Ο "παλαιολιθικός" κανόνας του εκτός έδρας γκολ

Ένας από τους λόγους που η εκτίμησή μου για το ποδόσφαιρο απέχει παρασάγγας από τα άλλα ομαδικά αθλήματα έχει να κάνει με τους κανονισμούς του που δεν αλλάζουν κάθε λίγο και λιγάκι. Η φύση του αθλήματος στα βασικά του σημεία παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο, σε αντίθεση πχ με το μπάσκετ που ακόμα να καταλήξει στον χρόνο που χρειάζεσαι για να κάνεις επίθεση ή στην απόσταση στην οποία ένα σουτ μετράει για τρεις (Φιλέρη, Τριαντάφυλλε, Μίχαλε #peste_na_me_fate).

Η φιλοσοφία σου όμως να διατηρείς αναλλοίωτο το dna του αθλήματος δεν πρέπει να οδηγεί αυτόματα σε αρνητική στάση απέναντι σε οποιαδήποτε αλλαγή. Γιατί αγνοώντας τις επιταγές της εποχής σου, ζώντας με καινοτομίες του 1965, βλάπτεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Όπως γίνεται με τον κανόνα τους εκτός έδρας γκολ.

Ο συγκεκριμένος κανόνας έχει κάτι το μοναδικό που δεν το συναντάς σε άλλο σπορ. Καταφέρνει και αναιρεί το ίδιο το άθλημα! Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι το οποίο παίζεται από δύο ομάδες και το κερδίζει αυτή που βάζει περισσότερα γκολ. Και έρχεται ο κανόνας να διαχωρίσει τα γκολ σε παιδιά και αποπαίδια. Μπάγερν και Άρσεναλ ήρθαν ισόπαλες με 3-3 μετά από δύο αγώνες, αλλά προκρίθηκαν οι Βαυαροί γιατί σκόραραν περισσότερες φορές εκτός έδρας.

Σε άλλο πρόσφατο ζευγάρι, Τότεναμ και Ίντερ νίκησαν η μία την άλλη με 3-0 στην έδρα τους. Απόλυτη ισορροπία. Και έρχονται 30 λεπτά επιπλέον "μάχης", στα οποία τα γκολ των Λονδρέζων μετράνε περισσότερο! Έβαλαν λοιπόν ένα, απάντησε η Ίντερ αλλά η πρόκριση πήγε στην Αγγλία, παρά το συνολικό 4-4 στα δύο ματς.

Ναι, αλλά υποχρεώθηκαν να παίξουν μισή ώρα παραπάνω εκτός έδρας, θα σημειώσει ο δικηγόρος του διαβόλου. Οκ, λοιπόν. Πάμε να δούμε πότε και γιατί μπήκε αυτός ο κανόνας στην ποδοσφαιρική μας ζωή.

Κοντά στον μισό αιώνα πίσω....

Το μακρινό 1965 η Uefa εφάρμοσε πρώτη τον κανονισμό του εκτός έδρας γκολ στο Κύπελλο Κυπελλούχων. Βασικός της στόχος ήταν η αποφυγή ενός τρίτου ματς, καθώς τα ταξίδια εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα δαπανηρά. Μέχρι τότε, σε περίπτωση που το συνολικό σκορ των δύο παιχνιδιών ήταν ισόπαλο, διεξαγόταν μπαράζ σε ουδέτερη έδρα. Άλλο ένα ταξίδι λοιπόν και για τις δύο ομάδες και σε ημερομηνία που βρισκόταν μετά κόπων και βασάνων, καθώς έπρεπε να τις βολεύει αμφότερες.

Η άλλη λύση που είχε πέσει στο τραπέζι, ήθελε το στρίψιμο του νομίσματος μετά το τέλος του επαναληπτικού. Όντως, με βάση αυτή την εναλλακτική, το εκτός έδρας γκολ φάνταζε το λιγότερο κακό.

