Διαβάζω ξανά και ξανά αυτό που έχει πει ο Αμερικανός σκηνοθέτης, Orson Welles, για την υστεροφημία:

“ Νομίζω πώς δεν θα με θυμούνται για τίποτα. Αλλά δεν βλέπω τη δουλειά μου με αυτόν τον τρόπο. Είναι εξίσου χυδαίο να δουλεύεις για χάρη της υστεροφημίας με το να δουλεύεις για τα χρήματα”.

Μετά το μυαλό μου πάει στον Θοδωρή Παπαλουκά, λίγες ώρες με τη βράβευση που του έγινε από την ΤΣΣΚΑ Μόσχας στον αγώνα με την Μπαρτσελόνα, διαβάζω το “είμαι ευγνώμων στην ΤΣΣΚΑ” που είπε ο 36χρονος πλέον Έλληνας αθλητής και συνειδητοποιώ ότι ένας από τους κορυφαίους που γέννησε το έπος του 1987 (ο Παπαλουκάς επί της ουσίας αγάπησε το μπάσκετ, όπως πολλοί της γενιάς του, όταν ο Γκάλης και ο Γιαννάκης οδηγούσαν την Εθνική ομάδα στην κορυφή της Ευρώπης και έβαζαν τη χώρα στο μπασκετικό χάρτη – για πάντα) ευχαριστεί μια ρωσική ομάδα και όχι μια ελληνική.

Δεν έχει σημασία αν έπρεπε να είναι ο Ολυμπιακός ή οποιαδήποτε άλλη, όμως είναι παράδοξο ότι ο κορυφαίος Ευρωπαίος παίκτης του 2006 σύμφωνα με τη FIBA (ο μοναδικός Έλληνας με αυτό το βραβείο) αγαπήθηκε έξω, πολύ περισσότερο από όσο αναγνωρίστηκε μέσα. Ξαναγυρίζω, όμως, στη φράση του Welles και τη σπάω σε κομμάτια, να δω αν πραγματικά ταιριάζει στον τσάρο των ελληνορώσων.

Νομίζω ότι δεν θα με θυμούνται για τίποτα: Δύσκολο. Με 17 συλλογικούς τίτλους, δύο μετάλλια (ένα χρυσό σε Ευρωμπάσκετ και ένα ασημένιο σε Μουντομπάσκετ) με την Εθνική ομάδα, προσωπικό βραβείο της FIBA, 8 συνεχόμενα Final Four Ευρωλίγκας, πρώτη θέση στις ασίστ σε όλη την ιστορία της ευρωπαϊκής διοργάνωσης, είναι πολύ δύσκολο να μην θυμάσαι κάποιον παίκτη σαν τον Παπαλουκά. Ακόμη και στις ήττες του, προσωπικές (τις βολές στους τελικούς ανάμεσα στον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό, που ακόμη κάνει βόλτες με το αμάξι για να τις ξεχάσει) και ομαδικές (όταν έκανε τα πάντα απέναντι στον Παναθηναϊκό, αλλά η ΤΣΣΚΑ δεν βοηθούσε, στον τελικό του ΟΑΚΑ), τον θυμάσαι για τα καλά. Και πάνω από όλα θα τον θυμάσαι, γιατί στις μεγάλες βραδιές του, έκανε το μπάσκετ να φαίνεται όμορφο και εύκολο.

Δεν βλέπω τη δουλειά μου με αυτόν τον τρόπο: Πολλοί θα πουν ότι ο Παπαλουκάς πάντα ήθελε τη φήμη, αλλά και την υστεροφημία. Μάλιστα, η τελευταία επιστροφή του στην ΤΣΣΚΑ πέρυσι την άνοιξη, ήταν μια προσπάθεια να κλείσει την καριέρα του στην κορυφή, εκεί που είχε συνηθίσει να την έχει δηλαδή. Δεν του έκατσε, αφού ο Ολυμπιακός σε πείσμα των καιρών και των επικριτών του, πήρε δεύτερη φορά την Ευρωλίγκα σπίτι του. Ωστόσο, παρότι ο Παπαλουκάς μοιάζει με προσωπικότητα που θα την ενδιέφερε τι θα γράφεται για εκείνη, ύστερα από 50 χρόνια, δεν είναι ακριβώς έτσι. Στην ουσία, ο εγωισμός και η αγάπη (εντάξει, έστω εμμονή, πάω πάσο) για τη νίκη, είναι αυτή που τον οδηγούσε, αλλά κυρίως ήταν η αγάπη του για το άθλημα και την πορτοκαλί μπάλα. Αυτά, μου δίνουν την πάσα, για να πάω παρακάτω.

