Σεβασμός στο κατενάτσιο

Το αμυντικό ποδόσφαιρο, γνωστό κι ως "όλοι πίσω" είναι σαν τον τύπο που δεν πολυσυμπαθούμε και θυμόμαστε όταν τον χρειαζόμαστε για να κάνει τις βρωμοδουλειές. Είναι αυτός που προθυμοποιείται να λερώσει τα χέρια του, όταν δεν όλοι οι άλλοι κάνουν ότι δεν κοιτάνε, ο περιθωριακός ήρωα του έργου που κάθεται σε μια γωνία, αλλά τελικά σώζει την κατάσταση. Κι αφού το κορίτσι δεν θα το πάρει, ούτε το χειροκρότημα, ας κερδίσει τουλάχιστον τον σεβασμό μας.

Το Top-Guns είναι η νέα ενότητα του Sport24.gr με θέματα διαφορετικού ύφους και χαρακτήρα.

Είχα υποσχεθεί να μη γράψω ποτέ ξανά το πατραϊλικό κλισέ ότι "η επίθεση κόβει τα εισιτήρια κι η άμυνα χαρίζει τα πρωταθλήματα" (ουπς!) και για αυτό δεν θα το κάνω, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα αρκούσε ένα και μόνο επιχείρημα για να πεισθεί κανείς περί της άγριας ομορφιάς του "κατενάτσιο", της τακτικής που ποτέ δεν είχαμε την ευθιξία να σκύψουμε και να της φιλήσουμε το χέρι.

Δεν μπορώ να βρω ούτε έναν καλό λόγο που χλευάζεται η αμυντικογενής τακτική στο ποδόσφαιρο. Γιατί, λοιπόν, η παγκόσμια κοινή γνώμη ενίσταται όταν μια ομάδα (που προφανώς σέβεται τον εαυτό της) παίζει πίσω όταν αντιμετωπίζει τη Μπαρτσελόνα. Όχι, δηλαδή, πρέπει να παίξει στα ίσα, να φάει πέντε γκολ και να είναι όλοι χαρούμενοι. Δεν νομίζω.

Εκτός αν στους "300" υποστήριζες τους Πέρσες, αν στο Ρόκι ήσουν με τον Ντράγκο, ή αν στο Game of Thrones τη βρίσκεις με τους Λάνιστερς. Δεν πάει έτσι. Εξάλλου στο 90% των περιπτώσεων η δική σου ομάδα, δεν είναι πάντα η καλύτερη. Οπότε κάποια στιγμή θα χρειαστείς κι εσύ το κατενάτσιο. Και να θυμίσω ότι το 1-0 δίνει τους ίδιους βαθμούς με το 5-0, ότι οι αμυντικοί δεν είναι διακοσμητικοί κι ότι ο Τσεχ παίζει κάτω από τα δοκάρια επειδή η δουλειά του είναι το ίδιο σημαντική με αυτή του Ντρογκμπά κι όχι απλά επειδή στο σχολείο δεν ήταν αρκετά καλός για να παίξει μέσα. Κάποιο λόγο έχει και βρίσκεται εκεί. ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΤΡΩΕΙ ΓΚΟΛ.

Σαν να βαράει ο σάκος τον μποξέρ

Προσωπικά το βρίσκω ιδιαίτερα ελκυστικό. Ξεχάστε το παιχνίδι γάτας-με-ποντίκι. Το κατενάτσιο είναι... κομμουνιστικό σύστημα και εξισώνει τον καλό, με τον κακό. Δίνει την ευκαιρία και στο σάκο του μποξ να ρίξει πίσω καμιά μπουνιά. Κι αν δεν τα καταφέρει τουλάχιστον θα θυμάται για πάντα την απελπισμένη κι αγχωμένη φάτσα του φαβορί να πασχίζει να κάνει αυτό που ξέρει, αλλά να μη μπορεί.

Αντί για τις 1.215 συνεχόμενες πάσες της Μπαρτσελόνα, προτιμώ να σηκώνομαι όρθιος σε ηρωικά τάκλιν ή σε κάποιο αυτοκρατορικό διώξιμο. Δεν έχει πλάκα δηλαδή; Σαν τα home-run του μπέιζμπολ,το κοινό χαζεύει τη μπάλα από την περιοχή να καταλήγει στα... μνήματα;

Μπέσα τώρα... Ποια στιγμή σε γεμίζει περισσότερο; Όταν φτιάχνεις το καστράκι στην άμμο, ή όταν το βλέπεις να γκρεμίζεται; Το δεύτερο. Για αυτό κι είναι το ίδιο ικανοποιητικό με το να βλέπεις μια επίθεση να "χτίζεται" μεθοδικά πάσα-με-πάσα, τρίγωνο-με-τρίγωνο, να βλέπεις έναν αμυντικό να προλαβαίνει ένα σουτ την τελευταία στιγμή.

Και τώρα που φτάσαμε στα νοκ-άουτ του Euro το κατενάτσιο μοιάζει με το εγχειρίδιο που θα πρέπει όλες οι ομάδες να ξεκοκκαλίσουν. Προετοιμαστείτε, λοιπόν, για συμπαγείς άμυνες, τάκλιν και τον Σαμαρά να παίζει στο ύψος της (δικής μας) περιοχής. Νομίζω ότι είμαστε έτοιμοι να τους κλείσουμε στα καρέ μας. Γιατί ως γνωστόν της αμυντικογενούς ομάδας η μάνα, δεν έκλαψε ποτέ.