Η Ντούκλα Πράγας ήταν το πρώτο "θύμα" του κανονισμού. Έχασε στην έδρα της με 3-2 από την Χόνβεντ και την νίκησε στον επαναληπτικό με 2-1.

Επιπλέον εκείνη την εποχή το νόημα της έδρας ήταν τελείως διαφορετικό σε σχέση με το 2013. Τα ταξίδια δεν ήταν μόνο δαπανηρά, αλλά και εξαντλητικά. Οι ποδοσφαιριστές έφταναν κουρασμένοι στις έδρες των αντιπάλων, αντιμετωπίζοντας άγνωστες ή και εχθρικές συνθήκες. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε 48 χρόνια πίσω. Οι παραστάσεις που έχουμε τώρα για τον υπόλοιπο κόσμο, δεν συγκρίνονται στο ελάχιστο με το τι επικρατούσε το 1965. Η στατιστική επιβεβαιώνει τα παραπάνω καθώς μόλις το 16% των φιλοξενούμενων έφευγε με το "διπλό" εκείνα τα χρόνια.

Επιπροσθέτως η Uefa ήλπιζε να γίνει πιο παραγωγικό ποδόσφαιρο με αυτόν τον κανόνα. Αρκετές ομάδες αρκούνταν και με μια ήττα με 2-0 στο πρώτο παιχνίδι ελπίζοντας ότι με τη δύναμη της έδρας θα κάνουν την ανατροπή. Και ήρθε η ευρωπαϊκή ομοσπονδία να τους πει ότι η ήττα εκτός στο πρώτο ματς με 3-1 είναι καλύτερη από το 2-0. Άρα, παίξτε για να σκοράρετε.

Το σκεπτικό καταρρέει στο σήμερα

Οι παραπάνω σκέψεις τις Uefa έμοιαζαν σωστές το 1965. Σήμερα όμως είναι απλά παρωχημένες. Δεν γίνεται να υπερασπίζεσαι τον συγκεκριμένο κανόνα καθώς οι συνθήκες γέννησής του έχουν εξαλειφθεί. Να αρχίσουμε από τα ταξίδια; Οι μετακινήσεις μοιάζουν πλέον "παιχνίδι" στον 21ο αιώνα. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται επιχειρήματα πάνω σε αυτό.

Να συνεχίσουμε από την ανταμοιβή των γκολ στο "εχθρικό" έδαφος; Το ποδόσφαιρο όλο και περισσότερο χάνει τον εθνικό του χαρακτήρα και γίνεται πολυπολιτισμικό. Οι ομάδες απαρτίζονται από μωσαϊκά διαφόρων εθνικοτήτων και δύσκολα να διακρίνεις τρομακτικές διαφορές ανάμεσα σε μία αγγλική και ισπανική ομάδα, ή ανάμεσα σε μία ιταλική και γερμανική.

Οι παίκτες της Ρουμπίν πανηγυρίζουν στο ουδέτερο και έρημο "Λουζνίκι". Αν σκόραρε εκεί η Λεβάντε στην παράταση, το γκολ της θα μέτραγε "διπλό"!

Όσο και "καυτή" έδρα να δημιουργήσουν οι φίλαθλοι μιας ομάδας, οι αντίπαλοι παίκτες έχουν παραστάσεις για να αντεπεξέλθουν. Ούτε φυσικά πτοούνται από δυσμενείς καιρικές συνθήκες αφού τα σύγχρονα γήπεδα ξεπερνάνε στις περισσότερες περιπτώσεις τον παράγοντα φύση. Και αν στο Καζάν δεν μπορεί να παικτεί μπάλα τον Φλεβάρη, η Ρουμπίν θα σε "φιλοξενήσει" στο ουδέτερο "Λουζνίκι" της Μόσχας με τον απίστευτο χλοοτάπητα και τις άδειες εξέδρας. Αλήθεια, αν σκόραρε εκεί η Λεβάντε (μετά το 0-0 της Ισπανίας) πόσο δίκαιο θα ήταν να κυνηγά η Ρουμπίν δύο γκολ;

Η στατιστική και εδώ επιβεβαιώνει ότι ο παράγοντας έδρας γίνεται όλο και πιο ανίσχυρος τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα κάθε σεζόν της τελευταίας πενταετίας, το ποσοστό νικών των φιλοξενούμενων κυμαίνεται από 30% έως 35%.

