Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα. Να γυρίζουμε πίσω το χρόνο μνημονεύοντας εκείνο το βράδυ. Μια ακόμα επέτειος Ευρωμπάσκετ, η 36η κατά σειρά, μετά τον θρίαμβο του 1987. Το γράφω και δεν το πιστεύω ότι πέρασαν έτσι τα χρόνια, ότι μνημονεύουμε την 14η Ιουνίου τριάντα έξι χρόνια πίσω κι ας μου φαίνεται ακόμα σαν χθες που ο χτυπούσα τα πλήκτρα της γραφομηχανής για να γράψω το κείμενο του τελικού. "Ο ... Χρυσάφης (συγγνώμη Αργύρη που σου παραφράσαμε το όνομα) δεν δείλιασε!"

Πίσω στα Γραφεία της εφημερίδας "Η Πρώτη" οι αλαλάζοντες από ενθουσιασμό συνάδελφοι περίμεναν το φαξ από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας για να "κλείσει" η εφημερίδα. Ο Αλέξης Σπυρόπουλος ... περιποιούταν με τον τρόπο του, τον "γηραιό συνταγματάρχη" Αλεξάντερ Γκομέλσκι και τις δηλώσεις του περί Μαυριτανίας.

Η αίθουσα του Γραφείου Τύπου είχε σχεδόν αδειάσει, έμεινα μόνος μου στο τέλος. Με το που τελείωσα και έστειλα τα φαξ, βγήκα ασυναίσθητα ξανά στο γήπεδο. Το πλήθος είχε ξεχυθεί στους δρόμους να πανηγυρίσει, σε μια αίθουσα είχε μαζευτεί κόσμος γιατί παιζόταν ακόμα η εκπομπή, με όλη την ομάδα μαζεμένη -για πρώτη και τελευταία φορά- μπροστά από τις κάμερες της τηλεόρασης.

Δίπλα στον Χάρη Αλευρόπουλο, ο Φίλιππος Συρίγος διεύθυνε την κουβέντα, με τα νεανικά πρόσωπα των 12 πρωταγωνιστών χαμογελαστά, ενθουσιασμένα, ανυποψίαστα. Μπήκα στο άδειο γήπεδο, στην εξέδρα του Τύπου, οι καρέκλες η μία πάνω στην άλλη, τα μόνιτορ πεταμένα, ένας χαμός, μια απόδειξη ότι πριν από λίγο κάτι πολύ μεγάλο είχε γίνει.

Ο Παναγιώτης Φασούλας στον πρόλογο που έγραψε για το βιβλίο που έγραψα με τη βοήθεια της Physical Goods, "Τίποτε δεν μας σταμάτησε" σημείωνε με νόημα: "Δε νομίζω να υπάρχει Έλληνας που έχει ζήσει αυτό το πανηγύρι και δεν θυμάται πού ακριβώς βρισκόταν μόλις ολοκληρώθηκε ο τελικός με τη Σοβιετική Ένωση". Έχει δίκιο.

"Τι γράφεις; Καμιά εξίσωση;"

Γυρίζοντας, στο σπίτι μου στο Παγκράτι -ούτε κι εγώ ξέρω τι ώρα- κοιμήθηκα, όπως όλοι Έλληνες τότε, πανευτυχής. Δεν ήξερα, ποιος το γνώτιζε στα αλήθεια ότι ξημέρωνε μια άλλη εποχή. Σε όλα. Το Ευρωμπάσκετ ήταν ένα ορόσημο. Ειδικά για μας που είχαμε ασχοληθεί με το μπάσκετ μέσα από τον Τύπο. Ο άθλος της Εθνικής ερχόταν για να δημιουργήσει -εκτός των άλλων- και την περίφημη ... μασονική στοά.

Αυτό ήταν το παρατσούκλι, που μας κόλλησαν, επειδή λίγο-πολύ, μοιάζαμε όλοι, ήμασταν στην ίδια (σχεδόν) ηλίκα και συμπεριφερόμασταν λίγο διαφορετικά από τους υπόλοιπους αθλητικούς συντάκτες της εποχής. Και στον τρόπο του ρεπορτάζ και στη γραφή.

