Η αλήθεια ελευθερώνει

Στο συναρπαστικό του βιβλίο "ο σκοτεινός αγώνας", ο Tyler Hamilton κορυφαίος ποδηλάτης και μέλος στην ομάδα του Λανς 'Αρμστρονγκ (US Postal) αποκαλύπτει τον κόσμο του ντόπινγκ, χωρίς φτιασίδια και περικοκλάδες. Περιγράφει τα πάντα, με κάθε λεπτομέρεια, γιατί όπως γράφει στο τέλος συμβουλεύοντας τον Λανς ο οποίος αν και παραδέχθηκε την χρήση αναβολικών, ακόμη "μασάει τα λόγια του", η ... αλήθεια απελευθερώνει.

Το βιβλίο που έχει γράψει ο Αμερικανός συγγγραφέας Daniel Coyle, είναι ένα ξεγύμνωμα του δύσκολου κόσμου της επαγγελματικής ποδηλασίας, αλλά και μια ωμή αποκρυπτογράφηση του παγκόσμιου αθλητισμού σε κάθε επίπεδο. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να το διαβάσουν και οι εντεταλμένοι να κυνηγούν το ντόπινγκ, σημαιοφόροι των καθαρών αθλητών. Ο Hamilton το λέει ξεκάθαρα. Ο γύρος της Γαλλίας, η πιο επίπονη ποδηλατική διοργάνωση που υπάρχει στον κόσμο, έφτασε στο σημείο να είναι αποκλειστική υπόθεση ντοπαρισμένων.

Όλο το πελοτόν συζητούσε για την EPO την περίφημη ερυθροποιητίνη, που ανέβασε τον αιματοκρίτη στο μαγικό 45, αριθμός που έπρεπε να έχει ο ποδηλάτης, που σέβεται ...επαγγελματικά τον εαυτό του.

Γιατί τα γράφουμε όλα αυτά; Παραμονές της έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, έχει εκδηλωθεί ένα κυνήγι μαγισσών, όπως συνηθίζουν εδώ και χρόνια, οι διάφοροι αντιντόπινγκ οργανισμοί. Όχι ότι δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους, κάθε άλλο. Προσπαθούν, μάλιστα, να βρίσκονται κάθε φορά κοντά στην εξέλιξη του ντόπινγκ για το οποίο η επιστήμη σε συνεργασία με την ανθρώπινη φαντασία, το οδηγούν κάθε φορά ... ένα βήμα μπροστά.

Η τιμωρία της Ρωσίας για την κρατική "κάλυψη" στην χρήση απαγορευμένων ουσιών, αποκαλύπτει την υποκρισία και δικαιώνει την κυνική ομολογία του Χρήστου Τζέκου "ντοπαρισμένος είναι αυτός που πιάνεται". Όλοι οι άλλοι, μέχρι αποδείξεως του εναντίου είναι καθαροί, ενώ όλοι διαισθάνονται το... αντίθετο.

Για να κατανοήσει κανείς το ντόπινγκ, δεν χρειάζεται να είναι ένας άτεγκτος κυνηγός των παραβατών. Πρέπει κατ' αρχήν να κατανοήσει πως ένας αθλητής υψηλού επιπέδου, φτάνει στο σημείο να υποβάλλεται σε μια ένεση, να παίρνει αδιακρίτως τα χαπάκια, ή ακόμη-ακόμη να υποβάλλεται σε μετάγγιση αίματος. Κι όσοι νομίζουν ότι όλα αυτά είναι πρωτόγνωρα, ή αποτέλεσμα της άκρατης εμπορευματοποίησης του αθλητισμού, έχουν μεν δικιο, ξεχνάνε όμως ότι το ...ντόπινγκ είναι παλιο όσο και η προσπάθεια του ανθρώπου να ξεπεράσει τον εαυτό του.