Είναι εξίσου χυδαίο να δουλεύεις για την υστεροφημία, με το να δουλεύεις για τα χρήματα: Μεγάλη συζήτηση. Μεγάλα συμβόλαια. Μεγάλα καράβια, για μεγάλους παίκτες να τα κρατάνε στην επιφάνεια σταθερά, σε μεγάλες φουρτούνες. Τα χρήματα που κέρδισε με την ασίστ του (σαν σπαθί έκοβαν οι ασίστ του Παπαλουκά τις άμυνες, όχι;) ο Παπαλουκάς έγιναν μετά την πορεία του στην ΤΣΣΚΑ, το μεγάλο θέμα συζήτησης γύρω από το όνομα του. Ενώ, στα χρόνια του στην παγωμένη Μόσχα, κανείς δεν έλεγε “τσάμπα χρήματα”, μετά όταν αποφάσισε να επιστρέψει στον Ολυμπιακό, οι συγκυρίες αλλά και η δική του απόδοση με τα ερυθρόλευκα, τον έβγαλαν στη σέντρα. Πολλοί είπαν ότι στον Ολυμπιακό καθόταν (ή γύρισε) για τα χρήματα, ενώ όταν αποχώρησε και άρχισε η δικαστική διαμάχη με την ερυθρόλευκη ΚΑΕ, η επίθεση έγινε εντονότερη, για να φτάσουμε στη δικαστική δικαίωση του και το συμβιβασμό, όπου είχε μια πιο ήπια αποδοχή.

Προσωπικά, δεν μπορώ να κρίνω έναν αθλητή αν παίζει (και) για τα χρήματα, γιατί δεν έχω γνωρίσει ή δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποιος που δεν το κάνει. Είναι, σαν να έρθει κάποιος να μου πει, ότι εγώ δουλεύω για την τέχνη. Μάλιστα, και τι τρως; Ναι, οκ, για να φας φτάνουν πολύ λιγότερα χρήματα από αυτά που έβγαλε στην καριέρα του ο Παπαλουκάς, από αυτά που παίρνει τώρα ο Βασίλης Σπανούλης και ο Δημήτρης Διαμαντίδης. Όμως, κουμάντο στα συμβόλαια του κάθε παίκτη δεν έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε, παρά μόνο αν βλέπουμε να τα αθετούν και να μην σέβονται την υπογραφή που έβαλαν, για να τα εισπράξουν.

Στην περίπτωση του Παπαλουκά, νομίζω πως τα χρήματα, την καριέρα, τη δόξα και τη φήμη που έλαβε, τα άξιζε όλα, γιατί ήταν ένας από τους κορυφαίους και στα καλά του, ήταν ο καλύτερος όλων. Οπότε, πάντα με γνώμονα την άποψη ότι οι καλύτεροι (και όχι οι νικητές) τα παίρνουν όλα, δεν βρίσκω κανένα λόγο για να μετριάσω την άποψη μου για τον πρώην παίκτη του Εθνικού ελληνορώσων, της Δάφνης, του Πανιωνίου, του Ολυμπιακού, της ΤΣΣΚΑ Μόσχας, της Μακάμπι και πάνω από όλα της Εθνικής ομάδας με το καλάθι εναντίον της Σλοβενίας, τον τεράστιο προημιτελικό με τη Ρωσία και με το ΝΒΑ να τον κοιτάζει, να τον θέλει, αλλά εκείνος τελικά να μην φτάνει, να μην πηγαίνει.

Για να μην παρεξηγηθώ, ο Θοδωρής είναι από τους λίγους (είναι αλήθεια) παίκτες που στα χρόνια της καριέρας του και της δικής μου, είχαμε παραπάνω από ένα γεια, παραπάνω από μερικές δηλώσεις, συνεντεύξεις και όλα αυτά που φέρνει μαζί του το συγκεκριμένο επάγγελμα και η συναναστροφή με τους αθλητές. Ωστόσο, πάντα προσπαθούσα να τον κρίνω όπως τους υπόλοιπους.

