Αίγυπτος 2011: To ποδόσφαιρο στον πυρήνα μιας επανάστασης

Οι δρόμοι στην πλατεία Ταχρίρ αχνίζουν ακόμα από τα δακρυγόνα και τις χιλιάδες σόλες που πατούσαν επί βδομάδες πάνω τους. Δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά, αφού εκείνο το σημείο αποδείχτηκε η εστία της φλόγας που οδήγησε στην επανάσταση του αιγυπτιακού λαού κατά της 30χρονης δικτατορίας που τον καταδυνάστευε.

Ωστόσο αυτή η επανάσταση θα ήταν διαφορετική από κάθε προηγούμενη. Οι ταραχώδεις διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στις 25 Γενάρη του 2011 εναντίον του καθεστώτος Μουμπάρακ και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, έχουν ισχυρούς πρωταγωνιστές τους οπαδούς των δύο σπουδαιότερων ποδοσφαιρικών ομάδων στη χώρα: της Αλ Άχλι και της Ζαμάλεκ.

Το Κάιρο στις φλόγες

Αδιαμφισβήτητα το πιο κολασμένο ντέρμπι της Αφρικής, και ένα από τα πιο άγρια στον κόσμο. Ο αγώνας μεταξύ των δύο προκαλεί ανατριχίλα στο ποδοσφαιρικό κοινό της χώρας. Ένταση, επεισόδια, οδομαχίες, φωτοβολίδες, δακρυγόνα και φυσικά αστυνομία, είναι τα συστατικά στοιχεία αυτού που αποκαλείται το "Ντέρμπι του Καΐρου". Με εκατό και βάλε χρόνια ιστορίας γεμάτα τίτλους και δεκάδες εκατομμύρια οπαδούς στον αραβικό κόσμο, οι δύο ποδοσφαιρικοί κολοσσοί της Αιγύπτου αποτελούν τους μεγαλύτερος συλλόγους τόσο στην πατρίδα τους όσο και σε ολάκερη την ήπειρο.

Η Άχλι, "Το Κλαμπ του Αιώνα στην Αφρική", των 36 πρωταθλημάτων, 35 Κυπέλλων και 10 διεθνών τίτλων είναι ο απόλυτος δυνάστης τόσο εντός των τειχών, όσο κι εκτός αφού είναι πολυνίκης σε κάθε διεθνής αφρικανική διοργάνωση. Από την πλευρά της η Ζαμάλεκ, μπορεί να υπολείπεται στα εγχώρια ωστόσο οι 5 κούπες Τσάμπιονς Λιγκ μαρτυρούν τη τεράστια δυναμική των "Λευκών Ιπποτών".

Το ντέρμπι του Καΐρου, ένα από τα πιο "καυτά" ντέρμπι στον κόσμο του ποδοσφαίρου

Οι δύο τους όμως, πέραν των πολυάριθμων τίτλων τους, της ένδοξης ιστορίας τους και των εκατομμυρίων οπαδών τους, κατατάσσονται στην ειδική κατηγορία των ποδοσφαιρικών σωματείων που είναι "πιο πολύ από μια ομάδα". Η σχέση τους εδράζεται βαθιά στην κοινωνία της Αιγύπτου και επηρεάζει τον ψυχισμό κάθε πολίτη-φιλάθλου.

"Όταν ξεκίνησε η επανάσταση του 1952, ο Νάσερ απαγόρευσε τα πολιτικά κόμματα. Έτσι, η Άχλι και η Ζαμάλεκ δεν ήταν πια απλώς ποδοσφαιρικοί σύλλογοι, αλλά οι μεγαλύτερες πολιτικές παρατάξεις στη χώρα. Η κυβέρνηση χρησιμοποιούσε το ποδόσφαιρο για να αποσπά την προσοχή των μαζών από τις αποτυχίες της. Οι Αιγύπτιοι αποζημιώνονταν για την απουσία τους στην πολιτική ζωή, υποστηρίζοντας φανατικά τις ομάδες τους",σκιαγραφεί εύστοχα την αιγυπτιακή οπαδική κουλτούρα, ο κορυφαίος αθλητικός δημοσιογράφος στη γη των "Φαραώ", Χαζέμ Ελ Μεστικαουί.

Τα παιχνίδια ανάμεσά τους έχουν πάντα ένταση και πάθος, ειδικά στην κερκίδα

Η Άχλι, έχοντας ιδρυθεί από εθνικόφρονες (Αλ Άχλι σημαίνει 'Η Εθνική' στα αραβικά) και έχοντας απήχηση στα αδύναμα χαμηλά στρώματα, διατηρούσε ανέκαθεν έναν συντηρητικό και πατριωτικό χαρακτήρα. Εν αντιθέσει η Ζαμάλεκ, προσέλκυε κατά κανόνα φιλάθλους από τις τάξεις των καλλιτεχνών, των εναλλακτικών και των διανοούμενων. Πλέον όμως, με τα γεγονότα του Γενάρη και την σύσσωμη επανάσταση του αιγυπτιακού έθνους, οι φανατικοί οπαδοί των δύο ομάδων και ορκισμένοι εχθροί, θα αντιλαμβάνονταν γρήγορα ότι έχουν πολύ περισσότερα κοινά, απ’ ότι το μοίρασμα του Διεθνούς Σταδίου του Καΐρου.

