Το παιχνίδι με την Μπαρτσελόνα είχε μόλις τελειώσει και ο πανευτυχής Σαρούνας Γιασικεβίτσιους έπεσε πάνω στο μικρόφωνο της Euroleague. "Έχουμε τρεις συνεχόμενες νίκες" είπε αρχικά και πρόσθεσε: "δεν έχουμε συνηθίσει τέτοια σερί εδώ στο Κάουνας". Αληθές. Είναι το μεγαλύτερο σερί νικών που έχουν πετύχει φέτος οι Λιθουανοί και παράλληλα το τρίτο μεγαλύτερο που τρέχει ακόμη, πίσω από το 7-0 της Ρεάλ και το 4-0 της Φενέρμπαχτσε. Η ομάδα του "Σάρας" έχει επικρατήσει της ΤΣΣΚΑ (με τον ίδιο να αποβάλλεται), την Νταρουσάφακα εκτός έδρας και την Μπαρτσελόνα εντός. Και τώρα ταξιδεύει στην Αθήνα για να αντιμετωπίσει τον Ολυμπιακό στο ΣΕΦ.

Η ουσία, όμως, είναι ότι οι Λιθουανοί ανήκουν στους overachievers της φετινής διοργάνωσης. Με μικρό μπάτζετ, φθηνές επιλογές ξένων και έναν λιθουανικό κορμό έχουν καταφέρει να διεκδικούν ακόμη την είσοδο τους στα προημιτελικά, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ ως τώρα. Παράλληλα με ρεκόρ 9-12 διεκδικούν να τελειώσουν μόλις για δεύτερη σεζόν τα τελευταία 13 χρόνια με νικηφόρο απολογισμό, έχοντας δηλαδή περισσότερες νίκες από ήττες. Η μοναδική φορά που το πέτυχαν ήταν τη σεζόν 2012-13 (επί Χουάν Πλάθα) όταν ξεκίνησαν εντυπωσιακά με ρεκόρ 8-2 την πρώτη φάση (κερδίζοντας τον Ολυμπιακό στο ΣΕΦ μάλιστα) και τερμάτισαν με 14 νίκες σε 24 παιχνίδια.

Ομάδα με όλη τη σημασία

Φέτος οι Λιθουανοί έχουν δείξει ένα σταθερό και πολύ θετικό πρόσωπο από την αρχή της σεζόν, παλεύοντας τα περισσότερα παιχνίδια που έχουν δώσει , ακόμη και αυτά που έχασαν για παράδειγμα στο ΟΑΚΑ, στη Βαρκελώνη, στη Μόσχα και στη Μαδρίτη. Εκτός έδρας έχουν κερδίσει στο Βελιγράδι, στην Κωνσταντινούπολη την Εφές και την Νταρουσάφακα και στο Μιλάνο, δείχνοντας ότι δεν είναι αποκλειστικά μια ομάδα έδρας, το αντίθετο μάλλον.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της ομάδας ενδεχομένως να μην αποτυπώνεται με φάσεις εντός των τεσσάρων γραμμών. Όποιος είδε τις αντιδράσεις του τεχνικού τιμ και των παικτών μετά τη σπουδαία νίκη επί της ΤΣΣΚΑ θα καταλάβει. Ο Γιασικεβίτσιους, που είχε αποβληθεί με δύο τεχνικές ποινές, έκανε στον συνεργάτη του, Μασκολιούνας, την πιο δυνατή αγκαλιά που του έχουν κάνει ποτέ. Μπήκαν μαζί στα αποδυτήρια κι ο "Σάρας" άφησε τον προπονητή που τελείωσε το παιχνίδι να μιλήσει. "Κόουτς, νομίζω ότι μετά από αυτά έχεις 3ήμερο ρεπό" είπε μέσα σε γέλια και όλοι αγκαλιάστηκαν πανηγυρίζοντας.

