101 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τότε που ο Κωνσταντίνος Τσικλητήρας ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος άνευ φοράς.

Το Sport24.gr θυμάται τον μεγάλο Έλληνα αθλητή, τις επιδόσεις, τα μετάλλια και το πρόωρο τέλος του, σε ηλικία 25 ετών.

Συμπληρώνονται σήμερα 101 χρόνια από τη μέρα που ο Κωνσταντίνος Τσικλητήρας, την Πρωταπριλιά του 1912, ισοφάρισε το παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος άνευ φοράς με άλμα στα 3.47 μέτρα. Λίγους μήνες αργότερα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης, ο Τσικλητήρας ανέβηκε στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, κατακτώντας το χρυσό μετάλλιο στο συγκεκριμένο άθλημα. Ποιος ήταν όμως ο άνθρωπος που πρόλαβε να κερδίσει τέσσερα Ολυμπιακά μετάλλια και να πάρει μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, πριν αφήσει την τελευταία του πνοή σε ηλικία μόλις 25 ετών; Το Sport24.gr κάνει μια μικρή αναδρομή στη ζωή ενός από τους θρύλους του ελληνικού αθλητισμού.

ΠΗΔΩΝΤΑΣ ΤΗ ΜΑΝΤΡΑ

Ο Τσικλητήρας γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1888 στην Πύλο της Μεσσηνίας από εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και αποτελούσε εξέχον μέλος της τοπικής αριστοκρατίας. Από μικρός ο Τσικλητήρας έδειξε την κλίση του στον αθλητισμό και πρωταγωνιστούσε σε όλους τους αυτοσχέδιους αλλά και αργότερα στους μαθητικούς αγώνες σε διαφορετικά αγωνίσματα. Διηγούνται πως πήδαγε τρία άλογα δεμένα μαζί και πως η πόρτα του σπιτιού του δεν τον έβλεπε ποτέ, αφού του άρεσε να μπαίνει μέσα πηδώντας πάνω από τη μάντρα.

Το σπίτι-μουσείο του Τσικλητήρα στην Πύλο. Εντυπωσιάζει πραγματικά το ύψος της μάντρας που πηδούσε καθημερινά ο νεαρός Κωστής για να μπει και να βγει από το σπίτι του.

Στα 17 του ανέβηκε στην Αθήνα για να σπουδάσει οικονομικά στην Εμπορική Ακαδημία, αλλά τον απορρόφησε κυριολεκτικά ο αθλητισμός. Γράφτηκε στον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο και ακολούθησε την συμβουλή των προπονητών του να ασχοληθεί αποκλειστικά με τα άλματα εις μήκος και εις ύψος άνευ φοράς. Άρχισε εντατικές προπονήσεις ανεβάζοντας συνεχώς τις προσωπικές του επιδόσεις σε επίπεδα πλέον ανταγωνιστικά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Ο Τσικλητήρας διέθετε πλούσια χαρίσματα, τόσο ως αθλητής, όσο και ως χαρακτήρας.

«Σπάνιες οι ψυχικές του αρετές, έξοχες οι σωματομετρικές του ικανότητες», διαβάζουμε στην ιστορία του Πανελλήνιου Γ.Σ. Ήταν ψηλός – 1.90 μ. – με θαυμάσια αλτικότητα, που οφειλόταν στα δυνατά του πόδια και στο εκπληκτικό σπάσιμο της μέσης του. Η βελτίωσή του συνεχίστηκε με ταχείς ρυθμούς, όμως η «τρέλα» του για τον αθλητισμό τον έσπρωξε και σε άλλα σπορ. Ασχολήθηκε περιστασιακά με το πόλο, τον ακοντισμό και την πάλη, ενώ υπήρξε ο πρώτος τερματοφύλακας του Παναθηναϊκού (που ίδρυσε το 1908 ο συναθλητής του στον Πανελλήνιο, Γεώργιος Καλαφάτης με την επωνυμία Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών).

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ

Ο Τσικλητήρας πριν από προσπάθειά του στο ύψος άνευ φοράς.