Είχαμε βάλει και από νωρίς την ανάγνωση των αριθμών, ως βασικό εργαλείο των πρωτόλειων αναλύσεων, προσπαθούσαμε -μέσω των προπονητών- να μεταφέρουμε κάτι διαφορετικό από την απλή αναφορά στη διακύμανση του σκορ και τους πόντους των πρωταγωνιστών.

Δεν ήταν εύκολο να συνηθίσεις τους αναγνώστες, πολύ περισσότερο τους αρχισυντάκτες και τους "υλατζήδες" των εφημερίδων ότι καλύτερα να "έκοβαν" -για να μπει το κομμάτι στο συγκεκριμένο χώρο τον οποίο είχαν επιλέξει-κάτι άλλο από το κείμενο. Όχι τα στατιστικά. Τους φαινόταν περίεργο: "Μα τι θα διαβάσουν, αύριο οι αναγνώστες; Αριθμούς και παρενθέσεις;" ρωτούσαν σαρκαστικά.

Θυμάμαι έναν, που κάποτε είχε δει τις σημειώσεις ενός αγώνα, όπου είχα κρατήσει στατιστικά (x για το άστοχο δίποντο, x3 για το άστοχο τρίποντο, ε το επιθετικό ριμπάουντ, α για το αμυντικό, ασ για τις ασίστ, κλ για το κλέψιμο και διάφορους αριθμούς για την εξέλιξη του σκοραρίσματος του παίκτη) και σχολίασε: "Μαθηματικές εξισώσεις λύνεις;"

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 80, το μπάσκετ ασφυκτιούσε στις γεμάτες ποδόσφαιρο αθλητικές σελίδες. Οι δυο αθλητικές εφημερίδες "Φως των Σπορ" και "Αθλητική Ηχώ" είχαν μεν καθημερινό ρεπορτάζ, αλλά συμπυκνωμένος σε 600-700 λέξεις. Στις μεγάλες νίκες από Παναθηναϊκόςκαι Ολυμπιακό αφιέρωναν πιο πολύ χώρο, σιγά-σιγά όμως την πρωτοκαθεδρία έπαιρναν οι ομάδες της Θεσσαλονίκης.

Όταν βγήκε ο "Φίλαθλος" το 1982, που καθιέρωσε τη δεύτερη σελίδα του, σαν τη σελίδα όλων των σπορ, με πολλά βασικά θέματα -μέσα στην εβδομάδα- από το μπάσκετ έκαναν στήλες και οι άλλες δυο αθλητικές. Ταυτόχρονα υπήρχαν και κάποιες περιοδικές εκδόσεις, που αγκάλιαζαν το μπάσκετ και το κοινό του. Παλιότερα ο πατριάρχης του μπασκετικού ρεπορτάζ Βαγγέλης Φουντουκίδης είχε υπογράψει την περιοδική έκδοση "Γκολ Ρεκόρ και Καλαθιές", ενώ το 1976 κυκλοφόρησε για μισό χρόνο περίπου η εφημερίδα "Μπάσκετ Μπολ".

Οι πρόδρομοι του "Τρίποντου"

Στη δεκαετία του '80 οι εκδόσεις για το μπάσκετ ήταν περισσότερες όπως και οι ανάγκες των μπασκετόφιλων για ειδικά θέματα, αναλύσεις και παρουσιάσεις των ξένων πρωταθλημάτων και του ΝΒΑ. Θα κάνουν την εμφάνιση τους και οι πρώτες αφίσες, που μπήκαν στα εφηβικά δωμάτια, όσων είχαν λατρέψει την πορτοκαλί μπάλα, περνώντας τις ώρες τους στα διάφορα ανοιχτά γηπεδάκια της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων της Ελλάδας.