Ο αγώνας της ομόνοιας

Θυμάται με χαρακτηριστική διαύγεια όσα συνέβησαν τη "Μέρα της Οργής", στην πλατεία Ταχρίρ. "Ήμασταν μπροστά στην πρώτη γραμμή, μαζί, υπερασπίζοντας την επανάσταση και το ποδόσφαιρο. Αυτή ήταν η στιγμή που αντιλήφθηκα ότι όλα είχαν αλλάξει".

Ο Αχμέντ ήταν ένας από τους χιλιάδες νέους που έλαβαν μέρος στην επανάσταση της 25ης Ιανουαρίου. Ο ίδιος, πρωτοπαλίκαρο των "Λευκών Ιπποτών", των φανατικών οπαδών της Ζαμάλεκ, βρισκόταν εξαρχής μπροστάρης στο μέτωπο των δραματικών εξελίξεων. Τη μέρα που τα θεμέλια της συσσωρευμένης καταπίεσης, της καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της απουσίας δημοκρατικών εκλογών, της άκρατης αστυνομικής βίας άρχισαν να κλονίζονται από το σθένος της εξέγερσης των Αιγυπτίων πολιτών.

Στο πλάι του όπως ομολογεί κι εκείνος, ήταν άτομα που υπό αθλητικές συνθήκες δεν θα τολμούσαν (στην καλύτερη) ούτε να ανταλλάξουν κουβέντα. Ενάντια όμως του κοινού εχθρού της κοινωνίας τους, Χόσνι Μπουμπάρακ, οι ultras της αιώνιας αντιπάλου, Αλ Άχλι, ξεσήκωναν μαζί με τους αντίστοιχους της Ζαμάλεκ τον καταπιεσμένο λαό. "Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων πανηγυρίζαμε μαζί. Παλεύαμε στην πρώτη γραμμή. Η αστυνομία μας κακομεταχειριζόταν κάθε μέρα. Τώρα είναι η σειρά μας".

Το οργανωμένο οπαδικό κίνημα στην Αίγυπτο έχει προσφάτως, συγκριτικά με άλλες χώρες, μορφοποιηθεί. Οι φανατικοί της Άχλι ονόματι "Αλ Αχλαουί" ιδρύθηκαν το 2007 και από τότε ήταν μόνιμο αγκάθι στο ρουθούνι του φασιστικού καθεστώτος και του υπουργού εσωτερικών (κόκκινο πανί για όλους τους Ultras) Χαμπίμπ αλ-Αντλί. Παρομοίως και οι "Λευκοί Ιππότες" της Ζαμάλεκ, που σχηματίστηκαν κι αυτοί προ τετραετίας. Άτομα νεαρά, φοιτητές, σκεπτόμενοι και μορφωμένοι ενήλικες απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα, συνέθεσαν μια οπαδική σκηνή με συνείδηση και στόχο ξεκάθαρο: να σταθούν κόντρα στην κρατική καταπίεση.

Ο αλ-Αντλί προσπάθησε εξ’ αρχής να διαλύσει αυτό που στα δικά του μάτια φάνταζε (και είχε δίκιο) ως πυρήνας υπονόμευσης της απολυταρχίας Μουμπάρακ. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία αποτελούσαν κλασική κυριακάτικη συνήθεια, τα συνθήματα κατά των Μουμπάρακ και του υπουργού Εσωτερικών έγιναν τακτικό γηπεδικό και μη, φαινόμενο, με το κλίμα στην πρωτεύουσα να μυρίζει όλο και περισσότερο μπαρούτι. Αρκετά μέλη από τα δύο οπαδικά κινήματα φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και ξυλοκοπήθηκαν από τους αστυνομικούς υπό τις εντολές του αλ-Αντλί.

"Όσο πιο πολύ προσπαθούσαν να μας διαλύσουν, τόσο πιο πολύ μεγάλωνε η πίστη μας. Η κυβέρνηση, τα Μέσα Ενημέρωσης μας αποκαλούσαν συμμορίες. Δεν υποστηρίζουμε απλώς μια ομάδα. Παλεύαμε κόντρα στο σύστημα, την κυβέρνηση, την αστυνομία. Παλεύαμε για τα δικαιώματά μας", εξηγεί ο Ασάντ, μέλος των Αχλαουί.

