Ποιός μας μούντζωσε ρε παιδιά;

"Ήταν απαξιωτική κίνηση, αλλά είχα τη παλάμη μου στραμμένη προς το έδαφος" σχολίασε ο Δημήτρης Σαλπιγγίδης. Την κόκκινη πάντως την έφαγε μετά από συνεννόηση του διαιτητή με τον βοηθό του, σε μια φάση που μονοπώλησε το ενδιαφέρον περισσότερο και από τη μεγάλη νίκη του ΠΑΟΚ επί του Πλατανιά

Η μούντζα, βεβαίως, είναι υβριστική χειρονομία, ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα (και στην Κύπρο).

Χωρίζεται, μάλιστα, σε δυο κατηγορίες. Στη μονή μούντζα, μια παλάμη δηλαδή με πέντε δάχτυλα ανοιχτά και την διπλή, όπου δίνεται μεγαλύτερη έμφαση καθώς οι δυο παλάμες βρίσκονται η μία πίσω από την άλλη, συνοδευόμενες από το χαρακτηριστικό "πλατς" της σύγκρουσης τους.

Για να έχει, μάλιστα, πραγματική αξία η μούντζα, το χέρι εκείνου που βρίζει πρέπει να δίνει την εντύπωση, ότι βάζει την παλάμη του στο πρόσωπο του υβριζόμενου, ακόμη κι αν βρίσκεται μακριά του.

Μουντζούρωναν τους παραβάτες

Όλα ξεκίνησαν από το Βυζάντιο, όπου ο δικαστής για ασήμαντα παραπτώματα, έβαζε το χέρι του σε στάχτη και μουντζούρωνε το πρόσωπο του παραβάτη, τιμωρώντας τον έτσι με διαπόμπευση!

Λέγεται, πάντως, ότι μούντζες έριχναν και οι αρχαίοι Έλληνες. Μια τέτοια χειρονομία χρησιμοποιούσαν τα Ελευσίνια Μυστήρια, με συνοδεία από κατάρες και είχαν ως στόχο να ξορκίσουν το κακό και τον εχθρό.

Μια άλλη ιδιαιτέρως αξιόλογη θεωρία είναι ότι η μούντζα, προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα, σαν μια χειρονομία απεικόνισης του γυναικείου αιδοίου, ή της ίδιας της ερωτικής πράξης.

Σύμφωνα με τον Οβίδιο, η παλάμη δεν ήταν ακριβώς ανοιχτή, υπήρχε ο τεντωμένος αντίχειρας και προτεταμένοι ο δείκτης και ο μέσος. Τα άλλα δυο δάχτυλα ήταν κλειστά. Η χειρονομία ονομάστηκε και σύκο, οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι έτσι οι Έλληνες ξόρκιζαν δαιμονικές δυνάμεις, στην πραγματικότητα όμως ήταν βρισιά και έκφραση περιφρόνησης.

Φάσκελο και ευγενική μούντζα

Μούντζα, λοιπόν. 'Η φάσκελο. Ή το "παράσημο της ανοιχτής παλάμης". Που συνοδεύεται από φράσεις όπως "να", ή "πάρε πέντε", ή "όρσε", ή "πάρτα να μη στα χρωστάω".

Υπάρχει και η "ευγενική μούντζα", δηλαδή, ένα κλειστό χέρι μπροστά στο πρόσωπο εκείνου που θέλουμε να απαξιώσουμε, αλλά όχι και να μουντζώσουμε κατευθείαν. Γι αυτό του λέμε και "φύσα". Να ανοίξει η παλάμη, με δική του πρωτοβουλία.

Η μούντζα, προφανώς, φέρνει και γρουσουζιά, αλλιώς δεν εξηγείται ότι όταν είμαστε κακοδιάθετοι ή πάμε συνέχεια στον κουβά από αποτυχημένα δελτία στοιχήματος λέμε "δε γίνεται ρε, κάποιος με έχει μουντζώσει".