Κανείς δεν φανταζόταν την έκρηξη που θα ακολουθούσε το 1987, οι περισσότεροι κάναμε το κέφι μας, ή αν θέλετε ...βγάζαμε το άχτι μας για τους περιορισμούς σε λέξεις που είχαμε από τις εφημερίδες και σιγά-σιγά γνωρίζαμε από κοντά την ωραία οικογένεια του ελληνικού μπάσκετ.

Τρία περιοδικά προσπάθησαν να καλύψουν το κενό της ενημέρωσης, κάτι σαν πρόδρομοι του "Τρίποντου", ενώ βαδίζοντας προς το 1987, εκδόθηκαν και δυο εφημερίδες. Κατά διαβολική (μάλλον) σύμπτωση συμμετείχα, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, συμμετείχα σε αυτές τις προσπάθειες, πλην του περιοδικού "Μπάσκετ" (1982, εκδότης ο φωτογράφος Γεράσιμος Ανδρεάτος, διευθυντής ο Τάκης Ευσταθίου με συντάκτες από την Αθλητική Ηχώ, τον Φ.Συρίγο να γράφει για πρώτη φορά την θρυλική στήλη "Δίχως μαλλιά στη γλώσσα" και τον Χρήστο Σωτηρακόπουλο λίγο πριν απορροφηθεί ολότελα από το ποδόσφαιρο)

✍ Το 1982, μαθητής ακόμα στη Γ Λυκείου, έχοντας όμως πάρει "δημοσιογραφικό χρίσμα" από το ΦΩΣ ακολουθώ την ομάδα που είχε σαν αρχισυντάκτη τον θρυλικό Φαίδωνα Κωνσταντουδάκη, στο περιοδικό "Σούπερ Μπάσκετ". Συνοδοιπόρος με Βασίλη Σκουντή και Δημήτρη Καρύδα, που είχα πρωτογνωρίσει στα Γραφεία του ΦΩΤΟΣ, στην οδό Πειραιώς 9-11.

✍ Μια διαφωνία των εκδοτών του Σούπερ Μπάσκετ, οδήγησε τον Βαγγέλη Τσολάκη στην έκδοση ενός ακόμη περιοδικού με τίτλο "Μπασκετόραμα". Εκεί μετακομίσαμε οι περισσότεροι συντάκτες του Σουπερ Μπάσκετ, με μερικά τεύχη να γράφουν ιστορία όπως η περίφημη αποστολή Σκουντή και Καρύδα το 1983 στη Θεσσαλονίκη για τα "Δημήτρια", όπου εμφανίστηκε ο Μάικλ Τζόρνταν σε μια ιστορική μονομαχία κόντρα στο Νίκο Γκάλη. Ο Βασίλης προλαβαίνει να ποζάρει δίπλα και στους δυο σε μια φωτογραφία-κειμήλιο!

✍ Τα τρία μηνιαία περιοδικά (σε μια στιγμή κυκλοφορούσαν όλα μαζί) είχαν ευγενείς προθέσεις, όχι όμως και ... ισχυρά κεφάλαια. Στην έκρηξη του ανταγωνισμού, είχαν καλή κυκλοφορία σε βάθος χρόνου, όμως, ήταν φανερό ότι δεν θα άντεχαν. Η ΕΟΚ μέσω του μακαρίτη Θόδωρου Μπαλφούσια, θέλησε να καλύψει το κενό με μια διμηνιαία έκδοση (Ελλάς-Μπάσκετ) που αργότερα μετεξελίχθηκε σε ετήσιο οδηγό του σπορ, αν και το πρώτο year book κατά τα αμερικάνικα πρότυπα είχε εκδοθεί με πρωτοβουλία του Δημήτρη Καρύδα το 1984.

