Η επανάσταση του Πελέ

Μπέιζμπολ, φούτμπολ, μπάσκετ και χόκεϊ, είναι κατά σειρά, τα πιο δημοφιλή αθλήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Γεγονός. Το ποδόσφαιρο δεν θα φτάσει ποτέ σε ανάλογα επίπεδα δημοτικότητας, αλλά πήρε άλλες διαστάσεις στην χώρα, χάρη στην μεταγραφή του Πελέ στη Νιου Γιορκ Κόσμος, σαν σήμερα (3/6) πριν από 40 χρόνια. Γεγονός επίσης. (pics&videos)

Το πρώτο «αντίο»

Τα ξημερώματα της Τετάρτης (3/6), η Νιου Γιορκ Κόσμος έγινε η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες που έδωσε αγώνα στην Κούβα, από το μακρινό 1978 και την Σικάγο Στιντς. Πρόεδρος της συγκεκριμένης ομάδας τότε ήταν ο Κλάιβ Τόι. Ο άνθρωπος που ευθύνεται για την ιστορική μεταγραφή του Πελέ στη Νιου Γιορκ Κόσμος, σε μια πολυσύνθετη επιχείρηση, η οποία είχε μέχρι και κωδικό όνομα, σαν να επρόκειτο για μυστική έρευνα της αμερικανικής κυβέρνησης. Ποιο ήταν αυτό; Ο Μεγάλος Κροκόδειλος.

Ο «Κροκόδειλος», ονόματι Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, ήταν ευρέως γνωστός ως Πελέ. Με αυτό το όνομα τον γνώριζαν ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το ποδόσφαιρο ήταν πάντα «soccer» και το «football» αφορούσε την αμερικανική εκδοχή του ράγκμπι.

Στις 2 Οκτωβρίου του 1974 και σε ηλικία 35 ετών, το «Μαύρο Διαμάντι» του παγκοσμίου ποδοσφαίρου φορούσε για τελευταία φορά την φανέλα της Σάντος, σε αγώνα με την Πόντε Πρέτα για το πρωτάθλημα Παουλίστα. Λόγω ενός τραυματισμού, υποχρεώθηκε να αποχωρήσει πρόωρα από τον αγωνιστικό χώρο του «Βίλα Μπελμίρο» και το έκανε εν μέσω αποθέωσης και με δάκρυα στα μάτια. Είχε φτάσει το τέλος για μια μυθική καριέρα. Ή μήπως όχι;

«Δάσκαλε, είναι τρελοί»

Το ποδόσφαιρο στις Ηνωμένες Πολιτείες περιγράφονταν με μια και μόνο λέξη: Αποτυχία. Το πρωτάθλημα τηςNASL(NorthAmericanSoccerLeague) δεν μάζευε ανά αγώνα πάνω από 50-60 άτομα και έφτανε μετά βίας τους 300 όταν επρόκειτο για κάποιο «σημαντικό» παιχνίδι, μεταξύ ποδοσφαιριστών που ήταν ερασιτέχνες.

Ο Κλάιβ Τόι διέκρινε πως ο μοναδικός τρόπος να υπάρξει ανάπτυξη του αθλήματος σε μια τόσο μεγάλη και ελκυστική αγορά ήταν ένας «κράχτης». Και όχι ένας οποιοσδήποτε, αλλά ο θεωρούμενος κατά πολλούς κορυφαίος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών.

Η λέξη «Πελέ» έλεγε κάτι ακόμα και στους άμπαλους Αμερικανούς φιλάθλους, πολλοί εκ των οποίων ενημερώνονταν από τους κανονισμούς του ποδοσφαίρου από το πρόγραμμα αγώνων που αγόραζαν, όταν (σπάνια) επέλεγαν να δουν τι διάολο είναι αυτό το «soccer» (είπαμε, το «football» είναι άλλο).

Η υπογραφή του Πελέ, όμως, κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση αποδείχθηκε. Χρειάστηκαν δεκάδες ταξίδια σε διάφορα μέρη του κόσμου, η στήριξη του πρώτου μεγιστάνα των ΜΜΕ, ιδρυτή της «WarnerCommunications», Στιβ Ρος, μεγάλη ικανότητα πειθώς από τον Τόι και, βεβαίως, χρηματικό ποσό - ρεκόρ για να καμφθούν οι αντιστάσεις του «Μαύρου Διαμαντιού», οι οποίες έγιναν αντιληπτές από την πρώτη κιόλας επαφή με τον Αμερικανό παράγοντα.

