Ο φίλος μας το μίσος

Δεν υπάρχει ευαισθητόμετρο με το οποίο να μετράς την ευαισθησία του καθενός μας. Ειδικά όταν ο καθένας μας είναι ξεχωριστή προσωπικότητα και έχουμε τα δικά μας μέτρα και σταθμά. Δεν μπορώ λοιπόν να κρίνω πόσο αγγίζουν, πραγματικά, τον καθένα μας περιστατικά όπως το μακελειό στο Παρίσι. Ο προσωπικός θυμός, η οργή, ο φόβος δεν είναι απαραίτητο να γίνουν κατανοητά και αποδεκτά από τον διπλανό. Και εκεί ακριβώς είναι το θέμα. Η ψευδής προβολή μιας συλλογικότητας που δεν υφίσταται πραγματικά. Που εκφράζεται μόνο σαν μια ανάγκη να «ξεράσουμε» ευαισθησία «κατά μόνας» και όχι να σκεπάσουμε με αυτή, όσους την έχουν πραγματικά ανάγκη. Όχι με την προσφορά, αλλά με την επίδειξη.

Αν χάρηκα το μεσημέρι του Σαββάτου κάτι, ήταν όταν περνώντας από την πλατεία της Αγίας Βαρβάρας, στα Άνω Πατήσια, είδα 20-30 ανθρώπους να μαζεύουν πράγματα για να ενισχύσουν, να στηρίξουν τους πρόσφυγες. Το επόμενο πρωινό της σφαγής που είναι ακόμα ένα έναυσμα για μεγαλύτερη, περισσότερη και πιο σκληρή ξενοφοβία, κάποιοι συνέχισαν να προσφέρουν. Ταγμένοι στον σκοπό τους και στην καρδιά τους. Δεν ξέρω αν είχαν βάλει στο προφίλ τους στο facebook τη γαλλική σημαία. Δεν το πιστεύω. Όχι πως είναι κακό και αυτό. Δεν πιστεύω πως είναι –για όλους- υποκριτικό. Ένας τρόπος έκφρασης είναι. Αλλά και εδώ ισχύει ότι και στα ομαδικά αθλήματα. Αυτός που προσφέρει είναι όποιος παίζει για την ομάδα και όχι για τον εαυτό του. Αλλά ποιος είμαι εγώ για να πω πως θα κάνει ο καθένας την ψυχοθεραπεία του; Δεν θα με χαρακτήριζα και παράδειγμα. Ούτε και υποκριτή, όμως, να εξαντλώ την ευαισθησία μου στην προβολή της και όχι στην έκφρασή της.

Θα μπούμε σε μια βδομάδα που θα μας οδηγήσει σε ένα ντέρμπι. Σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Σε μια διαδικασία επί τοις ουσίας την πλάκας. Σκεφτείτε το. Κανένα ουσιαστικό όφελος στη ζωή μας. Αλλά το γουστάρουμε. Και το ντέρμπι και το ποδόσφαιρο. Έτσι είναι τα πράγματα. Τι σχέση όμως μπορεί να έχει ένα ντέρμπι, έστω και το «παραδοσιακό» στην Ελλάδα με την σφαγή στο Παρίσι; Με ένα αποτροπιαστικό παγκόσμιο γεγονός. Απλά μια μικρή σύνδεση που έχει να κάνει με το «μίσος». Μια ελάχιστη σύνδεση που δείχνει πόσο εύκολο είναι ακόμα και τα μικρά, τα ασήμαντα, μπορούμε στη ζωή μας να τα κάνουμε κινητήριο δύναμη για το μίσος. Την κατάρα (και) την εποχής μας.

Δεν είναι 130 άνθρωποι, γαζωμένοι με όπλα και εκρηκτικά, αλλά δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν φύγει από τη ζωή για κάτι εντελώς παράλογο όπως είναι ο οπαδισμός. Είναι πάνω από ένας, αν το μυαλό σας είναι μόνο στον αδικοχαμένο νεκρό της Λαυρίου. Πολλοί περισσότεροι, δυστυχώς. Συγχωρέστε μου -και πάλι- τη σύγκριση. Η θρησκευτική, πολιτική τρομοκρατία είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο γιατί εκφράζεται σε μεγάλα ,τρομακτικά, μεγέθη όσον αφορά το αποτέλεσμα και αφορά μαζικές ενέργειες που σπέρνουν το φόβο. Από την άλλη όμως, έχω δει -και πιστεύω όλοι το βιώνουμε- την καλλιέργεια του μίσους γύρω μας ακόμα και για ένα παιχνίδι όπως είναι το ποδόσφαιρο (ή μπάσκετ, ή οπουδήποτε υπάρχει η «ιερή» σύγκρουση) για να επικρατήσει η οπαδική «θρησκεία».