Υπάρχει, όμως, και η έκφραση φασκελοκουκούλωστα. Ας πούμε ότι σας έχουν πρήξει τα νεύρα, ή χρωστάτε και γω δεν ξέρω σε ποιον, πάνε όλα στραβά κι ανάποδα. Τι κάνετε; Φασκελοκουκουλώνετε τα προβλήματα. Ρίχνετε δηλαδή μια μούντζα, κουκουλώνετε όσα σας κακατρέχουν και αντιμετωπίζετε πιο αισιόδοξα τα πράγματα.

Λέμε επίσης "έριξα μια μούντζα και έφυγα", όταν εξηγείτε γιατί παρατήσατε τη δουλειά σας, ή την γκόμενα που σας έπρηζε για μήνες.

Ιστορικές μούντζες είναι, πλέον, αυτές που έπεσαν στη Βουλή στις συγκεντρώσεις στην Πλατεία Συντάγματος, αν και κατά τη γνώμη μας η κορυφαία μούντζα ήταν του νεαρού μαθητή στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου, μια χειρονομία που του στοίχισε και την τιμωρία (κάτι σαν τον Σαλπιγγίδη, δηλαδή).

Καλύτερες μούντζες στον κινηματογράφο, εκείνες που έριχναν οι κάτοικοι του χωριού Άγρυλου στον ανυποψίαστο Υπουργό Ανδρέα Μαυρογυαλούρο, στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου "Υπάρχει και φιλότιμο" (ο Λάμπρος Κωνσταντάρας σε ρεσιτάλ, ειδικά στη σκηνή που κάνει πρόβα στο λόγο του και φωνάζει "θα σας εξαφανίσομεν")

Μούντζωμα στην οδήγηση και στο γήπεδο

Φυσικά, οι μούντζες είναι προνόμιο των Ελλήνων οδηγών. Ο ένας μουντζώνει τον άλλον κι όλοι μαζί τον τροχονόμο! Είναι τόσο διαδεδομένη η χρήση της μούντζας στην οδήγηση, που ένας ανυποψίαστος τουρίστας θα νομίζει ότι πρόκειται για κλασικό ελληνικό χαιρετισμό.

Για το γήπεδο δεν συζητάμε. Το μούντζωμα αρχίζει από τον προπονητή στο άκουσμα της σύνθεσης, με την οποία δεν συμφωνούμε σε καμιά περίπτωση. Μουντζώνουμε γενικά προς τον πάγκο, με την έκφραση "τον μαλάκα, πάλι δεν έβαλε τον Φουφουτίδη". Σαφώς μουντζώνουμε τον διαιτητή, φωνάζοντας "τι σφυράς ρε κοράκι;", τον δικό μας σέντερ φορ που έχει χάσει τρία τετ-α-τετ ("πάρτα ρε άχρηστε να μη στα χρωστάω"), τον αντίπαλο που θα ζητήσει πέναλτι ("σήκω πάνω ρε θεατρίνε") ενδεχομένως και τον διπλανό μας αν διαφωνήσει μαζί μας ("πάρτα κι εσύ, γιατί μας έχεις πρήξει τόση ώρα με τις μαλακίες σου").

Η μούντζα ως χειρονομία δεν έχει την ίδια σημασία στον υπόλοιπο κόσμο.

• Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η ανοιχτή παλάμη ή αλλιώς manita σημαίνει ότι μια ομάδα έχει ρίξει πέντε γκολ στην άλλη. Η Μπαρτσελόνα στην Ρεάλ, αν θυμάστε (εγώ το έχω ξεχάσει)

• Στο Πακιστάν θεωρείται μεγάλη προσβολή, ειδικά όταν συνοδεύεται από τη λέξη "Lanat" (ίσως να σημαίνει όρσε)
• Στον Περσικό Κόλπο όταν ακούγεται το "πλατς" στις παλάμες και λέμε "Malat Alaik" (πάρτα μαλ.... μάλλον) επίσης είναι μεγάλη προσβολή.
• Στην Αμερική έμαθαν τη μούντζα ως "βούλωσέ το" στη δεκαετία του 90. Η φήμη ότι ξεκίνησε από την Αστόρια της Νέας Υόρκης, όπου κατοικούν οι περισσότεροι Έλληνες ομογενείς, ελέγχεται ως ανακριβής...