Πολύ πριν οι ποδηλάτες της ομάδας του Άρμστρονγκ (και του Λανς συμπεριλαμβανομένου, φυσικά) κάνουν μεταγγίσεις αίματος σε τροχόσπιτα, ή σε δωμάτια ξενοδοχείων, ο Φινλανδός, Λάσε Βίρεν τέσσερις φορές χρυσός Ολυμπιονικης σε 5 και 10 χιλιόμετρα (1972, 1976) λέγεται ότι είχε βρει το ... ίδιο κόλπο, με αποτέλεσμα τα ερυθρά αιμοσφαίρια που ξανάβαζε στο σώμα του, παραμονές των αγώνων να του παρέχουν περισσότερο οξυγόνο και αντοχή. Ακριβώς ότι έκαναν 40 χρόνια μετά οι ποδηλάτες της US Postal και προφανώς αθλητές άλλων χωρών.

Όσοι έχουν δει το ντοκιμαντέρ του ESPN για τη Μάριον Τζόουνς, είναι σίγουρο ότι θα δέχθηκαν μια γροθιά στο στομάχι, καθώς η άλλοτε αγαπημένη αθλήτρια των ΗΠΑ, ξεναγούσε τους θεατές στη φυλακή της, όπου κλείστηκε για έξι μήνες, επειδή "είπε ψέματα" στην έννορκη κατάθεσή της για τα αναβολικά, που ορκιζόταν ότι δεν τα είχε πάρει, ενώ η ίδια γνώριζε πως η αλήθεια ήταν ολότελα διαφορετική.

Ο Tyler Hamilton περιγράφει πως οδηγήθηκε να γίνει συστηματικός χρήστης αναβολικών, ή απαγορευμένων μεθόδων ενίσχυσης του οργανισμού του. Ένας τέλειος αθλητής, που πρόσεχε μετά μανίας το βάρος του (για να μη φάει και πάρει ένα γραμμάριο, ξεγελούσε το στομάχι του με ανθρακούχο νερό και μετά έπεφτε για ύπνο, ώστε να μη πεινάει), που άντεχε στον πόνο όσο κανείς άλλος, είχε μεγάλη αυτοπεποίηση για τον εαυτό και τις δυνατότητές του, αλλά ... έβλεπε κάθε φορά να τον ξεπερνάνε.

Ψωμί, νερό και ερυθροποιητίνη

Στην αρχή με απορία, μετά με πολλη ζήλεια, έβλεπε τους αθλητές που δεν ποδηλατούσαν με paniagua (συνδυασμός των λέξεων pane και aqua, δηλαδή ψωμί και νεράκι) να τον προσπερνούν και να παίρνουν το άσπρο βαλιτσάκι, που φυσικά δεν περιείχε ... μίλκο και τυρόπιτες. Στην αρχή, ο γιατρός Pedro Celaya, του έδωσε ένα κόκκινο χαπάκι. Δεν ήταν αυτό, που χρειαζόταν.

Η αφήγησή του, έχει περισσότερο ενδιαφέρον, στον αγώνα που βλέπει τον Marty Jemison να τον ξεπερνάει, στον μονοήμερο αγώνα-κριτήριο επιλογή για το γύρο της Γαλλίας: στην "απάνθρωπη γιορτή του πόνου" όπως χαρακτηρίζει τη διαδρομή Liege-Batogne-Liege, που καλύπτει απόσταση 257 χιλιομέτρων μέσα από τις Αρδέννες και το Βέλγιο. Ο Hamilton έκανε τα πάντα για να προετοιμαστεί όσο το δυνατόν καλύτερα, αλλά ... είδε τον εαυτό του να μην αντέχει. Ο Jamison που μέχρι τότε ήταν διακρώς από ... πίσω του, τον πέρασε.

"Μετα τον αγώνα γεύτηκα ακόμα μια απογοήτευση, καθώς είδα να μοιράζουν τις άσπρες τσάντες. Τώρα μπορούσα να μετρήσω την αδικία. Ο Marty συνήθως ήταν μερικά γκρουπ πίσω μου και τώρα ήταν μερικά γκρουπ μπροστά μου. Μετρούσα τα δευτερόλεπτα, που πρόσφεραν στις επιδόσεις των συναθλητών μου, αυτές οι άσπρες τσάντες. Διέκρινα την απόσταση απ' αυτό που ήμουν, μέχρι αυτό που θα μπορούσα να είμαι" γράφει ο Tyler που σκεφτόταν ότι είχε έρθει η ώρα να αλλάξει καριέρα. Αισθανόταν αδικημένος και κλεμένος.

