Το αριστερό μου πόδι (και το αριστερό μου χέρι)

Υπάρχουν πάρα πολλά ανέκδοτα για τον Άριεν Ρόμπεν. Σχετικά με το ότι "εξαφανίζεται" στα δύσκολα, ή με ότι δεν του αρέσει καθόλου να πασάρει. Τα περισσότερα χαχανητά διακόπηκαν λίγο πριν τη λήξη του τελικού του Champions League το περασμένο Σάββατο, όταν ο Ολλανδός χάρισε στην ομάδα του (και) το ευρωπαϊκό τρόπαιο. Όλα; Όχι... Άθελα του δικαίωσε τον Γιόχαν Κρόιφ που είχε πει για αυτόν: "έχει πάρα πολύ ταλέντο και ένα από τα καλύτερα αριστερά πόδια που έχω δει. Το δεξί του, όμως, είναι φτιαγμένο από σοκολάτα".

Μια παραλλαγή, δηλαδή, του ελληνικού "το δεξί του πόδι το έχει μόνο για να ανεβαίνει στο λεωφορείο".

Ο Ρόμπεν σκόραρε στον τελικό με το αριστερό του πόδι. Το καλό. Για πολλούς το... μόνο που έχει, όπως δήλωσε με γλαφυρό τρόπο ο "Ιπτάμενος" συμπατριώτης του -αριστεροπόδαρος κι αυτός- θέλοντας να τονίσει την ταύτιση που υπάρχει μεταξύ "αριστερού ποδιού" και του συγκεκριμένου παίκτη, περισσότερο και από τον... Ντάνιελ Ντέι Λούις που είχε παίξει στην ομώνυμη οσκαρική ταινία του Τζιμ Σέρινταν ( "My left foot" )

Τι τρέχει, όμως, με τους "αριστερούς"; Ποιοι οι μύθοι και ποιες οι πραγματικότητες; Είναι τόσο καλοί στα σπορ; Είναι τόσο "μονοδιάστατοι"; Πως εξηγούνται όλα αυτά επιστημονικά;

Στα γενικά πρώτα...

Τι εννοούμε αριστερόχειρας/αριστεροπόδαρος;

Είναι ο άνθρωπος που χρησιμοποιεί περισσότερο το αριστερό του χέρι και το αριστερό του πόδι. Υπάρχουν φυσικά εξαιρέσεις: άνθρωποι που για παράδειγμα γράφουν με το αριστερό, αλλά το "καλό" τους χέρι/πόδι είναι το δεξί και το αντίστροφο. Ακόμη υπάρχουν οι αμφίχειρες που χρησιμοποιούν το ίδιο καλά και τα δύο, ενώ τέλος υπάρχει και ο... Έισι Λο. Μια κατηγορία μόνος του: αυτός που σούταρε με το δεξί, αλλά επειδή το έσπασε δύο φορές, έμαθε τελικά να σουτάρει και με το αριστερό

Η άσχετη πληροφορία της ημέρας: υπάρχει παγκόσμια ημέρα των αριστερόχειρων, η οποία γιορτάζεται στις 13 Αυγούστου.

Είναι οι αριστερόχειρες οι μειοψηφία;

Ναι...

Αποτελούν το 10% του πληθυσμού. Υπάρχουν και ζώα που έχουν την ίδια τάση, είτε μιλάμε για χιμπατζήδες, είτε για θαλάσσια σαλιγκάρια (αλήθεια!), ενώ έρευνες αποδεικνύουν ότι στα προϊστορικά χρόνια που η γραφή (ακόμη και η γλώσσα) ήταν άγνωστες λέξεις οι δεξιόχειρες άνθρωποι των σπηλαίων ήταν η πλειοψηφία. Αυτό λέει μια έρευνα του πανεπιστήμιο του Κάνσας που μελέτησε τα δόντια τους, κρίνοντας από πια πλευρά έτρωγαν και άρα με πιο χέρι κρατούσαν το φαγητό τους.