Το 1906 πήρε μέρος στους Πανελλήνιους αγώνες, κατακτώντας το χάλκινο μετάλλιο στο μήκος άνευ φοράς με άλμα 2.83μ. Ένα χρόνο αργότερα, το 1907, κέρδισε τρία χρυσά μετάλλια στους Πανιώνιους Αγώνες της Σμύρνης: στο άλμα εις ύψος με 1.65μ., στο ύψος άνευ φοράς με 1.40μ. και στο μήκος άνευ φοράς με 3.25μ. Εκεί γνώρισε για πρώτη φορά την αποθέωση από τους θεατές και του απονεμήθηκε τιμητικά ο Χρυσός Σταυρός του Πανιωνίου. Το 1908 ήταν Ολυμπιακή χρονιά και ο Τσικλητήρας ήταν πλέον έτοιμος για την μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής του: το βάθρο στην Ολυμπιάδα του Λονδίνου.

Είχε ήδη πάρει μέρος στην Μεσολυμπιάδα των Αθηνών (το 1906), αλλά δεν τα είχε πάει καλά. Κατετάγη 6ος στο ύψος άνευ φοράς με 1.30μ. ενώ στο μήκος άνευ φοράς αποκλείστηκε στον προκριματικό. Στους αγώνες της Αθήνας όμως είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει προσεκτικά τις κινήσεις του Αμερικανού Ray Ewry, ήδη χρυσού Ολυμπιονίκη στο Παρίσι (το 1900), στο Σεντ Λούις (το 1904) αλλά και στο Παναθηναϊκό Στάδιο, τόσο στο μήκος όσο και στο ύψος, αμφότερα άνευ φοράς.

ΛΟΝΔΙΝΟ 1908, ΤΑ ΔΥΟ ΑΣΗΜΕΝΙΑ

Η προσπάθεια που του χάρισε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης το 1912, με μόλις ένα εκατοστό διαφορά από τον δεύτερο, Αμερικανό Πλατ Άνταμς.

Ο Τσικλητήρας έφτασε στο Λονδίνο έχοντας ψηλώσει ακόμα περισσότερο (ήταν πλέον 1.92μ.) και έχοντας τελειοποιήσει την τεχνική του. Εκεί κατέκτησε δυο αργυρά μετάλλια: στο ύψος άνευ φοράς με 1.55μ. και στο μήκος άνευ φοράς με 3.25μ. Και στα δυο αθλήματα βρέθηκε πίσω από τον Ρέι Έουρι, απόλυτο κυρίαρχο του ψηλότερου σκαλιού στο βάθρο.

Το γράμμα που στέλνει στους δικούς του στην Πύλο είναι ενδεικτικό: « Το φέρω πολύ βαρέως που έχασα. Μα ήταν η πρώτη φορά που αγωνιζόμουν σε ξένη χώρα και είναι αλήθεια ότι σάστισα μόλις βρέθηκα στο στάδιο του Λονδίνου, ασφυκτικώς γεμάτο και ανάμεσα στους πανύψηλους συναθλητάς μου Αμερικανούς και Σουηδούς. Τώρα επήρα θάρρος, θα επιδοθώ με μεγαλύτερο ζήλο και είμαι βέβαιος ότι θα γίνω πρώτος Ολυμπιονίκης».

Εξίσου ενδεικτικό είναι και το κείμενο για τον Τσικλητήρα που στέλνει ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Χρόνος» από το Λονδίνο, ο γνωστός λογοτέχνης Ζαχαρίας Παπαντωνίου: « Είναι σώμα υψηλόν, λεπτόν, καλογραμμένο. Εις το σχέδιον του μελαχρινού προσώπου του, των μήλων, των ματιών, των χειλέων, του πώγωνος νομίζεις ότι επέρασεν ελαφρώς, ολίγον κοντύλι Γκύζη. Από πάνω ως κάτω ο νέος αυτός έχει ευγενεστάτην γραμμήν. Μελαχρινός, πολύ υψηλός σχετικώς με την νεότητα του, πόδια μεγάλα και λαστιχένια, ως σκύλου πόιντερ, σύμμετρον και χαριτωμένον σύνολον. Το μόνον μειονέκτημά του είναι ότι δεν έχει, ακόμη, την αθλητικήν ανάπτυξιν που του χρειάζεται. Πολύ ολίγον έχει γυμνασθεί και είναι μάλλον αδύνατος. Αλλά η νίκη του εις το αγγλικόν στάδιον του έδειξε τον δρόμον και είναι αρκετά έξυπνος ώστε να μην τον χάσει. Από τώρα και εις το εξής πρέπει να ζει διαρκώς μέσα εις τα γυμναστήρια».

ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ 1912, ΤΟ ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΟ ΧΡΥΣΟ

Οι τρεις πρώτοι στο μήκος άνευ φοράς στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης το 1912. Από αριστερά, Μπεν Άνταμς (χάλκινο), Πλατ Άνταμς (ασημένιο), Κωστής Τσικλητήρας (χρυσό).

Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Τσικλητήρας ξεκίνησε για τη Στοκχόλμη, έχοντας σα μοναδικό στόχο το χρυσό. Πιο ώριμος αλλά και καλύτερα προετοιμασμένος από την προηγούμενη φορά, ο Έλληνας αθλητής που είχε πλέον συμπληρώσει τα 24 χρόνια, ήταν ολοκληρωτικά αφοσιωμένος στην επίτευξη του παιδικού του ονείρου. Ήθελε να γίνει χρυσός Ολυμπιονίκης. Λίγους μήνες πριν, την Πρωταπριλιά του 1912, είχε ισοφαρίσει το παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος άνευ φοράς με επίδοση 3.47 μ. (Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου στο Παναθηναϊκό Στάδιο). Στον Πειραιά, πριν επιβιβαστεί στο πλοίο για το μακρινό ταξίδι στη Σκανδιναβία, ο ποιητής Σπύρος Ματσούκας του παρέδωσε την ελληνική σημαία και του ανακοίνωσε ότι θα είναι σημαιοφόρος στην τελετή έναρξης. Ο Τσικλητήρας συγκινημένος, του υποσχέθηκε πως θα επιστρέψει νικητής. Και κράτησε την υπόσχεσή του.

Με άλμα στα 3.37 μ. στο μήκος άνευ φοράς και μετά από επική μάχη με τους Αμερικανούς αδελφούς Άνταμς, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο και ανέβηκε στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου. Συμπλήρωσε την θριαμβευτική του παρουσία κατακτώντας και το χάλκινο μετάλλιο στο ύψος άνευ φοράς με επίδοση 1.55 μ. Ο ελληνικός Τύπος εξύμνησε τον Τσικλητήρα, η μεγαλύτερη όμως στιγμή για τον αθλητή της Πύλου, ήταν όταν επέστρεψε στην Αθήνα, στις 24 Ιουλίου του 1912.

Η υποδοχή του ΠΓΣ στον Τσικλητήρα (που ξεχωρίζει από το ύψος του στη μέση της φωτογραφίας).

Στον σταθμό Λαρίσης του επιφυλάχθηκε αποθεωτική υποδοχή από χιλιάδες κόσμου που παραληρούσαν και ζητωκραύγαζαν όταν σήκωσε ψηλά τα δυο μετάλλια δείχνοντάς τα στο συγκεντρωμένο πλήθος. Αμέσως μετά ο Έλληνας Ολυμπιονίκης χάθηκε στις αγκαλιές γνωστών και αγνώστων ζώντας τον απόλυτο θρίαμβο. Μέσα στην πρώτη άμαξα της μεγάλης πομπής, πέρασε από την Ομόνοια και κατέληξε στο γυμναστήριο του Πανελλήνιου Γ. Σ. Εκεί τον συνεχάρη η κυβέρνηση δίνοντάς του ένα αγαλματίδιο της Νίκης και ο Δήμος που του χάρισε ένα αγαλματίδιο της Αθηνάς.

Ο Πανελλήνιος Γ. Σ. του δώρισε ένα χρυσό ρολόι στο οποίο αναγραφόταν η ημερομηνία της νίκης του στο μήκος (25 Ιουνίου). Στα πρακτικά της συνέλευσης του ΠΓΣ αναφέρονται τα εξής: « Πανταχόθεν, από πάντα τον πεπολιτισμένον κόσμον ο σύλλογος εδέχθη συγχαρητήρια δια την νίκην τάυτην, ήτις απέδειξεν ότι η μικρή Ελλάς δεν υστέρησε της πάλαι προγονικής δόξης, αλλά αναδείξασα τον Τσικλητήρα αθλητή εφάμιλλον των αρχαίων, εκέρδισε την δόξαν της ισχύος και εξησφάλισε την τιμήν και την αθανασίαν».

ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Η είδηση του θανάτου του Τσικλητήρα σε αθηναϊκή εφημερίδα της εποχής.

Λίγους μήνες μετά την Ολυμπιάδα της Στοκχόλμης ξέσπασε ο Βαλκανικός πόλεμος. Ο Τσικλητήρας θεωρώντας ότι σαν Ολυμπιονίκης που ήταν, έπρεπε να δώσει πρώτος το καλό παράδειγμα, πήγε γραμμή στο γραφείο κατάταξης στην Καλαμάτα και δήλωσε παρών στο κάλεσμα της πατρίδας. Εκεί του πρότειναν να τον στείλουν στο Φρουραρχείο Αθηνών, αλλά αυτός αρνήθηκε. Ζήτησε να πάει στο μέτωπο για να μην κατηγορηθεί πως απολάμβανε ευνοϊκής μεταχείρισης.