Πιο αντιπαραγωγικό...

Από τη στιγμή που πάνω κάτω η έδρα δεν παίζει καθοριστικό ρόλο, ειδικά σε ματς υψηλού επιπέδου, έχει αλλάξει και η τακτική των ομάδων. Για παράδειγμα ο γηπεδούχος στο πρώτο ματς κοιτάει πρώτα την άμυνά του ξέροντας ότι αν δεχθεί γκολ στο πρώτο ματς, μπορεί να μετρήσει "διπλό" στον τελικό υπολογισμό. Ενώ με μια ισοπαλία με 0-0, πηγαίνει στον επαναληπτικό, σκοράρει ένα τέρμα και πρέπει να δεχθεί δύο για να αποκλειστεί.

Αυτόματα η συγκεκριμένη λογική κάνει το άθλημα πιο αντιπαραγωγικό. Δείτε για παράδειγμα τους 11 από τους 20 ημιτελικούς του Champions League τα τελευταία 10 χρόνια. Μόλις 6 γκολ! Γιατί την ώρα που φτάνεις μία ανάσα από τον τελικό, υπολογίζεις κάθε λάθος που θα σου στοιχίσει διπλό με βάση κανόνα του... 1965.

" Το βάρος του εκτός έδρας γκολ είναι τόσο σημαντικό που επηρεάζει την τακτική των ομάδων" δήλωσε το 2008 σε συνέντευξη Τύπου ο Αρσέν Βενγκέρ, συμπληρώνοντας: " Οι ομάδες φέρνουν 0-0 στην έδρα τους και είναι ευτυχισμένες. Αντί να έχουν ένα κίνητρο να παίξουν επιθετικά, επηρεάζονται τόσο πολύ τακτικά από αυτόν τον κανόνα. Έχει ακριβώς την αντίθετη επίδραση από αυτήν για την οποία ξεκίνησε αρχικά. Πλέον ευνοεί την αμυντική τακτική όταν παίζεις σπίτι σου".

Ακόμα και στον επαναληπτικό όμως αποτελεί τροχοπέδη σε επιθετικές σκέψεις. Για παράδειγμα στον περσινό δεύτερο ημιτελικό του Μπερναμπέου. Η Ρεάλ μπαίνει αφηνιασμένη στον αγώνα και στο 14' κάνει το 2-0. Η Μπάγερν απαντά στο 27' και ισοφαρίζει το σκορ του πρώτου αγώνα (2-1). Από εκείνο το σημείο ο αγώνας ήταν μια άνοστη σούπα. Η "βασίλισσα" φοβήθηκε να επιτεθεί γιατί αν δεχόταν γκολ θα ήθελε δύο. Η γερμανική ομάδα κοίταξε και αυτή πρώτα τα νώτα της και έτσι... ξυπνήσαμε όταν ξεκίνησαν τα πέναλτι!

...και λιγότερο συναρπαστικό

Οι ενστάσεις μου για τον αναχρονιστικό κανόνα δεν έχουν τελειωμό. Σκεφτείτε μόνο, να το πω λαϊκά, πόσο γουστάρουμε ματς στο οποίο μία ομάδα κυνηγά μέχρι το φινάλε ένα γκολ για να ανατρέψει την πρόκριση. Αγώνες που κόβουν την ανάσα και κρίνονται οριστικά στο τελευταίο σφύριγμα του διαιτητή. Και πόσο ξενερώνουμε όταν μπαίνει ένα γκολ και η άλλη ομάδα θέλει δύο για να προκριθεί εξαιτίας αυτού του κανόνα.