Μια αληθινή ομάδα, που παλεύει και ευχαριστιέται την εμπειρία της στην Euroleague. Με παίκτες από τα σπλάχνα της ομάδας (Λεκαβίτσιους, Ουλαβόνας, Γιανκούνας), έμπειρους να συνδυάζονται με νέους, γηγενείς βετεράνους (Καβαλιάουσκας, Γιαβτόκας, Σεϊμπούτις) και ξένους που πήραν την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσουν στο υψηλότερο επίπεδο (Μότουμ, Πάνγκος, Βέστερμαν και ο Λίμα που είναι δανεικός από τη Ρεάλ).

Ο Σάρας στα χνάρια του "Ζοτς"

Αν θέλουμε να το δούμε καθαρά αγωνιστικά το πιο δυνατό σημείο της Ζαλγκίρις είναι η διάθεση των παικτών της να πασάρουν ο ένας στον άλλον. Έχουν αποδεχτεί πλήρως το ομαδικό στυλ παιχνιδιού που προσπαθεί να επιβάλλει ο Σαρούνας Γιασικεβίτσιους. Μια συνεχής προσπάθεια να σουτάρει ο αμαρκάριστος παίκτης. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι η 5η ομάδα σε τελικές πάσες (18.7) στη διοργάνωση, πίσω από ομάδες με επιθέσεις υψηλών οκτανίων όπως η ΤΣΣΚΑ, η Ρεάλ και η Εφές.

Θα μπορούσε επίσης κάποιος να πει ότι η ομάδα του Κάουνας κάνει πολύ καλά τα μικρά πράγματα, τα απλά, που είναι και τα σημαντικά: καλά screen, καλές αποστάσεις, προσπάθεια στο ριμπάουντ. Έτσι καλύπτουν την έλλειψη ταλέντου που τους διακρίνει, τουλάχιστον με τις ομάδες από την Ισπανία, την Τουρκία, την Ελλάδα και φυσικά την ΤΣΣΚΑ.

Επιθετικά οι Λιθουανοί βασίζονται αποκλειστικά στα δυνατά τους σημεία, θυμίζοντας αρκετά τη φιλοσοφία του Ζέλικο Ομπράντοβιτς, με τον οποίο ο "Σάρας" συνεργάστηκε στον Παναθηναϊκό. Κοινώς; Pick-n-roll παίζουν αποκλειστικά οι παίκτες που μπορούν να παίξουν pick-n-roll. Ποστάρουν οι παίκτες που μπορούν να ποστάρουν. Και όλοι οι υπόλοιποι προσπαθούν να υποστηρίξουν αυτή την προσπάθεια με καλό spacing και επιθετικό ριμπάουντ.

Λίο και δένω

Ο βασικότερος δημιουργός της ομάδας είναι ο Λίο Βέστερμαν (5.3 ασίστ) που παίζει κατά κύριο λόγο στο "2" και συνήθως βρίσκεται στο παρκέ ταυτόχρονα με τον Κέβιν Πάνγκος και τον Αουγκούστο Λίμα, ο οποίος είναι και ο καλύτερος pick-n-cut ψηλός της ομάδας. Διόρθωση: ο μόνος, διότι οι Καβαλιάουσκας-Γιαβτόκας δεν ταιριάζουν σ' αυτή την περιγραφή. Για αυτό και όταν δεν βρίσκεται στο παρκέ ο Λίμα, σπανίως η Ζαλγκίρις ψάχνει καθαρές συνεργασίες pick-n-roll στην κορυφή. Αντίθετα - πιστή στον κανόνα που την θέλει να πηγαίνει αποκλειστικά στα δυνατά της σημεία - όταν αλλάζει σέντερ, χτυπάει περισσότερο με πλαϊνά pick ή short roll, καθώς τα αργά πόδια των άλλων ψηλών δεν μπορούν να υποστηρίξουν γρήγορο ρολάρισμα.

