Τζίνο Μπάρταλι, ο "ευσεβής"

Συμπληρώνονται σήμερα (18/7) εκατόν τέσσερα χρόνια από τη γέννηση του Τζίνο Μπάρταλι, γεγονός που η Google τιμά με το κλασικό της doodle. Ο Ιταλός υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ποδηλάτες της γενιάς του αλλά και γενικότερα της ιστορίας του αθλήματος. Κέρδισε δυο Γύρους Γαλλίας και τρεις Γύρους Ιταλίας, πέτυχε μερικές από τις πιο εντυπωσιακές επιδόσεις όλων των εποχών στη διάρκεια της καριέρας του, όμως, πάνω απ' όλα, πρόσφερε απλόχερα την ανθρωπιά του, ρισκάροντας την ίδια του τη ζωή, για να γλυτώσει εκατοντάδες Εβραίους από τα ναζιστικά κρεματόρια. Ο Τζίνο ο "ευσεβής" υπήρξε ένας αληθινός ήρωας, ένας γεννημένος νικητής, ένας σπάνιος χαρακτήρας. Το Sport24.gr τιμά σε αυτό το μικρό αφιέρωμα το μεγαλείο της ψυχής μιας πραγματικά ξεχωριστής προσωπικότητας.

Ο Τζίνο Μπάρταλι γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1914 στην Πόντε α Έμα, ένα προάστιο της Φλωρεντίας. Ο πατέρας του είχε ένα μικρό αγρόκτημα, στο οποίο καλλιεργούσε φοίνικες, τα ξεραμένα κλαδιά των οποίων πουλούσε ο μικρός Τζίνο στους κατασκευαστές διακοσμητικών θηκών κρασιού, βγάζοντας έτσι το χαρτζιλίκι του. Στα 13 του, βρήκε δουλειά σε ένα συνεργείο ποδηλάτων και ήταν τόσο καλός και πρόθυμος στη δουλειά του, ώστε ο ιδιοκτήτης του χάρισε ένα ποδήλατο, παρακινώντας τον να ξεκινήσει προπονήσεις. Την ίδια χρονιά πήρε μέρος στους πρώτους του αγώνες και αμέσως ξεχώρισε, εντυπωσιάζοντας με το ταλέντο του και την ικανότητά του να "καταπίνει" τις ανηφόρες.

ΠΡΙΝ ΤΟΝ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Το 1935, σε ηλικία 21 ετών, έγινε επαγγελματίας και αμέσως κέρδισε το πρωτάθλημα Ιταλίας, ενώ σημείωσε τις πρώτες σημαντικές επιτυχίες του: 1ος στον Γύρο της Χώρας των Βάσκων και 1ος στη βαθμολογία των βουνών στην παρθενική του εμφάνιση στον Γύρο της Ιταλίας, όπου πήρε και την πρώτη του νίκη σε ετάπ. Την επόμενη χρονιά, πριν καν συμπληρώσει 22, ανέβηκε στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου στο Giro d'Italia, κερδίζοντας παράλληλα 3 ετάπ και την βαθμολογία των βουνών για δεύτερη συνεχόμενη φορά. Λίγους μήνες αργότερα, πρόσθεσε στο παλμαρέ του και το πρώτο από τα 7 συνολικά "Μνημεία" που κατέκτησε στη διάρκεια της καριέρας του, τον Γύρο της Λομβαρδίας.

Τον Ιούνιο του 1936 έχασε τον αδερφό του, Τζούλιο, σε δυστύχημα στη διάρκεια ενός αγώνα και συντετριμμένος από την απώλεια, βρέθηκε πολύ κοντά στο να εγκαταλείψει την ποδηλασία. Τελικά πείστηκε να συνεχίσει (σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η οικογένειά του) και το 1937 κέρδισε ξανά (για δεύτερη σερί φορά) τον Γύρο της Ιταλίας, συνοδεύοντας τη νίκη του με 4 ετάπ και μια ακόμα πρώτη θέση (την τρίτη) στη βαθμολογία των βουνών. Παρόλα αυτά, στο εξωτερικό τον θεωρούσαν έναν ακόμα τυπικό Ιταλό ποδηλάτη, από αυτούς που όταν έβγαιναν από τα σύνορα, "εξαφανίζονταν". Θέλοντας να διαψεύσει την εντύπωση που επικρατούσε, πήρε μέρος (για πρώτη φορά) στον Γύρο Γαλλίας του 1937, χάνοντας όμως πάνω από δέκα λεπτά στα πρώτα ετάπ.

Ο Τζίνο Μπάρταλι στις Άλπεις στον Γύρο Γαλλίας του 1950

Στις 7 Ιουλίου, στο 7ο ετάπ, ο Μπάρταλι εξαπέλυσε μια φοβερή επίθεση, άφησε πίσω όλα τα φαβορί, έφτασε πρώτος στον τερματισμό της Γκρενόμπλ και φόρεσε την κίτρινη φανέλα του πρωτοπόρου της γενικής. Την επόμενη μέρα, ο ίδιος και δυο συναθλητές του (οι Ρόσι και Καμούσο), περνούσαν πάνω από μια ξύλινη γέφυρα. Ο Ρόσι γλίστρησε και έπεσε, ενώ πίσω του, ο Μπάρταλι, αιφνιδιάστηκε, έχασε τον έλεγχο και βρέθηκε μέσα στο ποτάμι, έχοντας χτυπήσει πρώτα με δύναμη πάνω στο προστατευτικό παραπέτο. Ο Καμούσο τον έβγαλε έξω και ο Τζίνο, παρά το γεγονός ότι είχε σκιστεί στο χέρι και στο γόνατο και δυσκολευόταν να αναπνεύσει λόγω της δυνατής πρόσκρουσης πάνω στο παραπέτο με το στήθος, ανέβηκε στο ποδήλατο και συνέχισε μέχρι την Μπριανσόν, χάνοντας όμως πολύ χρόνο και μαζί την κίτρινη φανέλα.

