Ο ακριβής όρος που περιγράφει τον πρώτο τελικό στα αγγλικά ονομάζεται "dogfight". Εμείς του έχουμε προσάψει τον κολακευτικό χαρακτηρισμό της "άγριας ομορφιάς". Κι έτσι είναι. Πρόκειται για παιχνίδια που κρίνουν τον τίτλο του πρωταθλητή, ανάμεσα μάλιστα σε δύο από τις πιο σκληρές άμυνες της Ευρώπης. Δεν είναι παίξε-γέλασε. Κι όπως αναμενόταν ο πρώτος τελικός που κρίθηκε στις λεπτομέρειες, ενδεχομένως και σε ένα επιθετικό ριμπάουντ, δεν είχε ούτε υψηλό σκορ, ούτε υψηλά ποσοστά. Είχε όμως δύο σπουδαίες ομάδες και ακόμη περισσότερους σπουδαίους πρωταγωνιστές, αλλά ακόμη συναρπαστική εξέλιξη και φινάλε.

Νικητής αναδείχτηκε ο Ολυμπιακός. Α) Επειδή κατάφερε να αντιδράσει έγκαιρα όταν βρέθηκε σε καθοριστικό σημείο (37') με τρεις πόντους πίσω στο σκορ Β) επειδή είχε σε πολύ καλή ημέρα τον Βασίλη Σπανούλη Γ) επειδή ο Νίκολα Μιλουτίνοφ κέρδισε κατά κράτος τη μάχη έναντι του προσωπικού αντιπάλου.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή:

Πως ο Ολυμπιακός "πάγωσε" τον Παναθηναϊκό

Οι "πράσινοι" είναι μια ομάδα που αντιμετωπίζει από την αρχή της σεζόν πρόβλημα στη δημιουργία. Για αυτό και ποντάρει πολλά στο τρίποντο για να βρει έξτρα πόντους, είτε από φάσεις που προέρχονται με παιχνίδια μακριά από τη μπάλα, είτε από προσωπικές ενέργειες των χειριστών (Τζέιμς, Ρίβερς, Φελντέιν), είτε από το pop-out του Κρις Σίνγκλετον και του Γιάννη Μπουρούση. Ο Ολυμπιακός είχε επικεντρωθεί στο να "πάρει" αυτό το όπλο από τα χέρια του αντιπάλου του. Το αποτέλεσμα; Ο Παναθηναϊκός να μείνει στους 58 πόντους έχοντας 5/18 σουτ. Τα 18 τρίποντα είναι λίγες προσπάθειες για την ομάδα του Τσάβι Πασκουάλ.

Ακόμη λιγότερες είναι οι φάσεις που εντέλει οι "πράσινοι" κατάφεραν να βρουν στατικά σουτ μετά από πάσα. Συνολικά αυτές ήταν 6. Από αυτές οι "πράσινοι" πήραν 9 πόντους. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα από αυτά τα spot-up σουτ ήρθαν είτε στον αιφνιδιασμό, είτε από τις λεγόμενες "καραμπόλες", από επιθετικά ριμπάουντ ή από μπάλες υπό διεκδίκηση που προκαλούν ανισορροπία στην άμυνα. Αν βγάλουμε αυτές τις φάσεις ο Ολυμπιακός επέτρεψε μόλις 2 στατικές εκτελέσεις στον αντίπαλο του! Τεράστια επιτυχία για την "ερυθρόλευκη" άμυνα, που είχε επικεντρωθεί στο να μη βάλει τους σουτέρ (Ρίβερς, Φελντέιν, Φώτση, Σίνγκλετον, Γκάμπριελ, Χαραλαμπόπουλο, Τζέιμς) στο παιχνίδι, προτιμώντας να "απομονώνει" τα pick-n-roll και να αφήνει τους χειριστές να εκτελέσουν.