Τα περισσότερα pick-n-roll περιέχουν μεγάλη κίνηση, συμμετοχή από τους πέντε παίκτες που κάνουν συγκεκριμένη δουλειά, αλλά και διαφορετικές διατάξεις. Κάτι που κάνουν οι περισσότεροι προπονητές, αλλά εξέλιξε και αποθέωσε ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Ο ίδιος ο προπονητής της Ζαλγκίρις όταν είχε ερωτηθεί είχε πει ότι το μεγαλύτερο του πλεονέκτημα είναι ότι συνεργάστηκε με κορυφαίους προπονητές, αναφέροντας τον Ομπράντοβιτς, τον Πασκουάλ, τον Γκέρσον, τον Καζλάουσκας και τον Πέσιτς. Έχει με άλλα λόγια πάρει στοιχεία από όλους.

Το συγκεκριμένο pick-n-roll, πάντως, θυμίζει πολύ ένα αντίστοιχο που έπαιζε παλαιότερα ο Παναθηναϊκός με τον Σάρας να στο ρόλο του Βέστερμαν. Τυχαίο;

Οι "ντόπιοι" Καβαλιάουσκας (5.3 πόντοι, 2.8 ριμπάουντ σε 12') και Γιαβτόκας (2.2 πόντοι, 1.5 ριμπάουντ σε 7') είναι παίκτες-ρόλου. Τους γνωρίσαμε και τους δύο από το πέρασμα τους στο ελληνικό πρωτάθλημα. Είναι μεγάλα κορμιά, αλλά παράλληλα σημαδεύονται από την αντίπαλη επίθεση και ως "αργά πόδια". Για αυτό και ο Γιασικεβίτσιους δεν θέλει να τους εκθέτει. Η άμυνα που χρησιμοποιεί σπανίως στα pick-n-roll η Ζαλγκίρις είναι το λεγόμενο "2 εναντίον 2" (flat). Αντίθετα βλέπουμε πολύ συχνά την επιλογή του "under" (τον αμυντικό της μπάλας να περνάει κάτω από το screen δίνοντας στον αντίπαλο σουτ με ντρίμπλα) και του hedge-out. Προτιμά δηλαδή οι "δεινόσαυροι" του να κάνουν ένα βήμα μακριά από το καλάθι και να σταματούν τη μπάλα, μεταφέροντας επί της ουσίας το πρόβλημα στην αδύνατη πλευρά και όχι στα δικά τους πόδια.

Έχει ενδιαφέρον αυτή η επιλογή από έναν προπονητή, που κατά τη διάρκεια της καριέρας του υπήρξε βιρτουόζος του pick-n-roll. Φαίνεται ότι στο δικό του μυαλό η επιλογή του "under" είναι ενοχλητική για έναν χειριστή, ενώ αντίθετα το "δύο εναντίον δύο" μοιάζει ιδανικό για έναν γκαρντ που ξέρει να διαβάζει τις φάσεις. Αυθαίρετο συμπέρασμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου.

Συγκεκριμένα δίδυμα και ατόφια σχήματα

Pick-n-roll τρέχουν ακόμη οι Λεκαβίτσιους και Πάνγκος. Αν ο Βέστερμαν είναι ο καλύτερος χειριστής στο "διάβασμα" των φάσεων, οι Πάνγκος και Λεκαβίτσιους, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα δικά τους στοιχεία. Ο Λεκαβίτσιους είναι πολύ γρήγορος και του αρέσει να "τρυπάει" την αντίπαλη άμυνα για να βρει έναν αμαρκάριστο συμπαίκτη. Στο παιχνίδι με τη Μπαρτσελόνα παράλληλα έδειξε ότι μπορεί να σκοράρει, τελειώνοντας ενδιάμεσες φάσεις (8/8 δίποντα και ρεκόρ καριέρας με 17 πόντους). Ο 23χρονος αριστερόχειρας Λιθουανός γκαρντ είναι ένα "ζιζάνιο" που του αρέσει να έρχεται από τον πάγκο και να ανακατεύει την αντίπαλη άμυνα, επιμένοντας περισσότερο στο drive του και λιγότερο στο ασταθές σουτ του (27% πίσω από τη γραμμή).

