον της Paris Saint Germain, τον Οκτώβριο του 1992. Τα ΜΑΤ στήνουν γραμμή ενός μέτρου απέναντι από τα κάγκελα και με τα γκλοπ ανά χείρας, σαπίζουν στο ξύλο οποιονδήποτε έτρεχε για να σωθεί. Είναι το πρώτο (πολύ) ξύλο σε ζωντανή μετάδοση. Ο ΠΑΟΚ τιμωρείται με αποκλεισμό δύο ετών από όλες τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.

7. Λεωφόρος Αλίμου, Μάιος 1995. Δέκα ημέρες μετά τον τελικό Κυπέλλου Παναθηναϊκού-ΑΕΚ το Μάιο του 1995, ο διαιτητής Μπάκας μετακινείται με ταξί και δέχεται επίθεση από αγνώστους στην Αλίμου με λοστούς, σιδερογροθιές και κλωτσιές. Οι δράστες περικύκλωσαν το αυτοκίνητο με μηχανές, το ακινητοποίησαν και έβγαλαν έξω το διαιτητή ξυλοφορτώνοντάς τον. Κατέληξε στο νοσοκομείο με θλαστικά τραύματα και διάσειση, χλευάστηκε και έμεινε στην ιστορία για μια ατάκα του Δημήτρη Μελισσανίδη, και τότε Πρέδρου της ΑΕΚ, ο οποίος τον αποκάλεσε «Μπριζίτ Μπαρντό» εξ αιτίας του κόκκινου εσώρουχου με το οποίο φωτογραφήθηκε. Ο Μπάκας στην κατάθεσή του υποστήριξε ότι μετά τον τελικό δεχόταν απειλητικά τηλεφωνήματα, οι δράστες δεν εντοπίστηκαν ποτέ.

8. Νέα Φιλαδέλφεια, Ιανουάριος 1997. Ο Μπάγεβιτς επιστρέφει με τη φόρμα του Ολυμπιακού στη Φιλαδέλφεια. Οδοφράγματα στη Δεκελείας, χαμός στο Άλσος, ξύλο στον Περισσό, ξύλο παντού. Η ατμόσφαιρα τόσο ηλεκτρισμένη που ειλικρινά γλυτώσαμε τα χειρότερα με μόλις 25 τραυματίες.

9. Νίκαια, Νοέμβριος 1997. Ο μακαρίτης Νίκος Κανελλάκης, Πρόεδρος του Ιωνικού, χαστουκίζει το διαιτητή Παπαχίντζιο, με τις αποφάσεις του οποίου διαφωνούσε σε εκείνο το Ιωνικός-Ολυμπιακός. Πυροδοτείται μια σειρά απίστευτων επεισοδίων, στα οποία συμμετέχουν όλοι: ποδοσφαιριστές, παράγοντες, οπαδοί, παρατρεχάμενοι. Ευτυχώς ο απολογισμός ήταν μόνο τραυματίες που διακομίστηκαν στο γειτονικό «Τζάννειο».

10. ΟΑΚΑ, Νοέμβριος 1997. Λίγες μέρες αργότερα στο ΟΑΚΑ, οπαδοί του Παναθηναϊκού επιτίθενται με μολότωφ στις δυνάμεις των ΜΑΤ στον περιβάλλοντα χώρο της Θ1-35. Τα ματ ανταπαντούν όταν οι οπαδοί επιστρέφουν στο πέταλο. Ανελέητο ξύλο, δεκάδες τραυματίες, δακρυγόνα, μάχες, παιδιά να κλαίνε. Ήταν ένα «ακίνδυνο» φαινομενικά Παναθηναϊκός-Προοδευτική...

11. ΟΑΚΑ, Δεκέμβριος 1997. Δεν περνάει μήνας και (ξανα)γίνεται μια από τις πολλές καταστροφές του ΟΑΚΑ (αναφέρονται ενδεικτικά μόνο ορισμένες, έχουν προηγηθεί πολλές, με χαρακτηριστικότερη εκείνη του Μαΐου του ’89 μετά τον «τελικό» Ολυμπιακού-ΑΕΚ με το γκολ του Καραγκιοζόπουλου) σε ντέρμπι: Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός, δεκάδες τραυματίες, ιπτάμενα καθίσματα που βρίσκουν στο κεφάλι ανυποψίαστο κόσμο, άνθρωποι να ποδοπατούνται προσπαθώντας να αποχωρήσουν από το Στάδιο, φωτιές, ξύλο στον περιβάλλοντα χώρο και στο Σταθμό «Ειρήνη» του ΗΣΑΠ παρά την επιχείρηση της αστυνομίας.