Παρόλα αυτά, πέρασε μέσα από τις Άλπεις και μόνο 3 μέρες αργότερα, αποφάσισε να εγκαταλείψει. Στη Μασσαλία βρήκε τον διευθυντή του αγώνα, Ανρί Ντεσγκράνζ και του το ανακοίνωσε. Ο Ντεσγκράνζ, εντυπωσιασμένος από την κίνηση του Μπάρταλι, του είπε: "Είσαι ο πρώτος ποδηλάτης που έρχεται να με δει πριν φύγει από τον αγώνα. Είσαι καλός άνθρωπος Τζίνο. Θα ξαναβρεθούμε του χρόνου και τότε θα νικήσεις". Πράγματι, έναν χρόνο αργότερα, ο Μπάρταλι επέστρεψε στο Tour de France και "χτύπησε" στις δυο πόλεις που του είχαν στερήσει τη νίκη το 1937. Πρώτα κέρδισε το ετάπ ευθείας στη Μασσαλία (εκεί όπου είχε εγκαταλείψει) και στη συνέχεια ήρθε πρώτος στο "βασιλικό" ετάπ που τερμάτιζε στην Μπριανσόν (εκεί όπου είχε τραυματιστεί), παίρνοντας την κίτρινη φανέλα, την οποία υπερασπίστηκε με επιτυχία μέχρι το Παρίσι.

Ο Μπάρταλι είναι ο μοναδικός ποδηλάτης στην ιστορία του Tour de France που έχει κερδίσει 3 συνεχόμενα ετάπ βουνών (1948)

Στην Μπριανσόν είχαν μαζευτεί χιλιάδες Ιταλοί φίλαθλοι, οι οποίοι τον αποθέωσαν, ενώ ο ο Γάλλος σπίκερ, Ζορζ Μπρικέ, μετέδιδε από το ραδιόφωνο: "Αυτοί οι άνθρωποι ανακάλυψαν τον δικό τους υπέρ-ήρωα. Έξω από το ξενοδοχείο της ομάδας, ένας Ιταλός στρατηγός φώναζε, μην τον αγγίζετε, είναι θεός!" Ο Μπενίτο Μουσολίνι εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο μέσω της προπαγάνδας του τη νίκη του Μπάρταλι, θέλοντας να δείξει την ανωτερότητα των Ιταλών έναντι των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Ο ίδιος ο Μπάρταλι έγινε μόλις ο δεύτερος Ιταλός που κέρδιζε τον Γύρο της Γαλλίας (μαζί και την βαθμολογία των βουνών), μετά τον Οτάβιο Μποτέκια (1924 & 1925), σκορπώντας ντελίριο ενθουσιασμού στην Ιταλία που τον υποδέχτηκε με τιμές αρχηγού κράτους. Το 1939 ο Τζίνο κέρδισε ένα ακόμα "Μνημείο", το Μιλάνο - Σαν Ρέμο και τον δεύτερο Γύρο της Λομβαρδίας της καριέρας του.

Ήρθε δεύτερος στον Γύρο της Ιταλίας (πίσω από τον Τζιοβάνι Βαλέτι) με 4 ετάπ και μια ακόμα πρωτιά στην βαθμολογία των βουνών, αλλά δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί τον τίτλο του στο Tour, αφού η Ιταλία αποφάσισε να μη στείλει ομάδα λόγω του επερχόμενου πολέμου. Την επόμενη χρονιά, το 1940, ο Μπάρταλι κέρδισε κατά σειρά το Μιλάνο - Σαν Ρέμο, τον Γύρο της Λομβαρδίας και το πρωτάθλημα Ιταλίας. Πήρε μέρος στο Giro d'Italia, αλλά αυτή τη φορά δεν κατάφερε να ανέβει στο βάθρο, παρά το γεγονός ότι κέρδισε 2 ετάπ και την (πέμπτη) βαθμολογία των βουνών. Τερμάτισε στην 9η θέση της γενικής, βλέποντας έναν 20χρονο αθλητή, τον Φάουστο Κόπι, να παίρνει τη ροζ φανέλα. Εκεί θα ξεκινούσε μια φοβερή αντιπαλότητα που θα κορυφωνόταν στα επόμενα χρόνια, αλλά και μια μεγάλη φιλία ανάμεσα στους δυο σημαντικότερους Ιταλούς ποδηλάτες εκείνης της εποχής.

ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΦΑΣΙΣΤΑΣ, ΗΤΑΝ ΗΡΩΑΣ

Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπάρταλι συνέχισε να αγωνίζεται σποραδικά κυρίως σε μικρούς, τοπικούς αγώνες, όμως έκανε συνεχώς, σε καθημερινή βάση, ατελείωτες προπονήσεις, τρέχοντας εκατοντάδες χιλιόμετρα και προκαλώντας την απορία όσων τον έβλεπαν, αφού δεν υπήρχαν αγωνιστικές υποχρεώσεις που να δικαιολογούν προετοιμασίες τέτοιας κλίμακας. Οι Ιταλοί και Γερμανοί στρατιώτες δεν τον ενοχλούσαν, αφού ήταν γνωστό ότι επρόκειτο για έναν μεγάλο πρωταθλητή, έναν ζωντανό μύθο πολύ αγαπητό σε όλους τους Ιταλούς. Από την άλλη, όλοι θεωρούσαν πως ο Μπάρταλι είχε πάντοτε καλές σχέσεις με το καθεστώς του Μουσολίνι, άλλωστε ήταν εκείνος που είχε κάνει το όνειρο του Ντούτσε για έναν "ιταλικό" Γύρο Γαλλίας, πραγματικότητα. Χρειάστηκε μια σειρά συμπτώσεων για να ανατραπούν όλα αυτά και να μάθουμε την αλήθεια, μαζί και το μεγαλείο του ανθρώπου Μπάρταλι.

