(Όποιος δεν έχει χρόνο, διάθεση, ή ενδιαφέρον να δει τα βίντεο δεν υπάρχει κανένας λόγος να συνεχίσει. Το κείμενο είναι συνοδευτικό. Αξία έχουν οι εικόνες). Πως υποδέχεσαι τον θάνατο; Πως τον αντικρίζεις στα νεκρά πρόσωπα δικών σου ανθρώπων; Πως αποχωρίζεσαι και πως αποχαιρετάς αυτούς που αγαπάς; Με πόνο. Με δάκρυα. Με σπαραγμό. Με οδύνη. Με σιωπή.

Λέμε για αυτές τις ιδιαίτερες στιγμές της κηδείες. Οι καλλιτέχνες έχουν και στον θάνατο τη δικιά τους ιδιαιτερότητα: το τελευταίο χειροκρότημα. Όταν βγαίνει το φέρετρο από την εκκλησία. Όταν μπαίνει στο χώμα. Αν πρόκειται για τραγουδιστή οι φίλοι του, αλλά κι ο κόσμος συγκεντρωμένοι γύρω από το μνήμα του τραγουδάνε. Αγαπημένα του κομμάτια. Επιτυχίες με τις οποίες έχει συνδεθεί. Ειδικότερα όταν πρόκειται για λαϊκούς τραγουδιστές.

Παγκόσμιος τραγουδιστής στη κυριολεξία ο Ντέμης Ρούσσος. Εντελώς διαφορετικές, όμως, οι στιγμές της ταφής ενός λαϊκού τραγουδιστή. Όπως π.χ του Μανώλη Αγγελόπουλου. Συνοδεία βιολιού και κλαρίνου και τους συναδέλφους του να του τραγουδάνε "και καλή τύχη όπου κι αν πας".

Στο λαϊκό μουσικό το έθιμο απαιτεί ολόκληρη ορχήστρα. Οι συνάδελφοι και φίλοι που έχουν παίξει κατά καιρούς μαζί του, πάνε στην κηδεία με τα όργανα τους. Όπως πρόσφατα ότι ξεκίνησαν από την Αθήνα για την Πάτρα για την κηδεία του Μπάμπη Γκολέ. Με τα μπουζούκια τις κιθάρες και τους μπαγλαμάδες τους. Έπαιξαν για αυτόν πάνω από το μνήμα τραγούδια που αγάπαγε: "το μπαγκαλάκι", τη "νοσταλγία" και τη "γυφτοπούλα στο χαμάμ".

Αντίστοιχα συνάδελφοί του, παίζοντας βιολιά συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία τον μεγάλο λαϊκό βιολιστή Γιώργο Κόρο, που έφυγε κι αυτός από τη ζωή, σχετικά πρόσφατα.

Στον Γιώργο Μπάτη είχαν βάλει στο δεξί του χέρι παραμάσχαλα, τον μπαγλαμά. Για να τον έχει μαζί του, εκεί όπου θα πάει.

Χαρακτηριστική είναι η τελευταία σκηνή του ρεμπέτικου του Κώστα Φέρρη. Στην κηδεία της ηρωίδας της "Μαρίκας" παίζουν μπαγλαμάδες και μπουζούκια οι συνάδελφοι της. Έστω και με στοιχεία υπερβολής με τον τρόπο που χόρευαν στο τέλος. Και με λάθος προσέγγιση στη σκηνή που κάποιος μοιράζει τα όργανα (στην τύχη). Όπως είπαμε και παραπάνω ο κάθε μουσικός πάει στην κηδεία με το όργανο του. Το οποίο έχει συνέχεια μαζί του. Δεν τα παρατάνε δηλαδή κι ύστερα κάποιος τους δίνει από ένα να παίξουνε.

Στη Νέα Ορλεάνη υπάρχουν οι περίφημες "Φιούνεραλ Μπαντς". Η σορός του νεκρού μεταφέρεται συνοδεία μουσικής από την εκκλησία μέχρι το νεκροταφείο. Μπροστά το φέρετρο, πίσω η μπάντα διασχίζουν τους δρόμους της πόλης. Κανείς δεν κλαίει. Όλοι είναι χαρούμενοι, το έθιμο απαιτεί κάποιοι να κρατάνε πολύχρωμες ομπρέλες κι αρκετοί χορεύουνε. Κάτι που έχει ρίζες από την Αφρική. Σε στεφάνια και αφίσες στα πλάνα που ακολουθούν αναγράφεται "New Birth". Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη χριστιανική εκκλησία των Βαπτιστών θεωρεί τον θάνατο σαν "Νέα Γέννηση". Κατά συνέπεια δεν υπάρχεις λόγος για θρήνο και κλάματα. Αφού ο νεκρός έχει ξαναγεννηθεί και βρίσκεται πλέον δίπλα στο Θεό.