12. Τούμπα, Οκτώβριος 1998. Ο Τάκολα σκοράρει, ο Παπαπέτρου το ακυρώνει, ΠΑΟΚ-Ολυμπιακός στην Τούμπα. Το ματς δεν τελειώνει ουσιαστικά ποτέ (ο διαιτητής το έληξε για να γλυτώσει), την πληρώνει ο βοηθός Φεσόπουλος που αποχωρεί αιμόφυρτος. Οι οπαδοί του ΠΑΟΚ ξεσπούν στην αστυνομία, ανοιγμένα κεφάλια, κυνηγητά στην Κλεάνθους, σπασμένα αυτοκίνητα. Άλλη μια μέρα στο ελληνικό ποδόσφαιρο.

13. Νέα Φιλαδέλφεια, Νοέμβριος 1999. Εμφανίζεται το πρώτο περίστροφο. Πυροβολισμοί απ'το όπλο του συνοδού του Βίκτωρα Μητρόπουλου και βανδαλισμοί στο Members Club του Νίκος Γκούμας, ΑΕΚ-Ολυμπιακός στη Φιλαδέλφεια, ανείπωτο ξύλο, καταστροφές, βανδαλισμοί, αστυνομικοί να κρύβονται σε πιλοτές με αφιονισμένους ΑΕΚτζήδες να κυνηγούν τους πάντες.

14. Ηράκλειο, Απρίλιος 2001. ΟΦΗ-Παναχαϊκή στο «Γεντί-Κουλέ». Ο ΟΦΗ χάνει, οι οπαδοί το θεωρούν ανεπίτρεπτο. Επιτίθενται στους ποδοσφαιριστές της Παναχαϊκής, πιάνουν τον Ηλία Σολάκη που εδάρη ανελέητα, αβοήθητος. Ήταν Απρίλιος, λίγο πριν οι Έλληνες γιορτάσουν το Άγιο Πάσχα αγκαλιασμένοι και ευχόμενοι «χρόνια πολλά με υγεία».

15. Λεωφόρος, Μάρτιος 2002. Το περίφημο ματς «Ευθυμιάδη». Ο ρέφερι καταλογίζει πέναλτι υπέρ του Ολυμπιακού στο ενενηκοστό λεπτό. Οι ερυθρόλευκοι ισοφαρίζουν, ακολουθεί πανδαιμόνιο. Διαιτητής και επόπτες αποχωρούν αιμόφυρτοι, ακολουθεί μάχη μεταξύ των οπαδών του Παναθηναϊκού και των δυνάμεων των ΜΑΤ στην οδό Τσόχα. Ακόμη ένα ντέρμπι Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού με τη γνωστή κατάληξη...

16. Λεωφόρος Συγγρού, Μάιος 2002. Επιμελώς έχουν μείνει εκτός τα επεισόδια στους αγώνες μπάσκετ, αυτό που έγινε όμως το Μάιο του 2002 δεν είχε (επίσης) προηγούμενο: το πούλμαν που μεταφέρει τους αθλητές του Παναθηναϊκού στο ΣΕΦ, δέχεται επίθεση με λιθοβολισμούς στη Λεωφόρο Συγγρού. Οι αστυνομικές δυνάμεις που συνοδεύουν την αποστολή, αδυνατούν να παράξουν την παραμικρή βοήθεια. Τα τζάμια γίνονται θρύψαλα και τραυματίζονται άλλοι σοβαρά (ο Αλμπάνο δέχτηκε πέτρα στο κεφάλι) άλλοι ελαφρά οι Αλβέρτης, Μπαλογιάννης, Καλαϊτζής,, Σβορώνος, Μουλαομέροβιτς και Κουτλουάι.