Όσο για τον Πάνγκος; Δείχνει ανεβασμένος στα τελευταία παιχνίδια σκοράροντας 21 πόντους (5/8 τρίποντα) με την ΤΣΣΚΑ και 14 (3/7 τρίποντα) με την Νταρουσάφακα. Ο πρώην παίκτης της Γκραν Κανάρια, που ενδιέφερε και τον Παναθηναϊκό το καλοκαίρι, είναι καλός σουτέρ μετά από ντρίμπλα, αν και μοιάζει περισσότερο εκτελεστικός παρά οργανωτικός. Σαφώς του ταίριαζε περισσότερο ο περσινός του ρόλος στην Ισπανία, αλλά και πάλι υποστηρίζει αποτελεσματικά τον Βέστερμαν, έχοντας 8.6 πόντους και 3.0 ασίστ ανά παιχνίδι με 43% στο τρίποντο.

Ένα χαρακτηριστικό της Ζαλγκίρις είναι ότι προσπαθεί να δημιουργήσει ρήγματα με τους δύο συγκεκριμένους παίκτες από την τελική γραμμή. Ποντάρει δηλαδή στην ταχύτητα τους για να διεισδύσουν και να βρουν έναν αμαρκάριστο συμπαίκτη στην άλλη πλευρά. Ειδικά στον πρώτο γύρο ο "Σάρας" επέμενε πολύ σε ένα επιθετικό παιχνίδι που χρησιμοποιούν όλες οι ομάδες και έγινε διάσημο στο περσινό παιχνίδι Μπάμπεργκ-Ολυμπιακός (η τελευταία φάση που έκρινε το ματς).

Η Ζαλγκίρις είναι αρκετά ισορροπημένη και υπάρχουν δίδυμα που αγωνίζονται συνήθως μαζί. Το ένα είναι το Βέστερμαν-Πάνγκος και το άλλο είναι το Λεκαβίτσιους-Μιλάκνις. Ο έμπειρος σουτέρ έρχεται από τον πάγκο και αποτελεί την βασική επιθετική επιλογή της ομάδας στη δεύτερη περίοδο. Οι Λιθουανοί σ' αυτό το διάστημα συνηθίζουν να τρέχουν παιχνίδια με screen για αυτόν, κάτι που επαναλαμβάνουν και στην τέταρτη περίοδο, όταν και χρειάζονται το καυτό του χέρι.

Η δύναμη της το "4"

Η δύναμη πυρός της ομάδας δεν είναι άλλη, όμως, από τη θέση "4". Οι Γιανκούνας και Μότουμ είναι οι πρώτοι σκόρερ των Λιθουανών, οι μοναδικοί παίκτες που μετρούν πάνω από διψήφιο νούμερο πόντων. Ο αρχηγός της Ζαλγκίρις έχει 12.7 πόντους, 6.1 ριμπάουντ και 4.5 κερδισμένα φάουλ (όλα team-best) και ο Αυστραλός προσθέτει 11.4 πόντους με 42.6% στο τρίποντο, 3.4 ριμπάουντ, ενώ έχει και το δεύτερο καλύτερο ranking (10) πίσω φυσικά από τον Γιανκούνας (15.5).

Οι δύο αριστερόχειρες συχνά χρησιμοποιούνται και ταυτόχρονα στο παρκέ με τον Λιθουανό να παίζει τον άτυπο ρόλο του "4". Ο Γιασικεβίτσιους χρησιμοποιεί αρκετά πλαϊνά pick-n-roll για τους δύο, δεδομένης της ικανότητας τους να σουτάρουν, αλλά και να τιμωρήσουν ενδεχόμενη αλλαγή. Παράλληλα είναι και οι δύο καλοί επιθετικοί ριμπάουντερ, καλοί πασέρ και παράλληλα βάζουν το κορμί τους στην άμυνα. Ο Μότουμ, ειδικά, συνεχίζει την αυστραλιανή σχολή που βγάζει hustle παίκτες με έφεση στο physical παιχνίδι.