«Δάσκαλε, πες τους ότι είναι τρελοί! Δεν θα παίξω ποτέ σε καμία άλλη ομάδα εκτός της Σάντος!» ήταν οι ατάκες του Πελέ προς τον φίλο και σύμβουλό του, Χούλιο Ματσέι (το «Δάσκαλος» είναι προσφώνηση σεβασμού στη Νότιο Αμερική), όταν έγινε η προσέγγιση από τον πρόεδρο της Κόσμος της Νέας Υόρκης.

Ο Τόι, όμως, δεν το έβαλε κάτω. Η τελική ευθεία της επιχείρησης «Ο Μεγάλος Κροκόδειλος» διήρκησε συνολικά 76 ημέρες, αλλά όπως θα διαπιστώσετε, επεκτείνονταν σε βάθος τετραετίας.«Γιατίεπέμεινα;Δενξέρω.Αποφάσισααπλώςπωςθατοκάνω.Ήμουν αποφασισμένος να τα καταφέρω. Και έτσι είναι γενικά η συμπεριφορά στην ζωή μου» δήλωνε ο Τόι, χρόνια αργότερα, σε συνέντευξή του στην αγγλική εφημερίδα «Guardian».

Το ποδόσφαιρο, άλλωστε, το πονούσε πολύ. Μαζί με τον επίτροπο τηςNASL, Φιλ Γούσναμ, «έτρεχαν» ουσιαστικά όλο το πρωτάθλημα από ένα μικρό γραφείο στο γήπεδο «Κάουντι Φούλτον» της Ατλάντα. «Προσπαθούσαμε να κρατήσουμε ζωντανό το πρωτάθλημα και αποφασίσαμε πως δύο πράγματα χρειάζεται να γίνουν σε αυτή την χώρα ώστε να μεταμορφωθεί το όλο θέμα. Το ένα ήταν το Παγκόσμιο Κύπελλο (σ.σ. οι ΗΠΑ προσπάθησαν ανεπιτυχώς, έως το 1994, να διοργανώσουν το Μουντιάλ) και το άλλο ο Πελέ. Ήταν ο μοναδικός ποδοσφαιριστής που είχαν ακούσει στις ΗΠΑ» εξηγεί ο Τόι.

Η προσβολή στον Αλταφίνι

Ο Τόι έφερε σε πέρας το σχέδιο το 1975, αλλά ήδη από το 1971 είχε κάνει κάποιες ανεπίσημες κρούσεις στον Πελέ. Τον επισκέφτηκε, άλλωστε, στην Τζαμάικα, όπου η Σάντος έδινε φιλικό αγώνα με την εθνική ομάδα της χώρας, παρέα με τον γραμματέα της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας των ΗΠΑ, Κερτ Λαμ.

«Του εξήγησα πως έχει η κατάσταση στις ΗΠΑ. Ήμουν η Κόσμος και περίμενα ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα έπαιζε για εμάς» θυμάται ο Τόι, ο οποίος λίγες εβδομάδες αργότερα είδε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να δελεάσει τον Πελέ, όταν η Σάντος βρέθηκε στη Νέα Υόρκη για να δώσει φιλικό με τη Ντεπορτίβο Κάλι της Κολομβίας, στο περίφημο γήπεδο των Γιάνκις.

Είχε αποσύρει την φανέλα με το Νο10 μέχρι να την φορέσει ο Πελέ και, λίγα λεπτά πριν από την έναρξη, πήγε στην σέντρα του γηπέδου και του την έκανε δώρο, ευχόμενος κάποια στιγμή στο μέλλον να την φορέσει. Η φανέλα ήταν στα χρώματα της Βραζιλίας. Μια διόλου τυχαία επιλογή, αφού είχε ως στόχο ο Πελέ να νιώσει πιο άνετα, πιο οικεία, όταν θα την έπαιρνε στα χέρια του. Η πρώτη εμφάνιση στα πράσινα - κίτρινα, η δεύτερη λευκή, για να του θυμίζει την Σάντος!

«Τι θα έκανα στη Νέα Υόρκη; Προερχόμουν από τις δύο μεγαλύτερες ομάδες, την Σάντος και την Εθνική Βραζιλίας. Αλλά όταν ο Κλάιβ Τόι μου είπε «κοίτα, θέλουμε να μετατρέψουμε τοsoccerσεfootball, όπως στη Νότιο Αμερική. Θα δώσουμε στον κόσμο ένα όμορφο παιχνίδι», άρχισα να το σκέφτομαι» θυμάται ο Πελέ.