17. Ριζούπολη, Απρίλιος 2003. Το πούλμαν του Παναθηναϊκού κάνει πάνω από τρεις ώρες να πλευρίσει τα αποδυτήρια, οι ποδοσφαιριστές δέχονται επίθεση και προπηλακισμούς στην τεχνηέντως τραβηγμένη φυσούνα, δεν μπορούν να κάνουν κανονικά προθέρμανση και επιθεώρηση του αγωνιστικού χώρου. Ο αστυνομικός Διευθυντής, υπεύθυνος για την ασφαλή τέλεση του αγώνα, εν αποστρατεία αναλαμβάνει υπεύθυνος ασφαλείας της ΠΑΕ Ολυμπιακός. Τα επεισόδια είναι σταγόνα στον ωκεανό, εάν όμως το ματς είχε στραβώσει για τον Ολυμπιακό, η εξέλιξη δεν μπορούσε να είναι προβλέψιμη. Ο Ολυμπιακός κέρδισε με 3-0, κατέκτησε κι εκείνο το πρωτάθλημα και γλυτώσαμε τα χειρότερα. Είναι περίπου η εποχή που υιοθετήθηκε από τους οργανωμένους το «ή εμείς ή κανείς» και έγιναν συνήθειο οι «υποδοχές» και τα εισιτήρια στους «σωστούς» ανθρώπους κοντά και πέριξ της φυσούνας και των πάγκων. Είναι η εποχή που ξεκινούν οι «βόλτες» από τους οπαδούς στα ταρτάν των γηπέδων.

18. Βικελίδης, Δεκέμβριος 2004. Μια τέτοια «βόλτα» μετά από την επίτευξη ενός γκολ το Δεκέμβριο του 2004, έφερε οπαδό με διακριτικά του Άρη, να επιτίθεται και να γρονθοκοπεί τον τερματοφύλακα του Πανιωνίου Ντρόμπνι. Ακολούθησε πανδαιμόνιο, γενική σύρραξη και ξύλο εκατέρωθεν.

19. Νέα Σμύρνη, Ιανουάριος 2005. Πανιώνιος- Ολυμπιακός, με ξύλο στην κερκίδα, ξύλο στους γύρω δρόμους, ξύλο στον αγωνιστικό χώρο. Το παιχνίδι δεν θα ξεκινήσει ποτέ, αφού απειλείται η σωματική ακεραιότητα όλων.

20. Καυτανζόγλειο, Μάιος 2005. Η ταφόπλακα του Άρη. "Τελικός" στο Βικελίδης με τον Ηρακλή, 0-2, «ντου» στον αγωνιστικό χώρο, «ψιλές» και σε Κατσιαμπή, Αμπάρη. Οριστική διακοπή, τιμωρία του Άρη, υποβιβασμός στη Β΄Εθνική. Λίγες μέρες αργότερα στον τελικό Κυπέλλου στη Πάτρα, αρειανοί και ολυμπιακοί παίζουν επί τρία τέταρτα ξύλο στο Παμπελοποννησιακό. Οι δυνάμεις των ΜΑΤ κατορθώνουν να καταστείλουν εν τέλει τα επεισόδια, με απολογισμό 17 τραυματίες.

21. Λιβαδειά, 27 Νοεμβρίου 2005. Η κόντρα Ντέμη-εξέδρας έχει ανάψει. Μετά τα σφοδρά επεισόδια στο Περιστέρι, όπου εικάζεται ότι η μάχη αφορούσε ΑΕΚτζήδες και Παναθηναϊκούς, η ΑΕΚ εκδράμει στη Λιβαδειά για να αντιμετωπίσει τον τοπικό Λεβαδειακό. Την πληρώνει πρώτα η πρωτεύουσα της Βοιωτίας και κατόπιν το βαν του Alpha, που καίγεται ολοσχερώς. Εικόνες ντροπής, ξύλο, φωτιές, ληστείες, δακρυγόνα.

22. ΟΑΚΑ, 7 Ιουνίου 2006. Λανσάρεται μετά το πιστόλι ρίψης φωτοβολίδων και το αεροβόλο σε ντέρμπι Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού στο κλειστό του ΟΑΚΑ. Ο φροντιστής του Ολυμπιακού, Δημήτρης Πασχόπουλος, δέχεται δύο σφαίρες στην πλάτη και στο πόδι, οι οπαδοί επιχαίρουν σαν να κέρδισαν το τζόκερ. Έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό ότι δεν υπάρχουν όρια και κανόνες πουθενά.

23. Παμπελοποννησιακό, Σεπτέμβριος 2006. Οπαδοί του Παναθηναϊκού προκαλούν σοφδρά επεισόδια στο περιθώριο του ευρωπαϊκού αγώνα της ομάδας τους με τη Ζαπορίζιε. Δέχονται επίθεση μέλη της αποστολής, ο τότε προπονητής των πρασίνων, Χανς Μπάκε, γλυτώνει μόνο με μια κλωτσιά, Παπαδόπουλος και Μάντζιος δεν είναι τόσο τυχεροί. Το ένα τρίτο των καθισμάτων του σταδίου, καταστρέφεται.

24. Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2007. Παραμονές 15αύγουστου κι ενώ σε σύνδεσμο οπαδών του ΠΑΟΚ στη Θεσσαλονίκη βρίσκονταν πέντε άτομα, άγνωστοι με μηχανές πετούν πέτρες και «κατεβάζουν» τη τζαμαρία του συνδέσμου. Κατόπιν πετούν βόμβες μολότωφ, προξενείται πυρκαγιά που ευτυχώς είναι ελεγχόμενη.

25. Κατακαλόκαιρο, μπαράζ της Football League μεταξύ ΟΦΗ-Λεβαδειακού. Κρητικοί και...Πάνθηρες «τις παίζουν» εντός κι εκτός αγωνιστικού χώρου προτού παρέμβουν τα ΜΑΤ.

26. Αθήνα, Μάιος 2008. Άγνωστοι εισβάλλουν σε καφετέρια στου Γουδή και μαχαιρώνουν τρεις οπαδούς που παρακολουθούσαν το παιχνίδι ΠΑΟΚ-ΑΕΚ στην τηλεόραση. Οι δράστες διέφυγαν με μηχανές και παραμένουν ασύλληπτοι.

27. Αθήνα, Μάιος 2008. Τρεις ημέρες αργότερα στις 16 Μαΐου, η αστυνομία πραγματοποιεί έφοδο σε σύνδεσμο οπαδών του Παναθηναϊκού και αντικρίζει αποθήκη όπλων: μολότοφ, κροτίδες, σφυριά, λοστοί, μαχαίρια, αυτοσχέδια πιστόλια εκτόξευσης φωτοβολίδων, ξύλο.

28. Κόρινθος, Μάιος 2011. Το πρώτο καλάσνικοφ δεν άργησε να κάνει την εμφάνισή του: έκανε πρεμιέρα στην Κόρινθο, Παναθηναϊκοί και Ολυμπιακοί συνεπλάκησαν, ο νταής με το όπλο τραυμάτισε δυο και άδειασε έναν γεμιστήρα. Τα αντίποινα ήρθαν την άνοιξη στην Ιεράπετρα, στο περιθώριο του αγώνα βόλεϊ γυναικών. Οι υπεύθυνοι του κλειστού γυμναστηρίου αναγκάστηκαν να κατεβάσουν το γενικό διακόπτη παροχής ρεύματος, για να βυθιστεί ο χώρος στο σκοτάδι να αμβλυνθεί η κατάσταση. Απολογισμός, 21 τραυματίες.

29. Χαλάνδρι, 6 Δεκεμβρίου 2008. Η βία πρώτη φορά στις πισίνες. Αγώνας πόλο των «αιωνίων», οπαδοί του Παναθηναϊκού επιτίθενται στον προπονητή του Ολυμπιακού Βαγγέλη Πάτερο και στους παίκτες, ο Ντόσκας δέχθηκε χτύπημα με λοστό και υπέστη κάταγμα στο πόδι, ο Πάτερος θα αποχωρήσει αιμόφυρτος και θα χρειαστεί 10 ράμματα στο κεφάλι. Η αστυνομία με χρήση δακρυγόνων θα απομακρύνει τους οπαδούς από το κολυμβητήριο.

30. Πάτρα, 31 Ιανουαρίου 2009. Final8 του Κυπέλλου Bόλεϊ, Παναθηναϊκοί και Ολυμπιακοί συγκρούονται στο κλειστό των Πατρών εκτοξεύοντας πέτρες, σίδερα, ξύλα και μολότωφ. Δύο άνθρωποι μεταφέρθηκαν με σοβαρά τραύματα στο παρακείμενο νοσοκομείο. Ο τελικός αναβάλλεται και διεξάγεται στο Φάληρο τον Απρίλιο.

31. Τούμπα, 20 Σεπτεμβρίου 2009. Τούμπα, ΠΑΟΚ-Ολυμπιακός, οπαδοί των γηπεδούχων μπαίνουν στον αγωνιστικό χώρο, ένας εξ αυτών κινείται απειλητικά εναντίον του Νικοπολίδη που τον κλωτσά και πυροδοτεί γενικευμένα επεισόδια.