Η Ζαλγκίρις με τα περιορισμένα όπλα σε ότι αφορά την δημιουργία, χρησιμοποιεί κάποια special plays για να βρει τρεις πόντους. Σ' ένα από αυτά πρωταγωνιστή και ο Μότουμ. Είναι μια φάση που τρέχει 1-2 φορές σε κάθε παιχνίδι η ομάδα του "Σάρας".

Ο "μπαλαντέρ"

Η Ζαλγκίρις βασίζεται σε τέσσερις παίκτες που προέρχονται από τα σπλάχνα της: τον Λεκαβίτσιους, τον Μιλάκνις, τον Γιανκούνας και φυσικά τον Ουλανόβας. Ο τελευταίος είναι επί της ουσίας αρκετά υποτιμημένος λόγω του περίεργου στυλ με το οποίο σουτάρει, που παρόλα αυτά είναι αρκετά αποτελεσματικό: έχει 32% στα τρίποντα και 86.3% στις βολές. Ο αριστερόχειρας φόργουορντ προσφέρει 7.6 πόντους και 3.2 ριμπάουντ σε 23 λεπτά συμμετοχής. Παίζει κατά κύριο λόγο στο "3", αλλά και υπό προϋποθέσεις στο "4". Έχει μέγεθος (1.98), αθλητικότητα και γεμίζει την άμυνα της Ζαλγκίρις, που ούτως ή άλλως χρειάζεται να κρύψει πολλές αδυναμίες κατά τη διάρκεια ενός αγώνα.

Είναι πάντα επιθετικός στο καλάθι όταν χρειάζεται να βάλει τη μπάλα στο παρκέ, κυνηγάει με μανία τα επιθετικά ριμπάουντ και παίζει και το ρόλο του δημιουργού παίζοντας με πλάτη στο καλάθι. Ένα τρικ που κάνει ο Γιασικεβίτσιους στα τελευταία ματς, είναι να ενεργοποιεί το post-up του Ουλανόβας στο 4ο δεκάλεπτο. Ο Λιθουανός δημιουργεί mismatch και για παράδειγμα η δική του συμβολή ήταν καθοριστική στο τελευταίο ματς κόντρα στη Μπαρτσελόνα, όπου έκανε και ρεκόρ καριέρας με 17 πόντους , έχοντας και 4 ασίστ. Χάρις σ' αυτόν η θέση "3" είναι η μοναδική στην οποία μπορεί να κερδίσει τον αντίπαλο της στον τομέα της αθλητικότητας η Ζαλγκίρις και αυτό είναι σημαντικό.

Ριμπάουντ, ριμπάουντ, ριμπάουντ....

Η επίθεση της Ζαλγκίρις διακρίνεται αν μη τι άλλο από ισορροπία. Καλές αποστάσεις, καλές επιλογές και συνέπεια στο επιθετικό ριμπάουντ. Αυτό βγαίνει και προς τα έξω. Οι Λιθουανοί είναι η 2η καλύτερη ομάδα σε επιθετικά ριμπάουντ στη διοργάνωση (11.9) πίσω μόνο από την Εφές με την αθλητικότατη front-line και τον "καταλύτη" Τάιλερ Χάνεϊκατ. Συνολικά, δε, η ομάδα του Σάρας είναι 5οι με 34.9, ενώ παράλληλα είναι η ομάδα που κρατά τον αντίπαλο στα λιγότερα (δικά του) ριμπάουντ (29), αλλά και στα λιγότερα επιθετικά (8.8). Τιμές που αποδεικνύουν ότι το ριμπάουντ όχι μόνο είναι μια σταθερά για τους "πράσινους", αλλά και ένα μεγάλο όπλο.

Είναι ακόμη 5οι σε ασίστ (18.7), αλλά και 2οι σε λάθη (14.6), πληρώνοντας έτσι το τίμημα της προσπάθειας τους να κυκλοφορήσουν πολύ τη μπάλα, αλλά και του μικρού μέσου όρου της περιφέρειας τους. Ο Πάνκος είναι 23, ο Λεκαβίτσιους 22 και ο Βέστερμαν 24.

