Τα χρυσά συστήματα

Φτάσαμε αισίως τα 29 καλοκαίρια. Του χρόνου η επέτειος θα είναι στρογγυλή, καθώς θα συμπληρώνονται 30 χρόνια από το πιο μεγάλο θαύμα του ελληνικού αθλητισμού. Τον θρίαμβο στο Ευρωμπάσκετ 87, όταν όλα άλλαξαν και όλα έγιναν αλλιώς. Ένα δωδεκαήμερο ορόσημο, που κορυφώθηκε στις 14 Ιουνίου του 1987, σε μια άλλη Ελλάδα, από μια άλλη Ελλάδα.

Δεν θα διαφωνήσω. Το 2004 αυτό που πέτυχε η Εθνική ομαδα ποδοσφαίρου ήταν πιο μεγάλο, πιο εντυπωσιακό, ακόμη πιο αναπάντεχο. Αλλά το' 87, ήταν η αρχή. Το "πρώτο αίμα", η πρώτη απόδειξη για τον ελληνικό αθλητισμό ότι μπορεί να τα καταφέρει σε υψηλό επίπεδο. Να διακριθεί, να φτάσει ψηλά αλλά και να κερδίσει.

Ήταν τα βράδια που η Ελλάδα έμαθε μπάσκετ, ο Γκάλης, ο Γιαννάκης, ο Φασούλας, ο Φάνης και τα άλλα παιδιά του Κώστα Πολίτη από ήρωες ενός αναπτυσσόμενου σπορ έγιναν ινδάλματα και οι άνθρωποι που λατρεύτηκαν από μια χώρα ολόκληρη, χωρίς ενδοιασμούς, χωρίς μεν αλλά, αλλά ολόθερμα και αγνά. Όπως συμβαίνει, δηλαδή, στην πρώτη αγάπη.

Κι ήταν η αρχή μιας πορείας για το μπάσκετ, που τρεις δεκαετίες μετά συνεχίζεται. Λες και οι 12 παίκτες με τους προπονητές τους και τους ανθρώπους που υποστήριζαν την προσπάθειά τους, φύτευαν σπόρους σε κάθε παιχνίδι τους, σε κάθε εμφάνισή τους, για να φυτρώσει το τεράστιο δέντρο, που συνεχίζει να βγάζει καρπούς. Που έχει ριζώσει, βαθιά πλέον, στη συνείδηση όλων και παρότι, πολλές φορές, ξεχνάμε ... να το ποτίσουμε, δεν μας απογοητεύει ποτέ.

Έχουμε γράψει πολλές φορές για εκείνο τον ζεστό Ιούνη του 87. Το λιοπύρι που ταλαιπωρούσε τους Αθηναίους, με το Ευρωμπάσκετ να μπαίνει σιγά-σιγά στη ζωή τους, καθώς ο πρώτος αγώνας με τη Ρουμανία είχε δεν είχε 8.000 κόσμο, στο νεότευκτο ΣΕΦ, που μετρούσε μόλις δυο χρόνια ζωής και ήταν ένα από τα πιο σύγχρονα γήπεδα στην Ευρώπη με θαυμαστή, μάλιστα, αρχιτεκτονική δίπλα στη θάλασσα.

Κανείς δεν φανταζόταν, κανείς δεν περίμενε τι θα ακολουθούσε. Πως αυτή η ομάδα που δεν είχε νικήσει ποτέ την Ιταλία, θα κατάφερνε να κερδίσει τους ατζούρι και όχι μόνο. Θα έριχνε στο καναβάτσο δυο φορές την (ενιαία) Γιουγκοσλαβία και θα νικούσε στον τελικό την υπερδύναμη Σοβιετική Ένωση. Τα γράφουμε τώρα και μας φαίνονται φυσιολογικά γιατί έχουν συμβεί, αλλά ειλικρινά κάθε φορά που αναπολώ εκείνες τις μέρες, καταλήγω στο ίδιο συμπέρασμα: "Πώς τα κάναμε όλα αυτά;"

Έλα ντε. Πώς τα κάναμε; Η Εθνική μπάσκετ που πριν από δυο χρόνια το 1985 δεν είχε πάει καν στο Ευρωμπάσκετ της Τσεχίας, έφτασε στην κορυφή της Ευρώπης και κατάφερε μάλιστα να διατηρηθεί στην ελίτ από τότε μέχρι σήμερα (αυτό ίσως να ήταν και το δυσκολότερο επίτευγμα).

