Τόσο καιρό αναρωτιόμαστε για την εξαφάνιση των ψηλών παικτών και αναλύουμε την μόδα των "undersized ψηλών", υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι το μπάσκετ έχει μπει στην εποχή εδώ και χρόνια στην εποχή του pick-n-roll και έχει εξελιχθεί πλέον σε άθλημα των κοντών. Έχει σκεφτεί κανείς το γιατί; Έχουμε αναρωτηθεί μήπως αν φταίνε οι ίδιοι οι φορείς του αθλήματος; Οι προπονητές, δηλαδή, οι διαιτητές και οι παράγοντες; Κι αν τελικά το μπάσκετ έχει καταντήσει να είναι ένα άθλημα ρατσιστικό απέναντι στους ψηλούς;

Το θέμα είναι πολύπλοκο και απαιτεί συζήτηση. Μια ωραία ασίστ για τα σχόλια από κάτω. Ούτως ή άλλως αποτελεί μια εντελώς υποκειμενική άποψη/διαπίστωση.

Η ουσία του ζητήματος έχει να κάνει με το γεγονός ότι έχουμε απαγορεύσει στους ψηλούς να εκμεταλλεύονται το πλεονέκτημα τους (τη δύναμη, το ύψος, το μέγεθος), την ώρα που οι κανονισμοί του αθλήματος και ο τρόπος που σφυρίζουν οι διαιτητές ευνοούν τα υπόλοιπα αγωνιστικά χαρακτηριστικά των παικτών όπως η τεχνική, το σουτ, η ταχύτητα και η εκρηκτικότητα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η μοναδική "φωτογραφική" αλλαγή κανονισμού έγινε για να σταματήσουν να κυριαρχούν οι ψηλοί, ο Τζορτζ Μάικαν και κυρίως ο Ουίλτ Τσάμπερλεϊν. Την ώρα που κανονισμοί όπως τα 24'' επίθεσης, το hand-checking, η non-call ζώνη, τα ομαδικά φάουλ, οι 2 βολές, το τζάμπολ είχαν ως γνώμονα την βελτίωση της επίθεσης της ομάδας, αλλά και της διατήρησης ενός γρήγορου ρυθμού στο παιχνίδι, τα 3'' και η αύξηση της διαμέτρου της ρακέτας, έγιναν για να "σταματήσουν" τους ψηλούς. Η φιλοσοφία των άλλων κανονισμών ήταν η "τιμωρία" της άμυνας. Σ' αυτή την περίπτωση ήταν η "τιμωρία" ενός παίκτη επειδή απλά κυριαρχούσε με το ύψος και το μέγεθος του. Άδικο αν μη τι άλλο.

Για να φτάσουμε στο σημείο της αντιμετώπισης των ψηλών από τους διαιτητές. Το παραμικρό άγγιγμα τους σε προσπάθεια κοψίματος περιφερειακού χρεώνεται φάουλ, την ώρα που οι ίδιοι δέχονται πολλαπλάσιο ξύλο από πιο κοντούς αντιπάλους. Το ίδιο και το επιθετικό φάουλ στο post. Ένα μικρό σπρώξιμο του ψηλού και απευθείας ο διαιτητής δίνει επιθετικό φάουλ, την ίδια στιγμή που επιτρέπει στον κοντό (για παράδειγμα μετά από αλλαγή) να σπρώχνει με όλη του τη δύναμη, πριν εξαντλήσει τα περιθώρια για να δώσει φάουλ. Επιτρέπεται δηλαδή στους κοντύτερους να χρησιμοποιούν τα χέρια τους, αλλά όταν ο ψηλός τεντώσει το δικό του ---> φάουλ.

Η διαφορά της δύναμης γίνεται πλεονέκτημα του αδύναμου και όχι του δυνατού. Αν για παράδειγμα σε μια διεκδίκηση του ριμπάουντ ένας παίκτης 2.13 βάλει το 100% της δύναμης του για να κοντράρει τον κοντό που βάζει επίσης το 80% της δύναμης του για να πάρει το ριμπάουντ, το φάουλ θα το κερδίζει ο κοντός. Α-ΔΙ-ΚΟ.