Δεν μιλάω μόνο για τους στρατούς των οπαδών, εκεί όπου εκμεταλλευόμενοι την δυνατότητα της οργάνωσης και την (σε μεγάλο βαθμό) ασυλία, κάποιοι δημιούργησαν ομάδες μίσους που εκφράζονται πλέον σε συγκεκριμένους πολιτικούς χώρους. Η κουβέντα γίνεται ακόμα και για το μίσος που καλλιεργεί ο πατέρας στο παιδί μέσα στο σπίτι για τον «αντίπαλο». Που μπορεί να είναι μια ομάδα, αλλά είναι και ένα άλλο παιδί στο σχολείο ή στο δρόμο. Αν πείτε ότι δεν το ζείτε γύρω σας, είστε ευτυχείς που είσαστε στο κόσμο σας.

Έχει ξαναγραφτεί, αλλά δεν χάνουμε τίποτα να το διαπιστώνουμε μπας και ανοίξουμε τα ματάκια μας κάποια στιγμή. Το μίσος καλλιεργείται και εκφράζεται με κάθε ευκαιρία γύρω μας. Δίνουμε στον εαυτό μας, πολλές φορές, το «ελεύθερο» να εκφραστεί ακραία γιατί πάντα φταίει ο άλλος. Είναι άλλη ομάδα, άλλη ράτσα, άλλο κόμμα, άλλο φύλο, άλλη… φάση.

Συγχωρέστε μου το κήρυγμα. Δεν είναι αυτή η πρόθεση. Αλλά δεν μπορούμε να κρυβόμαστε και πίσω από το δάχτυλό μας και μια γαλλική σημαία (όχι όμως συριακή ή αφγανική ή ιρακινή, μην ξεχνιόμαστε…) στο προφίλ μας στα social media. Η αίσθησή μου είναι ότι κυλάμε σε ένα ιδιότυπο ιδεολογικό Μεσαίωνα. Χωρίς εξορκισμούς, (πραγματικό) κάψιμο μαγισσών και Ιερά Εξέταση, αλλά με κάποιο τρόπο όλα αυτά υπάρχουν και εκφράζονται καθημερινά. Ο Πάπας Φραγκίσκος με αφορμή τα γεγονότα του Παρισιού είπε πως ζούμε «τμηματικά» τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι πολύ έξυπνος για να κάνει αναφορά στον Μεσαίωνα, γιατί γι’ αυτόν έχει λερωμένη τη φωλιά του το δικό του μαγαζί. Προτίμησε να πάει αλλού την κουβέντα.

Τι θέλω να πω; Ότι ακόμα και αν δεν μπορείς να γλιτώσεις από τις σφαίρες και τα εκρηκτικά, ακόμα και αν φοβάσαι (ναι φοβάμαι όταν όλα αυτά με πλησιάζουν και όποιος είναι ατρόμητος, μαγκιά του!) μπορείς να μην επιτρέψεις την τρομοκρατία μέσα στο σπίτι σου, γύρω σου στην καθημερινή σου ζωή τουλάχιστον στα μικρά πράγματα. Εκεί απ’ όπου ξεκινάνε όλα.

Ίσως όλα αυτά ακούγονται «ρομαντικά». Δεν το παίζω ιεραπόστολος. Οι άνθρωποι ζουν (και) με τα πάθη τους, τους θυμούς, τις αντιδράσεις τους. Το θέμα είναι ότι δεν μπορούν να ζουν όλο και περισσότερο με αυτά και να ορίζονται από αυτά. Τότε, ό,τι φτιάξαμε και ονομάστηκε «πολιτισμός» (και είναι κάτι πολύ πιο απτό από κίονες, κολώνες και περασμένα μεγαλεία) θα πάψει να υπάρχει με ό,τι συνεπάγεται η επόμενη μέρα.