Την ώρα που το Adolescence αποκτά εκατομμύρια θεατές σε όλο τον πλανήτη και αναγάγει σε παγκόσμιο trendy topic τη συζήτηση για την τοξική αρρενωπότητα, στον βαθμό που να φτάνει τον Πρωθυπουργό της Αγγλίας να υποστηρίζει μια πρόταση για την προβολή της σειράς σε όλα τα σχολεία, η ταραχή με έβαλε στη θέση να εξετάζω το ελληνικό ποδόσφαιρο των αναπτυξιακών ηλικιών υπό αυτό το πρίσμα.
Από τα χρόνια της δικής μου παιδικής ηλικίας το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα είχε μέσα στη φύση του ένα σωρό στοιχεία της τοξικής αρρενωπότητας.
Το “οι άντρες δεν κλαίνε” στερεότυπο, η χρήση βίας για την επίλυση διαφορών, η ανάγκη για κυριαρχία κι έλεγχο, ο σεξισμός, η απαξίωση της ευαισθησίας, η ντροπή για τους άντρες που εκφράζονται διαφορετικά.
Μερικές δεκαετίες μετά, έχουν αλλάξει πολλά, έχουμε προχωρήσει, αλλά προφανώς δεν είμαστε εκεί που θα έπρεπε να έχουμε φτάσει.
Σε αυτό το σημείωμα όμως, δεν πρόκειται να καταπιαστώ με αυτό το ζήτημα στην ολότητά του.
Προσεγγίζοντάς το με την ανησυχία ενός πατέρα, αυτό που με καίει είναι αυτό που συμβαίνει στις ακαδημίες ποδοσφαίρου – εκεί όπου στέλνουμε τα παιδιά για να ψυχαγωγηθούν, να κοινωνικοποιηθούν και να διαπαιδαγωγηθούν, και να αθληθούν.
Είμαι κάποιος που θέλει να πιστεύει ότι σήμερα ο μέσος πατέρας δεν πηγαίνει τον γιο του σε μια ακαδημία ποδοσφαίρου με τη νοοτροπία που το έκανε ο πατέρας του Τζέιμι στο Adolescence – δηλαδή ότι δεν το πηγαίνουν το παιδί για μπάλα με την ελπίδα ότι θα “σκληρύνει” και θα γίνει πιο “άντρας”.
Με άλλα λόγια, είμαι κάποιος που ζει με την ελπίδα ότι οι γονείς βάζουν άλλα κριτήρια στην επιλογή μιας ακαδημίας, ότι αποφάσισαν για άλλους λόγους να γίνουν γονείς κι όχι επειδή οραματίζονταν να φέρουν στον πλανήτη ακόμη έναν που θα επιδεικνύει με λάθος τρόπους τον ανδρισμό του.
Αυτή η εκπληκτική σειρά του Netflix μεγάλωσε την ανησυχία όλων μας σε σχέση με την επιρροή που ασκούν οι social media πλατφόρμες στα παιδιά μας.
Στην περίπτωσή μου όμως, λειτουργεί ως ένα ερέθισμα για να ανοίξω ξανά μια συζήτηση σχετικά με την επιρροή που ασκεί και το φυσικό περιβάλλον στα παιδιά κι όχι μόνο το ψηφιακό.
Προφανώς πρέπει να μας ανησυχεί το τι βλέπουν και τι διαβάζουν τα παιδιά στα social media, αλλά προφανώς πρέπει να μας ανησυχεί το ίδιο, αν όχι περισσότερο, το τι βλέπουν και τι ακούν εκεί που τα στέλνουμε και μάλιστα δείχνοντάς τους ότι εμπιστευόμαστε ως γονείς το συγκεκριμένο περιβάλλον.
Να μας νοιάζουν οι κίνδυνοι της έκθεσης του παιδιού στα social media.
Να μας ανησυχεί το ίδιο όμως η επίδραση που μπορεί να έχει στη ψυχή και το μυαλό ενός παιδιού ο παρωχημένος τρόπος λειτουργίας μιας σχολής ποδοσφαίρου.
Εκεί όπου επιβάλλεται η καταπίεση των συναισθημάτων και τα παιδιά διδάσκονται ότι δεν πρέπει “να δείχνουν αδυναμία”.
Εκεί όπου η υπερβολική επιθετικότητα γίνεται αντιληπτή ως “πάθος” και μπαίνει στις αρετές του προτύπου ποδοσφαιριστή.
Εκεί όπου κυριαρχεί η “μάτσο” νοοτροπία κι ακούγονται τα “παίξε σαν άντρας”. Όταν τα “πιάνεις” όλα αυτά στον αέρα, παίρνεις το παιδί και φεύγεις.
Δηλαδή ακόμη κι αν δεν έχεις βάλει αυτά τα κριτήρια στην πρώτη θέση κατά την διαδικασία επιλογής της ακαδημίας και έχεις επιλέξει την κοντινότερη, φθηνότερη ή για οποιονδήποτε άλλο τέτοιο λόγο βολικότερη, τη στιγμή που συνειδητοποιείς ότι δεν αποτελεί καλή επιρροή για το αγόρι σου πρέπει να του αλλάξεις περιβάλλον.
Το ποδόσφαιρο σήμερα έχει ευτυχώς σπάσει αρκετά στερεότυπα.
Προπονητές και ποδοσφαιριστές εμφανίζονται δημόσια για να ανοίξουν συζητήσεις σχετικές με τη ψυχική υγεία, μιλούν ανοιχτά για την πίεση που δέχονται, δείχνουν ευαισθησία και ελευθερώνουν τα συναισθήματα, κλαίνε σε δημόσια θέα από χαρά ή από πόνο.
Το ποδόσφαιρο σήμερα κάνει, στο προσκήνιο, βήματα για να δείξει σεβασμό προς τη γυναίκα και να σπάσει αυτά τα στερεότυπα.
Και προφανώς δημιουργεί καλές παραστάσεις για ένα παιδί που τις αποκτά μέσα από τα media και τα social media.
Όμως η επιρροή που ασκεί ο προπονητής κι οι συμπαίκτες στο φυσικό παιχνίδι και τη φυσική συναναστροφή έχει πολύ μεγαλύτερη δύναμη.
Συνεπώς δεν αρκεί να δει το παιδί στην τηλεόραση τον Μέσι να κλαίει ή τον Ντε Μπρόινε και τον Μπακασέτα να μιλούν για τη ψυχική υγεία, ή τους ποδοσφαιριστές να κρατούν επιγραφές στήριξης σε κινήματα κατά του ρατσισμού.
Χρειάζεται πρότυπα και στο γήπεδο που επισκέπτεται καθημερινά ή τακτικά.
Είναι αμέτρητες οι φορές που έχω βρεθεί στη θέση να εκφέρω γνώμη για τη δουλειά μιας ακαδημίας ποδοσφαίρου.
Πάντοτε απαντώ σε σχέση με την ανθρωπιά κι όχι σε σχέση με τα διπλώματα και τις πιστοποιήσεις του τεχνικού διευθυντή ή του προπονητή.
Ας μη μάθει ποτέ το παιδί να σηκώνει την μπάλα σωστά. Αρκεί να μάθει κι εκεί ότι δεν πρέπει να σηκώνει χέρι.