32. Θεσσαλονίκη, 7 Οκτωβρίου 2010. Λανσάρονται και τα επεισόδια σε αγώνες Νέων. Άρης-ΠΑΟΚ στη Σουρωτή, ομάδα νεαρών με κουκούλες και κράνη κυνηγούν και ξυλοφορτώνουν όποιον βρίσκουν μπροστά τους. Η σήψη είναι ανείπωτη, ο Νίκος Πασσιαλής μαχαιρώνεται στο πόδι.

33. Λαμία, 29 Μαΐου 2010. Το χάντμπολ κάνει κι αυτό την πρεμιέρα του στο final4 του Κυπέλλου στη Λαμία. ΑΕΚτζήδες και ΠΑΟΚτσήδες δέρνονται μέσα στο κλειστό, δέρνονται στους δρόμους, στην εθνική οδό, καταστρέφουν τα πάντα. Η διοργάνωση ματαιώνεται. Η ΟΧΕ για πρώτη φορά αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα και δεν απονέμει το τρόπαιο σε κανέναν από τους δύο.

34. ΣΕΦ, 7 Ιουνίου 2010. Οπαδοί του Ολυμπιακού εισβάλουν χωρίς εισιτήρια στο ΣΕΦ, πριν από τον 5ο τελικό με τον Παναθηναϊκό και προσπαθούν να επιτεθούν κατά δημοσιογράφων. Ακολούθησε μάχη με τα ΜΑΤ και καθυστέρηση έναρξης του τελικού, που διεξήχθη με τον επίσημο Ολυμπιακό να αναλαμβάνει την ευθύνη διεξαγωγής του. Στη συνέχεια οι διαιτητές ζήτησαν την εκκένωση του γηπέδου, ακολούθησε ρίψη κροτίδων, επεισόδια και πάλι με τα ΜΑΤ στον περιβάλλοντα χώρο του «Ειρήνης και Φιλίας» όνομα και πράγμα. Το παιχνίδι διεκόπη οριστικά 1 περίπου λεπτό πριν τη λήξη.

35. Γιάννενα, 10 Ιανουαρίου 2011. Στους Ζωσιμάδες διεξάγεται το ντέρμπι της Football League μεταξύ ΠΑΣ και ΟΦΗ. Οπαδός των γηπεδούχων εισβάλλει στον αγωνιστικό χώρο, ξεφεύγει από τους αστυνομικούς και στέλνει στο νοσοκομείο τον τερματοφύλακα του ΟΦΗ. Ο Μπερτίν κυνηγάει τον οπαδό και τον γρονθοκοπεί με αποτέλεσμα να τιναχτεί το ματς στον αέρα. Το παιχνίδι διακόπτεται αλλά μυστηριωδώς ξαναρχίζει μετά από μια ώρα σαν να μη συνέβη τίποτα. Ούτως ή άλλως έχει ξαναγίνει: Καυταντζόγλειο, Ηρακλής-Άρης, οπαδός του γηραιού μέσα στο τερέν φάτσα-φάτσα με το Μιχάλη Σηφάκη που κράτησε την ψυχραιμία του και δεν ανατινάχθηκε όλο το παιχνίδι. Όλα τα έχουμε δει στο ελληνικό ποδόσφαιρο, τίποτα δεν μας εκπλήσσει.

36. Βόλος, 15 Ιανουαρίου 2011. Κι αν στην Ήπειρο και στη Θεσσαλονίκη περιοριστήκαμε σε μεμονωμένα περιστατικά, στο περιθώριο του παιχνιδιού Ολυμπιακός Βόλου-ΠΑΟΚ, οπαδοί του «δικέφαλου» επιχείρησαν να μπουν στο γήπεδο χωρίς εισιτήρια, η αστυνομία έκανε εκτεταμένη χρήση χημικών για να τους απωθήσει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι οπαδοί μπήκαν στο γήπεδο με «ντου», έφτασαν και μέσα στον αγωνιστικό χώρο, άναψαν φωτιές, κατέστρεψαν ό,τι βρήκαν (κυρίως καθίσματα) και κατόπιν άρχισαν περιχαρείς τα συνθήματα. Το παιχνίδι – εννοείται – διεξήχθη κανονικά.