✍ Κάπου εκεί εμφανίστηκαν οι εφημερίδες. Πρώτο το Επταήμερο του Μπάσκετ (και για λίγο του χάντμπολ) με εκδότη διευθυντή τον Θοδωρή Κοτσώνη. Βγήκε, αν δεν κάνω λάθος, στα μέσα του 1985. Μαζί με τον Γιάννη Αντωνόπουλο, ακολουθήσαμε τον Βασίλη Σκουντή που είχε αναλάβει την αρχισυνταξία, αλλά για διάφορους λόγους δεν συνεχίσαμε. Αργότερα πήρε τα ηνία ο Δημήτρης Καρύδας και στο "Επταήμερο" ξεκίνησαν να δημοσιογραφούν ο Γιάννης Λαμπίρης, ο Γιάννης Ψαράκης και ο νυν εκτελεστικός διευθυντής ΕΠΟ, Ιάκωβος Φιλιππούσης,ο Νίκος Μπουρλάκης και πολλοί άλλοι. Εκεί έγραψε τα πρώτα του ματς ο Παντελής Διαμαντόπουλος (μαθητής στο γυμνάσιο) ενώ άρχισε να μας βάζει στο "κόλπο" του ΝΒΑ, ο Κώστας Παπαδάκης που εξελίχθηκε σε κορυφαίο ατζέντη παικτών στην Ελλάδα.

✍ Το 1987, είχε προηγηθεί η εξαιρετική πορεία της εθνικής ομάδας στο Μουντομπάσκετ της Ισπανίας και ερχόταν το Ευρωμπάσκετ της Αθήνας. Ο Μάνος Μανουσέλης -υπεύθυνος του ρεπορτάζ μπάσκετ στον ¨Φιλαθλο"- πείθει τον Νίκο Καραγιαννίδη να εκδοθεί και μια εβδομαδαία εφημερίδα υπό την αιγίδα του "Φ". Το τηλεφώνημα του με βρίσκει ... σαν έτοιμο από καιρό και τον Απρίλιο του 87, βγαίνει το "Μπάσκετ". Ο Γιώργος Κογκαλίδης, ο Σοφοκλής Γρηγοριάδης ο Φώτης Τσιμέλας, ο Άγγελος Αρτελάρης, ο Αργύρης Παγαρτάνης, η Σοφία Γιαλελή, ο Μενέλαος Σεβαστιάδης, ο (νεαρούλης) Σπύρος Καβαλιεράτος έγραψαν στις σελίδες του.

✍ Το μπάσκετ "αγκαλιάζουν" και οι ταμπλόιντ εφημερίδες ειδικά οι εκδόσεις της Δευτέρας. Το αθλητικό ένθετο του Ελεύθερου Τύπου το 1985 (κάθε Πέμπτη, μια ιδέα του Χρήστου Ράπτη), αποτελεί μια μεγάλη καινοτομία και στις 16 σελίδες του αρκετές αφιερώνονται αφιερώνονται στο άθλημα.

Η επαναστατική αλλαγή...

Και ξαφνικά ήρθε το Ευρωμπάσκετ. Σαν τυφώνας, ένα τσουνάμι που άλλαξε τα πάντα. Ακόμα και στον αθλητικό Τύπο, που είχε συνηθίσει να ασχολείται βασικά με το ποδόσφαιρο και ... πάλι με το ποδόσφαιρο. Όλα τα υπόλοιπα ήταν επικουρικά, ειδικά σε εποχές που δεν υπήρχαν μεγάλες επιτυχίες. Το επικό 12ήμερο όμως του Ιούνη του 87, σάρωσε όλα όσα ξέραμε ως τότε.

Ο αείμνηστος Κώστας Πολίτης και οι δώδεκα διεθνείς έγιναν πρόσωπα των ημερών, με τον Τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό να ασχολείται μαζί τους 24 ώρες το 24ωρο. Ο Νίκος Γκάλης, δυο-τρεις μέρες μετά τον τελικό δήλωνε στο "ΦΩΣ" ότι "αν κατεβαίναμε τώρα στις εκλογές, θα κάναμε Κυβέρνηση". Είχε δίκιο. Όπου κι αν εμφανίζονταν οι διεθνείς γινόταν πανικός. Τους έκαναν δώρα από παντού. Από τον Γιάννη Λάτση και τις προσωπικές επιταγές 2 εκατομμυρίων δραχμών σε κάθε παίκτη της Εθνικής (όπως είχε υποσχεθεί στον Κώστα Πολίτη) μέχρι απλούς πολίτες που έστελναν μικρά δώρα, λέγοντας ένα απλό ευχαριστώ.