Η εύκολη προσέγγιση είναι να πεις ότι η ομάδα εκμεταλλεύτηκε όλες τις συγκυρίες. Έπαιξε εντός έδρας σε ένα γήπεδο, που έγινε "καμίνι" με ό,τι αυτό συνεπάγεται, είχε τον Νίκο Γκάλη στις καλύτερες μέρες της καριέρας του και όλη την υπόλοιπη ομάδα, έτοιμη για όλα. Προφανώς ισχύουν και αυτά. Μόνο, που η Εθνική Ομάδα στο Ευρωμπάσκετ 87 έπαιξε και σπουδαίο μπάσκετ.

Ναι, ήταν η ομάδα του Γκάλη, λογικό είναι όταν μιλάμε για ένα σταρ που μπορούσε ακόμη και σβηστός να βάλει 20-25 πόντους, είχε όμως και άλλες ξεχωριστές προσωπικότητες, τρομερή χημεία και ρόλους που ο καθένας είχε αποδεχθεί, βάζοντας τον εγωισμό του στην υπηρεσία της ομάδας. Και είχε και αρκετά πρωτοποριακά συστήματα για την εποχή. Ο Κώστας Πολίτης ένας πολύ διορατικός κόουτς, είχε φροντίσει η ομάδα να παρουσιαστεί έτοιμη και να εκμεταλλευτεί, μέσα από διάφορα plays, τη μοναδική ικανότητα του Γκάλη στο σκοράρισμα, αλλά και τις ικανότητες όλων των παικτών του.

Μη ξεχνάμε ότι η Εθνική αντιμετώπισε ένα σοβαρό τραυματισμό με το ξεκίνημα του τουρνουά καθώς ο Νίκος Φιλίππου, από τους μοχλούς της ομάδας, έπαθε σοβαρό διάστρεμμα. Παρόλα αυτά, υπήρχε και "σχέδιο Β" με τον Πολίτη να βρίσκει λύσεις και τελικά να επιβάλλεται θριαμβευτικά απέναντι σε όλους τους κόουτς που αναμετρήθηκε. Ή σχεδόν όλους, γιατί ακόμη και σε εκείνο το μαγικό Ιούνη, οι Ισπανοί ήταν οι μόνοι που μας νίκησαν (το έκαναν και οι Σοβιετκοί στην πρώτη φάση, αλλά πήραμε μεγάλη ρεβάνς στον τελικό). Η βοήθεια του πάγκου ήταν πολύ μεγάλη...

Η πρώτη εντύπωση όταν βλέπει κανείς αγώνες του Ευρωμπάσκετ είναι ότι ο Γκάλης παίρνει την μπάλα και ...κάνει ό,τι θέλει μέσα στο γήπεδο. Η αλήθεια είναι λίγο διαφορετική και με τη βοήθεια του Νίκου Λινάρδου, μέλους της χρυσής ομάδας του 87 και νυν προπονητή ειδικευμένου, μάλιστα, στο scouting report θα προσπαθήσουμε να το αναλύσουμε.

Μια μέρα μετά, μιλήσαμε ξανά στο τηλέφωνο για να συνεννοηθούμε πως θα φτιάχναμε το θέμα. Ο Νίκος ήταν ενθουσιασμένος: "Θα σου πω κάτι. Βγάζω το καπέλο στον Κώστα Πολίτη. Είδα με προσοχή, ένα δυο αγώνες και ειλικρινά σου λέω, είχε εμπνευστεί διάφορα συστήματα και τρικ για να πετυχαίνουμε τον στόχο μας. Ήταν εξαιρετικός στην εκμετάλλευση του Γκάλη και θα στο αναλύσω... διεξοδικά".

Άλλο, που δεν ήθελα. Ο κόουτς Λινάρδος, λοιπόν... συνεχίζει (και γράφει):

Η Εθνική του 87, ήταν μια ομάδα που ήθελε να τρέξει. Να πάρει αρκετούς πόντους στο τρανζίσιον, καθώς ο Γκάλης, έφευγε πρώτος στον αιφνιδιασμό. Να έχει το ξαφνικό στοπ και σουτ του Γιαννάκη, ή την ολοκλήρωση των προσπαθειών με τρέιλερ τον επίσης ταχύτατο Φασούλα.

Όποιος έχει παρακολουθήσει τους αγώνες βλέπει ότι δεν υπάρχουν σκριν στην μπάλα, αλλά μακριά απ' αυτήν (έτσι παιζόταν το μπάσκετ τότε) και βέβαια δεν χρησιμοποιούσε η ομάδα καταστάσεις πικ εν ρολ. Ήταν ακόμη ... άγνωστο στην Ευρώπη.