Γιατί κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως ένα από τα "σύμβολα" του ιταλικού Εθνικού Φασιστικού Κόμματος, ήταν στην πραγματικότητα ένα από τα πρόσωπα "κλειδιά" μιας οργάνωσης, η οποία είχε ως στόχο της την σωτηρία των Ιταλών-Εβραίων από τους Γερμανούς και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Τζιόρτζιο Νισίμ, ένας Εβραίος λογιστής από την Πίζα, ήταν μέλος του DELASEM (αντιπροσωπείας για τη βοήθεια προς τους απόδημους Εβραίους), το οποίο είχε ιδρυθεί από την Ένωση Ισραηλινών Κοινοτήτων, με σκοπό να βοηθήσει Ιταλο-Εβραίους να διαφύγουν της σύλληψης από τους Ναζί. Το δίκτυο της Τοσκάνης ανακαλύφθηκε το 1943 και όλα τα μέλη του (εκτός από τον Νισίμ) στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Νισίμ κατέφυγε στον Πάπα Πίο τον 12ο και με την βοήθειά του, κατάφερε να στήσει ένα καινούργιο δίκτυο, σώζοντας ακόμα περισσότερους Εβραίους.

Ο Νισίμ πέθανε το 2000, την ίδια χρονιά με τον Μπάρταλι. Οι γιοι του, ψάχνοντας τα έγγραφα του πατέρα τους το 2003, ανακάλυψαν τα προσωπικά του ημερολόγια, μέσα στα οποία ο Νισίμ περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια την συνεισφορά του Μπάρταλι στη σωτηρία των Εβραίων, αλλά και τη βοήθεια που πρόσφερε στην Ιταλική Αντίσταση. Μαζεύοντας εντυπωσιασμένοι και έκπληκτοι το υλικό που αναφερόταν στον Μπάρταλι, αποφάσισαν να το δημοσιοποιήσουν. Έτσι λοιπόν, ολόκληρη η Ιταλία, αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος, πληροφορήθηκαν όλες τις επικίνδυνες αποστολές που είχε αναλάβει ο Τζίνο. Χιλιάδες χιλιόμετρα για να μεταφέρει μέσα στους σωλήνες του σκελετού του ποδηλάτου του ή κάτω από τη σέλα, κρυπτογραφημένα μηνύματα στους μαχητές της αντίστασης, αλλά και φωτογραφίες και πληροφορίες για τους κρυμμένους Εβραίους, ώστε η DELASEM, στα μυστικά της εργαστήρια στα ιταλικά μοναστήρια, να μπορέσει να τους φτιάξει πλαστά έγγραφα, για να φύγουν από τη χώρα.

Δεν ήταν όμως "μόνο" αυτά. Αποκαλύφθηκε ότι ο Μπάρταλι είχε συλληφθεί από τις Γερμανικές δυνάμεις και είχε μεταφερθεί στην Villa Triste της Φλωρεντίας, όπου τον είχε ανακρίνει ο Ιταλός αξιωματικός της αντικατασκοπείας, Μάριο Καριτά, απειλώντας τη ζωή του. Ο μεγάλος Μπάρταλι είχε απαντήσει στον συμπατριώτη του με το γενναίο "κάνω αυτό που αισθάνομαι". Μέσα από το ημερολόγιο του Νισίμ, μαθεύτηκε επίσης ότι ο Τζίνο είχε κρύψει στο κελάρι του μια οικογένεια Εβραίων, ενώ έγινε γνωστό ότι ανάμεσα στα "καθήκοντά" του ήταν να μεταφέρει πληροφορίες για επιδρομές των Ιταλών και των Γερμανών στα ασφαλή κρησφύγετα των Εβραίων, έτσι ώστε οι άνθρωποι της DELASEM να γνωρίζουν ποια από αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν και ποια όχι. Ο Μπάρταλι δεν είχε διαστάσει κατ' επανάληψη να οδηγήσει ο ίδιος Εβραίους μέσα από τις Άλπεις, δείχνοντάς τους τα μονοπάτια από τα οποία μπορούσαν να περάσουν τα σύνορα.