Εκεί, στην πρώτη γραμμή, προσβλήθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα από μηνιγγίτιδα. Ο πρίγκιπας Νικόλαος έδωσε εντολή για άμεση μεταφορά του αρρώστου στην πρωτεύουσα, ήταν όμως πολύ αργά. Στις 10 Φεβρουαρίου του 1913 ο μεγάλος – από κάθε άποψη – ήρωας άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Στην κηδεία του τον συνόδευσαν χιλιάδες Αθηναίοι, ραίνοντας το φέρετρό του με μυρτιές, δάφνες και λουλούδια. Τάφηκε στο Α’ Νεκροταφείο Πατρών, στο οικογενειακό μνήμα. Πάνω στην πλάκα υπάρχουν οι 5 Ολυμπιακοί κύκλοι, αφού τρία μέλη της οικογένειας είχαν πάρει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΗ

Η αναμνηστική πλάκα που βρίσκεται στη μάντρα του σπιτιού του Τσικλητήρα στην Πύλο.

1ος – Ολυμπιακοί Αγώνες, Στοκχόλμη 1912 (μήκος άνευ φοράς: 3.37 μ.)

2ος – Ολυμπιακοί Αγώνες, Λονδίνο 1908 (μήκος άνευ φοράς: 3.25 μ.)

2ος – Ολυμπιακοί Αγώνες, Λονδίνο 1908 (ύψος άνευ φοράς: 1.55 μ.)

3ος – Ολυμπιακοί Αγώνες, Στοκχόλμη 1912 (ύψος άνευ φοράς: 1.55 μ.)

19 φορές Πρωταθλητής Ελλάδας, από το 1906 έως το 1913

- 6 χρυσά μετάλλια στο μήκος άνευ φοράς

- 6 χρυσά μετάλλια στο ύψος άνευ φοράς

- 4 χρυσά μετάλλια στο ύψος

- 3 χρυσά μετάλλια στο πένταθλο

Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΤΣΙΚΛΗΤΗΡΑ

Ο τάφος του Τσικλητήρα με τους Ολυμπιακούς κύκλους και τη φωτογραφία του (στη μέση) στο Α΄Νεκροταφείο Πατρών.

Το 1963, ο Πανελλήνιος Γ.Σ. για να τιμήσει τη μνήμη του μεγάλου αθλητή του, αποφάσισε την ετήσια διεξαγωγή ενός μίτινγκ στίβου, το οποίο ονόμασε «Τσικλητήρεια». Κάποια στιγμή το μίτινγκ σταμάτησε και αναβίωσε ξανά στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Διεξήχθη ανελλιπώς από το 1998 μέχρι και το 2009 (ανήκε στην κορυφαία κατηγορία αγώνων στίβου με την ονομασία «Athens Grand Prix Tsiklitiria»), όμως καταργήθηκε το 2010 λόγω έλλειψης χορηγών.

Όσοι περάσετε από την Πύλο, μπορείτε να δείτε το αναπαλαιωμένο πατρικό σπίτι-μουσείο του Τσικλητήρα (το οποίο αναμένεται να στεγάσει τη Βιβλιοθήκη και Πινακοθήκη της πόλης) και να μείνετε έκπληκτοι από το ύψος της μάντρας, την οποία πηδούσε καθημερινά για να μπει στο σπίτι του. Η ανάμνηση μπορεί να είναι μακρινή, αλλά αντέχει ακόμα στο χρόνο. Μαζί με τον θαυμασμό για το «τέλειο μοντέλο αθλητή», όπως τον χαρακτήρισε μια βρετανική εφημερίδα το 1908, σημειώνοντας πως κάπως έτσι θα πρέπει να ήταν οι αρχαίοι Έλληνες αθλητές που έπαιρναν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Πηγές: pylos.net, pylos.info, athletix.org, tsiklitiria.org, sansimera.gr, olympic-medallists.com, wiki

Βίντεο: Ολυμπιακοί Αγώνες, μήκος άνευ φοράς. Οι προσπάθειες των αδερφών Άνταμς (ΗΠΑ) και του Κωστή Τσικλητήρα. Ο Έλληνας πρωταθλητής είναι ο τελευταίος στο βίντεο.