Θα έλεγα ότι ο προπονητής είχε καταφέρει να φτιάξει μια πολύ ομοιογενή ομάδα, όπο όλοι είχαν αποδεχθεί τους ρόλους. Η συνεργασία Γιαννάκη-Γκάλη ήταν υποδειγματική με τον πρώτο να θυσιάζει την προσωπική διάκριση στην υπηρεσία της ομάδας, όπως έκανε και με τον Άρη. Ξέραμε, επίσης, ότι ο Φάνης ήταν ένας all around παίκτης, ικανός να βρίσκεται σε κάθε γωνιά του γηπέδου και βεβαίως υπήρχε ο Γκάλης, ο οποίος στην κακή του μέρα, μπορούσε να σκοράρει 20-25 πόντους.

Το μεγάλο πλεονέκτημα ήταν η χημεία που υπήρχε και η έλλειψη άγχους, αφού όταν ξεκίνησε το τουρνουά δεν υπήρχε κανένα πρέπει, πλην της υποχρέωσης μιας ευπρόσωπης παρουσίας. Η νίκη έγινε μοναδικό ζητούμενο μόνο στον ημιτελικό με τη Γιουγκοσλαβία. Η προετοιμασία ήταν υποδειγματική, γενικά το τεχνικό επιτελείο δούλεψε με επάρκεια όλες τις μερες κάνοντας πράξη την επαναλαμβανόμενη από τον Κώστα Πολίτη φράση: "Πρέπει να λειτουργήσουμε σαν ομάδα, σε όλα τα επίπεδα". Ναι, η λειτουργία ήταν υποδειγματική.

Μιλάμε, βεβαίως, με τα δεδομένα της εποχής, πριν από 29 χρόνια. Η ανάλυση του αντιπάλου δεν είχε καμιά σχέση με το τωρινό σκάουτινγκ, που έχει εξελιχθεί σε επιστήμη. Τότε βλέπαμε ολόκληρο το βίντεο του αγώνα, με βασικές εντολές τι πρέπει να προσέξουμε στον κάθε παίκτη. Πως κινείται, από που προτιμάει να ντριπλάρει κλπ.

Αμυντικά, η Εθνική έπαιζε ως επί το πλείστον μαν του μαν. Πίεζε πάνω στην μάλα, ειδικά με τον Παναγιώτη Γιαννάκη, ενώ εκμεταλλευόταν το τάιμινγκ του Φασούλα που ήταν ένας σπεσιαλίστας στα κοψίματα. Είχαμε αμυντικό πλεονέκτημα με το Φάνη, γιατί μπορούσε να μαρκάρει από τον ...Ντράζεν Πέτροβιτς μέχρι τον Σάσα Βολκόφ.

Επιθετικά έχω διαλέξει μερικά από τα βασικά συστήματα της ομάδας, τα οποία και χρησιμοποιούσε στα παιχνίδια της, φτάνοντας σε αυτό το εντυπωσιακό αποτέλεσμα που όλοι ... δεν πιστεύαμε ότι το είχαμε πετύχει.

Ας τα πάρουμε με τη σειρά:

Cross Action

Το συγκεκριμένο σύστημα το χρησιμοποιούσαμε όταν η ομάδα έπαιζε με τρία γκαρντ με τον Ιωάννου πλέι-μέικερ και τον Γκάλη, είτε στο "2", είτε στο "3". Στην αρχή είχαμε δυο συνεχόμενα σκριν για τον Γκάλη ώστε να υπάρξουν οι εξής επιλογές:

1. Σουτ του Γκάλη από μέση απόσταση, ή αν έμενε μόνος του μπάσιμο στο καλάθι

2. Πάσα στο λόου ποστ, για τον Φασούλα, ή high low ανάμεσα σε Καμπούρη και Φασούλα, όπως φαίνεται στο σχήμα Δ

Screening game (διάταξη Box) 1

Ο Γιαννάκης (πλέι-μέικερ) πήγαινε από τη δειξιά πλευρά (Α) και ο Φασούλας έδινε ένα σκριν για τον Φάνη που πήγαινε στο ποστ (Β). Υπήρχε επίσης η επιλογή της πάσας του Γιαννάκη στο λόου ποστ, για να παίξει ο Φασούλας ένας εναντίον ενός (Γ) ή αν η μπάλα πήγαινε στο τριάρι (Δ) γινόταν ένα down screen από το τεσσάρι, ώστε να βγει ο Γκάλης είτε για σουτ, είτε για διείσδυση. Αν ο Φάνης έδινε πάσα ξανά στον Γιαννάκη, γινόταν αντίθετο σκριν από τον Φάνη, πάλι για τον Γκάλη που έβγαινε στην κορυφή.