Υπάρχει "γονίδιο" αριστερόχειρα;

Όχι...

(Το 2007 ανακαλύφθηκε το LRRTM1, το πρώτο γονίδιο που συνδέθηκε με αυξημένες πιθανότητες εμφανίσεως αριστεροχειρίας, αλλά η απάντηση είναι ακόμη... όχι).

Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ακόμη "γιατί γίνεται κάποιος αριστερόχειρας". Λαμβάνονται αρκετές στατιστικές υπόψη. Για παράδειγμα ένας άνθρωπος που μεγαλώνει σε περιβάλλον με αριστερόχειρες έχει περισσότερες πιθανότητες να γράψει με το αριστερό ( προσωπική εμπειρία: ο αδερφός μου είναι αριστερόχειρας κι εγώ αν και γράφω με το δεξί, κρατάω το μολύβι/στυλό σαν αριστερόχειρας - με τον καρπό προς τα μέσα). Επίσης μια άλλη ενδιαφέρουσα έρευνα μαρτυρά ότι οι μητέρες άνω των 40 έχουν 128% περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν αριστερόχειρα, από ότι οι μητέρες που είναι κοντά στα 20. Τρέχα γύρευε...

Η επιστημονική προσέγγιση αναφέρει ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο γονίδιο, αλλά ότι αυτή η "ανωμαλία" οφείλεται στον τρόπο που διαμορφώνεται ο εγκέφαλος του παιδιού κατά την εγκυμοσύνη. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα "τραύμα".

Ουσιαστικά η μεγάλη διαφορά δεν έχει να κάνει με το χέρι που γράφει ο καθένας... Μην ξεχνάμε ότι παλιά οι γονείς και οι καθηγητές ανάγκαζαν τα παιδιά να γράφουν αποκλειστικά με το δεξί. Εκτός από την προκατάληψη επί του θέματος (σ.σ το "ζερβός" προέρχεται από το "ζαρβός" από που προκύπτει και το "ζαβός"), υπάρχει και ο πρακτικός λόγος που ξεκίνησε από τη χρήση της πένας. Ο αριστερόχειρας -καθότι γράφουμε από τα αριστερά προς τα δεξιά- θα μουτζούρωνε το χαρτί με μελάνι.

Αυτό που κάνει τους αριστερόχειρας να ξεχωρίζουν είναι ουσιαστικά ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν το "δεξί ημισφαίριο" (σ.σ η δεξιά πλευρά του σώματος ελέγχεται από το αριστερό ημισφαίριο και η αριστερή από το δεξί ημισφαίριο).

Σύμφωνα με τη "θεωρία του Γκέσγουιντ "οι διακυμάνσεις στα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την κύηση διαμορφώνουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου. Η τεστοστερόνη εμποδίζει την ανάπτυξη του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου και ως αποτέλεσμα περισσότεροι νευρώνες μεταναστεύουν στο δεξί ημισφαίριο. Το υπεραναπτυγμένο δεξί ημισφαίριο είναι έτσι καταλληλότερο για να λειτουργήσει ως το γλωσσικό και κινητικό κέντρο. Το έμβρυο είναι πιθανότερο να αναπτυχθεί σε ένα αριστερόχειρο νεογέννητο, αφού το δεξί ημισφαίριο ελέγχει το αριστερό μισό του σώματος".

Επίσης: α) Η αριστεροχειρία είναι πιο συνηθισμένη στους άνδρες, παρά στις γυναίκες. β) Η αριστεροχείρια εμφανίζεται συχνότερα σε δίδυμα

Οι αριστερόχειρες ζουν λιγότερο;

Όχι...

Μελέτη του 1991 υποστηρίζει ότι υπάρχει διαφορά 9 ετών μεταξύ "αριστερών" και "δεξιών", λαμβάνοντας υπόψη τις αυξημένες πιθανότητες θανάτου λόγω ατυχήματος. Οι αριστερόχειρες θεωρούνται περισσότερο... αδέξιοι (ειρωνική η λέξη προφανώς), ίσως γιατί ζουν σε έναν κόσμο που τα περισσότερα αντικείμενα έχουν σχεδιαστεί για δεξιόχειρες: από τα ποντίκια στους υπολογιστές στα μαχαίρια και από τις κιθάρες στα πυροβόλα όπλα.