Μέχρι που ο γιατρός χτύπησε την πόρτα του.

"Καθόμασταν γόνατο με γόνατο. Τα μάτια του ήταν συμπονετικά.

"Γνωρίζω πόσο σκληρά δουλεύεις Tyler. Το επίπεδό σου είναι χαμηλό, αλλά πιέζεις τον εαυτό σου για να ανέβεις".

Το επαιξα σκληρός, αλλά κατάλαβε πόσο πολύ με ικανοποίησαν τα λόγια του. Έγειρε λίγο πιο κοντά μου. "Είσαι ένας εκπληκτικός ποδηλάτης, Tyler. Μπορείς να πιέσεις τον εαυτό σου στα όρια, ακόμα κι όταν δεν έχεις άλλο να δώσεις. Πολύ λίγοι ποδηλατες μπορούν να το κάνουν αυτό. Οι περισσότεροι ποδηλάτες θα εγκατέλειπαν, αλλά εσύ συνεχίζεις".

Έγνεψα καταφατικά. Κατάλαβα που πήγαινε η κουβέντα κι η καρδιά μου, άρχισε να χτυπά πιο γρήγορα. "Νομίζω ότι έχεις την ευκαιρία να μπεις στην ομάδα γηια τον Γύρο της Γαλλίας, αλλά πρέπει να είσαι πιο υγιής. Πρέπει να προσέξεις το σώμα σου. Πρέπει να κάνεις τον εαυτό σου πιο υγιή." Την επόμενη μέρα, πήρα την πρώτη μου ένεση με EPO. Ήταν τόσο εύκολα. Μια μικρή ποσότητα, ένα διάφανο υγρό, λίγες σταγόνες, μια τσιμπηματιά στον ώμο. Ηταν τόσο εύκολο, που στην πραγματικότητα ένιωσα χαζός. Αυτό ήταν; Αυτό ήταν το πράγμα που φοβόμουν; Ο Pedro μου έδωσε μερικά φιαλίδια EPO να πάρω στο σπίτι μαζί με τις σύριγγες. Τα τύλιξα, σε φύλο χαρτί και τα έβαλα στο πίσω μέρος του ψυγείου..."

Κάπως έτσι ο Tyler Hamilton που το 2004 κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, έχοντας προγραμματίσει τις δόσεις EPO αλλά και τις μεταγγίσεις αίματος, μπήκε στον κόσμο του ντόπινγκ. Οι λεπτομέρειες που περιγράφει είναι ανατριχιαστικές. Η σκηνή, που βρίσκεται στη Μαδρίτη με το ένα του μανίκι να στάζει αίμα (η μετάγγιση είχε γίνει βιαστικά) μοιάζει βγαλμένη από ταινία θρίλερ, ενώ οι στιγμές που ήθελε να ξεφύγει από τους αιφνίδιους ελέγχους της WADA, σχεδόν εξωφρενικές. Μια φορά είχε πέσει στα πλακάκια της κουζίνας, κρατώντας την ανάσα του αυτός και η πρώτη του σύζυγος Haven, ενώ είχε στήσει ολόκληρο μηχανισμό με κάμερες για να βλέπει ποιος του χτυπάει το κουδούνι. Ο ίδιος και η Haven είχαν σχετικούς κωδικούς ... συνεννόησης σε περίπτωση αιφνιδιαστικου ελέγχου.