Τι πραγματικά ξέρεις για το κατενάτσιο;

Φαντάζομαι ότι ήξερες ότι είναι όρος ιταλικός, δημιούργημα του Αργεντινού Χελένιο Χερέρα που έχτισε μια ολάκερη καριέρα στην Ίντερ κάνοντας αυτοσκοπό το 1-0. Αυτό που πιθανόν να μην ξέρεις είναι ότι σημαίνει "αμπαρωμένη πόρτα", νόημα πιο ξεκάθαρο από τον δικό μας όρο... πούλμαν, εκ του "έβαλαν και το πούλμαν της ομάδας μπροστά στο τέρμα".

Αυτό που είναι σίγουρο ότι δεν ήξερες (εκτός αν σε λένε Τραπατόνι - πόσες πιθανότητες, όμως, να σε λένε όντως Τραπατόνι και να ξέρεις να διαβάζεις ελληνικά) είναι ότι την τακτική του "κρατάμε το μηδέν" εφήρμοσε το '30 ο Αυστριακός ομοσπονδιακός προπονητής της Ελβετίας (!) Καρλ Ράπαν.

Συγκεκριμένα το δικό του τρικ ονομαζόταν "verrou" (σημαίνει αλυσίδα) και μπορεί σε όρους αλάνας να χαρακτηριστεί ως "ανάποδο περίπτερο": προόριζε δηλαδή έναν παίκτη να παίζει αποκλειστικά άμυνα (να θυμίσω ότι μιλάμε για την Ελβετία) και να κάθεται για 90 λεπτά "κολαούζος" του τερματοφύλακα. Με άλλα λόγια ήταν ο παίκτης που προστάτευε τον παίκτη που προστάτευε την εστία.

Ο Ράπαν, πολύ μπροστά από την εποχή του, ανέπτυξε ακόμη περισσότερο την αμυντική τακτική του θεσπίζοντας για πρώτη φορά το "τέσσερις πίσω", αλλά και το σφιχτό man-to-man. Οι καινοτόμες ιδέες του ταξίδεψαν μια δεκαετία αργότερα στην Ιταλία, καθώς μιλάμε για εποχές δίχως ίντερνετ, σεμινάρια προπονητικής, βιβλία ή τηλεόραση. Ο μοναδικός τρόπος για ανταλλαγή ιδεών ήταν οι ποδοσφαιροκουβέντες σερβιρισμένες με αλκόολ, ή οι λαθραίες ματιές σε προπονήσεις, γνωστή κι ως "μέθοδος Αλέφαντου"*

*Σκαρφάλωνε σε δέντρα για να παρακολουθήσει κρυφά προπονήσεις του Τζακερόνι.

Κάπου μεταξύ Τεργέστης και Πάντοβα ο Νερέο Ρόκο έβαλε στο παγκόσμιο τερέν τον όρο του λίμπερο, την αρχή και το τέλος του κατενάτσιο ή πιο συγκεκριμένα του 1-3-3-3, που καμιά φορά γινόταν 1-4-4-1 ή 1-4-3-2, που θυμίζουν περισσότερο pin για συναγερμό παρά ποδοσφαιρικό σύστημα.

Αυτό ήταν, λοιπόν, το κατενάτσιο που πέρα από τις σφιχτές γραμμές, περιελάμβανε και πολλές μακρινές πάσες από την άμυνα στην επίθεση, τα γνωστά "γιοματάρια" κατά τον Κώστα Καίσαρη . Κι αυτός που του έδωσε και κατάλαβε δεν ήταν άλλος από τον Χερέρα. Σήμερα αυτό το στυλ δεν εφαρμόζεται, με εξαίρεση τη θέση του λίμπερο και το πιεστικό man-to-man. Απλά έχει μείνει ως όρος για να περιγράψει τις ομάδες που κατεβαίνουν με σαφείς αμυντικές προθέσεις, περιγραφή που συνοδεύεται στο λεξικό από τη φωτογραφία του Όττο Ρεχάγκελ.

Με λίγα λόγια το "κατενάτσιο" (αυθεντικό ή όχι) είναι ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσει μια χειρότερη ομάδα, να κερδίσει μια καλύτερη. Είναι ο λόγος που αξίζει να βλέπεις νοκ-άουτ παιχνίδια. Η ελπίδα προσωποποιημένη. Η ηδανή στο να βλέπεις το αμετανόητο σφυροκόπημα να γίνεται μια τρύπα στο νερό. Είναι ακριβώς η φράση του Γεωργίου "πολύ κλο-κλό κι από αυγό τίποτα".

Ή αλλιώς αυτό...

Οπότε ας σταματήσουμε ένα λεπτό κι ας αναλογισθούμε πόσο σημαντικό είναι αυτό το 0 στο 1-0 και πόσο ελκυστικό μπορεί να είναι το αμυντικογενές ποδόσφαιρο, σαν τα ασχημομούρικα σκυλιά που καμιά φορά είναι πιο χαριτωμένα. Έτσι είναι. Το κατενάτσιο ή θα το σέβεσαι ή θα το μισείς, επειδή το φοβάσαι. Γιατί μην μου λες ψέμματα στον εαυτό σου. Αν υπήρχε μόνο ένα πούλμαν για να μπει μπροστά από την εστία, αυτό θα ήθελες να παρκάρει μπροστά από τη δική σου.

Για σχόλια και ερωτήσεις υπάρχει και το Twitter ( @stefanos_rose )