Το όνομα του Τζίνο Μπάρταλι στο μνημείο των "Δίκαιων των Εθνών"

Ποτέ του δεν μίλησε για τις μυστικές του αποστολές και κάποτε είχε πει στον γιο του, Αντρέα, ότι "αυτά τα πράγματα απλά τα κάνεις". Ο ίδιος πήρε το μυστικό του παρελθόν μαζί του στον τάφο, χωρίς ποτέ να αποκαλύψει τίποτα και σε κανέναν. Όμως η μοίρα θέλησε να γίνουν γνωστά, ειδικότερα εκείνο το σημείο από το ημερολόγιο του Νίσιμ που έγραφε ότι χάρη στον Μπάρταλι, 800 Εβραίοι είχαν γλιτώσει τη ζωή τους. Το 2013, το "Γιαντ Βασσέμ", το Ίδρυμα για την Μνήμη των Μαρτύρων και των Ηρώων του Ολοκαυτώματος, απένειμε στον Τζίνο Μπάρταλι τον τιμητικό τίτλο του "Δίκαιου των Εθνών" (τίτλος που δίνεται σε μη Εβραίους, οι οποίοι στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έσωσαν με κίνδυνο της ζωής τους Εβραίους από τον θάνατο). Μαζί με τις ηρωικές πράξεις του Μπάρταλι, λύθηκε και το μυστήριο των ατελείωτων "προπονήσεων" που έκανε σε μια χρονική περίοδο που δεν υπήρχαν αγώνες. Εκείνα όμως τα ατελείωτα χιλιόμετρα ήταν που τον κράτησαν σε φόρμα, ώστε να μπορέσει να πρωταγωνιστήσει και πάλι, μόλις τελείωσε ο πόλεμος.

ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Το 1946 διοργανώθηκε και πάλι ο Γύρος Ιταλίας (μετά από διακοπή 5 χρόνων), με τον Μπάρταλι να έχει απέναντί του ως μεγαλύτερο αντίπαλο, τον συμπατριώτη του, Φάουστο Κόπι. Οι δυο τους δεν ήταν πλέον συναθλητές, όπως πριν τον πόλεμο (τότε που κατέβαιναν εθνικές ομάδες), αφού έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες επαγγελματικές ομάδες χορηγών. Η "μάχη" που έδωσαν για την πρωτιά ήταν φοβερή, αλλά τελικά στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου ανέβηκε ο Μπάρταλι (κερδίζοντας και την έκτη φανέλα των βουνών), παρά το γεγονός ότι δεν είχε κερδίσει κανένα ετάπ. Αντίθετα, ο Κόπι, με τρία κερδισμένα ετάπ, ήρθε δεύτερος στη γενική, μόλις 47" πίσω από τον αντίπαλό του. Έναν χρόνο αργότερα, οι δυο μεγάλοι Ιταλοί μονομάχησαν ξανά για τη ροζ φανέλα. Αυτή τη φορά όμως οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Ο Μπάρταλι κέρδισε το 3ο ετάπ και πήρε την πρωτοπορία στη γενική. Ο Κόπι πήρε με τη σειρά του δυο ετάπ, αλλά ο Τζίνο συνέχισε πρώτος, κερδίζοντας και αυτός ένα ακόμα ετάπ.

Ο Μπάρταλι έσωσε 800 Ιταλο-Εβραίους από τα ναζιστικά κρεματόρια και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης

Όμως 4 μέρες πριν ολοκληρωθεί το Giro, ο Κόπι άφησε πίσω του τον Μπάρταλι στις ανηφόρες των Άλπεων στον δρόμο προς το Τρέντο και έκανε την ανατροπή. Κέρδισε το ετάπ, πήρε τη ροζ φανέλα και έφτασε πρώτος στο Μιλάνο. Ο Μπάρταλι έμεινε στη δεύτερη θέση (1:43" πίσω από τον Φάουστο), αλλά κέρδισε την έβδομη φανέλα των βουνών, επίδοση που παραμένει ακόμα ρεκόρ στην ιστορία του Γύρου της Ιταλίας. Κανείς τους δεν πήρε μέρος στον Γύρο της Γαλλίας εκείνης της χρονιάς (1947), τον πρώτο μετά τον πόλεμο. Το 1948, αμφότεροι έτρεξαν και πάλι το Giro, χωρίς όμως να κάνουν κάτι ιδιαίτερο στη γενική. Το πιο σημαντικό στοιχείο ήταν ότι ο Μπάρταλι, για πρώτη φορά στην καριέρα του δεν ήρθε πρώτος στη βαθμολογία των βουνών, χάνοντας από τον Κόπι. Αμέσως μετά, ο Τζίνο ταξίδεψε στη Γαλλία, για να πάρει μέρος στο Tour de France, για πρώτη φορά μετά το 1938, όταν είχε φτάσει στο Παρίσι με την κίτρινη φανέλα.

TOUR DE FRANCE 1948 - ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΟΥ ΜΠΑΡΤΑΛΙ

Ο Μπάρταλι, φτάνοντας στη Γαλλία, συνειδητοποίησε ότι πολλοί από τους πρώην αντιπάλους του, είχαν σκοτωθεί στον πόλεμο και από την άλλη, πως υπήρχαν πολλοί νέοι, τους οποίους δεν γνώριζε, φροντίζοντας να "μελετήσει" τα ονόματά τους και τα χαρακτηριστικά τους για να μην πιαστεί "αδιάβαστος" στον αγώνα. Τελικά, την πρώτη μέρα, το ετάπ διεξήχθη κάτω από καταρρακτώδη βροχή, με αποτέλεσμα να μην ξεχωρίζει κανέναν, αφού όλοι οι αθλητές φορούσαν αδιάβροχα. Αποφάσισε να ρισκάρει, έκανε επίθεση, αποσπάστηκε και έφτασε πρώτος στον τερματισμό κερδίζοντας το ετάπ και την κίτρινη φανέλα. Ο Μπάρταλι έχασε την φανέλα τις επόμενες μέρες, όμως κέρδισε τα δυο ετάπ των Πυρηναίων. Την δεύτερη μέρα ξεκούρασης των αθλητών, στις 14 Ιουλίου του 1948, ένα γεγονός που συνέβη στην Ιταλία, παρά λίγο να προκαλέσει εμφύλιο. Ο Παλμίρο Τολιάτι, ηγέτης του Ιταλικού Κομουνιστικού Κόμματος, πυροβολήθηκε τρεις φορές εν ψυχρώ από τον Αντόνιο Παλάντε, έναν φανατικό αντικομουνιστή με ψυχικά προβλήματα.

