Ο ιός HPV συνδέεται με νοσήματα που επηρεάζουν και τους άνδρες; Πώς μεταδίδεται ο HPV; Τι ισχύει στην Ελλάδα για τον εμβολιασμό;

Δώσαμε τον λόγο στην Μένια Κουκουγιάννη, Συνιδρύτρια και Διευθύντρια της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας ΚΑΡΚΙΝΑΚΙ, Ενημέρωση για τον Καρκίνο στην Παιδική και Εφηβική Ηλικία και Project Manager στην Ελληνική Συμμαχία για τον HPV, η οποία - μέσα από τις απαντήσεις τις σε τέσσερα βασικά ερωτήματα - μας είπε όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για τον ιό.

Είχαμε την εντύπωση ότι ο ιός HPV σχετίζεται με τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας. Τι σχέση έχουν τα αγόρια με αυτό;

Ο ιός HPV σχετίζεται με νοσήματα που επηρεάζουν και τους άνδρες, όπως ο καρκίνος του πρωκτού, του πέους, της κεφαλής & τραχήλου καθώς και τα πρωκτογεννητικά κονδυλώματα.

Υπολογίζεται ότι πάνω από 20% των αγοριών μολύνεται από τουλάχιστον έναν γνωστό τύπο HPV. Τα αγόρια έχουν υψηλή πιθανότητα νόσησης ανεξαρτήτως ηλικίας , ενώ έχουν και χαμηλότερη ανοσολογική απόκριση στη φυσική λοίμωξη από ό,τι τα κορίτσια. Τα αντισώματα που παράγουν οι άνδρες δεν είναι επαρκώς «ανθεκτικά» έναντι του HPV, καθιστώντας τους ιδιαίτερα ευαίσθητους σε επακόλουθες ασθένειες και λοιμώξεις από τον HPV .

Θεωρώντας τον HPV έναν ιό που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες, υποτιμούμε σημαντικά την πιθανότητα νόσησης στους άνδρες. Αυτό οδηγεί σε ανεπαρκή προτεραιοποίηση του ελέγχου και εμβολιασμού των ανδρών.

Σε συνδυασμό με τα οφέλη του εμβολιασμού, τα κορίτσια έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε μέσα δευτερογενούς πρόληψης (π.χ. τεστ Παπανικολάου, HPV τεστ). Οι παρεμβάσεις αυτές δεν εξασφαλίζουν την προστασία των αγοριών και δεν καλύπτουν συγκεκριμένες ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως η ομοφυλόφιλη κοινότητα.

Δεδομένου, δε, ότι ο αυτο-προσδιορισμός της σεξουαλικής ταυτότητας είναι δύσκολος για πολλά αγόρια, λόγω του κοινωνικού στίγματος, ο εμβολιασμός είναι το μοναδικό μέσο πρόληψης για τα αγόρια. Δεμ πρέπει να ξεχνάμε ότι ο εμβολιασμός των αγοριών προστατεύει «έμμεσα» τους σεξουαλικούς τους συντρόφους.

Ο αποκλεισμός των αγοριών από τον εμβολιασμό κατά του HPV πλήττει την ισότητα των δύο φύλων, δημιουργώντας διακρίσεις όσον αφορά στην ευημερία και την υγεία των αγοριών έναντι των κοριτσιών, τα οποία μέχρι στιγμής φέρουν μόνα τους το βάρος της πρόληψης. Τα αγόρια θα έπρεπε να έχουν ίσο δικαίωμα πρόσβασης στον εμβολιασμό, ιδιαίτερα όταν αυτός αφορά νοσήματα που μπορούν εύκολα να προληφθούν.

Ο πληθυσμός της Ελλάδας, που ως μέρος μίας παγκόσμιας κοινότητας ταξιδεύει αλλά και ζει σε έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς, είναι σημαντικά εκτεθειμένος στον HPV. Καθώς η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στα κορίτσια σε βάθος χρόνου θα άφηνε τα αγόρια και πάλι εκτεθειμένα, είναι επιτακτική ανάγκη να επεκταθεί το εμβολιαστικό πρόγραμμα και στα αγόρια, έτσι ώστε να μπορεί να επιτευχθεί η προστασία όλης της κοινότητας ακόμη και σε ποσοστά χαμηλής-μέτριας εμβολιαστικής κάλυψης.