Κι αν όλα αυτά αφορούν κοινούς θνητούς οι κηδείες των μουσικών έχουν ακόμα μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα. Οι σκηνές της κηδείας του μαύρου μουσικού Κέρβιν Τζέιμς που πέθανε στα 35 του είναι εκπληκτικές. Οταν αυτοί που κρατάνε το φέρετρο το ανεβοκατεβάζουν στον αέρα σε μια προσπάθεια να χορέψουν για τελευταία φορά τον νεκρό.

Ο Σέρβος τσιγγάνος βιολιστής Μπόμπαν Βοζ, πέθανε το Νοέμβριο του 2014 σε ηλικία 54 ετών. Η σκηνή των συγγενών και φίλων πάνω από το φέρετρο να παίζουν με τα βιολιά τους και να σπαράζουν στην κυριολεξία είναι συγκλονιστική.

Μιλάμε για ανθρώπους, που δεν έχουν κοινωνικούς φραγμούς και κατά συνέπεια δεν μπορούν να περιορίσουν την έκφραση των συναισθημάτων τους με τους πλέον έντονους τρόπους. Συνοδεύοντας τον δικό τους άνθρωπο όπως απαιτεί το έθιμο στο τελευταίο του ταξίδι. Θρηνούν με σπαραγμό:

Στο επόμενο βίντεο ο Μπόμπαν Βοζ δίνει τα ρέστα του σε τσιγγάνικο γάμο και τα χαρτονομίσματα στο κούτελο. Οπως συνηθιζόταν άλλωστε (αλλά και μέχρι σήμερα) και στα δικά μας πανηγύρια.

Οι κηδείες και ο θάνατος γενικότερα δεν έχουν απασχολήσει μόνο τους λαϊκούς ανθρώπους και μουσικούς. Με το θέμα έχουν ασχοληθεί και οι λόγιοι. Το 1785 ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ έγραψε την "Πένθιμη Τεκτονική Μουσική" (αριθμός καταλόγου Κάιχελ 477). Για τη μασονική κηδεία των φίλων του, Δούκα Γεωργίου-Αυγούστου του Μεκλεμβούργου και Κόμη Φραγκίσκου Εστερχάζυ φον Γκαλάντα. Εδώ να πούμε ότι τον 18ο αιώνα ο Τεκτονισμός ήταν κίνημα ελεύθερου πνεύματος. Σε αντιδιαστολή με την απολυταρχία που εξέφρασαν πριν τη Γαλλική επανάσταση η απόλυτη μοναρχία και ο κλήρος.

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα βρίσκουμε το πένθιμο εμβατήριο του Ζήγκφριντ στην όπερα "Λυκόφως των θεών" του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Ενώ το 1902 ο Γκουστάβ Μάλερ ξεκινά την 5η συμφωνία του, με ένα πένθιμο εμβατήριο. Ο καθένας πενθεί με τον δικό του τρόπο. Στην κηδεία του Μανώλη Αγγελόπουλου το 1989, αντί για νεκρώσιμα είχε γεμίσει όλη η Αγία Βαρβάρα με αφίσες. Με γιγάντια στεφάνια και τεράστιες ελληνικές σημαίες. Για να περάσει το μήνυμα ότι "κι εμείς οι τσιγγάνοι είμαστε Έλληνες". Ο ίδιος ο Μανώλης Αγγελόπουλος ξεκινώντας για το Λονδίνο για να κάνει εγχείριση καρδιάς είχε ζητήσει αν συμβεί το απρόοπτο να παίξουν στην κηδεία του ο Βασίλης Σαλέας κλαρίνο κι ο Λευτέρης Ζέρβας βιολί. Όπως κι έγινε.

Τα του θανάτου του είχε τακτοποιήσει ο συγγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος. Στην αίθουσα του κρεματορίου στο Παρίσι μαζί με τους λίγους στενούς φίλους ήταν σε μια γωνία κι ένας μπουζουξής. Όταν το φέρετρο μέσω του σχετικού μηχανισμού άρχισε να κατευθύνεται στον αποτεφρωτήρα ο μπουζουξής άρχισε να παίζει και να τραγουδάει το "ένας αλήτης πέθανε". Στη συνέχεια η σύντροφος του έριξε τη στάχτη σ' έναν υπόνομο, όπως είχε ζητήσει ο συγγραφέας.

Για τους κοινούς θνητούς δεν υπάρχουν τέτοιες διαδικασίες. Μια καλή λύση ωστόσο είναι η δωρεά σώματος, στο τμήμα ανατομίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Όταν προκύψει λοιπόν το μοιραίο, οι συγγενείς ενημερώνουν τους αρμόδιους της Σχολής, οι οποίοι φροντίζουν για την παραλαβή και τη μεταφορά της σωρού. Ούτε κηδείες (θρησκευτικές, πολιτικές) ούτε τάφοι, ούτε μνημόσυνα, ούτε ταλαιπωρία στους συγγενείς και φίλους ούτε περιττά έξοδα. Συν ότι προσφέρεις και στην επιστήμη.