Το εύκολο ψέμα

Κι όλα αυτά, ενώ αρνιόταν με κάθε τρόπο ότι είχε σχέση με αναβολικά. Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τη Festina που συγκλόνισε την ποδηλασία ο Hamilton ομολογεί αυτα που θέλει ο ίδιος και το υποκριτικό περίβλημα του σπορ. Δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο της ποδηλασίας, βεβαίως: " Είπα στον κόσμο αυτό, που ήθελε να ακούσει. Ότι είμαι ευγνώμων για το σκάνδαλο, επειδή βοήθησε τους υπόλοιπους που ήθελαν να αγωνιστούν καθαρά. Ένα απόγευμα ο πατέρας μου, είναι ένας έξυπνος άνθρωπος. Ήξερε πως η υπόθεση Festina δεν ήταν κάτι που τελείωσε. Δεν ήθελε να εμπλακώ σε άσχημες καταστάσεις για τις οποίες θα μετάνιωνα αργότερα.

Δε δίστασα.

"Πατέρα, εάν ποτέ έπρεπε να πάρω τέτοια πράγματα για να αγωνιστώ, τότε θα σταματούσα".

Σκέφτηκα ότι ήταν αδύνατο να πω ψέματα στον πατέρα μου, αλλά αποδείχθηκε εύκολο. Τον κοίταξα κατευθείαν στα μάτια. Οι λέξεις ξεπετάχτηκαν τόσο αβίαστα, που ντρέπομαι και που το σκέφτομαι. Η αλήθεια ήταν αρκετά περίπλοκη να ειπωθεί. Εκείνο το φθινόπωρο, όταν φίλοι ρωτούσαν για τη Festina, έλεγα το ιδιο πράγμα: Εάν ποτέ έπρεπε να πάρω τέτοια πράγματα για να αγωνιστώ, τότε θα σταματούσα. Κάθε φορά αισθανόμουν καλά με αυτά τα λόγια. Κάθε φορά το ψέμα γινόταν ευκολότερο".

Καταλαβαίνει εύκολα κανείς, ότι όταν ένας αθλητής φτάνει στο σημείο να ψεύδεται μπροστά στην οικογένειά του, δεν έχει κανένα νόημα να τον κυνηγάς με ελέγχους, να τον απειλείς με τιμωρίες, να τον στέλνεις ακόμη και στη φυλακή, όπως συνέβη στην περίπτωση της Μάριον Τζόουνς. Όχι ότι δεν πρέπει να υπάρχουν συνέπειες για τη χρήση των αναβολικών. Ούτε μπορώ να σκεφτώ την πλήρη αποποινικοποίησή τους, γιατί θα δούμε ... ακόμη πιο τερατώδη ρεκόρ, απ' αυτά που ήδη υπάρχουν.

Τότε, ποια είναι η λύση; Αν την ήξερα, θα την έγραφα. Ένας φαύλος κύκλος είναι το ντόπινγκ. Γεμάτο από ψεύτικες υποσχέσεις, εφήμερη δόξα, εθνικιστικά ιδεώδη και σαφώς υποκρισία στο μέγιστο βαθμό. Ίσως η αλήθεια, όπως αυτή που περιγράφει ο Tyler Hamilton, πράγματι να απελευθερώσει. Αλλά και ο Χάμιλτον άρχισε να μιλάει μόνο όταν πιάστηκε ντοπέ. Λίγο μετά τους Ολυμπιακούς της Αθήνας. Μόνο τότε, άνοιξε το στόμα του και είπε την αλήθεια (κάλεσε μάλιστα την οικογένειά του, για να τους την πει, σε μια ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή, όπως την περιγράφει στο βιβλίο του), γεγονός μάλιστα που τον έκανε, όπως παραδέχεται, να ξαλαφρώσει. Να γίνει ένας διαφορετικός άνθρωπος.