Για αυτό εξάλλου κι ο Παναθηναϊκός έδειχνε να έχει καλύτερη επιθετική λειτουργία με τον Τζέιμς στο ρόλο του χειριστή και όχι όταν πρωταγωνιστούσε στις φάσεις ο Καλάθης. Οι "πράσινοι" επομένως για να καταφέρουν να βρουν πόντους και να "τιμωρήσουν" την επιλογή του Ολυμπιακού, θα πρέπει να πάρουν πολλούς on-ball πόντους, όπως έχουν κάνει κατά καιρούς σε άλλα παιχνίδια. Μόνο που στον πρώτο τελικό ο Μάικ Τζέιμς είχε 2/11 σουτ, ο Νικ Καλάθης είχε 2/9 και έτσι έμεινε μόνος του ο Κέισι Ρίβερς (16 πόντοι, 6/12 σουτ) να απειλεί.

Ο καθοριστικός ρόλος του Παπανικολάου και του Παπαπέτρου

Ο Ρίβερς σκόραρε κατά κύριο λόγο στο 2ο και στο 3ο δεκάλεπτο. Βρήκε πόντους: βγαίνοντας από τα screen, πηγαίνοντας τον Γκριν κοντά στο καλάθι, είτε απέναντι σε αλλαγές. Στο τελευταίο δεκάλεπτο, όμως, έμεινε στο μηδέν. Φάνηκε αρκετά κουρασμένος, κάτι που είναι λογικό καθώς έπαιξε τον περισσότερο χρόνο από οποιονδήποτε συμπαίκτη του. Αγωνίστηκε 29 λεπτά συνολικά, έχοντας μόνο 7 λεπτά ξεκούρασης από το 4' όταν και μπήκε στο παρκέ.

Η κούραση, βέβαια, δεν ήρθε μόνη της. Έδωσε πολλές μάχες σπρώχνοντας ψηλότερους αντιπάλους μες στο καλάθι, ενώ παράλληλα ένιωσε τη δυνατή άμυνα του Παπανικολάου και του Παπαπέτρου. Οι δύο ψηλότεροι από τον Ρίβερς παίκτες, κλήθηκαν να σταματήσουν την βασικότερη επιθετική απειλή του Παναθηναϊκού. Έβαλαν το σώμα τους, πήγαν στις επαφές και δυσκόλεψαν τη ζωή του Αμερικανού σκόρερ, με αποτέλεσμα να τον πάρουν μεγάλο μέρος από το απόθεμα ενέργειας του.

Χαρακτηριστική, δε, η κρίσιμη φάση του τελευταίου λεπτού με τον Παπανικολάου να κόβει το τρίποντο του Ρίβερς που θα μπορούσε να ισοφαρίσει το ματς.

Η pick-n-roll άμυνα στον Σπανούλη

Αντίστοιχη λογική είχε και η pick-n-roll άμυνα του Παναθηναϊκού. Οι "πράσινοι" κατέφυγαν στην τακτική που εφάρμοσαν πρώτη φορά στο κύπελλο και εν συνεχεία στον αγώνα πρωταθλήματος στο ΟΑΚΑ. Το ένα σενάριο είχε ως πλάνο να "αρνηθεί" στον Σπανούλη το pick-n-roll, να τον αναγκάσει δηλαδή να μείνει στη μία πλευρά (στο μικρό μέρος του γηπέδου) και να μην έχει τη δυνατότητα να δει όσες πάσες θέλει, αλλά μόνο μια. Το δεύτερο σενάριο ήταν η άμυνα με αλλαγές, που και πάλι αποτρέπει τις περιστροφές και υποχρεώνει τον αρχηγό του Ολυμπιακού να κάνει αυτό που δεν θέλει: είτε να παίζει ένας-εναντίον-ενός τον ψηλό, είτε να σημαδεύει τον ψηλό στο mismatch μες στη ρακέτα.