Πρόσφατο παράδειγμα: Στο 69' η σεμνή τελετή στο Ολντ Τράφορντ έλαβε τέλος καθώς ο Κριστιάνο Ρονάλντο γράφει το 1-2, η Μάντσεστερ παίζει με 10 και θέλει δύο γκολ (σ.σ. πρώτο ματς 1-1). Χωρίς τον συγκεκριμένο κανόνα θα "είχαμε αγώνα" που λένε και στην εκκίνηση της F1. Οι "κόκκινοι διάβολοι" θα έμεναν ζωντανοί, παρά το αριθμητικό μειονέκτημα, καθώς θα ήθελαν ένα γκολ για να οδηγηθούμε στην παράταση.

Το γκολ του Ρονάλντο στο "Ολντ Τράφορντ" μετέτρεψε το τελευταίο 20λεπτο σε τυπική διαδικασία καθώς μέτρησε "διπλό".

Ο Παναθηναϊκός το 2003 στο πρώτο ματς επικρατεί εκτός της Πόρτο με 1-0. Χάνει με το ίδιο σκορ στον επαναληπτικό, για να δεχθεί και δεύτερο γκολ στην παράταση. Αντί να θέλει ένα τέρμα να στείλει την υπόθεση πρόκριση στους "4" του Uefa στα πέναλτι, επιζητούσε δύο τέρματα κόντρα στην ομάδα του Μουρίνιο. Ουσιαστικά κατέρρευσε εκεί. Το έπαθε και στον ημιτελικό του Champions League με τον Άγιαξ όταν οι Ολλανδοί έκαναν το 0-2 στο ΟΑΚΑ, με πρώτο ματς πάλι 0-1 για τους "πράσινους". "Θύμα" και η ΑΕΚ με τη Μάλαγα (2003). Πρώτο ματς στην Ισπανία 0-0, οι Ισπανοί κάνουν στη ρεβάνς το 0-1 και τέλος.

Οι περιπτώσεις που η πρόκριση κρίθηκε νωρίς γιατί "θέλει πλέον δύο γκολ να περάσει" είναι αμέτρητες. Πόσο πιο αγωνιώδες θα ήταν μετά αυτό το τέρμα να ακούγαμε "αν απαντήσει στο γκολ πάμε σε παράταση ή πέναλτι";

Άδικο σε βαθμό παράνοιας

Ολοκληρώνω το "κατηγορώ" στον συγκεκριμένο κανονισμό με περιπτώσεις που μετατρέπει το ποδόσφαιρο σε άδικο έως παρανοϊκό! Η Σάλκε είναι στο 2-2 με την Γαλατά, πρώτο παιχνίδι 1-1. Αναγκαστικά περνάει όλη μπροστά στο φινάλε και δέχεται και τρίτο γκολ στο 95' από τον Μπουλούτ. Έτσι την πάτησε και η Μπαρτσελόνα πέρσι στον ημιτελικό με την Τσέλσι όπου πίεζε να κάνει το 3-1 έχοντας χάσει με 1-0 στο πρώτο ματς στο Λονδίνο. Και τελικά έγινε το 2-2 σε αντεπίθεση. Ενώ ήταν ευνοημένη όταν ο Ινιέστα σκόραρε στο τέλος στο Στάμφορντ Μπριτζ, ισοφάρισε σε 1-1 και έστειλε την ομάδα στον τελικό της Ρώμης (πρώτο ματς 0-0).

Ακόμα πιο άδικο να μετράει το γκολ "διπλό" στην παράταση μετά από απόλυτη ισορροπία. Το είδαμε με ευνοημένη την Τότεναμ στο Μιλάνο. Το έχει πάθει ο Ολυμπιακός. Έκανε το 2-0 στην παράταση του Καραϊσκάκης το 1995 κόντρα στη Σεβίλλη (πρώτο ματς 1-0 οι Ισπανοί), αλλά δέχθηκε γκολ και αποκλείστηκε. Ενώ έχει ευνοηθεί η ΑΕΚ που σκόραρε στον έξτρα χρόνο στην Τιφλίδα κόντρα στην Ντιναμό γράφοντας το 1-1 (πρώτο ματς υπέρ της με 1-0) και "καθάρισε" την πρόκριση.