Είναι θέμα φυσικής. Πόσα και πόσα φάουλ έχει χρεωθεί ο Σοφοκλής Σχορτσιανίτης επειδή ακριβώς το πιο ελαφρύ σώμα του αντιπάλου εξοστρακίζεται πάνω στο δικό του; Γιατί να μην δίνουμε στον "Σόφο" το φυσικό πλεονέκτημα που έχει; Αυτός είναι η εξαίρεση. Όχι ο κοντός των 185 εκατοστών.

Θα μου επιτρέψετε τη γενίκευση, αλλά νομίζω ότι οι κανονισμοί και ο τρόπος εφαρμογής τους θα ήταν διαφορετικός αν οι παράγοντες που αποφάσιζαν, αλλά και οι ίδιοι οι διαιτητές δεν ήταν κοντοί, αλλά ήταν για παράδειγμα 2.10. Ναι με αυτή την έννοια το μπάσκετ είναι άθλημα των κοντών. Είναι ένα σπορ που δεν ξεφεύγει από τον κανόνα που είναι υπέρ του Δαυίδ και κατά του Γολιάθ. Και το γράφει αυτό ένας άνθρωπος ύψους 1.83, που ανήκει στην κατηγορία των "κοντών".

Οι ψηλοί αποθαρρύνονται να πάνε στο low-post. Έχουν εκλείψει οι δυναμικοί παίκτες που παίζουν με πλάτη στο καλάθι, που περιορίζονται σ' αυτούς που εκφράζουν το δυναμισμό τους στα επιθετικά ριμπάουντ (εκεί όπου μπορούν να σπρώξουν με την ησυχία τους γιατί οι διαιτητές κοιτούν τη μπάλα) όπως ο Φελίπε Ρέγιες. Οι ίδιοι οι προπονητές ενστερνίζονται την έννοια του post-up ως έκφραση δημιουργίας και όχι εκτέλεσης και μοιραία το χτύπημα απέναντι σε αλλαγές (mismatch) γίνεται περισσότερο από έξω προς τα μέσα, δηλαδή με τον κοντό να επιτίθεται στον ψηλό στην περιφέρεια. Εκεί όπου ο κοντός έχει τους κανονισμούς με το μέρος του, εν αντιθέσει με τη ρακέτα που κάθε κοντράρισμα του ψηλού είναι ένα εν δυνάμει επιθετικό φάουλ.

Σημαντικός οπότε και ο ρόλος των προπονητών σε θέματα τακτικής (όπως το παραπάνω), τεχνικής (δεν επιμένουν τόσο πολύ στη βελτίωση στο παιχνίδι με πλάτη στο καλάθι) και αμυντικών οδηγιών. Πολλοί προπονητές ζητούν για παράδειγμα στην αλλαγή να κάνουν bump στον ψηλό μακριά από το καλάθι και σε ενδεχόμενο κοντράρισμα να πέσουν για επιθετικό φάουλ. Βέβαια, δεν μπορεί να κατηγορήσει κανείς τους προπονητές, η δουλειά των οποίων είναι να εξαντλήσουν τα όρια των σφυριγμάτων και να εκμεταλλευτούν τους κανονισμούς προς όφελος της ομάδας τους.

Μια λύση θα ήταν η αλλαγή στον τρόπο που σφυρίζουν οι διαιτητές τις επαφές κοντά στο καλάθι. Να επιτρέπεται δηλαδή στους ψηλούς να παίζουν δυνατά. Όπως για παράδειγμα όλα είναι ευνοϊκά για τους γρήγορους να εκμεταλλευτούν την ταχύτητα τους. Να μην δίνουν με το παραμικρό επιθετικό φάουλ στο drop-step. Να αποθαρρύνουν τους κοντούς να μπλέκονται στα πόδια των ψηλών, κάτι που βλέπουμε στο επίπεδο του ΝΒΑ, εκεί όπου επιτρέπεται το πιο σκληρό παιχνίδι μες στο καλάθι (εν αντιθέσει με την ευαισθησία του hand-checking στην περιφέρεια), σε συνδυασμό με τους διαφορετικούς κανονισμούς που δυσκολεύουν την ομαδική άμυνα και αυξάνουν τη σημασία του ατομικού μαρκαρίσματος. Για αυτό οι περισσότερες ομάδες διαθέτουν 7-footers μες στη ρακέτα και δεν ενστερνίζονται τη μόδα με τους undersized σέντερ.