Δεν θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η τακτική ήταν αποτυχημένη. Ο Σπανούλης ναι μεν βρήκε φάσεις και τέλειωσε το ματς με 10 ασίστ, αλλά από τη μια οι εκτελεστές του Ολυμπιακού δεν μπήκαν ουσιαστικά στο παιχνίδι και από την άλλη συνολικά η επίθεση του έγραψε 63 πόντους. Με αυτή την τακτική οι Πειραιώτες δεν πήραν πόντους από τους παίκτες που χρειάζονται τη δημιουργία του Σπανούλη για να σκοράρουν, όπως ο Παπανικολάου, ο Παπαπέτρου, ο Μάντζαρης , ο Γκριν, ο Αγραβάνης και οι ψηλοί, που χρειάστηκε να παίξουν κόντρα σε κοντύτερο παίκτη (αλλαγή) για να σκοράρουν, χωρίς να βρίσκουν πόντους από roll.

Το αποτέλεσμα; Οι σουτέρ να μην βρουν ρυθμό και να είναι γενικότερα άστοχοι. Οι Πειραιώτες είχαν συνολικά 5/25 τρίποντα. Εξ αυτών μόνο 3 πόντοι ήρθαν από δημιουργία του Σπανούλη, το τρίποντο του Παπαπέτρου. Συνολικά οι spot-up φάσεις των "ερυθρολεύκων" ήταν 14 και οι πόντοι εξ αυτών μόλις 8. Αν αφαιρέσουμε και τις ευκαιρίες στο transiton και μετά από "καραμπόλες", τότε μένουν μόνο 8 φάσεις και 5 πόντοι.

Ο Γκριν για παράδειγμα που είχε 1/9 σουτ σούταρε μόνο ένα "ανοιχτό" σουτ. Ο Μάντζαρης βρήκε μόλις 3 τρίποντα και αυτά μπορούν να χαρακτηριστούν βιαστικά. Ο Πρίντεζης είχε 2/6 σουτ, αλλά και τα δύο ήρθαν μετά από ντρίμπλα (!). Ο Αγραβανης είχε 0/2 κι ο ίδιος ο Σπανούλης επιχείρησε μόνο ένα από τα 5 τρίποντα του (είχε 0/5) με pull-up μετά από screen στη μπάλα. Τα άλλα ήταν είτε φάσεις 1on1, είτε γρήγορες επιθέσεις μετά από screen μακριά από τη μπάλα.

Από τη δημιουργία (pick-n-roll) του Σπανούλη ο Ολυμπιακός πήρε 23 πόντους και 4 φάουλ που του κόστισαν μόλις 2 λάθη. Σε συνολικά 30 φάσεις όλα αυτά. Ο ίδιος σκόραρε 7 πόντους (4 απέναντι στον Καλάθη και 3 παίρνοντας non-shooting φάουλ) και έδωσε μόνο 4 πόντους στον ψηλό με απευθείας πάσα. Οι περισσότερες καλές στιγμές ήρθαν μετά από αλλαγές όταν δηλαδή τροφοδοτούσε τους ψηλούς που κατάφεραν να σκοράρουν 6 πολύτιμους πόντους. Μόνο που σ' αυτή την περίπτωση ο Παναθηναϊκός κατόρθωσε να μετατρέψει το pick-n-roll σε κάτι διαφορετικό, σε μια κατάσταση 1on1.

Κι όμως! Οι πρώτοι πόντοι του Σπανούλη από επιθετικό ριμπάουντ

Ο 35χρονος γκαρντ έκανε συνολικά ένα πολύ μεστό παιχνίδι, κάτι που φαίνεται και από double-double που είχε (11 πόντοι, 6 ριμπαόυντ, 10 ασίστ) και το μεγαλύτερο +/- από όλους τους παίκτες που βρέθηκαν στο παρκέ (+18). Δεν τράβηξε προσπάθειες, δεν κράτησε τη μπάλα παραπάνω από ότι χρειάζεται και ήταν παρών στο κρίσιμο σημείο, όταν δηλαδή ο Ολυμπιακός βρέθηκε πίσω στο σκορ με 3 πόντους. Από τους τελευταίους 10 πόντους του Ολυμπιακού, σκόραρε ή δημιούργησε τους 8!

