Ποδόσφαιρο και χούντα

ΠΡΑΓΜΑΤΙ αυτός ο μύθος υπάρχει. ότι η δικτατορία είχε στρέψει τον κόσμο στο ποδόσφαιρο. Και στον αθλητισμό γενικότερα. Κάνοντας εθνική υπόθεση το Κύπελλο Κυπελλούχων της ΑΕΚ, στον τελικό με τη Σλάβια το 1968. Την πορεία του Παναθηναϊκού στο Γουέμπλεϊ, το 1971. Ακόμα και τους βαλκανικούς αγώνες στίβου. Απ΄ό,τι θυμάμαι, μάλιστα, και όπως λέει ο αστικός μύθος, είχαμε δώσει κάτι ψιλά στους Τούρκους κριτές να ακυρώσουν την ομάδα που ήταν πρώτη στην σκυταλοδρομία, να κερδίσει η Ελλάδα και με τους βαθμούς αυτούς να πάρει την πρώτη θέση στη γενική βαθμολογία.

Πράγματι είχαν συμβεί όλα αυτά. Τα στελέχη της χούντας επεδίωκαν κατ΄αρχήν την αποδοχή και την αναγνώριση. Και στη συνέχεια τη δημοφιλία. Το ποδόσφαιρο προσφερόταν. Ότι ο πανίσχυρος ΓΓΑ Κώστας Ασλανίδης, βοηθάει. Βοηθάει όλες τις ομάδες Με μετρητά και αθλητικές εγκαταστάσεις. Μια ματιά στα φόρουμ των οπαδών για το ποια ομάδα βοήθησε περισσότερο η χούντα, με σχετικά δημοσιεύματα της εποχής, είναι διαφωτιστική. Ο "αντιπρόεδρος" της "κυβέρνησης", ο γραφικός Στέλιος Πατακός, ήταν παρών σε όλα τα παιχνίδια του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο στον δρόμο για το Γουέμπλεϊ. Όπως και η Δέσποινα Παπαδοπούλου. Αρχηγός της αποστολής στον τελικό του Λονδίνου, ήταν ο ίδιος ο Κώστας Ασλανίδης. Αν όλα αυτά θυμίζουν ή παραπέμπουν και σε σύγχρονες συμπεριφορές πολιτικών ηγεσιών, κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι.

Ο Πατακός έχει διακόψει(!) αγώνα στη Λεωφόρο και συμβουλεύει τον Γιώργο Σιδέρη να παίζει πιο... μαλακά!

Ο Ασλανίδης γυρίζει από το Γουέμπλεϊ. Ο "αρχιτέκτων" του παναθηναϊκού θριάμβου, όπως γράφει η λεζάντα

Το ποδόσφαιρο, όμως, εκείνα τα χρόνια, είχε τη δική του δυναμική. Ο Δομάζος, ο Σιδέρης, ο Παπαϊωάννου, ο Κούδας, δεν ήταν δημιουργήματα της χούντας. Η εποχή της δικτατορίας συμπίπτει τυχαία με μια φουρνιά μεγάλων ποδοσφαιριστών και μεγάλων ομάδων. Του Παναθηναϊκού κατ΄αρχήν, με την ομάδα του Γουέμπλεϊ, και του Ολυμπιακού στη συνέχεια με την ομάδα του Γουλανδρή. Ομαδάρα είχε και ο ΠΑΟΚ, όπως και η ΑΕΚ. Εξαιρετικός ήταν και ο Πανιώνιος, που είχε αποκλείσει στο Κύπελλο Κυπελλούχων την Ατλέτικο Μαδρίτης

Τις Κυριακές από νωρίς στα καφενεία

Γυρίζοντας, όμως, τον χρόνο σχεδόν μισό αιώνα πίσω, τίποτε δεν είναι ίδιο με το σήμερα. Μιλάμε για τις κοινωνικές συνθήκες. Το ποδόσφαιρο, ειδικά για τους νέους, ήταν η μοναδική διασκέδαση. Η τηλεόραση βρισκόταν στα σπάργανα κι ούτε λόγος για ζωντανές μεταδόσεις των αγώνων του πρωταθλήματος. Υπήρχαν ακόμη τα καφενεία και οι παρέες. Όλα τα ματς, Κυριακή μεσημέρι. Η σταθερή, η προκαθορισμένη ώρα, γινόταν πλέον συνήθεια: Κυριακή πρωί, για καφέ ή ούζο στο καφενείο. Στη συνέχεια σπίτι, για φαγητό και μετά ξανά στο καφενείο. Αν τα ματς άρχιζαν στις 3μμ, δύο παρά. Οι ΑΕΚτήδες να φεύγουν για τη Ν.Φιλαδέλφεια, που ήταν μακριά, πρώτοι. Στη συνέχεια οι παναθηναϊκοί για τη Λεωφόρο και τελευταίοι οι ολυμπιακοί για το Καραϊσκάκη, που ήταν κοντά. Μιλάμε για τα Πετράλωνα. Κι αν βέβαια, ο Ολυμπιακός, έπαιζε στην επαρχία, οι ολυμπιακοί δεν είχαν κανένα πρόβλημα να πάνε στο Καραϊσκάκη να δούνε Εθνικός-Παναθηναϊκός, ή στη Νέα Σμύρνη, Πανιώνιος-Παναθηναϊκός. ΄Η και ντέρμπι ΑΕΚ-Παναθηναϊκού, αν υπήρχαν εισιτήρια.