Ο Λάζαρος Παπαδόπουλος, ένας από τους κορυφαίους post παίκτες της σύγχρονης εποχής (και συγγραφέας του βιβλίου "Hook Shot" που αναφέρεται στην προπόνηση ψηλών), αν και συμφωνεί εν μέρει με την προσέγγιση τα βάζει με τους δικούς του, δηλαδή τους ψηλούς. Συγκεκριμένα στη συνέντευξη που έδωσε στο ProPlayer.gr τονίζει ότι:

"Υπάρχει μια τέτοια τάση οι διαιτητές να απαξιώνουν το ρόλο των ψηλών. Θα δώσουν εύκολα επιθετικό φάουλ στον παίκτη που προσπαθεί να κρατήσει τη θέση του στο post, την ίδια ώρα πουο ο αμυντικός έχει δικαίωμα να πιάσει τον αντίπαλο από τη μέση και να βγει για το κλέψιμο. Βέβαια δεν φταίνε μόνο οι διαιτητές. Βλέπουμε αρκετούς ψηλούς να παίρνουν επιθετικό ριμπάουντ και να κατεβάζουν τη μπάλα. Έρχονται οι κοντοι οπότε και κάνουν το κλέψιμο ή το φάουλ που δεν βλέπει ο διαιτητές. Αν ο ψηλός όμως κρατήσει τη μπάλα ψηλά ότι και να γίνει ο διαιτητής θέλει δεν θέλει θα δώσει φάουλ. Ενώ κάτω… λίγο φάουλ, λίγο βήματα όλα μπορούν να συμβούν. Ας μην τα ρίχνουμε οπότε όλα στους διαιτητές, αλλά και στους ίδιους που δεν κάνουν σωστή προπόνηση".

Ο "Λάζος" λέει και άλλα ενδιαφέροντα όπως για το ότι οι προπονητές δεν δουλεύουν σωστά τους ψηλούς, ενώ παράλληλα αναλύει το γιατί οι ψηλοί "ωριμάζουν" πιο αργά από τους περιφερειακούς παίκτες: "Για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι αυτοί οι παίκτες συνήθως συνεχίζουν να ψηλώνουν μέχρι μεγάλη ηλικία. Τα χέρια τους και το σώμα τους αλλάζει συνεχώς και εκεί για παράδειγμα που έχουν βρει το σουτ, οι αναλογίες χαλάνε, το ίδιο και οι μοχλοί. Δεν έχει δέσει ακόμη το σώμα των ψηλών και έχουν προβλήματα στη μέση και στα γόνατα. Ο δεύτερος λόγος είναι η δύναμη. Ένας γκαρντ στα 15 του είναι το ίδιο γρήγορος όσο θα είναι στα 17. Ο ψηλός, όμως, θα πρέπει να μπει μες στο καλάθι να ποστάρει. Εκεί ένας 25χρονος θα του ρίξει μια και πάει τέλειωσε… Όσο καλή να είναι η τεχνική του και η τακτική του, θα σε καθαρίσει ο άλλος. Θα πρέπει ο νεαρός ψηλός να υπερτερεί πολύ σε τεχνική για να μπορεί να αποφύγει την επαφή και να τελειώσει αποτελεσματικά τη φάση".

Το καλύτερο, όμως, το άφησε για το τέλος. Μια φράση που κρύβει όλη την ουσία και επιβεβαιώνει τη σημασία των ψηλών: "Όπως είχε πει ο Γκομέλσκι το μπάσκετ είναι άθλημα των ψηλών. Το πρώτο πράγμα που σε ρωτούν είναι πόσο χρονών είσαι και τι ύψος έχει, όχι πόσο γρήγορος είσαι ή πόσα τρίποντα βάζεις". Σωστό. Ας σταματήσουμε να τιμωρούμε τους ψηλούς, επειδή είναι κάτι που δεν είμαστε εμείς οι υπόλοιποι, διότι δεν συμβαίνει το ίδιο με τον πολύ εύστοχο, ή τον πολύ γρήγορο. Ας πάρουμε αυτή τη φορά το μέρος του Γολιάθ.