Μεταγενέστερες έρευνες δεν έδειξαν την παραμικρή σχέση. Τις πιστεύουμε.

Οι αριστερόχειρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν νευρολογικές διαταραχές (επιληψία, σύνδρομο Down, αυτισμό), δυσλεξία, ADDHακόμη και σχιζοφρένεια.

Οι αριστερόχειρες είναι πιο ευάλωτοι σε συγκεκριμένες παθήσεις;

Ναι...

Βάσει στατιστικής το 20% των ατόμων που πάσχουν από κάποια μορφή σχιζοφρένειας είναι αριστερόχειρες. Αναφέρεται στη "Wall Street Journal" που συνεχίζει ότι οι "ζερβοί" έχουν αυξημένες πιθανότητες για δυσλεξία, ADHD (Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής), νευρολογικές ασθένειες (επιληψία, σύνδρομο down, αυτισμό) ακόμη και έντονων συναισθηματικών αλλαγών.

Ο λόγος έχει να κάνει με το βαθμό χρήσης των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων, εν αντιθέσει με τους δεξιόχειρες που χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο το αριστερό.

Τα καλά νέα είναι ότι οι αριστερόχειρες έχουν λιγότερες πιθανότητες να πάθουν έλκος και αρθρίτιδα. Κάτι είναι και αυτό.

Οι αριστερόχειρες είναι πιο έξυπνοι;

Ναι...

Ενδεχομένως το 90% του πληθυσμού θα πρέπει να υποστεί τους αριστερόχειρες να "κοκορεύονται" επ' αυτού. Αν και δεν υπάρχει άμεση σχέση, έχει αποδειχτεί βάσει μελέτης ότι το ποσοστό αριστερόχειρων μεταξύ των ανθρώπων που έχουν πάνω από 140 IQ είναι αισθητά μεγαλύτερο.

Υπάρχουν και πολλά διάσημα παραδείγματα που μπορούν να ενισχύσουν αυτό το επιχείρημα, όπως αυτά των Άλμπερτ Αϊνστάιν, Άιζακ Νιούτον και Μπέντζαμιν Φράνκλιν.

Είναι πιο δημιουργικοί;

Ναι...

Σύμφωνα με το "American Journal of Psychology" οι αριστερόχειρες έχουν ανεπτυγμένη την αποκλίνουσα σκέψη, τείνουν δηλαδή να είναι πιο δημιουργικοί και να αναπτύσσουν μια μεγαλύτερη έφεση στα σπορ και στις τέχνες.

Δεξιόχειρες μην το βάζετε κάτω: σύμφωνα με τη "Wall Street Journal" οι αριστερόχειρες πληρώνονται κατά 10% λιγότερο...

Στη λίστα με τους αριστερόχειρες ξεχωρίζουν πάντως ονόματα που έγραψαν ιστορία στον τομέα τους. Ή έγραψαν ιστορία γενικά, όπως η Ζαν Ντ' Αρκ, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Ναπολέων και ο Καρλομάγνος ή γενικά διάσημα πρόσωπα όπως ο Φιντέλ Κάστρο, ο Χένρι Φορντ, η Έλεν Κέλερ, ο Ούρι Γκέλερ, ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης, ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, μουσικοί όπως ο Κερτ Κομπέιν των Νιρβάνα, ο Τζίμι Χέντριξ, ο Άλμπερτ Κινγκ και ο Πολ ΜακΚάρντνι, ηθοποιοί σαν τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο, τον Στιβ Μακκουίν, τη Μέρλιν Μονρό ή άνθρωποι της τηλεόρασης όπως η Όπρα Γουίνφρι, ενώ εντυπωσιακή σύμπτωση προκαλεί το γεγονός ότι από τους πέντε τελευταίους προέδρους της Αμερικής (Ομπάμα, Μπους, Κλίντον, Μπους ο πρεσβύτερος, Ρίγκαν), μόνο ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος είναι δεξιόχειρας!