Οι "Ultras Ahlawy" εν δράσει, στο μεγάλο ντέρμπι που έκρινε το πρωτάθλημα

Μέσω λοιπόν αυτών των οργανωμένων οπαδικών ομάδων, η δυσφορία κατά του αυταρχικού καθεστώτος φούντωνε. "Το να ζεις κάτω από την κυβέρνηση του Μουμπάρακ ήταν σα να ζεις σε κομουνιστική κοινωνία της ανατολικής Ευρώπης. Κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει με κανέναν, διότι υπάρχει ο φόβος της οργάνωσης" λέει ο Ασάντ. Κυρίως όμως, η κοινωνία "έβραζε" στο σύνολό της από την ατέρμονη καταπίεση τριών δεκαετιών.

Οι "Λευκοί Ιππότες" της Ζαμάλεκ. Το πάθος ξεχειλίζει στο Διεθνές Στάδιο του Καΐρου

Ώσπου φτάσαμε στην 25η Ιανουαρίου του 2011, όταν και η μεγάλη επανάσταση ξεκίνησε, με τους ultras των δύο συλλόγων να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, αυτή τη φορά ενωμένοι ενάντια του αντιλαϊκού μορφώματος που είχε δημιουργήσει με κόπο είναι η αλήθεια, ο Χόσνι Μουμπάρακ και οι αυλικοί του.

"Η πολιτική και το ποδόσφαιρο πάντα αλληλοδιαπλέκονταν στην Αίγυπτο. Αναπόφεκτα οι οπαδοί των δύο αυτών ομάδων έπαιξαν έναν καίριο ρόλο στην εξέγερση. Χωρίς τη δύναμή τους στο πεδίο της μάχης όπου και αντιστέκονταν στις δυνάμεις του Μουμπάρακ, η επανάσταση της 25ης Ιανουαρίου θα είχε καταπνιγεί από πολύ νωρίς", αναφέρει ο Ελ Μεστικαουί, και δεν έχει καθόλου άδικο.

Πίσω στις κερκίδες

Η επανάσταση βρήκε το πρωτάθλημα σε πλήρη εξέλιξη, ωστόσο όπως είναι λογικό οι αθλητικές αναμετρήσεις αναβλήθηκαν μέχρι να εκτονωθεί η όλη κατάσταση. Ύστερα από σχεδόν τρεις μήνες διακοπή, η μπάλα άρχισε να κυλάει στα γήπεδα της Αιγύπτου, με τη Ζαμάλεκ να προπορεύεται στη βαθμολογία και να δείχνει έτοιμη να πάρει το πρώτο της πρωτάθλημα μετά από επτά χρόνια. Ωστόσο οι απανωτές της γκέλες στο πιο κρίσιμο σημείο της "κούρσας" και η επιστροφή του αγαπητού-της εξέδρας- προπονητή, Μανουέλ Ζοζέ στην Άχλι, έδωσαν άλλο αέρα στους πρωταθλητές ώστε να υπερασπιστούν τον τίτλο τους.

Οι "κόκκινοι διάβολοι" πήραν κεφάλι στη βαθμολογία και όλα έδειχναν πως το πρωτάθλημα θα κρινόταν τελειωτικά στον αγώνα που θα έδιναν οι δυο τους. Αυτό θα ήταν και το πρώτο ντέρμπι που θα διεξαγόταν μετά τα δραματικά γεγονότα της πλατείας Ταχρίρ, με την ατμόσφαιρα να είναι τεταμένη και το φόβο για επεισόδια, όχι τόσο μεταξύ των οπαδών όσο εναντίον της αστυνομίας, να αγγίζει κόκκινο.

Μετά από αρκετές συζητήσεις περί αναβολής του παιχνιδιού, αποφασίστηκε ο αγώνας να γίνει στις 29 Ιουνίου, ο οποίος μάλιστα ήταν ντέρμπι με τα όλα του έχοντας εξαιρετικό θέαμα και πάθος. Η τυπικά γηπεδούχος Ζαμάλεκ τα έδωσε όλα για να μείνει ζωντανή στο κυνήγι του τίτλου και προηγήθηκε δύο φορές, όμως δέχτηκε την ισοφάριση ισάριθμες με τη δεύτερη να είναι στο 82ο λεπτό.

Ένα ντέρμπι με νεύρα, παλμό στις εξέδρες, τέσσερα γκολ, αποβολές, διαμαρτυρίες και τελικώς την Άχλι να βγαίνει "κερδισμένη"

Το τελικό 2-2 άφησε ικανοποιημένη την πρωτοπόρο Άχλι, η οποία θα προσέθετε λίγο αργότερα το 36ο πρωτάθλημα στη συλλογή της, το πρώτο στη νέα εποχή της χώρας, όμως το σπουδαιότερο ήταν η συμπεριφορά των φιλάθλων των δύο ομάδων μετά τη λήξη του παιχνιδιού.