Οι "ερυθρόλευκοι" μάλιστα δεν πήραν την πρόκριση από τους ομίλους του Champions League το 2000 γιατί έχασαν με 1-0 την τελευταία αγωνιστική από τη Λιόν και υστέρησαν στην ισοβαθμία μαζί της. Που να φαντάζονταν δύο μήνες πριν όταν κυριάρχησαν της γαλλικής ομάδας, ότι το γκολ του αείμνηστου Φόε στο 88' που διαμόρφωσε το τελικό 2-1 θα μετρούσε "διπλό".

Κοινή έδρα. Μίλαν-Ίντερ 2-0 το πρώτο ματς, γίνεται το 0-1 στη ρεβάνς και οι "νερατζούρι" οπαδοί διακόπτουν τον αγώνα καθώς δεν πιστεύουν στο θαύμα των 4 γκολ (2005).

Η αδικία όμως αγγίζει την παράνοια στον ημιτελικό του Champions League το 2003 ανάμεσα σε Ίντερ και Μίλαν. Κανόνας εκτός έδρας γκολ σε... κοινή έδρα. Πρώτο ματς 0-0 με τυπικά γηπεδούχο τη Μίλαν, επαναληπτικός 1-1 και οι "ροσονέρι" στον τελικό! Το έχουμε δει και στα μέρη ματς στο Κύπελλο ανάμεσα σε Παναθηναϊκό και ΑΕΚ στο Ολυμπιακό Στάδιο.

Η "Ένωση" νικάει ως φιλοξενούμενη με 2-0 στο πρώτο ματς, αλλά βλέπει τον αποκλεισμό στον επαναληπτικό καθώς είναι πίσω με 3-1. Χρειάστηκε το περίφημο γκολ του Μίτσελ από τη σέντρα στο 8ο λεπτό των καθυστερήσεων για να λυτρωθεί η ΑΕΚ, καθώς θα περνούσε ο Παναθηναϊκός παρά το συνολικό 3-3 στα γκολ.

Τί συμβαίνει σε άλλες διοργανώσεις

Ο κανόνας των εκτός έδρας εφαρμόζεται σχεδόν σε όλες τις διοργανώσεις, έχοντας κάποιες παραλλαγές σε μερικές από αυτές. Για παράδειγμα στο Champions League της Ασίας ισχύει κανονικά στα 90 λεπτά του επαναληπτικού, όχι όμως και στην παράταση. Δηλαδή στο Μπαγερν-Άρσεναλ θα πέρναγε και εκεί η Μπαγερν, αλλά στο Ίντερ-Τότεναμ το 1-1 της παράτασης θα οδηγούσε στα πέναλτι.

Στο αντίστοιχο της Αφρικής ισχύει ο κανόνας αλλά δεν υπάρχει παράταση. Έτσι θα πέρναγε και εκεί η Μπάγερν, αλλά το Ίντερ-Τότεναμ θα πήγαινε στα πέναλτι. Όπως και στα Copa Libertadores και Copa Sudamericana, με εξαίρεση τους τελικούς όπου δεν μετράνε καθόλου. Υπάρχει και το Λιγκ Καπ της Αγγλίας όπου στους ημιτελικούς τα εκτός έδρας τέρματα δεν μετράνε μετά τα 90' του επαναληπτικού, αλλά υπολογίζονται στην παράταση.

Για μένα όμως όλα τα παραπάνω είναι μεσοβέζικες λύσεις. Το ποδόσφαιρο "βιάζεται" όταν σε ισόπαλα συνολικά σκορ ένα τέρμα μετράει περισσότερο από κάποιο άλλο! Πόσο μάλλον από ένα κανονισμό που δημιουργήθηκε πριν 48 χρονιά για να εξυπηρετήσει σκοπούς που δεν υφίστανται στο σήμερα. Τι περιμένεις καλή μου Uefa για να τον καταργήσεις;

Ποδοσφαιροκουβέντα και όχι μόνο και στο @thkoun