Έχουν πολλές άλλες διαφορές με τους δεξιόχειρες;

Ναι...

Α) Ακούν διαφορετικά, διότι το κάθε ημισφαίριο αντιδρά διαφορετικά στους διακοπτόμενους ήχους.

Β) Αλλάζουν συχνότερα συναισθήματα και δυσκολεύονται να τα ελέγξουν

Γ) Φοβούνται περισσότερο, καθώς το μετατραυματικό στρες συνδέεται πιο άμεσα με το δεξί εγκεφαλικό ημισφαίριο.

Στο θέμα μας όμως: Είναι καλύτεροι αθλητές;

Ενδεχομένως ναι...

Η ιστορία έχει δείξει ότι παίκτες που έχουν διαπρέψει στο άθλημα τους είναι αριστερόχειρες, ενώ οι ερευνητές παραδέχονται ότι οι "ζερβοί" διακρίνονται πολλοί σε αθλήματα που περιλαμβάνουν "προσωπική μονομαχία", δηλαδή 1-on-1, όπως είναι η πυγμαχία, το τένις ακόμη και το μπέιζμπολ (όπου ο παίκτης με το ρόπαλο προσπαθεί να αποκρούσει τη μπάλα που ρίχνει ο αντίπαλος του).

Ο Ρικ Σμιτς (όχι ο Ολλανδός σέντερ των Ιντιάνα Πέισερς - κρίμα) είχε γράψει στο βιβλίο του σχετικά με το θέμα ότι "οι αριστερόχειρες προπονούνται κατά κύριο λόγο με δεξιόχειρες, ενώ το αντίθετο δεν ισχύει". Αυτό σημαίνει ότι ο αριστερόχειρας προπονείται κατά κύριο λόγο με αντιπάλους που χρησιμοποιούν το αντίθετο χέρι, ενώ οι ίδιοι διατηρούν ως όπλο το στοιχείο του αιφνιδιασμού.

Η επιστημονική προσέγγιση του θέματος δίνει και μια διαφορετική οπτική: οι αριστερόχειρες θεωρούνται καλύτεροι στις μάχες σώμα με σώμα, ακριβώς για τους παραπάνω λόγους. Η στατιστική δείχνει ότι σε βίαιες κοινωνίες οι αριστερόχειρες κυριαρχούν, ακριβώς για αυτό το λόγο. Από την αρχαία ρωμαϊκή αυτοκρατορία και τους μονομάχους του "Κολοσσαίου", ως τη Έιπο της Ινδονησίας.

Δύο καθηγητές από το πανεπιστήμιο του Μονπελιέ, η Σαρλότ Φορί και ο Μισέλ Ρεϊμόν, έκαναν μια μεγάλη έρευνα επί του θέματος και διαπίστωσαν για παράδειγμα ότι στη Ντιούλα (Μπουργκίνα Φάσο) που το ποσοστό φόνου είναι 0.013 ανά 1.000 κατοίκους ετησίως, οι αριστερόχειρες είναι το 3.4% του πληθυσμού, ενώ στο Έιπο (Ινδονησία) όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 3 ανά 1.000 κατοίκους ετησίως, το 27% είναι αριστερόχειρες!

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, πάντως, το γεγονός ότι σπουδαίοι αθλητές -πρωτοπόροι στο σπορ τους- είναι αριστερόχειρες όπως ο Ουέιν Γκρέτσκι (χόκεϊ), οι Μάνι Πακιάο, Όσκαρ ντε λα Χόγια (και ο κινηματογραφικός Ρόκι Μπαλμπόα), ο Άιρτον Σένα, ο Βαλεντίνο Ρόσι, ο Γκόραν Ιβανίσεβιτς, ο Τζον ΜακΕνρό, η Μαρτίνα Ναβρατίλοβα (αν και αμφίχειρας), η Μόνικα Σέλες, ο Ραφαέλ Ναδάλ και ο θρύλος του μπέιζμπολ Μπέιμπ Ρουθ.