"Η επανάσταση μας έφερε όλους μαζί γιατί ένας εθνικός στόχος είναι σπουδαιότερος από τον αθλητισμό. Ο φανατισμός του ποδοσφαίρου μπορεί να υπάρχει σ' ένα άτομο αλλά όταν έρχεται το κάλεσμα της πατρίδας, τότε η ψυχή του έθνους μας, δείχνει ότι αγαπάμε την Αίγυπτο περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο. Αυτό έφερε την Άχλι και τη Ζαμάλεκ μαζί".

"Είναι φίλαθλος της Άχλι και είναι φίλος μου. Είμαστε όλοι Αιγύπτιοι, αυτό είναι το πνεύμα του αθλητισμού" (video άνωθεν)

Το αβέβαιο του μέλλοντός της

Η ιστορία θα δείξει πως θα διαμορφωθούν τα δεδομένα στην ζωή των ανθρώπων της Αιγύπτου, και αν η νέα κυβέρνηση θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του λαού της. Άλλωστε οι ανθρώπινες κοινωνίες χρειάζονται χρόνια, ή καλύτερα δεκαετίες, ώστε να αφομοιώσουν τις αλλαγές που διαδραματίζονται καθώς τα επίπεδα των μαζικών συνειδήσεων είναι πολυσχιδή και πολλές φορές άκρως απρόβλεπτα.

Επτά μήνες σχεδόν μετά την επανάσταση, η χώρα συνεχίζει να βρίσκεται στη δίνη των πολιτικοκοινωνικών της εξελίξεων. Τον καιρό που γράφεται τούτο δω το κείμενο η δίκη του Μουμπάρακ και του σιναφιού του έχει αρχίσει, και τα επεισόδια στην πλατεία Ταχρίρ ανάμεσα σε πολίτες και αστυνομικούς είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ημερήσιας διάταξης.

Ο Μουμπάρακ και οι συνεργάτες του θα δικαστούν για τα εγκλήματα τους εναντίον του λαού και της δημοκρατίας

Η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου δεν έμεινε ανεπηρέαστη απ’ όλα αυτά. Οι επτάκις πρωταθλητές Αφρικής "Φαραώ", βρίσκονται στον πάτο του 7ου ομίλου για τα προκριματικά του Κόπα Άφρικα με μόλις 2 βαθμούς και με μηδαμινές ελπίδες πρόκρισης. Η απόλυτη "βασίλισσα" της Μαύρης Ηπείρου μοιάζει γυμνή και μετά από τρία συνεχόμενα Κύπελλα θα έρθει η ώρα να παραχωρήσει το θρόνο της.

Ο προπονητής των τίτλων, Χασάν Σεχάτα, πλήρωσε με την απομάκρυνσή του τα κακά αποτελέσματα, όμως στο στόχαστρο των Αιγυπτίων βρίσκεται για τις δηλώσεις στήριξης που είχε κάνει υπέρ του καθεστώτος Μουμπάρακ, όταν το κίνημα της επανάστασης ήταν ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Παρόμοιες πεποιθήσεις εξέφρασαν και άλλες μεγάλες προσωπικότητες της ποδοσφαιρικής σκηνής της χώρας όπως οι αδελφοί Χασάν. "Αν το έπραξαν επειδή τους πρόσταξε ο Μουμπάρακ ή γιατί απλώς δεν αντιλαμβάνονται τι πάει να πει δημοκρατία είναι δικό τους θέμα", όπως λέει κι ο γνωστός στους Ευρωπαίους φιλάθλους, Αιγύπτιος επιθετικός Μίντο.

Οι δύο ποδοσφαιρικοί τιτάνες, Αλ Άχλι και Ζαμάλεκ, οφείλουν να αξιοποιήσουν το έρεισμα που έχουν στα πλήθη και να βοηθήσουν να χτιστεί πάνω σε στέρεες βάσεις το κοινωνικό οικοδόμημα της χώρας στη μετά Μουμπάρακ εποχή. Το πώς θα το κάνουν είναι ευθύνη δική τους και των διοικήσεων, οι οποίες έχουν πραγματικά τη δυνατότητα να συμβάλλουν σε ένα καλύτερο αύριο.

"Θα πάρει χρόνο αλλά η διαφθορά και τα κατάλοιπά της που παραμένουν εδραιωμένα στον αθλητικό κόσμο από το παλιό καθεστώς, θα εξαλειφθούν", προβλέπει ο Ελ Μεστικαουί. Τι άλλο να πούμε, είθε οι θεοί Όσιρις και Ίσιδα να προστατεύουν τα τέκνα της Αιγύπτου.