Οι συναντήσεις των δύο πλευρών συνεχίστηκαν, με βασικό επίκεντρο την Βραζιλία. Σάο Πάουλο, Σάντος, Γκουαρούζα και, η πρώτη καθοριστική, σε ένα ξενοδοχείο κοντά στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών. Εκεί, στις 27 Μαρτίου του 1975, ο Πελέ έβαλε την υπογραφή του σε ένα χαρτί, όπου συμφωνούσε να φορέσει την φανέλα της Κόσμος, χωρίς όμως να είναι κάτι επίσημο ακόμα.

Ο Βραζιλιάνος βρέθηκε στο Βέλγιο για έναν αγώνα προς τιμήν του Πολ βαν Χιμστ και η κουβέντα με τους Αμερικανούς διακόπηκε ουκ ολίγες φορές, αφού όλοι οι παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές που πήραν μέρος στο ματς, έσπευδαν να πλησιάσουν τον Πελέ για να τον χαιρετήσουν.

Όταν, μάλιστα, το έκανε ο μεγάλος Ζοσέ Αλταφίνι, συμπαίκτης του Πελέ στην παγκόσμια πρωταθλήτρια «Σελεσάο» του 1958, ο Τόι του πρόσφερε 15 χιλιάδες δολάρια (!) για να τον πάρει στην Κόσμος, απαντώντας σε σχετική παράκληση - καλαμπούρι του επιθετικού - θρύλου της Μίλαν. Πρόθεση του παράγοντα, βεβαίως, ήταν να τσαντίσει τόσο πολύ τον Αλταφίνι που να τον κάνει να φύγει, ώστε να τελειώσει τοdealμε τον Πελέ, αφού ο τελευταίος έπρεπ ένα πάρει μια πτήση. Και πέτυχε τον σκοπό του, γιορτάζοντας την ιστορική συμφωνία με δύο μπουκάλια κρασί.

Το χορτάρι βάφτηκε πράσινο!

Η επίσημη οριστικοποίηση της συμφωνίας έλαβε χώρα στην Ρώμη, δύο εβδομάδες αργότερα, παρουσία δικηγόρων και από τις δύο πλευρές. Ο Τόι πρόσφερε τριετές συμβόλαιο στον Πελέ, ο οποίος είχε συμφωνήσει για δύο. Ο Αμερικανός, όμως, ήθελε και τρίτο, ώστε να προλάβει να ανοίξει και πάλι το γήπεδο των Τζάιαντς, όπου ονειρεύονταν να λάβει χώρα το «αντίο» του Πελέ. Και έτσι συνέβη, την 1η Οκτωβρίου του 1997 και σε ματς - γιορτή με την Σάντος, αφού πριν ο Βραζιλιάνος έπαιξε 64 ματς με την Κόσμος, σημειώνοντας 37 γκολ.

Στο Χάμιλτον, την πρωτεύουσα των Βερμούδων, έπεσαν οι υπογραφές, έναντι του ποσού - ρεκόρ των 4,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Χρήματα που αφορούσαν το συμβόλαιο, αλλά και δικαιώματα μάρκετινγκ, ακόμα και την ηχογράφηση ενός δίσκου! Ήταν 3 Ιουνίου του 1975 και, μια εβδομάδα αργότερα, έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη η παρουσίαση που έβαλε για τα καλά την Κόσμος και, κατ' επέκταση το ποδόσφαιρο, στον χάρτη της αθλητικής σόουμπιζ των Ηνωμένων Πολιτειών.

Πέντε ημέρες αργότερα, ο Πελέ έκανε το ντεμπούτο σε αγώνα επίδειξης της Κόσμος με τους Τορνέιντο του Ντάλας. Η έδρα της ομάδας, το «Ντάουνινγκ Στέντιουμ», μεταξύ Κουίνς και Μανχάταν, είχε τόσο λίγο χορτάρι που χρειάστηκε πράσινο σπρέι (!) ώστε τηλεοπτικά η εικόνα (το «CBS» μετέδωσε το ντεμπούτο) να μην είναι τόσο αποκαρδιωτική! Ο αγώνας μεταδόθηκε συνολικά σε 22 χώρες και 300 δημοσιογράφοι απ' όλο τον κόσμο βρέθηκαν στο γήπεδο, όταν μέχρι τότε οι εφημερίδες και τα κανάλια έστελναν στο ποδόσφαιρο μόνο πιτσιρικάδες, ως ένα άτυπο «καψώνι» στους πρωτάρηδες.