Πρωταγωνίστησε μάλιστα στην καθοριστική φάση του επιθετικού ριμπάουντ. Πήρε τη μπάλα μετά το άστοχο σουτ του Πρίντεζη και σκόραρε για να μειώσει στον πόντο. Μάλιστα αυτοί ήταν οι πρώτοι του πόντοι μετά από επιθετικό ριμπάουντ τη φετινή χρονιά, είτε στο ελληνικό πρωτάθλημα, είτε στην Euroleague!

Transition: ο Δούρειος Ίππος του "τριφυλλιού"

Πίσω στον Παναθηναϊκό. Οι "πράσινοι" γνωρίζοντας το δεδομένο πρόβλημα στην οργανωμένη επίθεση, ειδικά από τη στιγμή που έπαιζαν με μια από τις καλύτερες και σκληρότερες άμυνες της Ευρώπης, προσπάθησαν να βρουν έξτρα πόντους στο ανοιχτό γήπεδο. Για αυτό και φρόντισαν σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού να αναζητούν πόντους στο transition, χωρίς να αφήνουν ούτε μια ευκαιρία να πάει χαμένη. Συνολικά πήραν 16 πόντους, όλοι εκ των οποίων μπήκαν στο 2ο και στο 3ο δεκάλεπτο όταν δηλαδή είχαν 23 και 17 πόντους. Αντίστοιχα στα δεκάλεπτα που δεν είχαν πόντους στον αιφνιδιασμό και περιορίστηκαν στην επίθεση μισού γηπέδου πέτυχαν μόλις 10 και 8.

Το εντυπωσιακό βέβαια είναι ότι οι 16 πόντοι ήρθαν από "καθαρές" φάσεις transition και όχι πχ από λάθη αντιπάλου. Οι συγκεκριμένοι πόντοι ήταν μόλις 3. Οι υπόλοιποι 13 ήταν από προσπάθειες να σπρώξουν τη μπάλα γρήγορα μπροστά και να σουτάρουν σε πρώτο χρόνο. Αντίστοιχα ο Ολυμπιακός είχε μόλις 2 πόντους στο transition, κάτι που ενισχύει ακόμη περισσότερο το πλεονέκτημα του Παναθηναϊκού (16-2 η διαφορά).

Είναι κάτι που θα περιμένουμε και στα υπόλοιπα ματς να πράξει ο Παναθηναϊκός. Να χρησιμοποιήσει το ανοιχτό γήπεδο ως τρόπο για να αυξήσει τους πόντους του και να σπάσει το πλεονέκτημα έδρας.

Game changer: Νίκολα Μιλουτίνοφ

Ο τρίτος και ίσως σημαντικότερος λόγος που κρίθηκε το παιχνίδι υπέρ του Ολυμπιακού έχει όνομα και επίθετο: Νίκολα Μιλουτίνοφ. Ο Σέρβος σέντερ έκανε ένα εξαιρετικό παιχνίδι με 12 πόντους (4/4 δίποντα, 4/5 βολές,) 4 ριμπάουντ και 6 κερδισμένα φάουλ. Έπαιξε μάλιστα 25'42'', τον περισσότερο χρόνο που έχει παίξει στο ελληνικό πρωτάθλημα και τον δεύτερο περισσότερο που έχει αγωνιστεί φέτος μετά το πρώτο παιχνίδι των playoffs κόντρα στην Εφές, που ήταν και πάλι καθοριστικός.

Ο Μιλουτίνοφ, λοιπόν, αποτέλεσε την καλύτερη απάντηση για τον Γιάννη Μπουρούση. Ο Γιάννης Σφαιρόπουλος έριξε πάνω στον ψηλό του Παναθηναϊκού τον 23χρονο σέντερ για να "χτυπηθεί" μαζί του. Ο Σέρβος όχι μόνο έπαιξε καλή άμυνα στο low-post (2 μόλις πόντοι) απέναντι στον Μπουρούση, αλλά παράλληλα προκάλεσε μεγάλη φθορά στην αντίπαλη front-line και στους κοντύτερους παίκτες που προσπάθησαν να τον σπρώξουν μετά από αλλαγή.