Πώς μεταδίδεται ο HPV;

Ο ιός HPV μεταδίδεται κυρίως με την σεξουαλική επαφή.

Η επαφή και μόνο των εξωτερικών γεννητικών οργάνων είναι αρκετή για τη μετάδοσή του ιού HPV. Μπορεί να μεταδοθεί ακόμη και με τη χρήση προφυλακτικού (το οποίο μειώνει αλλά δεν εξαλείφει την πιθανότητα μετάδοσης), καθώς η μόλυνση μπορεί να προκληθεί και μέσω της απλής επαφής με το δέρμα.

Επίσης, είναι δυνατή η μετάδοση του ιού HPV μέσω στοματικής σεξουαλικής επαφής.

Αντικείμενα που έρχονται σε άμεση επαφή με τα γεννητικά όργανα πιθανώς να αποτελούν μέσο μετάδοσης. Ο ιός HPV μπορεί να μεταφερθεί από έναν άνθρωπο σε άλλο, ακόμα και αν δεν έχουν εκδηλωθεί συμπτώματα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τα συμπτώματα μπορούν να εκδηλωθούν μέχρι και έτη μετά την μόλυνση, καθιστώντας δύσκολο να γνωρίζει κανείς πότε ακριβώς μολύνθηκε. Ο ιός HPV είναι τόσο κοινός, που θεωρείται ότι σχεδόν όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες θα έρθουν σε επαφή με τουλάχιστον ένα τύπο του σε κάποια στιγμή της ζωής τους.

Στην Ελλάδα τι ισχύει σήμερα για τον HPV εμβολιασμό;

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ) του 2020, o εμβολιασμός έναντι του HPV συνιστάται σε κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών και σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπου αποζημιώνεται πλήρως. Τα εμβόλια έναντι του HPV έχουν επίσης ένδειξη και για τις γυναίκες ηλικίας άνω των 18 ετών όπως και για τα αγόρια / άνδρες άνω των 9 ετών, χωρίς όμως να υπάρχουν οι αντίστοιχες συστάσεις στο ΕΠΕ και κατ’ επέκταση αποζημίωση από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού δεν περιλαμβάνει δυστυχώς τα αγόρια.

Και αυτός είναι ένας από τους στόχους της ΑμΚΕ ΚΑΡΚΙΝΑΚΙ αλλά και της νεοσύστατης Ελληνικής Συμμαχίας για τον HPV: η ένταξη των αγοριών στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, ώστε να προστατεύσουμε και τα κορίτσια και τα αγόρια μας από τον ιό του HPV.

Τελικά είναι αναγκαίος ο εμβολιασμός των αγοριών; Υπάρχουν παραδείγματα άλλων χωρών που εμβολιάζουν τα αγόρια για τον HPV;

Το 46% των χωρών που συστήνουν τον εμβολιασμό κατά του HPV, συμπεριλαμβάνουν και τα αγόρια στα εθνικά εμβολιαστικά τους προγράμματα. Πέντε Ευρωπαϊκές χώρες σχεδιάζουν τη χρηματοδότηση προγραμμάτων εμβολιασμού των αγοριών για το 2021, δείχνοντας ότι ο εμβολιασμός κατά του HPV αποτελεί επένδυση με θετική σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας για το μέλλον της Ευρώπης.

Η Αυστραλία αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα προγραμμάτων εμβολιασμού στα σχολεία τόσο για τα κορίτσια (2007) όσο και για τα αγόρια από το 2013. Αποτέλεσμα της εφαρμογής του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού και στα δύο φύλα ήταν η δραματική μείωση νέων κρουσμάτων HPV και η μείωση κατά 90% των κονδυλωμάτων σε ετερόφυλους άνδρες και γυναίκες κάτω των 21 ετών.