Ο Ασλανίδης "τιμωρός" του (Βίκτορα) Μητρόπουλου και του Ροκίδη για "ολίσθημά" τους στο Λονδίνο με τον Παναθηναϊκό

Έχω βαρεθεί να ακούω την κουταμάρα ότι τότε ήταν όλοι μαζί στις εξέδρες, ολυμπιακοί και παναθηναϊκοί. Και δεν είναι αυτή η μοναδική διαφορά στο ποδόσφαιρο και την κοινωνία, ύστερα από μισό αιώνα. Τότε, πράγματι, ο κόσμος κοιμότανε το καλοκαίρι με ανοιχτά τα παράθυρα. Ούτε λεφτά υπήρχανε στα σπίτια, ούτε πολύτιμα αντικείμενα για να μπουκάρει ο κλέφτης. Αντίθετα, κλέφτες κάνανε ντου, μέρα μεσημέρι, στις αυλές κι αρπάζανε ρούχα από την μπουγάδα που ήτανε κρεμασμένα για να στεγνώσουνε. Να τα πουλήσουνε μετά, σαν μεταχειρισμένα, στο Μοναστηράκι κι ό,τι κονομήσουνε.

Έτσι και στο ποδόσφαιρο. Φανατισμός υπήρχε. Ξύλο έπεφτε. Δεν υπήρχε, όμως το μίσος. Δεν υπήρχαν οργανωμένοι. Η τότε "Αθλητική Ηχώ" και το τότε "Φως των Σπορ" ήταν του κατηχητικού, σε σχέση με τις σημερινές οπαδικές φυλλάδες.

Γεμάτο το Καραϊσκάκη και με θέσεις ορθίων...

Ξεφύγαμε όμως. Το ποδόσφαιρο τότε είχε τη δική του αυτόνομη δυναμική. Αν υπήρχε την Τετάρτη πχ, ένα μεγάλο παιχνίδι Β Εθνικής εξ' αναβολής, το γήπεδο του Φωστήρα, της Προοδευτικής ή του Ατρομήτου στο Περιστέρι, ήταν γεμάτο. Επειδή πήγαιναν ουδέτεροι. Επειδή πέρα από την ομάδα του, ο κόσμος τότε, αγαπούσε το ποδόσφαιρο.Αρκετοί την Κυρκαική, έβλεπαν δυο ματς! Το πρωί στην ομάδα της γειτονιάς τους στο τοπικό πρωτάθλημα της Αθήνας, ή του Πειραιά και το απόγευμα στον Ολυμπιακό ή τον Παναθηναϊκό...

Τα σπίτια είναι χαμηλά...

Ποιος να κάτσει μέσα στο σπίτι; Τα σπίτια, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ήταν μικρά. Ποιός να είχε τότε δικό του δωμάτιο; Για τη νεολαία της εποχής, η διασκέδαση ήταν τα καφενεία, κάθε Κυριακή το γήπεδο και αργότερα, αν υπήρχαν λεφτά, τα μπουζούκια. Ο περίφημος "παλιός καλός ελληνικός κινηματογράφος" είναι ένας ακόμα μύθος. Κανένας νέος δεν πήγαινε τότε στο σινεμά για να δει τον Σταυρίδη και τον Γκιωνάκη.

Άλλο ήταν το κακό που έκανε η χούντα. Μέχρι το 1967 υπήρχε μεγάλη πολιτσιτική δραστηριότητα: Θεοδωράκης, Χατζηδάκις, το "νέο κύμα" με τον Σαββόπουλο και άλλους, ποιοτικός ξένος αλλά και ελληνικός κινηματογράφος. Υπήρχε το κίνημα των "Λαμπράκηδων". Θυμάμαι, ο Μίκης Θεοδωράκης έκανε κάθε Κυριακή πρωί, παράσταση του Άξιον Εστί στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Με δέκα δραχμές το φτηνό εισιτήριο. Τον Καλογιάννη, αντί του Μπιθικώτση, τον Ζωγράφο αντί του Δημήτριεφ και τον Καρούζο αντί του Μάνου Κατράκη.