Ο Μιλουτίνοφ όταν έβαλε πλάτη στο καλάθι "έβγαλε" 10 πόντους και 2 φάουλ. Είχε 4 πόντους απέναντι στον Μπουρούση και άλλους 6 εναντίον αλλαγών. Μάλιστα σημείωσε 4 καθοριστικούς πόντους στο τελευταίο 3λεπτο. Δύο βολές από την πάσα του Πρίντεζη και ένα δίποντο από την πάσα του Σπανούλη.

Συνολικά η κατηγορία του "low-post" έδωσε ένα μεγάλο αβαντάζ στον Ολυμπιακό που πήρε συνολικά 19 πόντους και 5 φάουλ (εκτός εύστοχων βολών), έναντι μόλις 7 πόντων και 1 φάουλ (εκτός εύστοχων βολών) του Παναθηναϊκού.

Για τη συνολική βελτίωση και οι δυνατότητες του Μιλουτίνοφ θα έχουμε την ευκαιρία να αναλωθούμε εκτενέστερα μετά το τέλος των τελικών. Αρκεί μόνο η διαπίστωση ότι ο Μιλουτίνοφ είναι αυτή τη στιγμή ο καλύτερος 7-footer στην Ευρώπη.

Συνολικά

Κατηγορία	Ολυμπιακός	Παναθηναϊκός
Πόντοι από λάθη αντιπάλου	13	3
Πόντοι από επιθετικά ριμπάουντ	10	14
Πόντοι στο transition	2	16
Τρίποντα	5/25	5/18
Πόντοι από spot-up	8	9
Spot-up φάσεις	14	8
Low post πόντοι	19	7
Low post φάσεις	25	12
Mismatch vs αλλαγών	11	2

Και τώρα... Game 2

Η πίεση μεταφέρεται στο στρατόπεδο του Παναθηναϊκού. Οι "πράσινοι" επί της ουσίας παίζουν στο 2ο ματς όλη τη σειρά. Αν χάσουν... χάνονται, γιατί είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψουν από το 0-2 έχοντας να παίξουν δύο φορές στο γήπεδο του αντιπάλου. Υποσημείωση: μόνο μια σειρά έχει γυρίσει από το 0-2 και αυτή υπέρ του γηπεδούχου, ο λόγος για τους τελικούς του 2002 και το πρωτάθλημα της ΑΕΚ έναντι του Ολυμπιακού.

Από εκεί και πέρα δύσκολα θα δούμε ένα ματς με διαφορετική εξέλιξη και ταυτότητα, ένα παιχνίδι δηλαδή στο οποίο να μην έχουν τον πρώτο λόγο οι άμυνες. Το σκορ θα αυξηθεί μόνο αν αυξηθούν δραματικά τα ποσοστά στα σουτ σε προσωπικές φάσεις. Είναι δεδομένο ότι ο Παναθηναϊκός θα περιμένει περισσότερα από τους παίκτες που παίζουν ένας-ένας (Τζέιμς, Παππά και Μπουρούση), αναζητώντας παράλληλα τρόπους να βάλει στο παιχνίδι και άλλους παίκτες, όπως ο Σίνγκλετον και ο Γκιστ που έμεινε μακριά από τον καλό του εαυτό.

Από την άλλη, όμως, το ίδιο ισχύει και για τον Ολυμπιακό που δεν πρέπει να μένει ικανοποιημένος από τους 63 πόντους στην επίθεση. Η "αιτία" της επιθετικής πτώσης δεν είναι άλλη από τον Γιώργο Πρίντεζη που έδωσε μόλις 4 πόντους από το low-post, αλλά και από την αστοχία (1/9) του Γκριν. Δεν αναμένεται να δούμε μεγάλη διαφορά στην τακτική των δύο ομάδων, αλλά από την άλλη πολλά θα κριθούν από την ατομική απόδοση των παικτών, καθώς εκεί έχουν επιλέξει να καταλήξει όλο το παιχνίδι.