Ο Τολιάτι δεν πέθανε, αλλά έπεσε σε κώμα, ενώ οι εξαγριωμένοι από το συμβάν κομουνιστές, βγήκαν στους δρόμους, κατέλαβαν εργοστάσια, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς και περικύκλωσαν το κοινοβούλιο απειλώντας αντίποινα. Η κατάσταση ήταν έκρυθμη και ο φόβος εκτεταμένων επεισοδίων, ακόμα και ενός εμφυλίου, ορατός. Εκείνο το βράδυ, ο Μπάρταλι, που ξεκουραζόταν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του, αφού την επόμενη μέρα ξεκινούσαν οι Άλπεις με τρία συνεχόμενα πολύ δύσκολα ετάπ βουνών, άκουσε το τηλέφωνο να χτυπάει, αλλά δεν το σήκωσε, μέχρι που ένας υπάλληλος του είπε ότι ήταν επείγον. Εκεί άκουσε τον Αλτσίντε ντε Γκασπέρι, παλιό φίλο του και πρόεδρο της Βουλής, να του περιγράφει τα συμβάντα και να του ζητάει να κάνει αυτό που θα έδιωχνε την ένταση, δηλαδή να κερδίσει όσα περισσότερα ετάπ μπορούσε. Πράγματι, ο Μπάρταλι κέρδισε και τα τρία σερί αλπικά ετάπ (κάτι που δεν έχει καταφέρει κανένας άλλος ποδηλάτης στην ιστορία του Tour de France και που από μόνο του είναι ένα απίστευτο κατόρθωμα), πήρε την κίτρινη φανέλα και έφτιαξε μια διαφορά 14 λεπτών από τον δεύτερο στη γενική!

Ο Μπάρταλι υπήρξε είδωλο για όλους τους Ιταλούς

Στην Ιταλία στο μεταξύ, οι κομουνιστές ήταν έτοιμοι να εισβάλλουν στο κοινοβούλιο, όταν ένας βουλευτής άρχισε να φωνάζει "ο Μπάρταλι κέρδισε τον Γύρο Γαλλίας!" Σαν από θαύμα, οι διαφορές ξεχάστηκαν και όλοι οι Ιταλοί άρχισαν να ζητωκραυγάζουν και να πανηγυρίζουν την επιτυχία του συμπατριώτη τους. Την ίδια μέρα, σε ένα μοναδικό timing, ο Τολιάτι ξύπνησε από το κώμα, ρώτησε τί γινόταν στο Tour και αφού έμαθε τα νέα, συνέστησε σε όλες τις πλευρές ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση. Έτσι λοιπόν, όσο απίστευτο και αν ακούγεται, ο Μπάρταλι, με τις νίκες του, κατάφερε να ενώσει και πάλι την Ιταλία και να αποτρέψει μια σύγκρουση που θα μπορούσε να καταλήξει σε αιματοχυσία. Πριν το Παρίσι, κέρδισε ένα ακόμα ετάπ (το έβδομο συνολικά!) και κατέκτησε με τον πιο πανηγυρικό τρόπο τον δεύτερο Γύρο Γαλλίας της καριέρας του, φτιάχνοντας ένα ρεκόρ που πολύ δύσκολα θα καταρριφθεί στο μέλλον. Αυτό της μεγαλύτερης χρονικής διαφοράς ανάμεσα σε δυο νίκες.

Ο Μπάρταλι είχε κερδίσει το πρώτο του Tour το 1938 και πέτυχε να πάρει και πάλι την κίτρινη φανέλα μετά από μια ολόκληρη δεκαετία, το 1948. Και στους δυο Γύρους Γαλλίας που ήρθε πρώτος, πήρε και την βαθμολογία των βουνών. Ο Ιταλός ήταν ένας εκπληκτικός ανηφορίστας, που δεν δίσταζε όμως να διεκδικεί με επιτυχία τη νίκη σε όλα τα τερέν, ακόμα και στα σπριντ. Υπήρξε πρωτοπόρος και στην τεχνολογία, αφού εκείνος πρώτος εισήγαγε το σύστημα αλλαγής ταχυτήτων (οπίσθιο derailleur). Μέχρι τότε, τα ποδήλατα είχαν δυο γρανάζια και όταν οι αθλητές ήθελαν να αλλάξουν, σταματούσαν, έβγαζαν τον τροχό και τον τοποθετούσαν ανάποδα. Αυτό ακριβώς άλλαξε ο Μπάρταλι με την βοήθεια της Campagnolo, μην υποχρεώνοντας τον ποδηλάτη να σταματήσει. Το αγωνιστικό στιλ του Τζίνο ήταν ιδιαίτερο. Σπάνια σηκωνόταν από τη σέλα του, ήταν ικανός να ολοκληρώσει μια ανηφόρα 15 χιλιομέτρων χωρίς καθόλου ορθοπέταλο!