Είναι καλύτεροι ποδοσφαιριστές;

Ερωτηματικό...

Το μοναδικό ουσιαστικό επιχείρημα αφορά τα παραδείγματα. Τρεις από τους κορυφαίους ποδοσφαιριστές του κόσμου είχαν "μαγικό" αριστερό πόδι: ο Γιόχαν Κρόιφ, ο Μαραντόνα κι ο Μέσι. Από την άλλη για κάθε "σπεσιαλίστα" των φάουλ, όπως ο Σίνισα Μιχαΐλοβιτς, υπάρχει ένας δεξιοπόδαρος Ζουνίνιο Μπερναμπουκάνο, ή ένας Ντέιβιντ Μπέκαμ.

Αν ανατρέξουμε στα ελληνικά δεδομένα το αριστερό πόδι έχει συνδεθεί με τους "τεχνίτες", κυρίως λόγω προσώπων: του Βασίλη Τσιάρτα, του Κώστα Φραντζέσκου ακόμη και του Νίκου Τσιαντάκη με τις σέντρες-διαβήτη.

Ούτε μπορεί να πει κάποιος ότι οι αριστεροπόδαροι βασίζονται στο "καλό" τους πόδι περισσότερο από το άλλο. Υπάρχει ο Ρόμπεν, που χρησιμοποιεί μόνο το ένα και γίνεται ακόμη πιο εμφανές λόγω του στυλ της Μπάγερν (ο Χάινκες τον βάζει στα δεξιά για να συγκλίνει προς το κέντρο και να σουτάρει με το αριστερό), αλλά βάσει παραδειγμάτων υπάρχουν πολλές περιπτώσεις για κάθε κατηγορία.

Είναι καλύτεροι μπασκετμπολίστες;

Ερωτηματικό...

Σε ότι αφορά το μπάσκετ υπάρχουν πολλοί "μύθοι" και λίγες πραγματικότητες. Το μόνο αντικειμενικά αληθές έχει να κάνει με την άμυνα στο σουτ και συγκεκριμένα τα κοψίματα. Ο αριστερόχειρας που προσπαθεί να κάνει μπλοκ, "πετυχαίνει" πιο εύκολα το δεξί χέρι του αντιπάλου του. Και αν λάβουμε υπόψη μας ότι τις περισσότερες φορές θα βρίσκει απέναντι του δεξιόχειρες αντιπάλους, τότε γίνεται αντιληπτό ότι έχει μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίες σε φάσεις ένας-εναντίον-ενός.

Τυπικό παράδειγμα ο κορυφαίος αμυντικός όλων των εποχών (και ρέκορντμαν με τα περισσότερα πρωταθλήματα - 11 στον αριθμό) Μπιλ Ράσελ, που αποτελούσε τη "νέμεσις" του Ουίλτ Τσάμπερλεϊν μέσα στη ρακέτα.

Αντίστοιχα δεν θεωρείται τυχαία η έφεση του Κώστα Παπανικολάου στα κοψίματα στον αιφνιδιασμό. Ο άσος του Ολυμπιακού που είναι αριστερόχειρας και πηδάει καλύτερα κάνοντας πρώτα αριστερό και μετά δεξί βήμα, μπορεί με άνεση να "πάρει τα βήματα" του δεξιόχειρα αντιπάλου. Για αυτό και κάνει αυτά τα κοψίματα να μοιάζουν τόσο εύκολα, ακριβώς γιατί στο τελείωμα του άλματος του μπορεί με το αριστερό του χέρι να βρει τη μπάλα όταν αυτή φεύγει από το δεξί του αντιπάλου του.