Ο Παναθηναϊκός στο Γουέμπλεϊ. Όλοι οι παίκτες του ποζάρουν με δέος πριν από τον τελικό με τον Άγιαξ

Όλα αυτά, μετά την 21η Απριλίου, τελείωσαν. Η νεολαία στράφηκε στα σφαιριστήρια και στο καφενείο. Το ποδόσφαιρο που έτσι κι αλλιώς είχε τη δυναμική του, έγινε μονόδρομος για την ψυχαγωγία. Αφού δεν υπήρχε τίποτε άλλο, τα γήπεδα γέμιζαν ακόμα περισσότερο. Όχι όμως επειδή υπήρχε κάποιο πλάνο, ή σχέδιο της χούντας. Όπως οι αφελείς που πιπιλίζουν την καραμέλα, ότι σκόπιμα αφήνουν την βία στα γήπεδα, για να εκτονώνονται οι νέοι και να μη βγαίνουν στους δρόμους. Όταν χρειάστηκε, βγήκαν.

Δεν έκανε, λοπόν, η χούντα σχετικά με το ποδόσφαιρο και στον αθλητισμό γενικότερα, ή περισσότερα, απ' όσα στη συνέχεια έκανε η Δημοκρατία. Η χούντα είχε την ΑΕΚ στο μπάσκετ, η Δημοκρατία τον Άρη. Η χούντα το Γουέμπλεϊ, η Δημοκτατία το Γιούρο 2004. Παγκόσμιο ρεκόρ ο Παπανικολάου επί χούντας, παγκόσμιο ρεκόρ η Σακοράφα επί Δημοκρατίας. Η χούντα είχε τον Παπαγεωργόπουλο, η Δημοκρατία τον Κεντέρη. Η χούντα είχε τον Πέτρο Γαλακτόπουλο, η δημοκρατία τον Πύρρο Δήμα. Όπως ο Πατακός και ο Ασλανίδης είχαν σα παιδί τον Δομάζο, έτσι και οι υπουργοί της Δημοκρατίας είχαν σα παιδιά τους τους μεγάλους αθλητές. Λεφτά έδινε η χούντα στους πρωταθλητές, πολλά περισσότερα λεφτά η δημοκρατία. Άδειες ΠΡΟ-ΠΟ έδινε ο Ασλανίδης σε ποδοσφαιριστές και αθλητές, άδειες ΠΡΟ-ΠΟ έδιναν και μετέπειτα υφυπουργοί αθλητισμού. Με τη δημοκρατία, μάλιστα, να το πηγαίνει ακόμα παραπέρα, κάνοντας τους αθλητές αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων. Κάτι που ούτε ο Παπαδόπουλος με τον Πατακό είχαν διανοηθεί.

"Εθνική υπόθεσις" το Γουέμπλεϊ. Εξ ου και η συνάντηση της αποστολής του ΠΑΟ, με τον πρόεδρο του Ολυμπιακού Νίκο Γουλανδρή

Δεν υπάρχουν λοιπόν θεμελιώδεις διαφορές στις συμπεριφορές της χούντας και της δημοκρατίας στο συγκεκριμένο θέμα. Και οι δικτάτορες και οι εκλεγμένοι από τον ελληνικό λαό, έκαναν πάνω-κάτω τα ίδια. Και οι δυο ήθελαν να οικειοποιηθούν τις επιτυχίες και να τις περάσουν στην δική τους προπαγάνδα.

Δημοσίευμα της εποχής, με τον Ασλανίδη να θεωρεί "γιο του" τον Δομάζο και να υπόσχεται ... πριμ

Η χούντα ήταν πιο χοντροκομμένη, λόγω και της διαφορετικής εποχής που επιβλήθηκε και τη νοοτροπία των καραβανάδων ημιμαθών, που σφετερίστηκαν την εξουσία. "Κάθε χωριό και γυμναστήριο" έλεγαν, χτίζοντας κολυμβητήρια σε όρη και βουνά! Ο Ασλανίδης κανόνιζε τις μεταγραφές. Ο Ολυμπιακός τον Συνετόπουλο και ο Παναθηναϊκός τον Αντωνιάδη. Οι μετέπειτα υφυπουργοί αθλητισμού κυρίως του ΠΑΣΟΚ στην προσπάθειά τους να πάρουν μερίδιο από τις επιτυχίες, είχαν εφεύρει την ωραία φράση "επί των ημερών μας".