Screening Game 2

Σε αυτό το σύστημα, επίσης, είχαμε δυο ακόμη παραλλαγές, στο σχήμα Δ για post up παιχνίδι, είτε με το τριάρι (Φάνης, Ανδρίτσος), είτε με το πεντάρι (Φασούλας, Καμπούρης) ή αν ο Γκάλης ήταν στον "1" και έπαιρνε την μπάλα, γινόταν clear out ώστε να πάει μόνος του από τη μια πλευρά και να πετύχει ... ως συνήθως το καλάθι.

Το περίφημο "5"

Αυτό είναι ένα από τα αγαπημένα συστήματα της ομάδας και το έπαιζε συχνά. Ο Γκάλης κατέβαζε την μπάλα (Α) και πάσαρε στον πλέι-μέικερ. Το τεσσάρι έκανε back screen για να πάρει την μπάλα ξανά ο Γκάλης (Β) που είχε πάσα στο "4" (Γ). Εκεί γινόταν stagger screen για τον Γκάλη (Δ) που είχε πλέον τις επιλογές να πασάρει στο "5" (Ε) ή να ξαναγίνει clear out και να πάει ο Νικ σε ένας εναντόν ενός κατάσταση. Έτσι έβαζε τα περισσότερα καλάθια του ο Γκάλης, καθώς υπήρχε και παραλλαγή που το λέγαμε fist. Εκεί, ο Γκάλης πάσαρε στον Φάνη με το τεσσάρι να κάνει μπακ σκριν και να παίρνει την πάσα, δίνοντας είτε γρήγορη πάσα στον Φάνη που έκοβε στη ρακέτα, ή στον Γκάλη, που έβγαινε από το σκριν του 5, για να κάνει την προσπάθεια.

Quick post game

Σε αυτό το σύστημα, είχαμε δυο screen από το 4άρι, για τον "2" και από το 5άρι για το "3". Η επιλογή ήταν του Φάνη, που έπαιρνε την μπάλα, που ντρίπλαρε ώστε να έχει καλή γωνία πάσας για το 4άρι ή να σουτάρει ο ίδιος, όπως έκανε συχνά ο Χριστοδούλου, έχοντας σουτ μετά από ντρίπλα και μάλιστα τριών πόντων (Γ)

Isolation για τον Γκάλη

Κι αυτό, βέβαια, ένα από τα αγαπημένα συστήματα της ομάδας, που κατέβαινε σε διάταξη 1-2-2 ώστε να διευκολύνεται ο Γκάλης να πάρει μόνος του την προσπάθεια, ή μαζεύοντας όλη την άμυνα πάνω του να πασάρει είτε μέσα στη ρακέτα στον Φασούλα που είχε εύκολο κάρφωμα, είτε πασάροντας έξω για σουτ τριών πόντων είτε από τον Χριστοδούλου, είτε από τον Γιαννάκη.

Η μοναδική ικανότητα του Γκάλη να ελέγχει το κορμί του στον αέρα, αλλά και να δημιουργεί φάσεις ένας εναντίον ενός, ή ακόμη και εναντίον ...δύο και τριών, λειτούργησε ιδανικά όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο. Αυτό θα συνέβαινε αν ο Γκάλης σημείωνε 30-35 πόντους και η ομάδα έχανε. Εδώ, όμως, μιλάμε για πολύ μεγάλες νίκες.

Ποστάρισμα Φάνη

Το σύστημα αυτό, γινόταν για να ποστάρει ο Φάνης τον προσωπικό του αντίπαλο. Ο "1" πήγαινε προς την πλευρά του, δίνοντας του την μπάλα στο ποστ, για να πάει στο ένας εναντίον ενός (Β). Αν η μπάλα γύριζε από τον Φάνη στον Γιαννάκη, υπήρχε πάσα στον Γκάλη που είχε πάρει down screen από το 4άρι (Γ και Δ). Η επιλογή του Γκάλη ήταν είτε το μπάσιμο, είτε εύκολη πάσα στο 4άρι.

Αυτά είναι μερικά από τα plays που είχε η ομάδα του 87. Προσπάθησα να τα μεταφέρω όσο απλούστερα γινόταν και να δείξω τη δουλειά που γινόταν στο παρκέ. Προφανώς και η επιτυχία ήταν τεράστια, μας βοήθησαν όλα, τύχη, συγκυρίες, η έδρα, αλλά αποδείχθηκε ότι ήμασταν έτοιμοι. Και είχαμε και μέθοδο, να φτάσουμε ως το πρώτο σκαλί του βάθρου...