Παράδειγμα εδώ:

Καταρχήν στο σύγχρονο μπάσκετ σπανίζουν οι περιπτώσεις των παικτών που είναι τόσο "εξαρτημένοι" από το ένα χέρι, ενώ πολύ συχνά βλέπουμε και το αντίθετο. Για παράδειγμα ο Μιχάλης Πελεκάνος σουτάρει με το αριστερό, αλλά είναι αποτελεσματικός στις διεισδύσεις από τα δεξιά. Ο Γιώργος Πρίντεζης κάνει τα πάντα με το αριστερό, αλλά σουτάρει με το δεξί, γεγονός που δικαιολογεί το γεγονός ότι τα κοντινά τελειώματα του με το "ζερβό" είναι πιο αποτελεσματικά και συνηθισμένα από τα "δεξιά".

Θα έλεγε κανείς ότι είναι αμφίχειρας, όπως και ο συμπαίκτης του ο Έισι Λο, κατηγορία όπου θα μπορούσε κανείς να εντάξει τον Λάζαρο Παπαδόπουλο (αντίστοιχα καλά τελειώματα με τα δύο χέρια) ή τον... Αργύρη Πεδουλάκη που προσπαθώντας να καταπολεμήσει την παροιμιώδη αστοχία του στις βολές, μια περίοδο δοκίμαζε να σουτάρει με το αριστερό!

Αυτό, πάντως, που θα μπορούσε να εντοπίσει κάποιος είναι ότι οι περισσότεροι αριστερόχειρες δεν "βολεύονται" να σταματήσουν και να σουτάρουν με αριστερή ντρίμπλα, αλλά και πάλι αυτό είναι κάτι συνηθισμένο: οι περισσότεροι μπασκετμπολίστες σουτάρουν καλύτερα όταν ντριμπλάρουν με το αντίθετο χέρι, με ορισμένες εξαιρέσεις ανάλογα με το στυλ που σουτάρουν.

Είναι χειρότεροι σουτέρ;

Ένας ακόμη μύθος αναφέρει ότι οι αριστερόχειρες δεν είναι τόσο καλοί σουτέρ. Σύμφωνοι τις περισσότερες φορές το στυλ τους δεν είναι τόσο "συνηθισμένο" (Ταπούτος, Λο, Μπέρι) ή συνηθίζουν να στρίβουν πολύ το σώμα τους και να σουτάρουν από το πλάι (Κούκοτς, Τζινόμπιλι), αλλά υπάρχουν πολλοί σπουδαίοι σουτέρ που έγραψαν ιστορία με το αριστερό τους χέρι όπως ο Κρις Μάλιν, ο Μάικλ Ρεντ ή αν το περιορίσουμε στα ελληνικά δεδομένα ο Δημήτρης Διαμαντίδης.

Τα στατιστικά, βέβαια, έχουν μια ελαφρώς διαφορετική άποψη. Στους 25 παίκτες με το καλύτερο ποσοστό στις ελεύθερες βολές στο ΝΒΑ δεν υπάρχει ούτε ένας αριστερόχειρας, αντίθετα ο πρώτος κάνει την εμφάνιση του είναι ο Μάλιν στο Νο35 με 86.5%. Αντίστοιχα εντυπωσιακή είναι η απουσία κάποιο ζερβοχέρη από τη λίστα των κορυφαίων στα τρίποντα.

Το επιχείρημα αποκρούεται μέσω... Ευρωλίγκας. Ο Τερέλ ΜακΙντάιρ είναι ο 2ος πιο εύστοχος παίκτης στην ιστορία της διοργάνωσης με 90%, πίσω μόνο από τον Σαρούνας Γιασικεβίτσιους, ενώ στο Νο4 υπάρχει ο Λιν Γκριρ (89.9%) και στο Νο9 ο Πιτ Μάικλ (87%). Αντίστοιχα στα τρίποντα βρίσκουμε έναν ψηλό αριστερόχειρα στο Νο3 (Γκαμπριέλ Χερμάν με 49%) και τον Κώστα Παπανικολάου στο Νο9 με 45% ποσοστό καριέρας!

Οπότε όχι...

Συμφωνείτε ή διαφωνείτε;