37. Καραϊσκάκης, Φεβρουάριος 2010. Η σειρά του “I screwed you” του Βαγγέλη Μαρινάκη στο Τζιμπρίλ Σισέ, σε ένα ντέρμπι-διαφήμιση του φίλαθλου πνεύματος στο «Καραϊσκάκης». Εισβολή κατά τα ειωθότα στον αγωνιστικό χώρο, κλωτσιές και προπηλακισμοί, σκηνές απείρου κάλλους στα αποδυτήρια.

38. ΟΑΚΑ, Απρίλιος 2011. Τελικός Κυπέλλου, ΑΕΚ-Ατρόμητος. Ένα κύπελλο που έχει στιγματιστεί ήδη από τη φωτοβολίδα που έκαψε τη φανέλα του Σεμπάστιαν Σάχα στον ημιτελικό των δικεφάλων στην Τούμπα. Το κλίμα βαρύ, οι οπαδοί της ΑΕΚ να «σουλατσάρουν» στο ταρτάν από νωρίς. Το «ή εμείς ή κανείς» σε όλο του το μεγαλείο. Τι κι αν η ΑΕΚ τελικά κέρδισε καθαρά, ακολούθησε εισβολή εκατοντάδων νταήδων που επιτέθηκαν ακόμη και στους παίκτες του Ατρομήτου. Ο αγωνιστικός χώρος του ΟΑΚΑ γεμάτος σπασμένες πινακίδες, σκισμένα δίχτυα, ο απλός κόσμος της ΑΕΚ στο γήπεδο και την τηλεόραση να σιχτιρίζει που δεν μπόρεσε να γιορτάσει ένα τρόπαιο για την ομάδα του μετά από χρόνια.

39. ΟΑΚΑ, 18 Μαρτίου 2012. Η πρώτη πράξη του έργου «κάποια στιγμή θα ζήσουμε κι εμείς μια Ριζούπολη» από τους οπαδούς του Παναθηναϊκού. Τα επεισόδια είχαν κλιμακωθεί πολύ πριν ξεκινήσει το ντέρμπι, το ξύλο μεταξύ ΜΑΤ και οπαδών ανελέητο, το παιχνίδι ξεκίνησε όμως κανονικά. Φωτοβολίδες στην ημερήσια διάταξη, στο ημίχρονο ακολούθησε νέα σύρραξη και «ρεβάνς» από τα ΜΑΤ που εισέβαλαν στην κερκίδα και χτυπούσαν αδιακρίτως. Το παιχνίδι πάλι ξεκίνησε (!) αλλά επτά λεπτά πριν τη λήξη διεκόπη οριστικά από τον Τάσο Κάκκο.

40. ΟΑΚΑ, 14 Απριλίου 2013. Η τελευταία πράξη του δράματος της ΑΕΚ στην αποφράδα σεζόν του υποβιβασμού της. Από νωρίς οι οπαδοί τριγυρίζουν στο ταρτάν, στο αυτογκόλ του Μπουγαΐδη τους πνίγει το δίκιο και η έννοια για την ομάδα τους. Μπουκάρουν και το διακόπτουν. Είναι τόσο μεγάλος ο πόνος τους για την ΑΕΚ που σταματούν στους πάγκους των ομάδων και ξαφρίζουν παπούτσια και αθλητικό υλικό. Είναι μια από τις μελανές στιγμές στην ιστορία της ΑΕΚ, πιο σκοτεινή κι από τον ίδιο τον υποβιβασμό.

41. Λεωφόρος, 4 Μαΐου 2014. Παναθηναϊκός και ΠΑΟΚ συμφωνούν να δώσουν εισιτήρια σε αλλήλους στο πλαίσιο των καλών διοικητικών σχέσεων. Το μετανιώνουν πικρά αφού οι ΠΑΟΚτσήδες στη Θ6 είναι «μπουμπούκια» μετρημένα και η Θ13 για να μην αισθάνεται μειονεκτικά, τους συναγωνίζεται. Φωτοβολίδες, το κλασσικό ξέσπασμα στα ΜΑΤ, σπασμένα αυτοκίνητα και άλλη μια μέρα στο ελληνικό ποδόσφαιρο.