ΤΖΙΝΟ ΜΠΑΡΤΑΛΙ VS ΦΑΟΥΣΤΟ ΚΟΠΙ

Ανέβαινε στα βουνά με έναν πολύ άνετο, "απαλό" τρόπο, ενώ κάποιες φορές συνήθιζε να σταματάει το πεντάλ για μερικά δευτερόλεπτα, να τεντώνει προς τα κάτω το δεξί του πόδι και να ρίχνει όλο του το βάρος εκεί. Αμέσως μετά, ξανάρχιζε το πεντάλ, αλλά οι αντίπαλοί του είχαν μάθει πως όταν έκανε κάτι τέτοιο, συνήθως ετοίμαζε επίθεση. Αντίθετα, όταν οι άλλοι ποδηλάτες έκαναν επίθεση, κυρίως στις ανηφόρες, παρέμενε "κολλημένος" στη σέλα, αλλάζοντας απλώς γρανάζι στις ταχύτητές του. Για να επιστρέψουμε και πάλι στην καριέρα του, είχαμε γράψει πριν στο κείμενο, ότι είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον μεγάλο του αντίπαλο, τον Φάουστο Κόπι. Εκείνη τη χρονιά που ο Μπάρταλι κέρδισε τον Γύρο Γαλλίας (1948), οι δυο τους βρέθηκαν στο παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Φάλκενμπουργκ, στην Ολλανδία, αγωνιζόμενοι με την Εθνική ομάδα της Ιταλίας. Ήταν προφανές ότι κάποια στιγμή, όταν θα έφταναν στα κρίσιμα τελευταία χιλιόμετρα, ο ένας θα έπρεπε να βοηθήσει τον άλλον.

Φάουστο Κόπι (δεξιά) και Τζίνο Μπάρταλι σε μια από τις μονομαχίες τους

Το αποτέλεσμα ήταν να προτιμήσουν αμφότεροι να εγκαταλείψουν τον αγώνα, ώστε να μην χρειαστεί να φτάσουν στο κρίσιμο σημείο όπου ο προπονητής τους θα έχριζε κάποιον από τους δυο ως "αρχηγό"! Για την συμπεριφορά τους αυτή, τιμωρήθηκαν από την Ιταλική Ποδηλατική Ομοσπονδία με τρίμηνο αποκλεισμό. Εκεί όμως που τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα, ήταν στον Γύρο Ιταλίας της επόμενης χρονιάς, το 1949. Στο 17ο ετάπ, από το Κούνεο στο Πινερόλο, σε μια διαδρομή γεμάτη από δύσκολες ανηφόρες (Maddalena, Vars, Izoard, Montgenevre και Sestriere), ο Φάουστο Κόπι πραγματοποίησε μια από τις πιο επικές του εμφανίσεις. Ξέφυγε από το πελοτόν και έκανε μόνος του τα τελευταία 192 (!) χιλιόμετρα, παίρνοντας μια μεγαλειώδη νίκη και αφήνοντας πίσω του τον δεύτερο Μπάρταλι 12 ολόκληρα λεπτά. Ο εγωισμός του Τζίνο ήταν αδύνατον να αντέξει αυτό το χτύπημα, όμως τελικά ο Κόπι μεγάλωσε ακόμα περισσότερο τη διαφορά του και κέρδισε το Giro (μαζί και την βαθμολογία των βουνών), 24 λεπτά μπροστά από τον δεύτερο Μπάρταλι!

Η κόντρα τους μεταφέρθηκε και στον Γύρο Γαλλίας του 1949. Εκεί, πριν καν αρχίσει ο αγώνας, ο αρχηγός της ιταλικής αποστολής, Αλφρέντο Μπίντα, είχε να αντιμετωπίσει το εξής μεγάλο πρόβλημα: κανείς από τους δυο (αφού θα έτρεχαν με την ίδια ομάδα), δεν ήθελε να είναι υπαρχηγός. Ο μεν Μπάρταλι ήθελε να είναι αυτός αρχηγός στην προσπάθειά του να ισοφαρίσει το τότε ρεκόρ του Βέλγου Philippe Thys, φτάνοντας τις 3 νίκες στο Tour, ο δε Κόπι ήθελε να είναι εκείνος αρχηγός για να καταφέρει να πετύχει για πρώτη φορά το "double", Γύρους Ιταλίας και Γαλλίας δηλαδή, την ίδια χρονιά. Τελικά, με τα πολλά, ο Μπίντα κατάφερε να τους πείσει να δεχτούν να μοιραστούν τα "γαλόνια" του αρχηγού. Στα πρώτα ετάπ και οι δυο έχασαν αρκετό χρόνο, όμως στη διάρκεια του 5ου, ο Κόπι έφυγε μπροστά με τον πρωτοπόρο της γενικής, Γάλλο Martinelli. Έχοντας ήδη 6 λεπτά προβάδισμα, έπεσαν. Ο Μαρτινελί συνέχισε, όμως ο Κόπι περίμενε γιατί είχε σπάσει το ποδήλατό του. Η ιταλική ομάδα του έδωσε ένα καινούργιο, όμως εκείνος αρνήθηκε, ζήτησε το δικό του δεύτερο ποδήλατο και απείλησε ότι αν δεν του το έφερναν, θα εγκατέλειπε!