Ο Πελέ πέτυχε ένα γκολ στο 2-2 της νέας του ομάδας, η οποία ηγήθηκε επί της ουσίας μιας σύντομης χρονικά, αλλά πολύ δυναμικής επανάστασης. Η προσέλευση στα γήπεδα αυξήθηκε εντυπωσιακά και οι ομάδες είχαν πλέον την ικανότητα να προσελκύσουν σταρ από τη Νότιο Αμερική και την Ευρώπη (σε προχωρημένη ποδοσφαιρικά ηλικία).

Στην Κόσμος, ο Πελέ είχε την ευκαιρία να παίξει με έναν ακόμα ποδοσφαιρικό θρύλο, ο οποίος τον θαύμαζε από τότε που αυτός ήταν 13 ετών και ο Βραζιλιάνος 17. «Τον λάτρευα από το 1958 και είπα στον εαυτό μου πως ήταν μια καλή ευκαιρία να παίξω με τον κορυφαίο ποδοσφαιριστή όλων των εποχών» θυμάται ο Φραντς Μπεκενμπάουερ, ο οποίος αντάμωσε με το ίνδαλμά του στη Νέα Υόρκη, όπως άλλωστε και ο Ιταλός Τζόρτζο Κινάλια.

Μεταμόρφωση ελέω Πελέ

Τέσσερις δεκαετίες μετά την υπογραφή του Πελέ, το ποδόσφαιρο έχει πλέον άλλη υπόσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η χώρα διοργάνωσε το Μουντιάλ του 1994 και δύο χρόνια αργότερα ξεκίνησε τοMLS(MajorLeagueSoccer), όπου οι αυστηροί κανονισμοί φροντίζουν για την υγεία των συλλόγων. Σε αυτό, μάλιστα, έπαιξε και η Κόσμος τον δικό της ρόλο, αφού τότε ξεκίνησε με τον Πελέ, συνέχισε με άλλους σούπερ σταρ και αυτά τα έξοδα εξελίχθηκαν σε σπατάλη, χωρίς να μπορεί να καλυφθεί η οικονομική ζημιά από χορηγούς και τηλεόραση, σύμμαχοι που έπαψαν να είναι τέτοιο, μετά τα πρώτα χρόνια της ευμάρειας.

Στο ξεκίνημα του πρωταθλήματος, οι ομάδες έδιναν τους αγώνες τους σε γήπεδα του φούτμπολ (ράγκμπι), αλλά πλέον έχουν δικά τους, ιδιόκτητα γήπεδα. Στην εξάπλωση του ποδοσφαίρου, βεβαίως, συνέβαλε αποφασιστικά και η κυριαρχία της γυναικείας εθνικής ομάδας, η οποία κατέκτησε μεταξύ άλλων Παγκόσμια Κύπελλα και τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια.

Πόσο μακρινό δείχνει το 1970, όταν ο Τόι και ο Γούσμαν εξασφάλισαν τα τηλεοπτικά δικαιώματα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Μεξικό για την αμερικανική τηλεόραση έναντι του ευτελούς ποσού των 1.500 δολαρίων. «Δεν μπορούσαμε να βρούμε ένα κανάλι να δείξει έστω και ένα ματς. Αλλά αυτό άρχισε να αλλάζει από τότε που ήρθε ο Πελέ» θυμάται ο Τόι για την καθοριστική επιρροή του Βραζιλιάνου στην ανάπτυξη του δημοφιλέστερου αθλήματος στον κόσμο (και) στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπου, βεβαίως, δημοφιλέστερα θα είναι πάντα το μπέιζμπολ, το φούτμπολ, το μπάσκετ και το χόκεϊ.

Ο Πελέ μαθαίνει μπάλα στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζέραλντ Φορντ

ΗΚόσμοςτουΠελέ

Τα καλύτερα γκολ του Πελέ στις ΗΠΑ

Το ντεμπούτο του «Μαύρου Διαμαντιού»...

...καιτοτελευταίοτουματς

«Μια φορά στην ζωή» - Ένα καταπληκτικό ντοκιμαντέρ για την ιστορία της Κόσμος