Η ένωση ξενοδόχων Ρόδου φιλοξένησε την ομάδα (και αρκετούς δημοσιογράφους) στο σμαραγδένιο νησί και όλα ήταν διαφορετικά.

Οι προσωπογραφίες των παικτών φιλοτεχνούνται από τους πιο έμπειρους δημοσιογράφους όλων των εφημερίδων. Το μπάσκετ αποκτά μια πρωτοφανή δημοτικότητα, που ξεπερνάει τη δική μας φαντασία.

Είναι το γεγονός, όμως, αυτό που υπερβαίνει τη λογική. Τώρα, 36 χρόνια μετά, ίσως να μην είμαστε σε θέση να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της επιτυχίας. Οι Έλληνες αισθάνονται πρώτοι σε όλοι την Ευρώπη. Δεν τους είναι συνηθισμένο, τους φαίνεται υπέροχο και το απολαμβάνουν. Ο Μανόλης Ανδρόνικος γράφει στο "Βήμα" ένα μνημειώδες άρθρο με τίτλο "Αναξιφόρμιγγες Ύμνοι" εμπνεόμενος από τον αρχαίο ποιητή Πίνδαρο και εγκωμιάζοντας την προσπάθεια της Εθνικής και ενώ το 1987 είναι χρονιά που ερχόμαστε ένα βήμα πριν από τον πόλεμο με την Τουρκία αλλά και τουλάχιστον χίλιοι άνθρωποι πεθαίνουν από τον φονικό καύσωνα, όλοι το θυμόμαστε για το 1987...

Οι άνθρωποι του μπάσκετ καταλαβαίνουν ότι έχουν κάνει κάτι μεγαλύτερο από την κατάκτηση ενός χρυσού μεταλλίου. Αγωνιούν και για το μέλλον, μην αποδειχθούμε κατώτεροι των περιστάσεων και δεν εκμεταλλευτούμε αυτή την επιτυχία

Το μπάσκετ-όμως- από υπόθεση σχεδόν οικογενειακή γίνεται κτήμα όλων. Ακόμα και η Ελλάδα που παραδοσιακά έπνιγε (και πνίγει) οτιδήποτε καλό έβρισκε ή της τύχαινε στο δρόμο, ήταν δύσκολο να σβήσει αυτό τον θρίαμβο.

Κι ο μπασκετικός Τύπος δεν ήταν πια μια ερασιτεχνική, ρομαντική προσπάθεια που κάθε τόσο και λιγάκι επαναλαμβανόταν με προοπτική να αποτύχει. Οι συντάκτες του μπάσκετ από κει που δεν είχαν χώρο να γράψουν πάνω από τρεις-τέσσερις ειδήσεις, βλέπουν τις εφημερίδες να δίνουν άπλετο χώρο. Πριν από το 87, ένας συντάκτης κάλυπτε το ρεπορτάζ ολων των ομάδων, μετά το έπος της Εθνικής, οι ... μασόνοι πολλαπλασιάζονται.

Το Νοέμβριο του 1988, ο Φίλιππος Συρίγος σε συνεννόηση με τους εκδότες Φλουράκη και Νασίκα, έχει βρει τον τίτλο για ένα περιοδικό που θα γράψει τη δική του ιστορία και θα μακροημερεύσει για 17 χρόνια. Το λένε "Τρίποντο", θα βγάλει 808 τεύχη και θα γίνει ένα από τα μακροβιότερα περιοδικά της χώρας. Όχι άδικα και καθόλου τυχαία...