Ακολουθούν τα δύο ντέρμπι αιωνίων στη Λεωφόρο, με το πρώτο να πυροδοτείται από τον ανεκδιήγητο «επιθεωρητή Περέιρα» και το φετινό να μην διεξάγεται ποτέ, ενώ και στο προπερσινό παιχνίδι του Κυπέλλου μεταξύ και ΑΕΚ και Ολυμπιακού, τηρήθηκε η παράδοση της εισβολής, ενώπιον μάλιστα 65 χιλιάδων κόσμου σε ένα στάδιο υποτίθεται φρουρούμενο σαν το Fort knox. To ματς διεκόπη, με την ελπίδα ότι θα είναι το τελευταίο. Ασφαλώς και δεν ήταν, αφού ακολούθησε εκείνο της Λεωφόρου που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων κυρίως από πλευράς Παναθηναϊκού.

ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΜΑΣ ΣΠΟΡ ΤΑ ΕΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ

Τα παραπάνω δεν είναι καν όλα. Είναι τα πιο χοντρά. Το πρόβλημα το γνωρίζουμε, το έχουμε εξαντλήσει, υπεραναλύσει, ξετινάξει. Όπως ξέρουμε και τις λύσεις. Στην Ελλάδα όμως προτιμούμε τα ευχολόγια, τα αφηγήματα και τα παραμύθια. Στην Ελλάδα νομοθετούμε για να μην εφαρμόζουμε τους νόμους, στρουθοκαμηλίζουμε για να μη δούμε κατάματα το πρόβλημα. Ίδιον της ελληνικής κοινωνίας να επιρρίπτονται οι ευθύνες αλλού μέχρι να μην φταίει κανένας.

Το πρωτάθλημά μας είναι τόσο υποβαθμισμένο και αντιεμπορικό, που δεν χρειάζεται καν τη βία για να κατρακυλήσει, είναι από μόνο του όζον και χαλκευμένο. Είναι καθρέπτης της ελληνικής κοινωνίας της ανέχειας, της βίας, του ψέματος και της αναξιοκρατίας. Των λαμόγιων που επιβάλλονται και επιπλέουν, της αποθέωσης της ανομίας, της επιδοκιμασίας και της επικρότησης στον παράγοντα «που προστατεύει την ομάδα».

Και οι ούτως ειπείν φίλαθλοι σε αυτό το σημείο έχουν φτάσει, να θέλουν «προστασία της ομάδας» λες και πρόκειται για νυχτερινό μαγαζί, λες κι έχουμε να κάνουμε με «ξεκαθαρίσματα» στη νύχτα. Κι όταν ο παράγοντας δεν είναι ικανός και «μάγκας» να προστατεύσει την ομάδα, αναλαμβάνουν οι λεβέντες στην κερκίδα, που εξιτάρονται από την παρουσία των ΜΑΤ που με τη σειρά τους διακρίνουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να «ξεμουδιάσουν» και να ρίξουν και μερικές για να γιγαντωθεί ο εξαφανισμένος ανδρισμός τους.

Όπως και σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, η βία στα γήπεδα μπορεί να αντιμετωπιστεί και να περιοριστεί μόνο με εξορθολογισμό και σταδιακή αλλαγή νοοτροπίας. Πάντοτε θα υπάρχει, απλώς δεν θα είναι ο κανόνας, θα είναι η εξαίρεση, όπως σε όλα τα προηγμένα πρωταθλήματα της Ευρώπης. Αυτά τα πράγματα σε καιρό κρίσης και μνημονίων είναι επικίνδυνα, ο λαός και ειδικά οι νέοι πρέπει να εκτονώνονται σε άλλους χώρους, να μην απειλείται η νομιμότητα και η κοινωνική ειρήνη σε άλλες εκφάνσεις της ζωής μας.

Το ποδόσφαιρο είναι βολικό, έχει χάσει την αξιοπιστία του και προσφέρθηκε οικειοθελώς να διαδραματίσει το ρόλο του αποδιοπομπαίου. Όσο αισιόδοξος και να είναι κανείς βάσει χαρακτήρα, γνωρίζει ότι η βία σε τέτοιες συνθήκες δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε ακολουθείται η τακτική με το μαστίγιο είτε με το καρότο. Δεν υπάρχουν οι δομές, δεν υπάρχει το πεδίο εφαρμογής, οι αθλητικές υποδομές, το οικονομικό και το κοινωνικό υπόβαθρο.

Γι’ αυτό τα γήπεδα είναι άδεια και κάθε φορά που γίνονται επεισόδια ή ακόμα χειρότερα θα θρηνούμε θύματα, θα περιοριζόμαστε στο αγαπημένο εθνικό σπορ που δεν είναι σπορ: στα ευχολόγια και στις δικαιολογίες.