Όταν ο Μπάρταλι έφτασε εκεί όπου ο Κόπι ακόμα περίμενε το αναπληρωματικό του ποδήλατο, έδειξε ανωτερότητα και σταμάτησε, περιμένοντας μαζί του. Με τα πολλά το ποδήλατο ήρθε και οι δυο τους ξανάρχισαν τον αγώνα, όμως λίγο αργότερα, ο Κόπι άρχισε να παραπονιέται ότι πεινούσε και πως ένιωθε εξαντλημένος. Εκεί ο Μπάρταλι τον άφησε πίσω και συνέχισε μόνος του. Μετά τον τερματισμό, όπου ο Κόπι έχασε αρκετό χρόνο, άρχισε ξανά τη γκρίνια, λέγοντας στον Μπίντα ότι δεν ήθελε να συνεχίσει σε έναν αγώνα όπου δεν θα ήταν αυτός ο αρχηγός. Ο φουκαράς ο Μπίντα το έριξε στο ψηστήρι και τελικά μπόρεσε να πείσει τον Κόπι να συνεχίσει. Στο πρώτο αλπικό ετάπ, Μπάρταλι και Κόπι επιτέθηκαν στους υπόλοιπους και έφτασαν μαζί στην Μπριανσόν. Εκεί ο Φάουστο, δεν διεκδίκησε τη νίκη από τον Τζίνο, αφήνοντάς τον να πάρει τη νίκη την ημέρα των 35ων γενεθλίων του. Η διαφορά τους στη γενική ήταν 1:22", με τον Μπάρταλι να είναι πρώτος και τον Κόπι δεύτερος. Την επόμενη μέρα, σε ένα ακόμα αλπικό ετάπ, ξανάφυγαν μπροστά μόνοι τους, αλλά 40 χιλιόμετρα μετά την εκκίνηση, ο Μπάρταλι έπαθε λάστιχο.

Μπάρταλι και Κόπι. Εκτός από μεγάλοι αντίπαλοι, ήταν και καλοί φίλοι

Ο Κόπι - προς τιμήν του - τον περίμενε, όμως κάποια χιλιόμετρα πιο μετά, ο Μπάρταλι είχε πτώση και γύρισε τον αστράγαλό του. Τότε ο Μπίντα έδωσε το ελεύθερο στον Φάουστο να συνεχίσει μόνος του και έτσι ο Κόπι πήρε τη νίκη στο ετάπ και στην ουσία "καθάρισε" την υπόθεση κίτρινη φανέλα. Τρεις μέρες αργότερα, ο Κόπι κέρδισε και την χρονοανάβαση, μεγάλωσε ακόμα περισσότερο τη διαφορά του στη γενική και 24 ώρες αργότερα, στέφθηκε νικητής στο Παρίσι, με τον Μπάρταλι δεύτερο, 11 λεπτά πιο πίσω. Ο Κόπι κέρδισε και τη φανέλα των βουνών, αφήνοντας και εκεί τον Τζίνο στη δεύτερη θέση. Στον Γύρο της Ιταλίας του 1950, ο Κόπι εγκατέλειψε, όμως ο Μπάρταλι έδωσε μεγάλη μάχη με τον Ελβετό Hugo Koblet, κέρδισε ένα αλπικό ετάπ, αλλά τελικά περιορίστηκε στη δεύτερη θέση τόσο της γενικής, όσο και των βουνών. Ήταν η τελευταία φορά που ανέβηκε στο βάθρο του Giro και η τελευταία φορά που κέρδισε ετάπ στη διοργάνωση (17 συνολικά στην καριέρα του στον Γύρο Ιταλίας).

Στον Γύρο της Γαλλίας της ίδιας χρονιάς (1950), ο Μπάρταλι ήταν ο αρχηγός της ιταλικής ομάδας (ο Κόπι επέλεξε να μην τρέξει). Στο 11ο ετάπ, το πρώτο με βουνά, στα Πυρηναία, ο Γάλλος Ζαν Ρομπίκ (νικητής του πρώτου μεταπολεμικού Tour το 1947), επιτέθηκε και άφησε πίσω του τον Μπάρταλι στο Κολ ντ' Ομπίσκ. Ο Τζίνο μείωσε τη διαφορά τους στην ανηφόρα του Τουρμαλέ και μπόρεσε να πιάσει τον Γάλλο στην ανάβαση του Ντ' Ασπέν. Ο κόσμος είχε κατακλύσει τον δρόμο, εμποδίζοντας τις προσπάθειες των ποδηλατών, με αποτέλεσμα στην κατηφόρα του Ασπέν, ο Μπάρταλι να πέσει και να παρασύρει μαζί του τον Ρομπίκ. Ο Γάλλος έμεινε στο οδόστρωμα αρκετή ώρα μέχρι να του προσφερθούν οι πρώτες βοήθειες, χάνοντας έτσι πολύτιμο χρόνο και κάθε ελπίδα να διεκδικήσει τη νίκη στη γενική. Αντίθετα, ο Μπάρταλι ανέβηκε αμέσως στο ποδήλατό του και συνέχισε τον αγώνα. Κάποιοι Γάλλοι θεατές, έξαλλοι με την εξέλιξη και θεωρώντας ότι ο Ιταλός ήταν υπεύθυνος για την πτώση του Ρομπίκ, γρονθοκόπησαν και κλώτσησαν τον Μπάρταλι, ενώ ένας από αυτούς φέρεται να τον απείλησε με μαχαίρι!