Είχα μαγευτεί από την περίοδο που έκανε τα πάντα τέλεια, τότε στο 2006, είχα εντυπωσιαστεί από το πόσο δεν ταίριαξε στον Ολυμπιακό (ενώ θεωρούσα ότι θα επέστρεφε στην ομάδα που αγάπησε και καρμικά θα έφτανε στην κορυφή μαζί της), είχα απογοητευτεί από τις εμφανίσεις του στο Τελ Αβίβ που ήταν πολύ κατώτερες των δυνατοτήτων του και χάρηκα όταν ο Μεσίνα του είπε “έλα πάλι στην ΤΣΣΚΑ” και έβλεπα έναν 35χρονο να κάνει προπονήσεις και να αγχώνεται, λες και γύρισε το χρόνο πίσω, τότε που ανάμεσα σε Αμπελοκήπους, Δάφνη και Πανιώνιο κανείς δεν περίμενε ότι θα είχε αυτή την εξέλιξη ως παίκτης.

Ήταν καλός, είχε σωματικά προσόντα, καταλάβαινε το μπάσκετ καλύτερα από όλους, αλλά δεν έδειχνε ότι θα κατακτήσει την Ευρώπη. Ένα και μόνο πράγμα τον ανέβασε στην κορυφή. Η δουλειά. Τίποτα άλλο. Ούτε τα συμβόλαια (αυτά ήρθαν αργότερα), ούτε οι δημόσιες σχέσεις και το καλό του λέγειν (αυτά τα απέκτησε με τον καιρό και μετά από ταξίδια εμπειριών με τα αεροπλάνα που φοβάται), ούτε κάποιο προπονητικό βύσμα που τον έβαλε σώνει και ντε σε ομάδες και συνειδήσεις. Αρχικά με τον Ίβκοβιτς και εν συνεχεία με τον Μεσίνα, ο “καλός παίκτης” Παπαλουκάς έγινε ο “legend” όπως τον αποκαλεί η Ευρωλίγκα και ένας από τους αθλητές που μεγάλωσε το brand του, καθώς μεγάλωνε το brand της η διοργάνωση.

Τέτοιους παίκτες ήθελε και θέλει η Ευρωλίγκα για να ανεβάζει τις μετοχές της στο ευρωπαϊκό (και μη) κοινό, τέτοιες διοργανώσεις θέλουν οι παίκτες για να αναπτυχθούν σύμφωνα με το ταλέντο τους και να γίνουν καλοί, μέτριοι, να χαθούν ή να τα πάρουν όλα σπίτι τους. Δυστυχώς, όμως, στην Ελλάδα τέτοιοι παίκτες σπανίως αναγνωρίζονται, σπανίως παίρνουν βραβεία. Εδώ, ο Γκάλης περίμενε 20 χρόνια, ο Γιαννάκης περιμένει ακόμη και λογικά τον Διαμαντίδη θα τον τιμήσει μόνο ο Παναθηναϊκός και τον Σπανούλη μόνο ο Ολυμπιακός. Θα πιστέψω ή θα ελπίζω σε αυτό που μου είπε ο Γιάννης Φιλέρης, ότι 10-20 χρόνια μετά την καριέρα τους, θα τους αποθεώνουν όλοι. Οκ, Γιάννη, απλά να σου θυμίσω ότι είμαστε στη χώρα όπου η επιτυχία του ενός, είναι αφορμή για να μιζεριάσει ο διπλανός του και οι καθολικές αξίες χάνουν πολλά από τα καράτια τους.

Το “είμαι ευγνώμων” του Θοδωρή Παπαλουκά προς την ΤΣΣΚΑ Μόσχας, συνδυάζεται με ένα “είμαστε αγνώμονες” εδώ στα μέρη μας. Δεν πειράζει, οι λίγοι που καταλαβαίνουν από μεγάλους αθλητές, ευχαριστούν τον Θοδωρή Παπαλουκά για όσες μαγικές στιγμές τους χάρισε και κυρίως για το μάθημα ότι “το ταλέντο στο δίνει ο Θεός, τα υπόλοιπα πρέπει να τα πάρεις μόνος σου”.