Παράλληλα είναι δεύτεροι σε ποσοστό βολών (81.2%) έχοντας 8 παίκτες να σουτάρουν πάνω από 80%, τους Βέστερμαν (92.3%), Ουλανόβας (86.3%), Γιανκούνας (86.2%), Καβαλιάουσκας (84.4%), Πάνγκος (83.3%), Λεκαβίτσιους (83.3%), Σεϊμπούτις (81.3%) και Μιλάκνις (80%).

Επιθετικά τα δυνατά τους σημεία είναι φυσικά η ικανότητα στο σουτ. Είναι 5οι στο True Shooting (49.3%) και 5οι σε πόντους από catch-n-shoot καταστάσεις, κάτι που μαρτυρά υψηλή αποτελεσματικότητα στην εκτέλεση, αλλά και καλή κυκλοφορία της μπάλας. Οι μοναδικές ομάδες που σκοράρουν περισσότερους από 20.6 πόντους από αυτή τη συνθήκη είναι η Μπάμπεργκ, η ΤΣΣΚΑ, η Γαλατάσαραϊ και ο Παναθηναϊκός.

Όπως είχε αναφερθεί και παραπάνω η ισορροπία αποτελεί χαρακτηριστικό των Λιθουανών. Pick-n-roll, off-ball screens και post-up μοιράζονται στο επιθετικό playbook του Γιασικεβίτσιους. Για παράδειγμα η Ζαλγκίρις είναι από τις πιο συνεπείς ομάδες στο post-up, κατέχοντας την 4η θέση της σχετικής λίστας με 10 πόντους ανά ματς. Μόνο το Μιλάνο (Ραντούλιτσα, Σάντερς, ΜακΛιν, Σιμόν), η Φενέρ (Ούντο, Ντατόμε, Βέσελι) και η Ρεάλ (Ρέγιες, Αγιόν, Ράντολφ) έχει περισσότερους.

Καλύπτοντας τις αμυντικές αδυναμίες

Αναφέρθηκε παραπάνω το βασικό αμυντικό πρόβλημα της Ζαλγκίρις, που έχει να κάνει με την αθλητικότητα της στη θέση "5". Αν προσθέσουμε και το μικρό μέγεθος των Πάνγκος-Λεκαβίτσιους, αλλά και το γεγονός ότι υπάρχουν αρκετοί επιθετικογενείς παίκτες (όπως ο Μιλάκνις), τότε καταλαβαίνουμε ότι οι Λιθουανοί έχουν αρκετά θέματα να διαχειριστούν.

Σύμμαχος τους είναι μεν το ριμπάουντ, το μέγεθος στη θέση "4", αλλά και η παρουσία του Λίο Βέστερμαν. Η "μανιέρα" του Γιασικεβίτσιους προβλέπει ότι ο ψηλός Γάλλος γκαρντ θα μαρκάρει τον αντίπαλο point-guard, όπως έγινε με τον Ράις για παράδειγμα, ή τον Ουαναμέικερ. Και μετά θα τον αναλάβει το "ζιζάνιο" Λεκαβίτσιους ή και ο Πάνγκος. Αυτός όμως έχει το ρόλο του defensive stopper, κυρίως χάρις στο μέγεθος του (1.97).

Αν μη τι άλλο οι Λιθουανοί προσπαθούν πολύ και σ' αυτόν τον τομέα. Είναι μια ομάδα που έχει καλή χημεία, σωστή δομή και παίζει πάνω από τις δυνατότητες της. Για ορισμένους έχει το πιο αδύναμο ρόστερ στη διοργάνωση, αυτό όμως δεν την έχει εμποδίσει να κάνει 9 νίκες και να βοηθήσει τον κορμό της να αποκτήσει ακόμη βαθύτερες ρίζες.

Σπουδαίοι αν μη τι άλλο.