Ο Τζίνο κατάφερε να ξεφύγει και να φτάσει πρώτος στον τερματισμό κερδίζοντας το ετάπ, ενώ ένας άλλος Ιταλός, ο Φιορέντσο Μάνι (αρχηγός της β' ιταλικής ομάδας), φόρεσε την κίτρινη φανέλα. Όμως, μόλις κατέβηκε από το ποδήλατό του, ο Μπάρταλι απευθύνθηκε στους δημοσιογράφους, λέγοντάς τους ότι θα επέστρεφε στην Ιταλία και πως το ίδιο θα έκαναν και όλοι οι άλλοι Ιταλοί αθλητές! Ο διευθυντής του αγώνα, Ζακ Γκοντέ, πήγε στο ξενοδοχείο των ιταλικών ομάδων για να μιλήσει με τον Μπάρταλι και να τον μεταπείσει. Τον βρήκε να κάθεται σε μια πολυθρόνα και να καπνίζει ένα τσιγάρο! "Δεν σκοπεύω να ρισκάρω τη ζωή μου για έναν ψυχοπαθή", του είπε ο Μπάρταλι, αναφερόμενος στον θεατή με το μαχαίρι. Πάντως ήταν αρκετοί οι Ιταλοί ποδηλάτες που ήθελαν να παραμείνουν στον αγώνα, ανάμεσά τους και ο Μάνι, ο οποίος δήλωσε αρκετά πικαρισμένος: "Ο Τζίνο ξέρει να παίζει το παιχνίδι του. Βλέπει ότι δεν μπορεί να κερδίσει το Tour και προτιμάει να νικήσει κάποιος ξένος αντί για οποιονδήποτε άλλον Ιταλό. Του φτάνει ότι πέρυσι το έχασε από τον Κόπι"!

Η περίφημη φωτογραφία με το νερό. Κανείς δεν έμαθε ποτέ ποιος ήταν εκείνος που πρόσφερε το μπουκάλι στον άλλο (Γύρος Γαλλίας 1952)

Τελικά πέρασε του Μπάρταλι αφού η Ιταλική Ομοσπονδία συμφώνησε μαζί του και έτσι το ίδιο βράδυ οι δυο ιταλικές ομάδες ανακοίνωσαν επίσημα ότι δεν θα συνέχιζαν στον Γύρο Γαλλίας. Το ετάπ εκείνο πάντως ήταν και το τελευταίο που κέρδισε στην καριέρα του ο Μπάρταλι στο Tour (συνολικά 12), ενώ στα τρία επόμενα χρόνια που πήρε μέρος στη διοργάνωση, δεν μπόρεσε να ανέβει ξανά στο βάθρο, τερματίζοντας δυο φορές στην 4η θέση και μία στην 11η. Ένα περιστατικό που συνέβη στον Γύρο της Γαλλίας το 1952, δείχνει τελείως παραστατικά τη σχέση ανάμεσα στον Μπάρταλι και τον Κόπι. Πρόκειται για την ιστορική φωτογραφία στην ανηφόρα του Izoard, όπου οι δυο τους κρατάνε ένα μπουκάλι νερό. Το μυστήριο ήταν (και δεν θα λυθεί ποτέ) ποιος ήταν αυτός που το είχε προσφέρει στον άλλο. Ακόμα και εκεί υπήρξε διαφωνία. Ο Κόπι είχε πει ότι το είχε δώσει εκείνος στον Μπάρταλι, ενώ ο Μπάρταλι επέμενε πως ήταν αυτός που το είχε προσφέρει στον Κόπι: "Εγώ του το έδωσα. Ο Κόπι ποτέ δεν μου έδωσε τίποτα!"

Το σίγουρο είναι ότι οι δυο τους είχαν καταφέρει να "χωρίσουν" ολόκληρη την Ιταλία στα δυο. Οι bartaliani από τη μία, οι coppiani από την άλλη. Ο Μπάρταλι συντηρητικός, επαρχιώτης, απλός και βαθιά θρησκευόμενος (από εκεί και το παρατσούκλι του "ο ευσεβής"), ο Κόπι κοινωνικός, κοσμικός, μοντέρνος και δηλωμένος άθεος. Η κόντρα τους περιορίστηκε στους αγώνες, αφού όπως είπαμε και πιο πριν, ήταν καλοί φίλοι με μεγάλη εκτίμηση ο ένας για τον άλλο. Οι αντίθετοι χαρακτήρες τους και η δίψα και των δυο για τη νίκη, χάρισαν στην ποδηλασία επικές αναμετρήσεις και θρυλικές μάχες πάνω στα βουνά. Ο Τζίνο Μπάρταλι σταμάτησε να ποδηλατεί το 1954, σε ηλικία 40 ετών, μετά από ένα ατύχημα στον δρόμο. Άφησε πίσω του πολλά ρεκόρ, μερικά εκ των οποίων πολύ δύσκολα θα καταρριφθούν, σημάδεψε την εποχή του και το άθλημα της ποδηλασίας και πέρασε στην ιστορία ως ένας από τους κορυφαίους. Το 2000 υπεβλήθη σε επέμβαση μπάι πας και λίγο αργότερα, στις 5 Μαΐου της ίδιας χρονιάς, πέθανε στην αγαπημένη του Φλωρεντία. Πέρα όμως από την ποδηλασία, για την οποία αγαπήθηκε από όλους τους Ιταλούς, λατρεύτηκε μετά θάνατον από τους συμπατριώτες του για το μεγαλείο της ψυχής του, την γενναιότητα της καρδιάς του και την υπέροχη ανθρωπιά του. Ένας ήρωας, ένας μαχητής, ένας νικητής...

* Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο Sport24.gr στις 5/5/2015

Πηγές: cyclingnews.com, inrng.com, cyclinghalloffame.com, theguardian.com, yadvashem.org, bbc.co.uk

Βίντεο: Ο Μπάρταλι στον Γύρο της Γαλλίας του 1948, η απόπειρα δολοφονίας του κομουνιστή ηγέτη Παλμίρο Τολιάτι και τα συνεχόμενα κερδισμένα ετάπ στο Tour που του έδωσαν την τελική νίκη και απέτρεψαν τον εμφύλιο στην Ιταλία