Ο Tyler, όμως, σταμάτησε να ποδηλατεί. Έχασε όλους τους τίτλους του και φυσικά επέστρεψε το χρυσό μετάλλιο στη ΔΟΕ. Ξαναπαντρεύτηκε, άφησε ... μακριά μαλλιά και τώρα στα 45 του, κάνει μαθήματα ποδηλασίας. Δεν έχει, βέβαια, το βραχνά του Λανς Άρμστρονγκ, που ενώ αποδεδειγμένα είχε βρεθεί θετικός σε ντόπινγκ και η USADA ανακοίνωνε την τιμωρία του, πόζαρε προκλητικά κάτω από τις εφτά κίτρινες φανέλες, που αντιστοιχούσαν στις νίκες του στο Γύρο της Γαλλίας. Ο άλλοτε ανίκητος Λανς, ο άνθρωπος που έγινε συνώνυμο της νίκης, ο βασιλιάς που ήταν γυμνός όπως σωστά έγραφε πριν από 4 χρόνια ο Θανάσης Κρεκούκιας αντιμετωπίζει τις αγωγές των εταιρειών. Των χορηγών, που κάποτε έδιναν αγώνα δρόμου να τον σπονσονάρουν. Τωρα, όχι μόνο κάνουν οτι δεν τον ξέρουν, αλλά ζητάνε τα χρηματά τους, που επένδυσαν στο όνομα Λανς Άρμστρονγκ. Λες και δεν ήξεραν, μη χέσω, όπως θα έγραφε και ο Θανάσης.

Πώς θα φτάσουμε στην αλήθεια

Κανένας αθλητής, από τον πιο γνωστό, ως τον πιο άσημο, δεν έχει παραδεχθεί ποτέ οτι έκανε χρήση αναβολικών ουσιών. Με το που θα γίνει γνωστό ότι το δείγμα του βρέθηκε θετικό, ξεκινάει ένα θεατρικό έργο αρνήσεων, μέχρι τελικής πτώσεως. Η ιστορία της Μάριον Τζόουνς είναι τέτοια, καθώς από τις διαρκείς αρνήσεις, έφτασε εν τέλει να παραδεχθεί δακρυσμένη ότι έκανε χρήση αναβολικών ουσιών.

Πώς θα φτάσουμε στο σημείο να ειπωθεί η αλήθεια, πριν από κρυμμένη καλά κάτω από το χώμα, θα αποκαλυφθεί και θα διαλύσει τα πάντα στο πέρασμά της, όπως έγραφε παλαιόθεν ο Εμιλ Ζολά (και έτσι ξεκινάει το βιβλίο του Χάμιλτον);Μεγάλη κουβέντα. Χρειάζονται γενναίες αποφάσεις, συμβιβασμοί, να μπει τέλος στο πανηγύρι των χορηγών και των εταιρειών και κυρίως να αποδεχθούν αθλητές, γιατροί και προπονητές, ότι η δουλειά τους δεν είναι να χτυπάνε ενέσεις, να βρίσκουν χαπάκια και να κάνουν μεταγγίσεις αίματος.

Ο Χάμιλτον ζήλευε τους άλλους συναθλητές του που έπαιρναν την λευκή τσάντα. Οι γιατροί του έλεγαν "σε θέλουμε πιο υγιή". Δεν βρέθηκε κανείς να τον προειδοποιήσει για τους κινδύνους του ντόπινγκ. Και να βρεθεί, η φωνή του χάνεται, μέσα στη φιλοδοξία, τη λαχτάρα του αθλητή να διακριθεί. Να βρεθεί ο ποδηλάτης στο γύρο της Γαλλίας, ο σπρίντερ στον τελικό των 100 μέτρων, ο κολυμβητής στον βατήρα κλπ, κλπ.

Όσο εύκολα τα γράφουμε όμως, άλλο τόσο δύσκολο είναι τα αποδεχθούμε. Μας μένει στο τέλος η υποκρισία και το κυνήγι των μαγισσών, για να ξεμπερδεύουμε με το κακό. Ναι, αλλά τότε ήταν μεσαίωνας...

ΥΓ: Το βιβλίο των Tyler Hamilton και Daniel Coyl "Τhe secret race" κυκλοφορεί στα ελληνικά με τίτλο "Ο σκοτεινός αγώνας" (σε απόδοση Νικηφόρου Κουρή) από τις εκδόσεις Σπυρόπουλου